Activiste FEMEN in Frankrijk beboet voor exhibitionisme. Primeur!

Op 5 juni viel Iana Zhdanova van FEMEN Putin aan. Of liever gezegd een wassen afbeelding van de Russische president in het Parijse Musée Grévin. De reden voor de aanval was een ‘symbolische daad tegen de legitimering van een Russische dictator temidden van de leiders van de democratische wereld’. Volgens FEMEN een politieke daad. Het van oorsprong Oekraïense FEMEN ziet de in haar ogen macho Putin niet zo zitten.

De aanval bekoopt de activiste met een boete van 6104 euro. Deze is als volgt samengesteld: 1600 euro boete voor exhibitionisme, 3004 voor materiaalschade aan het wassen beeld van Putin, een geldboete van 1000 euro voor morele schade en 500 euro juridische kosten. Vooral de 1600 euro boete voor exhibitionisme valt op. In de landen waar activistes van FEMEN al enkele jaren met ontblote borsten actie voeren is hun nog nooit een boete voor exhibitionisme opgelegd. Ook in Tunesië, Turkije, Duitsland of Oekraïne niet. Dat wordt volgens FEMEN als burgerlijke ongehoorzaamheid getolereerd. Maar niet in Frankrijk. Advocaat Marie Dose zegt in beroep te gaan, zo mogelijk tot aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg aan toe. Dose: ‘In een samenleving als de onze, waar commerciële ‘vertoning’ overal is, is veroordeling voor exhibitionisme een politieke boodschap, het is onzin’. Misschien gewoon een kwestie van Frans puritanisme?

Foto: Schermafbeelding op FEMEN.org van ‘The court has awarded a fine for a wax dictator’.

Advertentie

FEMEN zoekt het leven in de dood en valt beeld Putin aan

Wie wordt er door een halfblote activiste van FEMEN als een Dracula belaagd? In spiegelbeeld voor het plaatje. Met een staak recht door het hart, nou, eerder richting onderbuik. De beelden van de Spaanse koning, de Amerikaanse en Franse president en de Duitse kanselier kijken passief toe. Het is de Russische president Vladimir Putin die gevloerd ligt. Wat is-ie blond. De aanval vond plaats in Musée Grévin, het Parijse Madame Tussaud. FEMEN verklaart de aanval op Putins wassen beeld als ‘symbolische daad tegen de legitimering van een Russische dictator temidden van de leiders van de democratische wereld’. Dat klinkt zeer ernstig.

Zo’n aanval uit het politieke theater op een wassen beeld is vervreemdend. FEMEN doorbreekt hiermee niet de identificatie van het publiek met de wassen beelden, maar benadrukt die juist. Door het beeld van Putin dood te maken krijgt het bezieling, wordt het geanimeerd. Politieke voodoo anno nu. In de dode Putin zit meer leven dan in de levende Juan Carlos, Obama, Hollande en Merkel. Dat kan ook liggen aan de gelijkenissen die niet treffend zijn. De actie die FEMEN kiest om een dood iets tot leven te wekken om het vervolgens voorgoed te doden hoort thuis in de schemerwereld van vampiers en zombies. Maar het is lastig om door inleving het publiek mee te krijgen in het idee dat het leven uit een dood object gehaald kan worden. Dat beeld is onnozel.

Foto’s: Activiste van FEMEN belaagt in het Parijse wassenbeeldenmuseum Musée Grévin een beeld van de Russische president, 5 juni 2014.

Zwarte Piet: wat doen we ermee? Pleidooi voor onderzoek en debat

Over de herkomst van Zwarte Piet wordt onzin verteld. Zoals Verene Shepherd van een VN-werkgroep gisteren deed. Nederland barstte los in verontwaardiging. Omdat Shepherd in Zwarte Piet een terugkeer naar slavernij ziet wil ze het Sinterklaasfeest verbieden. Maar wat zij zegt is niet meer dan een van de vele meningen. Ze is niet deskundig in de volkswetenschap en heeft naar het onderwerp geen onderzoek gedaan. Haar specialisme is slavernij en Afrika. Zodat het voor de hand ligt dat ze vanuit haar expertise alles aan de slavernij koppelt.

Het is haar tunnelvisie. Shepherd beschadigt de VN en critici die wel een onderbouwde mening hebben over alledaags racisme. Kortom, het rechtstreekse verband dat zij tussen Zwarte Piet en slavernij ziet is niet zeker. De feiten staan nauwelijks vast. De volkswetenschap moet maar eens hard aan het werk om duidelijkheid te geven hoe Zwarte Piet in de samenleving is terechtgekomen. Wikipedia geeft volgende zekerheden en opties:

Vaststaat dat de knecht die later de naam Zwarte Piet kreeg, pas in 1850 is geïntroduceerd. Voor die tijd had de folkloristische Sinterklaas in Nederland voor zover bekend geen helper. Desondanks circuleren er voor die helper van Sinterklaas diverse volkswetenschappelijke verklaringen:

• hij zou oorspronkelijk een schoorsteenveger zijn, en van het roet zwart zijn geworden;
• hij zou een Ethiopische zwarte slaaf Piter zijn die door de heilige Nicolaas op een slavenmarkt in Myra werd vrijgekocht;
• hij zou oorspronkelijk een demon zijn geweest die door de heilige gedwongen werd goede daden te verrichten;
• hij zou een voorchristelijke godheid zijn die zich moest onderwerpen aan de christelijke sint;
• hij zou de bedwongen satan zijn, plaatsvervanger van de overwonnen Wodan, of diens helper Nörvi, de zwarte vader des nachts, die ook een roe droeg (alsvruchtbaarheidssymbool);
• hij zou afstammen van de zwarte raven Huginn en Muninn, die Odin vergezelden;
  
• hij zou afstammen van berserkers, die het lichaam zwart verfden en dierenhuiden droegen.

En er zijn nog meer verklaringen, zoals van kunsthistoricus Elmer Kolfin in De Volkskrant dat Zwarte Piet afstamt van 17de eeuwse kindslaven. Wie weet, het is scoren met dit onderwerp. Het Tropenmuseum komt met de tentoonstelling Zwart & Wit en zegt in dezelfde Volkskrant: ‘Er is ook aandacht voor Zwarte Piet en Sinterklaas, aldus een woordvoerster. Het Tropenmuseum mengt zich volgens haar niet zelf in de discussie over Zwarte Piet‘. Dat moet dan een tentoonstelling zijn die echt nergens over gaat, want door een presentatie te maken neemt een museum per definitie een standpunt in. Het nieuwe Tropenmuseum is wellicht overvallen door de discussie over rol en herkomst van Zwarte Piet. Dat toegeven is een kunst die geleerd kan worden.

Mij trekt de verklaring van de demon die door de heilige gedwongen wordt goede daden te verrichten wel aan. In Europa en elders bestaan in de volkscultuur verschijningsvormen van monsters, vampiers, duivels, heksen en geesten. Deze volkscultuur is een onderstroom die zich vermengt met andere culturen. Zodat het beelden van slavernij van lang geleden kan hebben opgezogen. Maar daarmee is de verschijningsvorm van Zwarte Piet niet terug te brengen tot slavernij alleen. Volkscultuur is diverser en gelaagder. Dus: gecompliceerder. Juist daarom zijn zoveel feiten nog onduidelijk. Het debat over de rol van Zwarte Piet moet gevoerd worden. In alle rust. Want als een bevolkingsgroep bezwaren heeft tegen die rol, dan moeten die serieus genomen worden. Maar het gaat ook om een eigen volkscultuur die Nederlanders koesteren en niemand hen af kan pakken.

Foto 1: Hans Trapp in Wissembourg. Elzas, Frankrijk.

Foto 2: M.C. Escher, ‘Ontmoeting‘. 1944. Steendruk.

Foto 3: Hans Trapp in Wintzenheim, 1953. Elzas, Frankrijk.

Steve Wozniak. Hoe de controlestaat hard in het hart te raken?

Is Steve Wozniak als de uitvinder van de atoombom Robert Oppenheimer die tot z’n grote schrik besefte welk monster hij geschapen had? Medeoprichter van Apple Wozniak filosofeert over de onvrijheid die computers hebben gebracht. In navolging van John Perry Barlow zag-ie ooit internet als een apart continent dat door overheden met rust gelaten zou moeten worden. Maar dat gebeurt niet en zal nooit meer veranderen.

Is er een les te leren voor parlementsleden als Marietje Schaake (EU/D66), digitale burgerrechtenbewegingen als Bits of Freedom of het Amerikaanse EFF en de Piratenpartijen die in hun kernprogramma pleiten voor privacy, burgerrechten, transparante overheden en informatievrijheid? Het lijkt erop dat West-Europa nog niet zover is in de opbouw van de controlestaat als de VS. Maar is het verschil groot genoeg om nog te keren?

Moeten critici hun bakens verzetten en zich niet langer concentreren op klassieke onderwerpen van de liberale democratie als burgerrechten en transparantie? Zonder deze onderwerpen te laten vallen zouden ze ervoor kunnen kiezen de oorzaak voor de opbouw van de controlestaat boven water te krijgen. En te bestrijden.

In een commentaar voor de New York Times wijst Tim Shorrock erop dat in de VS bedrijven die werkzaam zijn in de veiligheidssector van de inlichtingendiensten 56 miljard dollar per jaar opstrijken. Dat zullen bestuurders van deze bedrijven en politici in de wachtkamer om toe te treden tot die bedrijven niet vrijwillig opgeven omdat hun salarissen, bonussen, dividenden, vooruitzichten en prestige er direct aan gekoppeld zijn.

Critici als Marietje Schaake, Bits of Freedom of de Piratenpartijen moeten de controlestaat in het hart proberen te raken. Als de spreekwoordelijke staak die het hart van de vampier doorboort en pas dan een einde aan de schijndood maakt. Het hart is het economisch belang van bedrijven en overheden, en van de topbestuurders die hierin werkzaam zijn. Verdediging van de klassieke vrijheden is symptoombestrijding en schiet tekort.

Gevolg van deze accentverlegging van de behartiging van burgerrechten naar het bestrijden van economische belangen is dat de critici zich naar de linkerkant van het  politieke spectrum moeten begeven. Vraag is of ze met hun klassiek-liberale waarden intern sterk genoeg zijn om deze omslag te maken. Om over na te denken.

Foto: Prince of Darkness (1966) met Andrew Keir en Barbara Shelly van Terence Fisher (Hammer).