Panopticon, een onheilspellende documentaire over privacy

Gisteravond is op internet ‘Panopticon – De online docu over jouw privacy‘ van Peter Vlemmix in première gegaan. Hier te zien. De maker vraagt zich af waarom Nederlanders voor de bescherming van hun privacy zo vertrouwen op hun overheid. Privacy wordt in snel tempo ingeperkt. Op straat, de snelweg, het internet, het patiëntendossier, de wietpas en het openbaar vervoer. Zelfs door kleding die digitaal gevolgd wordt.

In Duitsland neemt de bevolking door de geschiedenis met de Nazi- en Stasi-dictatuur een veel kritischer houding aan als het om de individuele levenssfeer gaat. Gezagsgetrouwe Nederlanders vertrouwen op de geruststellende woorden van hun regenten. Burgers nemen het techno-optimisme van hun bestuurders over. Veelzeggend is dat Vlemmix geen Nederlandse politieke oppositie raadpleegt. Piratenpartij en GroenLinks die het meest opkomen voor de privacy van de burger hebben het slecht gedaan bij de verkiezingen. Op enkele wetenschappers en journalisten als Brenno de Winter na is kritiek op inperking van de privacy non-existent.

Vlemmix schetst een schrikwekkend beeld van onze toekomst. In zekere zin haalt-ie op het einde zijn eigen onheilsscenario onderuit door te stellen dat regeren altijd het in bezit nemen door de overheid is van ruimte die haar niet toebehoort. Ten koste van burger en samenleving. Ook is het de vraag of privacy door de macht van het bedrijfsleven al niet lang dood is. Hoe dan ook is het idee ontluisterend dat Nederland geen openbaar debat kent over privacy en (digitale) burgerrechten. Dat zou anders moeten. Bewustwording is de eerste voorwaarde voor verandering. Aan het bedrijfsleven en de overheid kan de burger het niet langer overlaten.

Advertentie

Terughacken door overheid beperkt privacy en cybersecurity

Minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie wil dat de overheid terug gaat hacken. Daartoe wil hij meer opsporingsbevoegdheden. Hij licht zijn voorstellen toe in een brief aan de Tweede Kamer. Ze moeten begin 2013 leiden tot een conceptwetsvoorstel. ‘Er is een inhaalslag nodig om de opsporing en vervolging van cybercrime te versterken.’ Een en ander betekent dat de overheid computers, maar ook mobiele telefoons binnendringt en er zelfs spyware plaatst. De voorstellen kunnen nog bijgesteld worden door de politiek.

Ze zijn in lijn met wat Ronald Prins van Fox-IT zegt. Webwereld noemde het al in 2010 zijn stokpaardje: De overheid moet terug kunnen hacken. Omdat het nu over het randje van het toelaatbare gebeurt doordat het in strijd met de mensenrechten is, dient blijkbaar de wet aangepast te worden. De overheid is de grootste opdrachtgever van Fox-IT zodat dit bedrijf belang heeft bij de uitbreiding van de opsporingsbevoegdheden.

Directeur Ot van Daalen van digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom noemt in De Volkskrant de voorstellen schokkend. Hij ziet in terughacken door de overheid geen oplossing, maar juist een risico voor de cybersecurity. Want een lek dat de politie gebruikt wordt niet gerepareerd, maar biedt cybercriminelen of China de mogelijkheid om in te breken. Terughacken maakt systemen kwetsbaar, is lastig binnen de perken te houden, heeft een internationale dimensie met onvoorziene gevolgen, kan tot misbruik in de opsporing leiden en raakt ook aan de privacy van burgers die deel van een onderzoek worden. Het voorstel is slecht doordacht.

Foto: Sworup Nhasiju

Rechter stemt in met censuur en beperkt de internetvrijheid

Update 28 januari 2014: De rechtbank Den Haag heeft geoordeeld dat de blokkade van The Pirate Bay door Ziggo en Xs4all niet effectief is. En daarom kan worden beëindigd. Want ‘naar Nederlands recht kan ook geen verbod of bevel worden opgelegd’. Tegenpartij en behartiger van de amusementsindustrie Stichting Brein moet de proceskosten die beide providers hebben gemaakt van in totaal zo’n 325.000 euro vergoeden.

Internetproviders Ziggo en Xs4all moeten tegen hun zin de downloadsite The Pirate Bay blokkeren. De rechtbank in Den Haag heeft dat besloten nadat Stichting Brein een bodemprocedure had aangespannen, aldus technologiesite Tweakers. Stichting Brein verwacht dat andere providers ook The Pirate Bay blokkeren. De uitspraak komt onverwacht. Eind 2011 stemde de Tweede Kamer in meerderheid tegen blokkades.

Tweakers zegt: Xs4all en Ziggo moeten nu de ip-adressen en domeinnamen van The Pirate Bay blokkeren om te voorkomen dat abonnees nog op de torrentsite kunnen komen. Ook zijn er morele bezwaren tegen een blokkade, voerde Xs4all-advocate Milica Antic aan tijdens de rechtszaak; het zou ingaan tegen de mensenrechten en het recht op vrije toegang tot het internet. Bovendien zouden Xs4all en Ziggo commerciële nadelen ondervinden van een blokkade, omdat hun dienstverlening minder waard zou worden vergeleken met die van concurrenten die de blokkade niet hanteren.

Xs4all en Ziggo gaan in hoger beroep. Een uitspraak van het Europese Hof van Justitie in november 2011 biedt aanknopingspunten. Vanwege extra kosten die een blokkade met zich meebracht en de privacy van de gebruikers hoefde de Belgische provider Scarlet het internetverkeer niet te blokkeren.

Directeur Theo de Vries van Xs4all is verbijsterd en ziet de uitspraak als knieval voor de entertainmentindustrie: (..) de commerciële belangen van enkele grote bedrijven worden belangrijker geacht dan de grondrechten van Nederlandse burgers. (..) Maar deze zaak gaat niet om The Pirate Bay. Het gaat om blokkeren van informatie. The Pirate Bay is wat mij betreft een stoorzender die de discussie afleidt van waar het eigenlijk om gaat: dit vonnis komt neer op censuur en dat is in beschaafde landen verboden.’ En volgens De Vries werken blokkades niet omdat de kwaadwillenden een sluipweg vinden en de goedwillenden afgesloten worden van informatie waarmee niets mis is.

De internetvrijheid staat onder druk. Overheden bespioneren met technische middelen hun burgers. Soms wordt daarbij pornografie of pedofilie als excuus voor de beperking tot internet gebruikt. Politiestaten als China sluiten hun burgers om politieke redenen af van het net. In de VS staan twee wetten op de rails die de internetvrijheid beperken: SOPA en de Protect IP Act. Maar de tegenstanders winnen ook aan kracht. Vanwege de ontwikkelingen in de VS is een coalitie van burgerrechtenbewegingen ontstaan. In Duitsland profileert de Piratenpartei zich met internetvrijheid. In een commentaar veroordelen de Piraten de Nederlandse uitspraak, omdat de rechters zich voor het karretje van de industrie hebben laten spannen. Tegen de burgerrechten in.

Foto: Voorpagina dd 120112 van The Pirate Bay met de waarschuwing aan het Nederlandse volk dat de provider (ISP) binnen enkele dagen de site zal blokkeren en de tip om de blokkade te omzeilen. Stichting Brein dat voor de entertainmentindustrie werkt wordt corrupt genoemd. Volgens de waarschuwing fabriceert de industrie achter Brein bewijs in rechtszaken.  

Bespioneert Nederlandse overheid burgers op internet?

In Duitsland bespioneert de overheid haar burgers met spyware. De Chaos Computer Club (CCC) is de grootste hackersclub van Europa en heeft dat door een analyse waargenomen en bekendgemaakt. In een bericht van 8 oktober zegt het dat de Duitse politie een programma (‘trojaanse paard’) gebruikt dat niet alleen inbreekt in de vertrouwelijke gegevens op computers van burgers maar ook op afstand de controle over die computer kan overnemen. Maar doet dat zo krakkemikkig dat het de computer openzet voor ander misbruik. Als gevolg van de commotie heeft de Beierse minister van Binnenlandse Zaken Joachim Herrmann het gebruik ervan voorlopig verboden.

Het gaat er nu over om de schaal van de inbraak door de politie vast te stellen. CCC zegt: (..) the former minister of the interior Wolfgang Schäuble and Jörg Ziercke, BKA’s president (BKA, German federal policy agency), have always claimed that the population should not worry because there would only be “a handful” of cases where the trojan would be used at all. Maar de vraag is of de veiligheidsdiensten vallen te vertrouwen in hun bewering dat het om uitzonderingen gaat. Opereren ze wel binnen de wet en hoe zit het met de controle op het gebruik van spyware door de overheid bij burgers? Dit gaat verder dan cyberaanvallen uit Iran of China.

Nu al hebben de onthullingen door de CCC in Duitsland tot een publicitaire schokgolf geleid. In een land dat door het verleden van Nazi en Stasi toch al wantrouwend staat tegenover een overheid die alles van haar burgers wil weten. En dat geeft een partij als de Piraten die pleit voor internetvrijheid wind in de zeilen. De partij zegt verontwaardigd te zijn. Naast het vermeende misbruik dat eerst nog maar eens goed uitgezocht moet worden vooral over de hypocrisie van partijen die nu unisono ‘houd de dief’ roepen. Terwijl ze in het verleden actief meewerkten aan het inperken van burgerrechten. De Piraten vinden in het bijzonder het gedrag van de SPD verbazingwekkend en ongeloofwaardig.

Ook aan de Nederlandse overheid is de Duitse spionagesofware verkocht. Advocaat Winfried Seibert van producent DigiTask wil niet zeggen aan welke dienst. D66 heeft het opgepakt. Europarlementariër Sophie in ’t Veld geeft de essentie weer: Wat het meest zorgwekkende is, is dat dit een onderdeel van een trend is waarbij overheden denken dat ze een intrinsiek recht hebben om hun burgers te bespioneren, en dat kan heel ver gaan. In de Tweede Kamer stellen Schouw en Berndsen kamervragen aan minister Opstelten. Want burgers moeten de garantie hebben dat veiligheidsdiensten binnen de wet opereren. En dat daarop goed toezicht is.

De vraag of de hardnekkige Blackberry-storing in onder andere Europa en de VS een louter technische storing is of meer dan dat wordt ook steeds hardnekkiger. In elk geval begrijpen deskundigen niet waarom de reparatie zo lang duurt. Het bracht WikiLeaks er in een tweet al toe de storing in verband te brengen met de inperking door de overheden van de Occupy Wall Street-beweging: Has Blackberry been disabled by intelligence to stop Occupy Wall St spreading to EU, MENA. Recall statements post London riots about BBM. (Mena= Midden Oosten en Noord-Afrika; BBM= Blackberry Messenger).

Foto: Surveillance Equipment.