Niet Turkse aannemers of God zijn schuldig aan de immense schade door de aardbevingen, maar de regeringen Erdogan

Schermafbeelding van deel artikel ‘Hamza is woedend na aardbeving: ‘Tegen mensen kunnen die aannemers wel liegen, maar God ziet alles‘ op Rijnmond, 10 februari 2023.

Het zijn Turkse aannemers die sinds 1999 niet volgens de nieuwe bouwvoorschriften hebben gebouwd, maar het zijn president Erdogan en de AK-partij die dat sinds 2002 ten onrechte hebben toegestaan. Of een oogje hebben dichtgeknepene vanwege corruptie, nepotisme en partijbelang.

Er moet niet klein of groot gedacht worden, maar realistisch. Niet de individuele aannemers of God zijn verantwoordelijk, maar de regering van Erdogan die sinds 2002 in Turkije aan de macht is. Iedereen die dat ontkent doet aan afleiding.

Overigens is een aardbeving een natuurverschijnsel waar altijd slachtoffers bij zullen vallen. Dat valt niet te vermijden. De taak van regeringen is om de voorwaarden te optimaliseren zodat er zo min mogelijk slachtoffers vallen. Als een regering of achtereenvolgende regeringen dat hebben nagelaten, dan gaat het om verwijtbare schuld van die regering.

Als er sprake van schuld is voor de na 1999 geconstrueerde gebouwen die niet aardbevingsbestendig waren, dan valt dat grotendeels Erdogan en de AK-partij te verwijten. Ze weten dat Turkije kwetsbaar is voor aardbevingen en hadden daar nauwgezet controle op moeten hebben. Dat is blijkbaar niet of onvoldoende gebeurd.

Een neveneffect van Erdogans nalatigheid of corruptie gedurende 21 jaar en een-tweetje met aannemersbedrijven is dat het hem electoraal kan beschadigen in de presidentiële en parlementaire verkiezingen van 14 mei 2023. Vele Turken in en buiten het aardbevingsgebied zijn woedend dat nieuwe gebouwen als een kaartenhuis in elkaar stortten.

Terwijl Turkije als belangrijke regionale speler tussen Europa en Azië notabene pretendeert een hoogstaande, moderne samenleving te zijn. Die claim staat nu door de enorme, onnodige schade van de aardbeving op het spel.

Als de Turkse bevolking en politiek dit ernstig nemen, dan moet er een onafhankelijk parlementair onderzoek komen dat de oorzaken voor het falend bouwbeleid en de niet optimale gouvernementele hulpverlening in kaart brengt. Als het kan met internationale deskundigen die buiten de Turkse partijpolitiek staan. Het gaat om levens van toekomstige generaties. In Turkije dreigt elke dag weer een aardbeving.

Citaat van schrijver en Holocaust-slachtoffer Prima Levi over God in Auschwitz.

Heeft God er nog iets mee te maken, zoals sommigen suggereren? Het is een discussie uit de 20ste eeuw, waarom heeft God Auschwitz toegestaan? Dat gaat er niet zozeer om om God de schuld te geven of verantwoordelijk te houden, maar om de vraag wat God is en hoever Gods aansprakelijkheid voor de mensheid gaat. Maar zoals theologen beweren hebben mensen over God geen kennis. Vanuit die invalshoek loopt die vraag over God dood.

De meest aannemelijke hypothese met de minste aannames is dat God een menselijke constructie is en dat mensen zelf voor hun daden verantwoordelijk zijn. Dus in het geval van Auschwitz Hitler en de nazi’s en in het geval van de recente aardbevingen in Turkije en Syrië de regeringen die nalatig waren om hun bevolking onvoldoende te beschermen door toe te zien op de bouw van veilige gebouwen. Zoals in Japan en Nieuw-Zeeland wel gebeurt, maar in Turkije en Syrië niet.

Overlast in Middelharnis. Wat doen horeca ondernemingen zelf?

In het Zuid-Hollandse Middelharnis zorgen jongeren voor overlast. Als om half vier ’s nachts Le Bateau sluit, dan trekken sommigen als vandalen door het dorp. Le Bateau zegt namens de horeca ondernemers: ‘Al een geruime tijd worden we geconfronteerd met een stel kansloze figuren die het nodig vinden om na een avondje hangen/stappen een leuke slooproute in te lassen als ze naar huis gaan. Dit bestaat uit ramen ingooien, auto’s beschadigen, planten vernielen etc. Buiten dat het gewoon idioot en onbeschoft is, willen wij als ondernemers aan de haven van middelharnis jullie er op wijzen dat de maat nu echt vol is!‘

De horeca ziet de bui hangen, sluiting van hun zaak dreigt. Dat heeft niet alleen gevolgen voor de bezoekers, maar ook voor de eigenaren. Straks zijn ze hun inkomsten kwijt. In de reacties wordt erop gewezen dat een paar vandalen het voor de rest verpesten. Maar is dat de hele verklaring? Want de horeca is zowel dader als slachtoffer, als men in die termen kan praten. De horeca rond de haven trekt jongeren, voorziet ze van alcohol, is tot diep in de nacht open en doet zelf klaarblijkelijk onvoldoende aan handhaving en regulering. Dat de horeca erover verbaasd is dat in die groep jongeren een deel te ver gaat is onoprechte verbazing. Want zulke uitwassen zijn er altijd. Waarom de horeca ‘kansloze figuren’ van drank blijft voorzien is dus de vraag.

De reactie van de horeca-ondernemers van Middelharnis is typerend voor het Nederland van nu. Er wordt vol verwijt gewezen naar de overheid die het zou laten afweten door de orde niet of onvoldoende te handhaven. Maar wat hebben de ondernemers de afgelopen tijd zelf gedaan? Komen ze pas in actie als hun bedrijf of winst in gevaar dreigt te komen? De ondernemers lijken op geen enkel moment het verband te leggen tussen hun eigen onderneming en het vandalisme. Want hoe klein en niet karakteristiek de groep vandalen ook is, ze zijn wel een direct gevolg van de aanwezigheid van de horeca ondernemingen. Het zou de ondernemers sieren als ze hand in eigen boezem staken en zelf eens gaan nadenken waarmee ze in hemelsnaam bezig zijn.

NS vreest sneeuw en beperkt dienstregeling. Wat is de echte reden?

Als er ‘a turn in the weather’ dreigt, dan legt de NS het hoofd bij voorbaat in de schoot. In een profylactische overgave. Te koud of te warm, te glad of te nat, de NS laat de reiziger in de steek. Morgen zegt het 20% van de treinen niet te laten rijden. Met drukke treinen en vaker overstappen tot gevolg. Vriezen gaat het niet, maar er kan sneeuw vallen. De KNMI voorspelt voor 29 januari geen extreem weer. Op de wegen zal het in enkele regio’s glad zijn. De gemiste kans van de Nederlandse Spoorwegen is dat ze dat niet in een voordeel op het spoor weten om te zetten. Durft de NS nog wel met risico’s om te gaan? Of gaat het management bij voorbaat aan de veilige kant zitten om niet achteraf een verwijt te krijgen niet opgelet te hebben? Indekken boven alles.

Nederland krijgt de spoorwegen die het verdient. De NS staat symbool voor een samenleving die niet meer kan leven met een niet ingecalculeerde tegenslag. De NS is een afschuwelijke karikatuur van slap Nederland.

Foto: ‘Een trein baant zich een weg door een muur van sneeuw tijdens het sneeuwruimen’, 1941.

Opstelten onzorgvuldig in praatje over veiligheid. Hij ziet gezamenlijke inspanning politie en beveiligingsbranche

Minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie stelt dat de nationale staat de veiligheid niet in haar eentje kan realiseren. Daar is een gezamenlijk inspanning met het bedrijfsleven voor nodig. En ook de burger. Opstelten verwijst niet naar afzonderlijke inspanningen van overheid, bedrijfsleven en burger met een gezamenlijk doel -het garanderen van een veilige samenleving- maar naar een gezamenlijke inspanning. Ivo Opstelten vindt dat publieke taken uitbesteed kunnen worden aan het bedrijfsleven, hij vindt dat een goede zaak: ‘Publieke taken zitten niet vastgeklonken aan publieke uitvoering‘. Hij vindt dat de samenwerking tussen beveiligingsbranche en politie nog ‘kan en moet groeien‘. Opstelten zet in op doelmatigheid en rendement van de veiligheid. Door de kwaliteiten, bevoegdheden en kennis van beveilingsbranche en politie naast elkaar te zetten suggereert de minister dat een en ander uitwisselbaar is. Hij stelt daarbij niet de kwaliteit van de beveiliger als voorwaarde, maar het vertrouwen van de burger in de beveiliger. Een norm die ruimte laat om af te wijken van de norm.

Wat voor commentaar verdient dit praatje van Opstelten? Onder beperking kan samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven. Doel van de overheid is om de burger te dienen. De overheid moet via kabinet en parlement daarover verantwoording afleggen aan de burger. Doel van het bedrijfsleven is afwijkend: winst, het eigen voortbestaan en behoud van maatschappelijke acceptatie. Bedenkelijk is daarom dat Opstelten spreekt over een gezamenlijke inspanning van staat en bedrijfsleven. Die kan er per definitie niet zijn. Bevoegdheden en verantwoordelijkheden van bedrijfsleven en overheid lopen daarvoor teveel uiteen. Ze dienen juist gescheiden te blijven omdat de burger wel het kabinet, maar niet het bedrijfsleven ter verantwoording kan roepen. Het zou correcter zijn als Opstelten sprak over afzonderlijke inspanningen van politie, beveiligingsbranche en burger met een gezamenlijk doel: een veilige samenleving. Veiligheid begint bij bestuurlijke zorgvuldigheid.

Foto: Minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie spreekt tijdens de nieuwjaarsreceptie van de Nederlandse Veiligheidsbranche, 16 januari 2013.

Debat Bulgarenfraude met Weekers is afleiding politieke stagnatie

‘Een ander probleem is natuurlijk ook dat een poging tot minder bureaucratie zo mislukt. Want iedereen wil minder regeldruk, maar blijkbaar roept dit streven de behendigheid bij allerlei kwaadwillenden op‘, aldus het hoofdredactioneel van het Friesch Dagblad naar aanleiding van de affaire Weekers en de Bulgarenfraude. De basis van het systeem is het vooraf toekennen van toeslagen (huur, zorg en kinderopvang). Daar maken niet alleen Bulgaren misbruik van. CDA’er Pieter Omtzigt verbreedde het debat en eist nu ook opheldering van staatssecretaris Frans Weekers (VVD) over de 280 gevallen van systeemfraude die de FIOD heeft afgehandeld. Op 14 mei vindt het kamerdebat over deze kwestie plaats. Frans Weekers geniet de steun van VVD en PvdA.

Er loopt van alles door elkaar heen. Het imago van de ‘Limburgse’ Weekers die op afstand betrokken was bij het gesjoemel van de Roermondse VVD’er Jos van Rey en een groot billboard kreeg dat moest helpen bij zijn herverkiezing. Weekers vermeend slappe aanpak en ontkennen op de hoogte te zijn van de fraude terwijl zowel zijn ambtenaren als minister Lodewijk Asscher van Sociale Zaken dat wel waren. De spanning in de coalitie tussen VVD en PvdA, inclusief de eerdere redding van VVD-staatssecretaris Fred Teeven door de PvdA. Het boter op het hoofd van de politieke  partijen die zoals het Friesch Dagblad memoreert instemden met voorstellen van Balkenende II (2003-2006) om de regeldruk te verminderen en nu met hun vingertje wijzen.

Maar de kwestie gaat vooral over het verhouding tussen overheid en burger. Hoeveel vertrouwen is volgens de overheid de burger nog waard? Dat ligt aan de inschatting hoeveel misbruik binnen een regeling toelaatbaar is. Wordt bij 5%, 10% of 15% misbruik de bewijslast bij de burger gelegd? Dat omslagpunt zal per regeling verschillen. Fundamenteel is dat de goedwillende burger niet alleen opgescheept wordt met verhoogde regeldruk, maar ook met wantrouwen. En dat vergroot opnieuw de kloof tussen overheid en burger.

Oplossing is om een systeem met keuzevrijheid, minder fraude en regeldruk, vertrouwen in de burger, een inkomenspolitiek naar draagkracht en compassie met de zwakkeren te combineren. Da’s binnen handbereik maar wordt om partijpolitieke redenen geblokkeerd. Het gebrek van de Nederlandse partijpolitiek is dat het voor elke oplossing een probleem zoekt en om electorale redenen met een fijnmazige inkomenspolitiek aan doelgroepenbeleid doet. De oplossing ligt in een vlaktaks waar emeritus-hoogleraar Leo Stevens voor pleit. De verkenning ‘Het fiscale stelsel van de toekomst: eenvoud, neutraliteit en draagkracht‘ uit 2010 dat Stevens met Lars Bovenberg schreef zegt over toeslagen en heffingskortingen dat ze rechtstreeks met de fiscus verrekend kunnen worden. Ook de SGP is voor individualisering en vereenvoudiging van het belastingstelsel.

Op 14 mei komt er dus een debat dat zich onder het mom van ‘systeemfraude’ concentreert op een onhandig opererende staatssecretaris Weekers. Met de paradox dat de term ‘systeemfraude’ dient om de hervorming van het belastingstelsel en een andere systematiek van berekening en uitkering van toeslagen te verhullen. Cynisch en treurig is dat nu al valt te voorspellen dat het debat niet over de onderliggende structuur zal gaan. Partijen die het als afleiding voor hun eigen stilstand en matheid gebruiken zouden feitelijk af moeten treden.

Foto: Staatssecretaris van Financiën Frans Weekers (VVD) in de Tweede Kamer, 2013.

Fred Teeven dient af te treden wegens de affaire Dolmatov

Staatssecretaris Fred Teeven zou moeten aftreden vanwege de affaire Aleksandr Dolmatov. De Rus pleegde in januari 2013 zelfmoord in het Detentiecentrum Rotterdam. De Nederlandse politiek kan de Carrington-doctrine in ere herstellen. Die zegt dat bewindslieden moeten aftreden als er onder hun verantwoordelijkheid ernstige fouten worden gemaakt. In een persbericht neemt Teeven alle aanbevelingen van het vandaag gepresenteerde rapport van de  Inspectie Veiligheid en Justitie over. De Inspectie constateert dat het om systeemfouten gaat. Die hebben ook andere asielzoekers kunnen treffen. Het onderzoek is nog niet afgerond. De staatssecretaris gaat een antwoord over z’n aftreden uit de weg en neemt niet zelf ontslag. Hij betrekt de stelling dat-ie eerst de kamer de feiten uitlegt om vervolgens het oordeel van de kamer af te wachten.

Zoeken in het rapport op het trefwoord ‘systeem‘ verwijst naar geautomatiseerde systemen, databases en informatiesystemen. De toetsing oogt onpersoonlijk en gedigitaliseerd. Over het nieuwe informatiesysteem INDiGO waarvan Teeven verbetering zegt te verwachten wordt gezegd dat grote delen van het productieproces gedigitaliseerd worden. Veelzeggend is dat Teeven het in het persbericht nodig acht om te zeggen maatregelen te nemen om te voorkomen dat asielzoekers in het systeem ‘automatisch en zonder menselijke toets de status ‘geen rechtmatig verblijf’ kunnen krijgen‘. Dit geeft aan dat de digitalisering van het systeem onder verantwoordelijkheid van de staatssecretaris ver is gevorderd. Teeven is sinds oktober 2010 in functie.

Dolmatovs advocaat Marq Wijngaarden zegt geschrokken te zijn van de conclusie van het rapport. Hij verwijt de Nederlandse regering dat het op meerdere momenten onzorgvuldig gehandeld heeft. Volgens Wijngaarden zat Dolmatov ten onrechte vast. Het is vooral choquerend dat het nog veel erger is dan gedacht, aldus RTL Nieuws. Er is fout, op fout, op fout gemaakt. Die waren onvermijdelijk omdat het systeem niet deugde.

Heeft het zin als de staatssecretaris aftreedt? Het leven van Dolmatov kan er niet mee teruggehaald worden. Het geeft wel meerdere signalen af. De Nederlandse politiek neemt ermee afstand van het uitzettingsbeleid dat de staatssecretaris uitvoert. Het neemt afstand van het systeem dat onder de verantwoordelijkheid van Teeven tot een stapeling van fouten heeft geleid. Het zet een streep door de digitalisering van de toetsing van asielzoekers en roept op de ‘menselijke toets‘ weer een belangrijke plek in het systeem te geven. En niet onbelangrijk, het laat ermee aan het buitenland weten dat het zich schaamt voor de gemaakte fouten die in een democratie niet thuishoren. Maar het trekt vooral de juiste gevolgen uit de politieke verantwoordelijkheid.

Foto: Aleksandr Dolmatov.

Ouders van Marokkaans-Nederlandse rotjochies moeten opvoeden

Directeur Hasib Moukaddim van het Samenwerkingsverband van Marokkaanse Nederlanders (SMN) zoekt het initiatief in de column: ‘Aan ouders van rotjochies: voedt jouw kinderen ook buiten de woonkamer op‘. De afgelopen week haakten belangengroepen aan bij de dood van grensrechter Richard Nieuwenhuizen die door enkele Marokkaanse Nederlandse rotjochies dood werd getrapt. Nederland verkeerde in een schok. De vonken sprongen van het debat, ook hier. Was het geweld gerelateerd aan voetbal, Marokkanen of aan iets anders?

Moukaddim keilt aan met het idee dat het publieke debat opvalt door het benoemen om het benoemen zonder aanpak en oplossing: ‘Dit alles in de traditie van het typisch Hollandse debat: het benoemen van het probleem, daarna nog eens benoemen, dan op eigen borst kloppen voor het benoemen om tot slot over te gaan tot de orde van de dag.’ Mooi gezegd. Het idee dat het bij dit soort maatschappelijke verschijnselen vaak aan aanpak en oplossing schort lijkt juist. Maar benoemen in de zin van kwalificeren? Gesteld dat dat voorafgegaan wordt door observatie, analyse en een presentatiestrategie. Het lijkt erop dat Moukaddim in een retorische valkuil loopt door het benoemen af te willen zetten tegen het uitblijven van de oplossing. Daardoor mist-ie het wegkijken en ontkennen als eerste fase in het weglopen voor een oplossing. Daar gaat het al mis.

Moukaddim constateert ‘een schrijnend gebrek aan toezicht op sociale regels in de openbare ruimten‘. Zijn uitspraak dat ook Marokkaanse-Nederlandse rotjochies daar gebruik van maken, klinkt als understatement. Als weinig anderen rekken ze grenzen op. Moukaddim manoeuvreert voorzichtig, maar ook voorspelbaar in het vinden van een middenweg. Hij verbreedt de opvoeding naast de ouders tot ‘de school, de buurtwerker, de voetbal- of handbaltrainer, de buurman en buurvrouw, familieleden en eventuele hulpverleners.’ Dat er in de opvoeding van de eigen kinderen ‘óók een belangrijke rol [is] weggelegd voor de Marokkaans-Nederlandse ouders‘ klinkt ongeloofwaardig. Natuurlijk ligt er een rol voor de ouders. Bizar dat het gezegd moet worden.

Deze ouders mag volgens Hasib Moukaddim niet het verwijt gemaakt worden dat ze hun kinderen niet goed opvoeden: ‘Ouders proberen wel degelijk hun kinderen op te voeden door ze de juiste normen, waarden en liefde mee te geven.’ Maar hier verwart-ie goede bedoelingen met feitelijke opvoeding. Intenties of pogingen zijn wat anders dan ouders die hun kinderen in de gaten houden, zich in hun plaats stellen en ook praktisch met hun kinderen verbinden. Dat gebeurt in vrijwilligerswerk, huiswerk, ouderavonden, spelen op straat, achter het beeldscherm of de spelcomputer en overal waar opgroeiende kinderen hun ouders tegenkomen.

Moukaddim loopt op eieren en spreekt tegen diverse doelgroepen die hij niet van zich wil vervreemden. Zijn betoog verbreedt tot ondoorzichtigheid toe. Het klopt: ‘De Marokkaanse gemeenschap is onderdeel van de Nederlandse samenleving en dus is ‘jouw probleem ook mijn probleem en andersom’‘. Maar dat betekent niet dat de verantwoordelijkheid voor de opvoeding van deze kinderen door de hele samenleving gedeeld wordt. Ouders hebben de eerste verantwoordelijkheid. Als ze die om culturele of sociaal-economische redenen niet kunnen nemen, dan moet dat benoemd worden. Maar juist dat laat Hasib Moukaddim na. Ook hij denkt dat-ie iets kan benoemen zonder man en paard te noemen. Hij past in het typisch Hollandse debat van wegkijken.

Foto:  Opvoeden met de koran.

Voetbal, opvoeding, Wilders, Marokkanen, publiek debat en media

De Telegraaf van 4 december citeert voorzitter Marcel Oost van BuitenBoys: ‘Na het laatste fluitsignaal gaven vrijwel alle spelers de scheidsrechter een hand om hem te bedanken voor de leiding. Alleen de drie Marokkaanse spelers van Nieuw Sloten liepen naar onze grensrechter, trokken hem naar de grond en begonnen op zijn hoofd en nek in te trappen.’ Waren de drie spelers die de grensrechter trapten de enige Marokkaanse spelers uit het team en waarom greep niemand in als zo’n precieze reconstructie mogelijk is?

Is het belangrijk om te weten dat de drie jeugdspelers van Nieuw Sloten die afgelopen zondag de grensrechter van BuitenBoys doodtrapten Nederlandse Marokkanen waren? In de berichtgeving in bijvoorbeeld de NRC bleef dat feit ongenoemd. De media zoeken zich blijkbaar een weg tussen maatschappelijke taak, politieke correctheid, adequate berichtgeving en eigen verantwoordelijkheid. Moeten media het nou wel of niet melden?

Het niet noemen van de hele context gaf de PVV gisteren alle ruimte om over een ‘Marokkanenprobleem‘ te praten. De partij zegt: ‘De Nederlandse politiek en media zijn in een totale staat van ontkenning. Er wordt n.a.v. de dood van een grensrechter gesproken over een voetbalprobleem, terwijl dat het echte probleem verhult. “Het is geen exclusief voetbalprobleem maar een Marokkanenprobleem dat zich uit op straat, op school, in het winkelcentrum, op het voetbalveld” (..).’ De PVV kon deze analyse slijten omdat het als eerste ondubbelzinnig de achtergrond van de drie spelers en haar ‘oplossing’ voor het probleem combineerde.

Voordat de PVV erover begon bleef de achtergrond van de drie spelers niet ongenoemd, zoals het bericht in De Telegraaf bewijst. Nadat de PVV het gisteren oppakte kreeg het echter dynamiek doordat de PVV zich erover uitliet. Pas daarin zagen andere media als Elsevier, RTL of de NOS er een nieuwsfeit in. Omdat er geen andere analyse was die het feit van de Marokkaanse spelers noemde kon Wilders voor open doel scoren.

Geert Wilders schetst de tegenstrijdigheden door in een tweet te spreken over de daders, een Nederlands paspoort, retour Marokko en grenzen dicht. Hij dikt het aan en weet dat wat-ie zegt niet kan. Iemand kan een Nederlands paspoort niet zomaar ontnomen worden. Daartoe is zoiets als dienen in een vreemde krijgsmacht nodig, zoals de Spanjestrijders overkwam. Maar wat Wilders zegt wordt gehoord omdat de media en andere partijen de feiten niet noemen. Dat zwijgen van de media heeft twee ongewenste gevolgen. Zoals gezegd zet het de PVV op voorsprong bij gebrek aan tegengeluid. En media nemen hun lezers en kijkers niet serieus doordat ze informatie achterhouden die van belang zou kunnen zijn. Zelfs dat weten we nu niet eens zeker.

Foto: Bordje Voetbal Afgelast, de KNVB last het amateurvoetbal voor komend weekend af.

Redelijk ABC

Au zegt integratie die voor allen lastig is. Ook voor generaties die hier al eeuwen zijn. Vergelijk het met wat elders gebeurt en zie de betrekkelijkheid. Grijstinten zijn mooi.

Binnen de wet moet alles mogen en kunnen. Hoofddoek of string, soepjurk of maatpak, religie of levensovertuiging, man of vrouw, saai of spannend. Binnen de wet moet alles gezegd kunnen worden. Zonder moraliteit of politieke correctheid. Zonder angst voor de zeden- of gedachtenpolitie.

Concepten zijn hulpmiddel en geen einddoel. Pluriformiteit waarin de godsdienstig geinspireerde en de vrijzinnige in sociale vrede samen kunnen leven is einddoel. Met elkaar of als dat niet uitkomt, naast elkaar. Het samenleven verhult en kan nooit doel zijn.

Democratie en openheid vragen om een sterke maag en zelfvertrouwen. Wie kaatst moet de bal verwachten. Het is plicht om er niet luchthartig mee om te gaan. Verantwoordelijkheid geldt voor elke burger.

Exclusieve vereenzelviging met een politieke partij of stelselmatige kritiek op een andere partij is onverstandig. Het brengt ons waar de staat ons wil hebben, namelijk in een hoekje van het veld. Het ontneemt ons keuzevrijheid en maakt ons voorspelbaar.

Flexibiliteit om onszelf in meerdere rollen te zien is waardevol en geeft vrijheid. Als een voetbalteam dat over kan schakelen op meerdere systemen.

Grondrechten gelden voor ieder in gelijke mate. De rechtsstaat is behalve boegbeeld ook een mentaal en politiek kader waarbinnen we leven.

Het besef van wat een rechtsstaat en een democratie zijn vraagt tijd. Meedraaien in een democratie vergt gewenning van burgers. Velen leren razendsnel, maar anderen hebben meer tijd nodig.

Integratie is een feit, assimilatie een keuze voor ieder afzonderlijk. De integratie-discussie stopt nooit en verandert steeds in doelgroep en accent. De verf moet gemengd blijven worden.

Juridische bescherming is nodig, maar extra juridische bescherming niet. Een publiek debat waarin geen enkele groepering extra bescherming geniet kan alleen het strijdperk voor discussie zijn. Dat laat ruimte om geen enkel onderwerp ongenoemd te laten. Zodat ieder voor zichzelf spreekt.

Kritiek, belediging of lof wacht elk opperwezen, denkbeeld of uitgangspunt. Niets is er vrij voor. Dat leidt tot nadenken, zelfbewustzijn en emancipatie.

Laïciteit is niet om te lachen. Intolerantie en onrecht binnen religies of levensovertuigingen moeten onvoorwaardelijk kritisch besproken kunnen worden.

Minderheden hebben dezelfde rechten hebben als iedereen. Da’s niet onderhandelbaar.

Negeren is dom. Vrijheid van meningsuiting is het venster van de democratie. Alles moet gezegd kunnen worden in een open discussie zonder restricties. Alleen hoogbejaarden, chronisch zieken, kinderen en verstandelijk gehandicapten past bescherming.

Objectiveren van de eigen positie helpt om het eigen standpunt naar voren te brengen. Door een zekere onpersoonlijkheid en afstandelijkheid kunnen we op open terrein opponenten ontmoeten. Da’s de paradox van de stap terug om een vraagstuk te benaderen.

Problemen verschuiven. Sociaal-culturele verschillen tussen elites en achterstandsgroepen ontnemen vaak het zicht op social-economisch problemen die met werk en inkomen te maken hebben.

Quota om de instroom van migranten tijdelijk te beperken moeten bespreekbaar zijn. Achtergrond is om eerst orde op zaken te stellen in huisvesting, onderwijs, zorg en op de arbeidsmarkt.

Rechtsgelijkheid en emancipatie zijn de moeite van het nastreven waard. De samenleving is niet zo ideaal als het lijkt. Iemand met z’n voeten in de modder heeft er weinig aan. Maar er is soms niets beters dan het streven.

Stigmatisering en achterstelling van minderheden bestaat, maar de bewering waarmee dat gezegd wordt gaat niet altijd over de zaak. Probeer altijd de beweegreden te achterhalen. Waarom beweert iemand iets? Stop daar niet met denken, maar begin er juist mee.

Trage ontwikkelingen lonen soms. Het gaat erom in een situatie te groeien. Iets hoeft niet binnen een dag gerealiseerd te worden. Dan is de schade mogelijk groter. Soms is afwachten, inschatten en geleidelijkheid beter.

Uitzonderingen zijn altijd denkbaar in een zakelijke discussie. Het gaat om de regel.

Vijandbeelden zijn modieus. Ze veranderen en vermengen zich. Slijten af, herleven en steken in een nieuwe vorm weer de kop op. Ze gaan voorbij en passeren door de tijd.

Welvaart en welzijn zijn uitgangspunt. Om dat te bereiken houden we elkaar scherp en bevragen elkaar op eigen vanzelfsprekendheden. Da’s verfrissend. Geen enkel onderwerp wordt uitgezonderd.

Xenofobie als afkeer van het vreemde en discriminatie van andere groepen is een begrijpelijke reactie. Pas waar het overgaat in ziekelijke angst voor het vreemde of afkeer van alles wat van buiten komt wordt het een verkeerde reactie.

You Tube maakt de wereld klein.

Zittende machten verdedigen het eigen belang vanuit sterkte. Het duurt generaties om dat in te halen. Dat geldt zowel voor iemand uit het hooggebergte als uit het laagveen.

Foto: F.H. van Leent, ABC, voor vriendelijke oogjes en hartjes.