Komt er ooit nog een referendum over de grondwet van de EU?

De titel van de petitie had beter kunnen luiden ‘Referendum over de positie van Nederland in de EU’. De verwijzing naar het burgerbelang is een echo van de verklaring in een persconferentie die toenmalig premier Balkenende op 1 juni 2005 na afwijzing van het verdrag tot vaststelling van een grondwet voor Europa gaf: ‘We moeten alles op alles zetten om in de komende periode de burgers méér bij het Europa van de toekomst te betrekken. Het kabinet zal zich daarvoor inspannen’. Deze mooie woorden van premier Balkenende hebben nooit een vervolg gekregen in de praktijk. De petitionist bedoelt te zeggen dat Balkenende door toedoen van onder andere de opstelling van de PvdA-fractie in 2007 een tweede referendum afwees dat het wel beloofd had. Een koude kermis die nu al bijna zeven jaar ziekt in de herinnering van de politiek bewuste burger. 

Politiek is bang voor het oordeel van de burger. Dat politieke partijen niet luisteren naar de achterban en dat de media op de hand van de gevestigde macht zijn leidt geen twijfel. In de politiek mag een stem alleen klinken als deze instemt met wat al min of meer beslist is of op de rails gezet is. Politiek is een variant op wat jazzmusicus Eric Dolphy over muziek zie: ‘When you hear politics, after it’s over, it’s gone, in the air. You can never capture it again.’ Zo beredeneerd heeft politiek geen geheugen. Zodat er ook nooit iets geleerd wordt.

Ik ben ook voor een referendum over de positie van Nederland in de EU en daarom teken ik de petitie. Het tweede referendum dat de Nederlandse burger in 2007 door de neus is geboord steekt me nog steeds als een visgraat in de keel. Al is het alleen maar om de verschillende politieke partijen nog eens beter ma te laten denken over hun relatie tot de EU. Het blinde vertrouwen van D66 lijkt weg. Ook PvdA, CDA en VVD lijken zich minder uitgesproken eurofiel op te stellen. Of dat meer is dan politieke marketing kan blijken. Ik betwijfel echter of zo’n breed maatschappelijk debat over de EU er ooit komt omdat de politieke partijen zoals gezegd bang zijn voor de kiezer en een situatie die ze niet kunnen sturen liever vermijden. Maar als het gehouden wordt dan zal ik uitkomen bij de meest kritische eurofiele of de meest welwillende eurosceptische positie.

Foto: Schermafbeelding van petitie ‘Referendum of Nederland uit de EU kan stappen’, 27 mei 2014.

Advertentie

Journalistiek worstelt met waarheid over burgerforum EU

De ene krant zegt ‘Kamermeerderheid voor burgerinitiatief over EU‘, het andere magazine zegt ‘Onvoldoende steun in Tweede Kamer voor burgerinitiatief EU‘. Dat zijn twee tegenovergestelde conclusies die volgen uit hetzelfde debat. Of De Volkskrant (‘kreeg Burgerforum EU zowaar een Kamermeerderheid achter zich‘) of Elsevier (‘Maar een meerderheid voor de plannen van het initiatief werd niet gevonden‘) heeft ongelijk en het niet begrepen. Misschien is het burgerinitiatief de verliezer, maar de journalistiek is dat zeker.

Bijna een jaar geleden schreef ik: ‘De vraag om een referendum kan uit allerlei zorgen voortkomen. Tegen een Federaal Europa. Tegen het overhevelen van bevoegdheden. Tegen de miljardensteun voor noodfondsen en reguliere begroting zonder voldoende controle. Over het gebrek aan democratie en inspraak van de burger. Uit wrok over het tweede Euroreferendum dat Nederlandse burgers in 2005 door de neus geboord werd. Of uit rancune tegen de pro-Europa partijen die autistisch hun zin lijken door te drukken.’ Daar kan nu een nieuwe reden aan toegevoegd worden: ‘de gevestigde media die de feiten niet begrijpen‘. 

Foto 1: Schermafbeelding van De Volkskrant ‘Kamermeerderheid voor burgerinitiatief over EU‘, 21 januari 2014.

Foto 2: Schermafbeelding van Elsevier ‘Onvoldoende steun in Tweede Kamer voor burgerinitiatief EU‘, 21 januari 2014.

Peiling over EU-referendum probeert debat aan te jagen. Lukt dat?

Maurice de Hond peilt in opdracht van Burgerforum EU. Moet er een referendum komen over de EU? Dit burgerinitiatief is een bont gezelschap dat tegen de overdracht van nationale bevoegdheden is zonder politieke of maatschappelijke discussie. Het roept daarom op om de burger te vragen wat-ie er van vindt.

Wat is de peiling waard? In elk geval creeërt het een mediamoment. Zoals te voorzien valt zijn stemmers op PVV en SP het meest afwijzend. Maar ook de sympathisanten van VVD, PvdA en 50Plus zijn in meerderheid voor een referendum. De positie van D66 is opvallend. De achterban van een partij die vanaf de oprichting in 1966 pleit voor inspraak en het referendum is in meerderheid tegen. Evenals het pro-Europese CDA. In De Telegraaf wordt journalist en medeoprichter van Burgerforum EU Alexander Sassen van Esloo geciteerd: ‘Dat is uiterst merkwaardig als je je bedenkt dat D66 ooit is opgericht om referenda in Nederland mogelijk te maken‘.

Foto: Schermafbeelding van vraag 1 uit de resultaten van onderzoek Maurice de Hond.

Roep om referendum over Europa komt van vele kanten

De leider van de Britse UK Independent Party Nigel Farage heeft niks op met de eurocraten in Brussel. Hij hekelt het democratisch tekort van de EU en zet zo de Britse premier David Cameron onder druk. Farage wijst op een campagne die door het voorzitterschap van het EU-Parlement gevoerd zou worden. Voor Britse begrippen is een voorzitter die zich partijdig opstelt en vanuit die positie politiek bedrijft een doodzonde.

In Nederland komt de oppositie tegen de EU vooral van SP en PVV. Maar ook van een groep intellectuelen die een referendum eist. Daartoe hebben ze BurgerforumEU opgericht. Opvallend is dat ook PvdA ideoloog René Cuperus de oproep ondersteunt. De vraag om een referendum kan uit allerlei zorgen voortkomen. Tegen een Federaal Europa. Tegen het overhevelen van bevoegdheden. Tegen de miljardensteun voor noodfondsen en reguliere begroting zonder voldoende controle. Over het gebrek aan democratie en inspraak van de burger. Uit wrok over het tweede Euroreferendum dat Nederlandse burgers in 2005 door de neus geboord werd. Of uit rancune tegen de pro-Europa partijen die autistisch hun zin lijken door te drukken. Burgerforum is een burgerinitiatief begonnen om handtekeningen te verzamelen om een referendum af te dwingen. Tekenen kan:

Foto: Schermafbeelding van BurgerforumEU.nl. Stand op 11 februari 2013. 

Wilders roept PvdA op tot referendum over Europa

Het viel te voorspellen na de toespraak van de Britse premier David Cameron waarin-ie aan de Britten voor 2017 een referendum toezegde. PVV’er Geert Wilders roept PvdA en SP op om via een tijdelijke referendumwet samen een referendum over Europa te organiseren. Aanleiding is de uitspraak van PvdA-leider Diederik Samsom dat-ie een referendum wel aandurft, aldus De Volkskrant. PVV, PvdA en SP hebben samen 68 zetels in de Tweede Kamer, zodat voor een meerderheid minimaal acht zetels van andere partijen nodig zijn. Zoals het pro-Europese D66 dat graag de burger centraal zet en voorstander is van het correctief referendum.

Op 1 juni 2005 wees 61,5% van de Nederlanders het referendum over de Europese Grondwet af. Drie dagen nadat Frankrijk tegenstemde. Omdat EU-verdragen in alle lidstaten moeten worden goedgekeurd, kon de Europese Grondwet daardoor niet ingevoerd worden, aldus het Referendum Platform. Daarna besloten de Europese leiders in 2007 onder elkaar om het Hervormingsverdrag Europese Unie in te voeren dat voor 98% gelijk was aan de Europese Grondwet. Ondanks de toezegging van toenmalig PvdA-leider Wouter Bos voor een referendum bij een verdragswijziging. Deze verbroken belofte deed het vertrouwen in de politiek weinig goed. Volgens de Barometer 2013 van PR-bureau Edelman is in Nederland het wantrouwen in de politiek hoog.

Het vertrouwen van de PvdA in de directie democratie staat in schril contrast tot de VVD. De campagnespot uit 2005 met VVD-er Jan Mulder blinkt uit in bevoogding, sentiment en volksbedrog. Fractieleider Halbe Zijlstra liet in de talkshow Pauw & Witteman weten dat zijn partij tegen referenda is. Deze houding doet denken aan de schemertoestand van 2005-2007 waarin bijna de hele politieke klasse het oordeel van de burger niet aandurfde. Als de PvdA en SP, PVV en D66 voor een referendum over Europa zijn, dan is dat een schrale troost voor wat de Nederlanders in 2007 door de neus geboord is. Maar met het houden van een referendum ligt de uitkomt nog niet vast. Naar verwachting steunen alleen PVV, SP, PvdD en ChristenUnie een tegen-campagne.