Freek de Jonge schetst populisme als spookbeeld. Waarom?

Freek de Jonge komt bij Pauw & Witteman te laat tot inzicht dat-ie zich maar beter niet kan mengen in het politieke debat. Hij heeft het over ‘populistisch correct‘ tegenover ‘politiek correct‘. Met de voorbeelden dat ‘populistisch correct‘ betekent dat ‘alle Marokkanen zeer criminele tendensen hebben’ of  ‘de gevangenissen volzitten met kleurlingen die crimineler van inborst zijn dan blanken’ zet De Jonge eigen clichés tegenover bestaande clichés. De Jonge maakt niet duidelijk wat ‘populistisch correct‘ is. Laat staan dat-ie kan verklaren waarom het populisme in Europa zo’n opgang maakt. De Jonge praat in tegenstellingen. Hij denkt niet door.

Zijn opponent in het debat Yernaz Ramautarsing bakt er even weinig van. Ze trekken elkaar naar beneden en blijven hangen in hun posities. Met aplomb gooien ze waarheden over tafel die een vraag oproepen: Wat is de waarde van zo’n programma om zich te informeren? Ramautarsing en De Jonge gaan met hun simplificaties voor het onderwerp staan dat meer kennis, nuancering en ‘vrij denken’ vraagt om anderen inzicht te geven.

De Jonge staat niet alleen in zijn neerbuigende houding tegenover populisten. Krantencommentaren spreken hun bezorgdheid uit nu in het Europese Parlement de klassieke middenpartijen bij de komende verkiezingen in mei 2014 dreigen te verliezen. De winst gaat dan naar de rechter- en linkerflank. Zoals de PVV, de Britse UKIP van Nigel Farage, het Franse Front National, maar ook de Piratenpartijen, de Italiaanse Vijfsterren-beweging van Beppe Grillo of de Spaanse Partido X als vertegenwoordiger van de indignados. Al deze partijen dagen met een houding van anti-politiek de zittende macht uit. Zoals nieuwkomers altijd doen. Sommigen zullen zich schikken in de macht als ze op het pluche zitten, maar anderen willen het systeem veranderen. De Jonge en de commentatoren maken zich zorgen over die machtswisseling en weten er geen woorden voor te vinden. Behalve reflecties die ze uit de mottenballen halen, maar die bij oude politieke tegenstellingen passen.

Nogmaals citeer ik als antwoord aan Freek de Jonge wat ik eerder schreef over de grillist Paolo Becchi: ‘Becchi ziet in het oproepen van angst voor het populisme een reactie uit eigenbelang van de zittende macht. De EU is volgens hem een project van de economisch-financiële oligarchie dat werkt als een politieke dictatuur. De ‘traditionele’ partijen die gebundeld zijn in onder meer een sociaal-democratische, christen-democratische en liberale fractie verdelen in dienst van die oligarchie met elkaar de macht en proberen buitenstaanders die dat systeem willen wijzigen te brandmerken als vertegenwoordigers van het populisme. De beweging M5S van Beppe Grillo wil binnen Europa een debat aanzwengelen dat Europa teruggeeft aan de burger. Da’s volgens Becchi waar de bestaande machten bang voor zijn. Met ‘populisme‘ heeft dat volgens hem niks te maken. Het is een gewoon standpunt dat afwijkt van het bestaande. Het spookbeeld van ‘populisme‘ wordt uitsluitend opgeroepen om die oligarchie van economische belangen van grootbedrijven en banken te beschermen.‘ 

Foto: Loesje, 1 Europa, zodat je met 1 staatsgreep klaar bent! Debat rondom het Europees referendum. April 2005.

Farage tegen ondemocratische EU op het podium van Grillo

De Britse Eurosceptische politicus en lid van het Europarlement Nigel Farage (UKIP) geeft zijn mening over het democratisch tekort van de Europese instellingen. Zijn boodschap is duidelijk, de Europese bevolking komt er niet aan te pas en krijgt evenmin ruimte om in te grijpen. De soevereiniteit van de volkeren van Europa wordt ondergeschikt gemaakt aan een onzichtbaar en ongecontroleerd Europees proces. Zoals Farage het voorstelt lijkt deze constructie geen toeval. Want het laat volop ruimte aan onderonsjes, door niemand gekozen tweederangs leiders en een politiek vacuüm waarin belangengroepen en Duitsland de macht kunnen grijpen.

Even opvallend als de mening van Nigel Farage is het podium waarop-ie spreekt: het YouTube-kanaal van Beppe Grillo. Of de overeenkomsten tussen Farage en Grillo verder gaan dan hun positie als buitenstaander en de afkeer van de EU dat democratisch gekozen leiders afzet en vervangt door marionetten als de voormalige Italiaanse premier Mario Monti is de vraag. Voor nu hebben ze echter gemeenschappelijke belangen door met hun andere idee van politiek te schoppen tegen de vastgeroeste Europese machtspolitiek die in een besloten circuit wordt gemaakt door socialisten, christen-democraten en liberalen. Farage en Grillo roepen nu: ‘weg met de zelfverrijking, vriendjespolitiek en geclaimde functies die de politiek zo op afstand van de burger zet’.

Egypte balanceert op de rand van een burgeroorlog

De Moslimbroederschap roept op tot opstand. Aanleiding is het doodschieten door het leger van pro-Morsi demonstranten die bij een kazerne protesteerden tegen het afzetten van president Mohamed Morsi. Ze eisen zijn herinstallatie. Naar verluidt zijn er 42 doden en 322 gewonden. Volgens het leger begon het incident met een aanval door een gewapende groep die probeerde door te dringen tot de kazerne van de Republikeinse Garde. Morsi zit daar vermoedelijk gevangen. Het leger zegt dat een officier gedood en 40 manschappen gewond werden. Demonstranten zouden zijn gearresteerd omdat ze in het bezit waren van wapens, munitie en Molotov-coctails. Volgens de Moslimbroederschap ging het om een vreedzame sit-in, en zijn er vrouwen en kinderen onder de doden. Feiten spreken elkaar tegen en  de lezing ervan is een onderdeel van de strijd.

Als reactie op de slachtpartij van vanochtend trekt de radicaal-islamistische Nour-partij haar steun in voor een overgangsregering. De partij had eerder afstand genomen van de Moslimbroederschap en steunde de afzetting van Morsi. Maar het steunde evenmin de kandidaten voor de overgangsregering. Nu is de chaos compleet en neemt de kans op een burgeroorlog toe. Een politiek compromis lijkt verder uit zicht dan ooit.

Westerse bemoeienis gooit olie op het vuur. Zo zei de Britse oud-premier en gezant voor het Midden-Oosten Tony Blair over de afzetting van Morsi dat het Egyptische leger moest optreden om de chaos te beteugelen. Dit lijkt te zeggen dat voor Egypte andere normen gelden dan voor een westerse liberale democratie. Het commentaar van David Brooks in de New York Times was racistisch: ‘It’s not that Egypt doesn’t have a recipe for a democratic transition. It seems to lack even the basic mental ingredients.’ Dit is onzin. Mede doordat het land slecht bestuurd wordt is Egypte in een onmogelijke positie terechtgekomen, een deel van de bevolking is slecht geschoold en heeft weinig democratisch besef, het land loopt economisch, cultureel en politiek achter. Het zijn uitsluitend deze omstandigheden die de chaos, de onrust en de oproep tot een opstand verklaren.

Foto 1: Leden Republikeinse Garde bij kazerne waar vele doden vielen, 8 juli 2013.

Foto 2: Tweet van 13 januari 2013 van Herman Van Rompuy. Zie posting ‘EU is vriend van Morsi, maar niet van Europese waarden‘.

EU is vriend van Morsi, maar niet van Europese waarden

De EU geeft samen met een aantal andere financiële instellingen ruim 5 miljard euro steun aan Egypte. Om het democratiseringsproces te ondersteunen, aldus EU-president Herman Van Rompuy. Via subsidies en leningen komt het bedrag beschikbaar. Vooralsnog is onduidelijk wat de tegenprestatie van de Egyptische regering is. De PVV heeft bij monde van Europarlementariër Laurence Stassen stelling genomen tegen deze steun. De partij ziet het democratiseringsproces zoals Van Rompuy dat schetst als een islamitische coup en ziet de steun als een klap in het gezicht van allen die voor de vrijheid staan. Zoals minderheden en vrouwen.

Hoe gelijk heeft de PVV en hoe ongelijk de EU. Wat bezielt Van Rompuy om op het moment dat er druk gezet kan worden op de Egyptische regering om te democratiseren deze miljardensteun te geven? Hoe kan deze steun als hefboom voor verandering werken? Waarom steunt de EU de anti-democratische krachten onder het mom van democratisering? Resteert in de beeldvorming niet een steun aan Egyptische islmisten die aan Europese burgers niet uit te leggen valt? Van Rompuy gooit met deze steun de geloofwaardigheid van de EU te grabbel. Opnieuw blijkt dat de EU in haar eigen werkelijkheid verstrikt zit. Met lak aan de publieke opinie.

Een en ander steekt des te meer omdat om electorale redenen de Moslimbroederschap afgelopen maanden diverse afspraken met het IMF eenzijdig heeft verbroken. Het jammerlijke van de miljardensteun aan het dictatoriale regime van Morsi en de islamisten is niet zozeer dat het vragen zet bij het democratiseringsproces van Egypte, maar bij dat van de EU. Opnieuw worden de Europeanen wakker uit een slechte droom. Brussel is voor de zoveelste keer losgezongen van de werkelijkheid en presenteert dat onnozel als een grote verdienste.

Foto 1: Tweet Herman Van Rompuy.

Foto 2: Luo Jie, Egypt’s problems. Credits: China Daily’s, 12 januari 2013.