Twee jaar geleden werden Hans Maessen en Joanna op de Dam in Amsterdam gearresteerd. Nog steeds is het onduidelijk waarom. Bas Blokker wijdt er in NRC een reconstructie aan onder de titel ‘Mee naar het bureau’. Blokker: ‘Maar twee jaar later eist Maessen nog altijd dat het Openbaar Ministerie zowel de agenten die hem aanhielden, als de eindverantwoordelijke bij de politie vervolgt voor zijn onterechte arrestatie. Tot nog toe wijst justitie vervolging af. Woensdag mag hij bij wijze van laatste kans zijn zaak bepleiten in een (niet-openbare) hoorzitting voor het gerechtshof in Den Haag.’ Maessen vermoedt dat het Koninklijk Huis en beveiligers achter hun arrestatie zat omdat hun afwijkende mening niet werd getolereerd. Nederland Vrijstaat.
De voorzitter van de landelijke politievakbond ACP Gerrit van de Kamp beweerde afgelopen weekend in de NRC te weten dat de DKDB, de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging niet betrokken was bij de arrestatie van de republikeinen Hans Maessen en Joanna van der Hoek op de Dam op 30 april. Een half uur voor de balkonscène. De ‘man in het grijze pak met het oortje‘ van wie gedacht werd dat-ie door de DKDB in het arrestatieteam gedetacheerd was zou een politieman ‘uit het oosten van het land’ zijn. Dat Van de Kamp zich in het debat mengt is opvallend want hij speelt als vakbondsman geen rol in het openbaar bestuur.
Zolang de feiten onduidelijk zijn is het verwarrend datverklaringen van Van de Kamp naar buiten komen. Juist omdat z’n voorzitterschap hem semi-officieel maakt. Da’s anders dan de uitspraak van de buitenstaander en advocaat Bernard Tomlow die in de publiciteit bracht dat de DKDB betrokken was bij de arrestatie.Van de Kamp loopt vooruit op het feitenrelaas dat burgemeester Van der Laan deze week naar de Amsterdamse raad stuurt voor een evaluatie in de raad op 30 mei. In die evaluatie kan dan tevens vermeld worden wie Van de Kamp die geen officiële functie in de Amsterdamse politieketen heeft van deze informatie voorzien heeft.
Namens wie en tegen wie spreekt Van de Kamp? Heeft iemand hem gevraagd de kou uit de lucht te halen? Om ontevredenheid met de kritiek op de arrestatie in politiekring te sussen? Van de Kamp geeft geen objectief verslag. Hij spreekt over een ‘onterechte, maar niet onrechtmatige aanhouding‘ van Maessen en Joanna. En verder concludeert-ie uit de ontbrekende betrokkenheid van de DKDB in het arrestatieteam ‘dat er geen complot was‘. Da’s voorbarig. Het is aan de Amsterdamse raad om aan de hand van de feiten te oordelen.
De site van de ACP geeft een beeld van een organisatie die zichzelf uitbundig feliciteert met het verloop van ‘de kroningsdag’. Trouwens een verkeerd gekozen term omdat in Nederland het staatshoofd niet wordt gekroond, maar ingehuldigd. De ACP heeft gelijk dat 99,9% van het politiewerk in Amsterdam tijdens de inhuldiging succesvol was. Daartoe verdient de Nederlandse politie alle hulde. Maar bij een evaluatie hoort ook dat fouten worden erkend om er voor de toekomst van te leren. En daar gaat Gerrit van de Kamp de fout in. Juist hij in zijn semi-officiële functie van vakbondsman moet fouten niet afzwakken, maar onderkennen.
Foto 1: Still van de man in het grijze pak met het oortje uit de NOS-reportage van de aanhouding op de Dam van twee demonstranten. 30 april 2013. Volgens ACP-voorzitter Gerrit van de Kamp in de NRC ‘een politieman uit het oosten van het land’.
Foto 2: Afbeelding op Twitter via @KombijdePolitie: ‘Wij wensen iedereen een mooie kroningsdag!’ op aparte pagina ACP.
Beide demonstranten vlak voordat ze gearresteerd werden op de Dam te Amsterdam, 30 april 2013. Credits: Novum, Piet van der Meer.
Update 15 mei: De Amsterdamse hoofdcommissaris Pieter-Jaap Aalbersberg heeft op 14 mei het zogenaamde feitenrelaas naar burgemeester Eberhard van der Laar verzonden. Zijn conclusie hangt op het feit dat door slecht berichtenverkeer vanaf de Dam naar het actiecentrum de identiteit van de aangehouden Hans Maessen niet nagetrokken kon worden. Over de reden van de aanhouding van Joanna van der Hoek is het relaas niet eenduidig. Merkwaardig is dat de arrestantenbus van 10.25 tot 11.15 uur door Amsterdam rijdt zonder een doorgang te vinden. Omdat de verklaringen op hoofdzaken verre van geloofwaardig en volledig zijn verdient het aanbeveling om de onterechte aanhouding door een onafhankelijke commissie te laten onderzoeken.
De Amsterdamse politie geeft uiteenlopende verklaringen voor de arrestatie van twee demonstranten op de Dam op de ochtend van 30 april. Gisteren verklaarde de politie dat het een misverstand was dat ontstond door het handelen van een individuele politie-agent. Vandaag zegt de politie dat de republikein Hans Maessen verward zou zijn met een ander persoon naar wie de politie op zoek was. De bekende activiste Joanna die bij hem in de buurt stond zou opgepakt zijn omdat ze de openbare orde verstoorde. Uit de video blijkt dat beide lezingen niet aannemelijk zijn. Merkwaardig is ook dat de agent op de herhaalde vraag van Maessen naar de reden voor zijn aanhouding geen antwoord geeft. Mocht deze agent niks zeggen of wist-ie niks te zeggen?
De man in het grijze pak met het oortje die Joanna haar kartonnen protestbord uit de handen trekt stuurt duidelijk de geüniformeerde agenten aan. Hij geeft vanaf de achtergrond de leiding. Vraag is van welke veiligheidsdienst hij is. Wellicht van de DKDB, de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging? Opvallend is dat de geüniformeerde agenten redelijk beheerst opereren, terwijl de man in het grijze pak zich verliest in onbeheerst gedrag. Hij lijkt niet getraind om mensen aan te houden. Het Nieuw Republikeins Genootschap zegt in een persbericht dat de eerste verklaring van de politie dat er sprake was van een misverstand vragen oproept. Het feitenrelaas zoals dat onder andere uit de video blijkt is er niet mee in overeenstemming.
Er is maatschappelijke kritiek op de arrestatie en de ongeloofwaardige en wisselende verklaringen van de politie. Er was notabene een toezegging van burgemeester Van der Laan dat individueel protest op de Dam toegestaan was. De Utrechtse advocaat Bernard Tomlow heeft op eigen initiatief een brief aan de Amsterdamse raad geschreven en vraagt om een onderzoek naar de arrestaties. Hij noemt de arrestatie ‘flagrant in strijd met het meest wezenlijke grondrecht, namelijk het recht van de vrije meningsuiting‘.
De arrestatie is een vermomde zegen voor de Republikeinen. Het leidt de aandacht af voor hun geringe wervingskracht die niet kan opboksen tegen de propaganda in media door opinieleiders die de kant van de monarchie kiezen. Maar bij de arrestatie waarvoor Amsterdamse politie en gemeentebestuur inmiddels hun excuus hebben aangeboden gaat het niet om aantallen, maar om principes. Een onderzoek kan uitwijzen wie de operationele leiding van het arrestatieteam had, met welke opdracht en mandaat hij opereerde, van welke dienst hij deel uitmaakt en hoe er voor de toekomst waarborgen gegeven kunnen worden dat zo’n arrestatie die volledig in strijd is met de vrijheid van meningsuiting in de rechtsstaat Nederland nooit meer voorkomt.
Op de Dam was vandaag ‘individueel protest’ toegestaan. Toch werden studente Joanna en Hans Maessen van het Nieuw Republikeins Genootschap (NRG) gearresteerd volgens de berichtgeving in De Volkskrant en Trouw. Sophie Vanlommel van De Volkskrant: ‘De twee kregen eerst een waarschuwing het plein te verlaten, maar ze beriepen zich tegen de agenten op het recht te demonstreren.’ Haar advocaat bevestigde even later de arrestatie tegen de NOS.’ Trouw-verslaggeefster Hanne Obbink stond naast haar toen rond 10 uur plotseling 10 agenten in uniform en ‘twee kleerkasten in burger’ opdoken. Obbink: ‘Ze gingen om haar heen staan en trokken haar richting een politiebusje. Vreemd, want voor zover ik kon zien deed ze niets verkeerd.‘
Eerst ontkende de politie dat Joanna was verwijderd. Nu heeft de politie haar excuus aangeboden: ‘Dit had niet mogen gebeuren‘. Omdat Joanna haar actie had aangekondigd is het merkwaardig dat de Amsterdamse politie niet voorbereid was op dit kleinschalige protest. Daar helpt geen excuus aan. Des te meer omdat in Utrecht in februari 2013 Joanna al eens eerder op het Jaarbeursplein onterecht werd weggevoerd door de Utrechtse politie bij een bezoek van koningin Beatrix. Daarover ontstond in de publiciteit een breed debat met als uitkomst dat Joanna in Utrecht nooit weggevoerd had mogen worden door de Utrechtse politie.
De arrestatie zet burgemeester Eberhard van der Laan te kijk. Afgelopen week beloofde hij in een gesprek met het NRG dat individuen die zich verspreid in de menigte ophielden mochten protesteren tijdens de balkonscène. Joanna en Hans Maessen leken aan dat profiel te voldoen, hoewel ze zich in elkaars buurt ophielden. Drie is het maximum voor samenscholingen die niet vallen onder het demonstratieverbod. Vraag is wat het woord van de Amsterdamse burgemeester waard is als-ie zijn garantie breekt die individueel protest buiten de protestzone toestaat. Vraag is ook hoe de Amsterdamse driehoek van burgemeester, korpschef en officier van justitie in de aanloop naar de troonswisseling heeft overlegd over taakverdeling en commando.
De arrestatie van enkele demonstranten lijkt niet meer dan een schoonheidsfoutje op een stralende dag, maar raakt aan het burgerrecht dat individuele vrijheid van het protest toelaat. Handhaving van de openbare orde is altijd een afweging tussen veiligheid en vrijheid. Het valt niet in te zien waarom de aanwezigheid van twee individuele demonstranten in de mensenmassa op de Dam als bedreigend werd ervaren door de politie.
Foto: Studente Joanna met haar protestbord in handen, 30 april 2013. Credits: ANP.
Update 17 april: Vanavond werd door NOS en RTL het interview van ongeveer 50 minuten met prins Willem-Alexander en prinses Maxima uitgezonden. De prins kon voluit gaan en greep die kans zelfverzekerd. De prinses moest zich inhouden en kwam minder goed uit de verf. Een politiek interview kon het natuurlijk niet worden, zodat de menselijke kant benadrukt werd. Het woord kunst viel geen enkele keer. Het venijn zat ‘m in de nabesprekingen. Allerlei deskundigen leken de indruk te wekken uit de entourage van de monarchie te komen. Opnieuw ontbraken echte critici van de monarchie. Kysia Hekster die nieuws meende te zien in de uitspraak van de prins over het ceremonieel koningschap werd door haar discussiegenoten teruggefloten.
‘Wie wil d’r nu niet de nieuwe koning zien, wie wil d’r nu niet de prinses Maxima zien, die staat zo’n beetje op even hoog niveau voor mij, (..)’, aldus een Overijsselaar die bij de inhuldiging aanwezig is omdat Oranjejefan Ria van Ommen verstek laat gaan. Het antwoord is kort: ik hoef prins Willem-Alexander en prinses Maxima niet te zien. De vraag op welk niveau ze afzonderlijk, in relatie tot elkaar of tot koningin Beatrix staan is interessant. Iedereen geeft er een ander antwoord op. Alleen in de media is het antwoord eenduidig hosanna. Oranjefan ben ik niet en Republikein evenmin. Gewoonweg omdat ze ontbreken voeg ik graag grijstinten toe.
M’n haren gaan echter wel rechtop staan van de uitspraak van de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan: ‘Prins Willem-Alexander en prinses Máxima hebben hun kinderen bij zich: drie dochtertjes, van vijf, zeven en negen. Daar wil ik als burgemeester rekening mee houden. Daarom is er geen plek om te demonstreren langs de route van de vaartocht (..)’. De altijd zo evenwichtige Van der Laan wordt mataglap in een Oranje omgeving. Wat bezielt de burgemeester met deze uitspraak? Worden hier kinderen gebruikt als excuus of schild om een demonstratieverbod te legitimeren? Wat telt nou zwaarder? Het grondwettelijk recht om te demonstreren of de aanwezigheid van drie kinderen die niet noodzakelijk aanwezig hoeven te zijn?
Drie is ook het maximum getal voor samenscholingen die niet onder het demonstratieverbod vallen. Als ik een kritisch Republikeins organisator was dan wist ik het wel. Met 300 demonstranten kunnen in de verboden zone 100 demonstraties gehouden worden. En dat kan voor veel publiciteit zorgen. Zaak is wel om een stevig sportschooltype onderdeel uit te laten maken van elk drietal. En een juridisch geschoold woordvoerder die de logica van de politie kan beantwoorden. Oranje is best. Maar voor het correcte zelfbeeld van Nederland moet ook weer niet de indruk gewekt worden dat alle burgers enthousiast achter de monarchie staan. Verre van dat.
Foto: Andrei Tarkovski, Stalker, 1979. Drie mannen in de verboden zone.
George Knight 