Duitse satire van ZDF Heute Show over Nord Stream II. De beperkingen en verdiensten van het genre

Het is even wennen, Duitse humor. De ZDF Heute Show geeft in de marge van het nieuws op de satirische manier van Stephen Colbert, John Oliver, Arjen Lubach of Trevor Noah commentaar op de actualiteit. Het is tegelijk verfrissend en irritant oubollig dat presentator Oliver Welke in de vorm niet aansluit bij de huidige tijd.

De beperktheid van dit soort satire blijkt uit een analyse van onderwerpen als Nord Stream II of het Wirecard-schandaal. Deze programma’s zoeken aansluiting bij wat de kijkers weten en kunnen slechts weinig afwijken van bekend terrein. Want dan worden verwijzingen onmogelijk. Gemakzucht en herkauwen is het resultaat. Daarom verwijzingen naar bekende zondebokken als kanselier Merkel, vice-kanselier Olaf Scholz of oud-kanselier Schröder. Dat is bekend terrein. Groteske overdrijving komt in de plaats van fijnzinnige analyse.

Bij gaspijplijn Nord Stream II die vanwege Amerikaanse sancties al sinds december 2019 zo goed als dood is gaat het niet om Nord Stream II. Maar om de schijn van Duitse onafhankelijkheid en samenwerking in de EU. De top van de Duitse politiek is voor zichzelf en voor Duitsland op zoek naar een rol die past bij de statuur van hun land. Duitsland heeft zich afgelopen jaren in de EU wat Nord Stream II betreft geïsoleerd met een Alleingang. Amerikaanse sancties hebben het Duitse zelfbeeld aangetast. De paradox is dat de Duitse politiek dat beeld probeert over te nemen door zelf te gaan dreigen met sancties. Dat is de projectie van macht.

Omdat het een politiek en geen economisch project is maakt het voor de Russische machthebbers niks uit wat het vervolg is. Zie dit artikel van Maxim Kireev. Door corruptie bij de aanleg is het geld uit de Russische staatskas toch al in de zakken van de zakenvrienden en bevriende politici van president Putin verdwenen.

Toch slaat Oliver Welke best een ferme toon aan en houdt hij de hypocrisie van de linkse Die Linke tegen het licht. Hoewel dat ook wel scoren voor open doel is omdat Die Linke zich door hun onderhorigheid aan het Kremlin belachelijk maakt. Het is verwonderlijk dat een arbeideristische partij het opneemt voor de Russische elite die steelt van de Russische burgers en het niet voor Alexei Navalny die die corruptie aan de kaak stelt.

Omdat zo’n programma een tamelijk breed publiek bereikt dat wellicht voor het eerst een wat langere uiteenzetting over zo’n politiek onderwerp aanhoort, kan de invloed ervan niet onderschat worden. Dat het verouderd aandoet dient mogelijk de acceptatie ervan nog meer. Elk land krijgt de satire die het verdient.

Verschil is dat onder Clinton de democratie zal overleven en onder Trump niet

Trevor Noah ziet de toekomst voor zich. Nog 5 dagen tot de Amerikaanse presidentsverkiezingen op 8 november. Op de uitslag valt geen peil te trekken. Hillary Clinton lijkt nog een banddikte voor te liggen op Donald Trump. Maar welke kant het de komende dagen opgaat is onduidelijk. Een surge voor Trump of een rebound voor Clinton? De speculaties overspoelen de media, ook buiten de VS. Dat is logisch omdat het voor die landen nogal wat uitmaakt wie er president wordt. Hangt de uitslag ervan af of Clintons betere organisatie ter plekke (‘the ground game’) het aflegt tegen het anti-establishment vuurtje dat Trump weet op te rakelen?

Historicus Juan Cole omschrijft in een artikel voor Truthdig waar het om gaat: ‘I’ll probably never see a president who really represents the mainstream of America, because of voter suppression and big money in politics and the corruption of corporate media. I blow off my frustrations at this blog and maybe I change a few minds here and there. Civil disobedience seems increasingly called for with regard to hydrocarbons. But we can’t do that if America is dead. And Clinton won’t kill it, however wrongheaded some of her announced policies. We survived Bush, though with a $6 trillion bill, and we can survive Clinton. We can’t survive Trump.’

Amerika zoals we dat kennen zal Trump niet overleven, zegt Cole. Dat is de essentie. Clinton is door en door corrupt, onbetrouwbaar en weinig geliefd. Trump is ook door en door corrupt, onbetrouwbaar en weinig geliefd. Maar daarnaast ook iemand die zich gedraagt als een autoritair leider. Van het type Afrikaanse dictator die liegt, steelt, bedriegt, narcistisch is, bewondering opeist en vooral: de democratische instituties om zeep helpt. Dat laatste is het verschil tussen Trump en Clinton. Ook Clinton als politicus deugt voor geen cent en is enkel genomineerd in haar partij omdat ze die gekaapt heeft en door manipulatie haar opponenten een eerlijke kans heeft onthouden. Zoals op dezelfde manier -hoewel iets opener- Trump zijn partij gekaapt heeft. De tragiek van de strijd is dat Clinton en Trump weinig geliefd zijn en in de kern zoveel op elkaar lijken. Wie door de bomen het bos niet meer ziet kan het lot bepalen door het af te laten hangen van de vraag onder wie de Amerikaanse democratie zal overleven. Wel onder Hillary Clinton, niet onder Donald Trump.