Iedereen vertelt een eigen waarheid. En verwijt de ander onwaarheid. De waarheid bestaat niet. Een getuigenis in de media valt niet op voorhand te geloven. Zelfs niet met meerdere bronnen. De zaak van de 17-jarige diabetespatiënte Yosra Aajir maakt de leugen inzichtelijk. Zij is niet wie ze beweert te zijn. Geen slachtoffer, maar dader. Begin januari belandde ze na een bezoek aan de HEMA in Den Haag in de cel. Ze is nu voor de tweede maal binnen korte tijd opgepakt door beveiligers. Dat heeft burgemeester Van Aartsen gezegd, nadat hem in een commissievergadering naar deze zaak werd gevraagd. Hij omschreef het zo neutraal mogelijk. Bij H&M moest het meisje met de politie mee op verdenking van winkeldiefstal, nadat beveiligers haar betrapten.
Bij de HEMA speelde hetzelfde feit, maar dat werd toen niet door het gezag naar buiten gebracht. Aldus Omroep West. Yosra Aajir stelt mensen teleur die het voor haar opnamen. Een zaak met louter verliezers.
Iedereen bemoeit zich ermee. Zelfs een kamerlid roept minister Opstelten ter verantwoording. Dat vanwege de getuigenis van de 17-jarig Marokkaans-Nederlandse diabetespatiënte Yosra Aajir die in de HEMA in de Haagse Marktstraat in een pashokje insuline spoot, daarbij urine verloor en door beveiligers uit het pashokje werd geplukt. En hard werd aangepakt. De HEMA en beveiligingsbedrijf Trigion ontkennen de weergave van Aajir, maar zetten daar niet hun eigen lezing van de feiten tegenover. Uit damagecontrol, respect voor Aajir of een gebrek aan argumenten? De HEMA verklaart: ‘Vanuit de feiten zoals wij die kennen is de berichtgeving vanuit de media op een aantal punten onjuist en zijn zaken uitvergroot‘. Maar hoe zit de vork dan wel in de steel? Het politieonderzoek loopt. Is de waarheid in deze kwestie nog eenduidig te achterhalen?
Op de Facebook-pagina Wij boycotten de HEMA is de verontwaardiging groot. Nu al 14.289 likes. Van alles wordt genoemd: hoofddoekjes bij de HEMA in België, allochtonen, fototaarten met Hitlergroet, discriminatie, Marokko, islam en ontwikkelingshulp. De focus is niet scherp, maar heeft begeerte in het vaststellen van onrecht als motief. De oproep voor een demonstratie wordt niet door de familie ondersteund. Die zoekt deëscalatie, waar anderen hun punt menen te scoren door actie te eisen en het niet langer te pikken. Korte lontjes knallen verbitterd af. Met wantrouwen en achterdocht dat als hedendaags juweel wordt gekoesterd.
Hoe liggen de feiten nou eigenlijk? In het filmpje maakt Yosra Aajir een sympathieke indruk. Maar waarom ze samen met haar vriendin niet een toilet in de HEMA opzocht blijft een raadsel. Vooral als ze weet dat ze bij het inspuiten van insuline urine kan verliezen. Aajir verklaart dat haar vriendin de urine heeft opgeruimd, maar de HEMA zegt dat gedaan te hebben. Een raadsel is ook hoe de beveiligers wisten wat er zich in het pashokje afspeelde. Waaruit bestonden hun aanwijzingen om dat te betreden? Keken ze via camerabewaking mee in het pashokje? Waarom de politie Aajir vervolgens vier uur op het bureau vasthield is ook een raadsel. Werd haar invrijheidstelling alleen vertraagd doordat ze gebruikmaakte van een bij het verhoor aanwezige advocaat?
Yosra Aajir lijkt Rashomon (1950) uit 2014. In die Japanse film van Akira Kurosawa wordt de overval en verkrachting van een vrouw en de dood van haar man aan de hand van getuigenissen gereconstrueerd. Deze spreken elkaar tegen. Wikipedia zegt: ‘Rashomon is door zijn existentiële plot synoniem geworden voor de relativiteit van ‘de waarheid’. Alle verhalen van de getuigen lijken perfect logisch en verdedigbaar, maar steeds blijkt er een onderliggend motief te zijn (wraak, eer, hebzucht, angst) om het verhaal op deze manier te vertellen. De vraag blijft over of er wel zoiets bestaat als objectieve waarheid. Nee, lijkt Kurosawa aan het einde van de film te zeggen.‘ Hebben Yosra Aajir, HEMA, Trigion, politie en de verontwaardigden op sociale media hun verhaal dat perfect klopt, maar bestaan de verhalen in zichzelf en sluiten ze niet op elkaar aan?
Foto: Schermafbeelding van banner Facebook-pagina ‘Wij boycotten de HEMA‘ 16 januari 2014.
Update 3/4 juni 2014: Precies 25 jaar geleden gebeurde het op het Plein van de Hemelse Vrede in Beijng.
Tank Man is voor internationaal gebruik de bijnaam van de anonieme Chinees die in 1989 een colonne tanks tot stoppen bracht op het Tiananmen Plein in Beijing. Het iconische beeld inspireert. Zoals de Egyptenaar in de video die er niet ongewond van afkomt. In China is de afbeelding van Tank Man nog steeds verboden. Een zaal viel vorige week in Beijing tijdens een voorstelling van het Cirque du Soleil stil toen zijn foto vier seconden te zien was. Het bleek een vergissing. Censuur zorgde ervoor dat de afbeelding daarna niet meer getoond werd.
De Spaanse kunstenaar Fernando Sánchez Castillo presenteert Tank Man op de Utrechtse kunstmanifestatie Call of The Mall. Manshoog en beveiligd door Trigion in het winkelgebied Hoog Catharijne, en in de aparte Kunstzone van het hoofdkantoor van de Rabobank op de Croeselaan met een beeld van 5m16. Respectvol een centimeter korter dan Michelangelo’s David. De glanzende plek van een hoofdkantoor van een bank is een valse plek voor deze kritische politieke kunst. Soms verkeert kunst in z’n tegendeel. De Chinese en Egyptische Tank Man zijn wat ze zijn. En verdwijnen in de anonimiteit. Kunst is het tegendeel en bestaat in merkbaarheid.
Foto: De Spaanse kunstenaar Fernando Sánchez Castillo bij de inrichting van zijn tentoonstelling in de Kunstzone van het hoofdkantoor van de Rabobank in Utrecht. Met Tank Man. 2013.
George Knight 