Kunst tussen de actualiteit door. Of actualiteit tussen de kunst door. Met Heleen Waterbolk

Werk van Heleen Waterbolk. Zij maakt tekens, zo zegt ze zelf. Geen gewone beelden. Met een deel uit de mix van Jon Lloyd: Asleep on the night bus. Tekens en geluid roepen door bezwering bezinning op. Of zo kan het werken. Ambient. Het omringt ons. Het brengt ons in de stemming. Het opent het één en sluit het ander af.

Tussen alle analyses over de actualiteit door. Of komt de actualiteit tussen de kunst door? Het is maar hoe je het bekijkt. Of gewend bent te bekijken. Deze keer is dat van ‘de andere kant’ die voor anderen weer de normale kant is. Veel is een kwestie van perspectief. Zo komen we onbewust toch weer uit bij de actualiteit.

Over politiek en religie

Politiek verdeelt de macht en is meer dan rede. Het omvat ook emotie. Absurd aan de laatste decennia is dat de politiek tegelijk een terugtrekkende en een annexerende beweging heeft gemaakt. Twee bewegingen die niet het centrum van de beweging, maar de omgeving vervormen.

In een wisseltruc van geven en nemen is politiek uit delen van de samenleving verdwenen. Verzelfstandiging van nutsbedrijven heeft de verantwoordelijkheid van de politiek uitgehold en is ingewisseld voor een accent op veiligheid en directe bemoeienis met het leven van de burger. Dat wordt mogelijk door de techniek.

De rechtsstaat behoort onze discussie te zijn omdat wij samen de wetten zijn. Daarbij past geen inmenging van overheden in de inhoud van een religie. Wel de garantie om grondrechten te garanderen. Dat staat haaks op terughoudend overheidsoptreden waar het de vrijheid van godsdienst betreft en actief optreden als het woord veiligheid of terrorisme klinkt. Maar het verband ertussen wordt afgewezen.

Rechten van leden van minderheden binnen een religie die uit willen treden staan onder druk. Dit kan slechts gewaarborgd worden als de overheid het recht van het individu boven dat van een groep of religie plaatst. De mentaliteit van bestuurders uit partijen die de overheid bedienen is daar nog niet aan toe.

Religie is aanleiding en afleiding tegelijk. Religie is een emancipator die op enig moment tot katalysator van apartheid wordt. Da’s voor overheden het moment om religie volledig ondergeschikt te maken aan de rechtsstaat. In ontwikkelde landen is dat omslagpunt al tientallen jaren bereikt, elders komt het eraan. Overheden zijn terughoudend in die consequentie.

Gelijkheid is geen realiteit, maar een continu streven. Besef van ongelijkheid is voor de praktijk belangrijker dan de schijn van gelijkheid. Groepen zetten zich apart. Dat optimaal benoemen is de uitdaging voor een politiek leider van nu. Hedendaagse politici doen dat onvoldoende.

Religie is als soft drugs. Men moet het vrijlaten om erger te voorkomen en uit de criminaliteit te halen. Zolang religie de bewegingsvrijheid van degenen die het inspireert beperkt, roept het tegenkrachten op die slechts door de overheid in goede banen kan worden geleid.

Zolang de politiek terughoudend blijft en religie niet bevrijdt uit haar ondubbelzinnige acceptatie van de rechtsstaat is de discussie gedoemd. Opwinding over religie op dat omslagpunt van emancipatie en apartheid is daarom gerechtvaardigd. Het taboe behoort aan de orde gesteld te worden.

Foto: James Stewart in Vertigo van Alfred Hitchcock (1958)

Vrijheid start aan de zijlijn

Op 11 oktober 2010 begon ik een blog op de site van De Volkskrant. Op 22 augustus ging de stekker eruit. Als uitgestelde euthanasie van een aangekondigde dood. De dood zat in de woorden van hoofdredacteur Philippe Remarque verscholen.Op 7 januari 2011 schreef-ie: De reden hiervoor is dat wij het blog helaas niet meer de aandacht en technische ondersteuning kunnen bieden, die het vereist. Een cirkelredenering zonder weerga, want wat was dan de reden dat de VK geen aandacht en technische ondersteuning meer kon bieden?

Nu ben ik hier. Gezien de reacties en mijn uiteenlopende interesses besloot ik tot een tweedeling. De kortere stukken over media, populaire cultuur, geschiedenis, YouTube-filmpjes en wat ik niet anders kan omschrijven als het kauwgomplaatjesgevoel verschijnen op George Knight Kort. Met het grafisch interessante WordPress-thema Vertigo dat gebaseerd is op de vormgeving van Saul Bass. U weet wel, hij is bekend geworden door de begintitels van heel wat films van Alfred Hitchcock. De bronnen zijn onuitputtelijk. Da’s heerlijk putten.

De beschouwelijke, langere stukken over politiek, religie, cultuurpolitiek en allerlei maatschappelijke onderwerpen verschijnen op George Knight. Dat leest u nu. Ondertitel van dit blog blijft Debat tussen links en rechts. Met een knipoog naar zowel confrontatie als tussengebied. Mijn politieke tehuis was ooit D66 toen de partij nog ongebreideld ideëen ontwikkelde en nog geen diapositief van rechts was.

Vraag is of de marge relevant is in een verhardend politiek klimaat waar Wilders verbaal beschoten wordt omdat Breivik in Noorwegen doodschiet. Of waar een moslim een jood verkettert omdat een jood een moslim verkettert. Soms treffen me verwijten dat we ons binnen de Nederlandse politiek een positie aan de zijlijn niet kunnen veroorloven. Het wordt als wegduiken in enerzijds, anderzijds gezien. Ik begrijp de kritiek, maar zie het precies andersom. Systeemkritiek is naar mijn idee nodig. Geen meeliften met lange tanden.

Mijn horizon is anders dan het Binnenhof. Mijn analyse is dat de politiek collectief ziek is en hervormd moet worden. Da’s mijn hoofdthema onder alle langere stukken. Om me daaraan te onttrekken moet ik afstand nemen. Ik verbaas me er overigens ook over waarom een welvarend en uiteindelijk toch gematigd land als Nederland zo slecht in haar vel zit en zich opblaast van chagrijn. Als tegenwicht om niet zelf om te komen in verzuring en gelijkhebberigheid besteed ik volop aandacht aan kunst en cultuur waar mijn hart ligt.

In elk geval probeer ik een weg te schetsen tussen het dogmatisme van links en versimpeld denken van rechts. Enfin, zo zie ik het. Het niveau van zowel het publieke als het politieke debat stellen me teleur. Mijn teleurstelling is dat de rechtse politiek woningmarkt, arbeidsmarkt, kenniseconomie en onderwijs niet hervormt. En links evenmin veel klaar speelt. Partijen zijn in zichzelf gekeerd, denken hoofdzakelijk aan hun eigen voortbestaan en doen aan branchevervaging. J.W. Oerlemans heeft er over geschreven, zie hier en hier. Partijen vergeten eigen kernwaarden. Vragen voor de toekomst worden niet aangepakt maar doorgeschoven.

Ontwikkelingen in de cultuursector zijn tekenend voor het absurdisme van hedendaags Nederland. Een waardevolle sector wacht de botte bijl van de politiek. Er valt daar veel te hervormen, mede door het ontbreken van goed bestuur en controle daarop. Maar het politieke gebrek aan inzicht, stuurloosheid, averechts werkende maatregelen en rancune raken juist de hardwerkende en onderbetaalde Henk en Ingrid van de cultuur. Maar dat absurdisme biedt ook kansen. Vraag het in gedachten aan Pinter, Ionesco of Beckett.

Verantwoordelijke burgers zie ik nog als enige hoop om het verloren terrein op de politiek terug te veroveren. De aantasting van privacy en burgerrechten terug te draaien. Het kost echter steeds meer om ons recht te halen. Straks is de drempel te hoog om de staatsbureaucratie nog aan te spreken. Zonder aan activisme te doen probeer ik mijn steentje bij te dragen om dat proces mogelijk te maken. Pretentie en autoriteit zijn de dood in de pot. U bent gewaarschuwd. Vertrouw ook mij voor geen cent en spreek me aan op mijn woorden.

Foto: TV Studio Control Room, VS, 1961

Waarom ik blog

Waarom blog ik? Het technisch starten van een blog is een fluitje van een cent. Zeker sinds ik vergroeid ben met mijn iMac. Enkele jaren reageerde ik op het blog van De Volkskrant en startte daar in november 2010 mijn eigen blog. In januari 2011 liet De Volkskrant weten dat het met haar blogs ging stoppen. Dat afstel wordt trouwens steeds uitgesteld. Daarom stapte ik in februari 2011 over naar WordPress.

Toen in mei 2011 WordPress het nieuwe thema Vertigo lanceerde werd ik gegrepen door de vormgeving die gebaseerd is op het werk van Saul Bass. Bekend om zijn openingsfilmpjes voor Hitchcock films. Ik was er al lange tijd naar op zoek. Omdat ik een verschil in reacties had opgemerkt op verschillende soorten stukken, besloot ik tot een splitsing.

Langere politieke, cultuurpolitieke en maatschappelijke stukken plaats ik op GeorgeKnightLang. Da’s dus hier. Kortere stukken over media, film en mythologie plaats ik op GeorgeKnightKort. Daar kan ik mijn interesse, kennis en plezier in de populaire cultuur kwijt. Hoe simpel kan het zijn.

Het moet de zomer van 2006 zijn geweest dat ik op blogs begon te reageren. Aanleiding was Qanagate, een oorlogsincident in Zuid-Libanon. Allerlei regionale media, mondiale persbureau’s en internationale media werden erin getrokken. Media bleken verre van objectief. Mensen vanuit de hele wereld hielpen bij de reconstructie van het incident, dat neerkwam op een Israëlisch 
bombardement en Libanese doden. Een hoop gepuzzel over de volgorde en de echtheid van foto’s aan de hand van lichtinval, mate van opgravingen en de inrichting van het beeld.

Die Engelstalige omgeving was de geboorte van mijn avatar. Een lichte referentie naar mijn Nederlandse naam. Overigens bewees het eureferendum-blog haar gelijk door haar eigen onderzoek te manipuleren en selectief bij te buigen. Dat staafde me niet zozeer in mijn overtuiging dat wantrouwen geboden is, maar dat burgers naar alle kanten alert moeten blijven. Da’s mijn credo, om het met grote woorden te zeggen.

Misschien was de poets die Richard North van eureferendum me bakte juist dat wat me weerhield van het opstarten van een blog. Kende ik mezelf goed genoeg om anderen geen streken te leveren? Hopelijk hebben mijn vijf jaar rondkijken in de blogosfeer me de ogen geopend. Zoals een auto vervoermiddel en moordwapen is, kan een blog meer zijn dan een burgerjournalistiek medium. Ik ben gewaarschuwd.

De ondertitel van dit blog is Debat tussen links en rechts. Dat klinkt pretentieus. De tweeledigheid is zowel de confrontatie als het tussengebied. Mijn jarenlange ongebonden betrokkenheid met D66 zal er niet vreemd aan zijn. De partij die zich vroeger tussen links en rechts profileerde. Sinds een kleine tien jaar is mijn liefde voor de Democraten trouwens bekoeld.

Mijn horizon is de toekomst van Nederland met zijn mooie taal, geschiedenis, landschappen en cultuur. Hoe kunnen we kansen benutten en het beter doen? Hoe kunnen we een open democratische samenleving voor allen met een publiek debat op niveau realiseren? Zonder onnodig moralisme en oneigenlijke beperkingen.

Mijn geloof in de Nederlandse politiek ben ik volledig kwijt. Katten daarop kan, is even leuk, maar leidt tot niks. Daarom zie ik de oplossing in de bundeling van burgers buiten de politiek om. De juiste vorm en samenwerking daarvoor heb ik nog niet gevonden. Maar het wordt klaargelegd. Daarom blog ik.

Foto: The Bass House, ontworpen door  C. Buff, C. Straub and D. Hensman, 1958