Schneier en Greenwald zijn kritisch over hoe VS internet misbruikt

In aanvulling op berichtgeving naar aanleiding van documenten van Edward Snowden over de Amerikaanse overheid die bewust de veiligheid en de vrijheid van internet inperkt spreekt Democracy Now! met journalist en advocaat Glenn Greenwald en internetdeskundige Bruce Schneier. De onthullingen zijn verbijsterend. Internetveiligheid heeft een door westerse overheden ingebouwde onveiligheid. Internetbedrijven als Yahoo, Microsoft, Google, Facebook of Apple staan onder druk van de publieke opinie om openheid van zaken te geven. Ook vanuit economisch belang. Er is hun een spreekverbod opgelegd door de Amerikaanse overheid.

Geo-politiek roept een en ander de vraag op wat nog het verschil is tussen politiestaten als China, Noord-Korea, Iran en Rusland en de VS of het Verenigd Koninkrijk. Dat is er niet. In elk geval hebben de VS elke morele positie verloren om andere staten te veroordelen en andere landen een voorbeeld voor te houden.

Het antwoord is nu aan de burgers die samen met gewetensvolle ontwikkelaars en bedrijven op zichzelf zijn aangewezen. Da’s de les van vandaag. Overheden en grotere internetbedrijven zijn niet te vertrouwen. Dat blijkt duidelijker dan ooit. De burger moet samen met partners als digitale burgerrechtenbewegingen, piratenpartijen, traditionele anarchistische, links-liberale, progressieve en libertarische partijen, bewegingen als Anonymous en kritische media actief gaan werken aan een nieuwe architectuur voor een internet zoals dat ooit bedoeld was: vrij van overheidsinmenging. De VS moeten zich schamen. Met hun praatjes over vrijheid.

VS heeft internet verraden bij opbouw controlestaat. We moeten het terugnemen

Internet-deskundige en schrijver over beveiliging en techniek Bruce Schneier is duidelijk. De Amerikaanse regering heeft de kern van het internet verraden. De NSA heeft een fundamenteel sociaal contract ondermijnd, meent-ie. Het vertrouwen van de gebruikers is weg. De bedrijven die de internetstructuur bouwen en beheren, de bedrijven die de hardware en sofware maken en verkopen of de hostingbedrijven, zijn niet langer te vertrouwen: ‘We kunnen deze bedrijven niet langer vertrouwen als de ethische stuurlui van het internet’.

Uit een artikel van de New York Times, The Guardian en ProPublica dat is gebaseerd op documenten van Edward Snowden blijkt dat de veiligheidsdienst NSA achterdeuren in diverse commerciële software heeft ingebouwd om zelf systemen te kunnen kraken. Het heeft de veiligheidsstandaarden  aangepast om controle te houden ten koste van het idee van een veilig en vrij internet. Door ingrijpen van de NSA met medewerking van internetbedrijven is de veiligheid minder hoog  dan gedacht wordt en verwacht kan worden. Ook bepaalde vormen van versleuteling kunnen door de veiligheidsdiensten worden gekraakt. Dit geeft ook criminelen of dictaturen die burgerrechtengroepen vervolgen de kans om op een slecht beveiligd internet hun slag te slaan.

Uit een verantwoording van ProPublica blijkt dat media contact hebben met veiligheidsdiensten over dit soort publicaties. De versies van de drie media zijn verschillend omdat ze anders op druk reageren. Uit Why We Published the Decryption Story zegt ProPublica dat het openheid geeft omdat het publiek moet weten hoeveel macht de overheid bezit. Openheid draagt bij aan een systeem dat weerstand kan bieden aan machtsmisbruik.

Schneier meent dat ‘we’ het internet terug moeten nemen. Met ‘we’ bedoelt-ie de technische gemeenschap. De ontwikkelaars moeten het initiatief terugnemen. Maar de grootste uitdaging is politiek. Ontmanteling van de controlestaat is niet makkelijk. Staten geven hun controle over burgers nooit vrijwillig op. Overheden reserveren er grote sommen voor. Daarbij komt dat grote diensten als de NSA een staat in de staat zijn en politici onder druk houden. Soms met angstbeelden over terrorisme, soms door omkoping van politici, soms met chantage zoals Russ Tice over president Obama denkt die zo opvallend van koers is veranderd.

Bewustwording bij de wereldgemeenschap van internetgebruikers over de kwalijke praktijken van de veiligheidsdiensten is een eerste stap. De controlestaat zoals de NSA die opbouwt is een doodlopende weg omdat het de politiek buitenspel zet, bedrijven en overheden hecht en oncontroleerbaar laat samenwerken, richting totalitarisme gaat en het internet bewust onveilig heeft laten construeren. Volgens Schneier hebben ontwikkelaars de morele plicht om zich tegen deze controlestaat te verzetten. Er valt geen tijd te verliezen. Niet alleen de internetvrijheid staat op het spel, maar ook het bestaan van een open en vrije samenleving.

Foto: ‘Dismantling the surveillance state won’t be easy. But whatever happens, we’re going to be breaking new ground.’ Photograph: Bob Sacha/Corbis‘

Wie kan het machtsmisbruik door overheid nog halt toeroepen?

NRC meldt dat de politie de wet schendt door de opslag van kentekens. De Landelijke Eenheid, een onderdeel van de Nationale Politie blijkt ‘alle kentekens die het vastlegt met zogenoemde anpr-camera’s op te slaan in een centrale database.‘ Volgens het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) is dat illegaal. ‘Het bewaren van kentekens van allerlei onschuldige mensen is in strijd met de wet. Die moeten direct worden verwijderd‘, zo citeert NRC CBP-voorzitter Jacob Kohnstamm. Opslag is in tegenspraak met afspraken die door het kabinet Balkenende-IV zijn gemaakt. De Landelijke Eenheid bewaart de gegevens in een afgeschermde database zoals blijkt uit ‘een tot nu toe onbekend convenant tussen de Landelijke Eenheid en de Belastingdienst.’

De opslag van kentekens in een geheime database is er een in een reeks van incidenten. Nog onlangs werd bekend dat parkeergegevens ook na de toegestane termijn van acht weken worden bewaard in een versleutelde database en door diensten oproepbaar zijn. In een ander geval blijkt de politie in een ‘parallelle constructie’ onder het mom van verkeerscontrole recherche-onderzoek te doen. De verkeerscontrole wast dan de eerste indicatie wit doordat deze niet meer terug te vinden is en niet in de dossiers wordt opgenomen. In al deze gevallen wordt het de verdediging zo goed als onmogelijk gemaakt om een verdachte bij te staan.

Het verbaast niet dat politie of de Belastingdienst door een soepele interpretatie de wet blijken te overtreden. Machtsmisbruik door overheden is een aloud verschijnsel. Overal waar technische middelen zijn worden deze vroeg of laat ingezet. Overheidsdiensten geven gegevens nooit uit eigen beweging uit handen en houden altijd een achterdeur open voor toegang. Ze weten dat informatie macht geeft. Deze mentaliteit is sterker dan de werking van de wet of de bescherming van persoonsgegevens van burgers.  Zodat de afspraken over het bewaren van vingerafdrukken, kentekens, communicatie op internet of smartphones per definitie geschonden wordt door overheidsdiensten. In de verantwoording achteraf wordt dat beredeneerd vanuit een hoger doel.

Het is ontoelaatbaar dat het in deze gevallen schort aan voldoende politiek toezicht. Direct door het parlement op het functioneren van ministeries die omgaan met persoonsgegevens en indirect op een toezichthouder als het CBP die tandeloos gehouden wordt en niet daadkrachtig kan optreden. Omdat machtsmisbruik door overheidsdiensten niet incidenteel maar stelselmatig plaatsvindt spant een reactie die van incident tot incident kijkt het paard achter de wagen. Een reactie die niet wenst te kijken naar het machtsmisbruik, de schending van de privacy, de mentaliteit van de politieleiding, het meegaan van het OM, het ontbreken van voldoende toegeruste toezichthouders, een slap parlement en niet optredende ministers valt op te vatten als kwade wil.

Foto: Privacy en IT op ICT Blog over Technologie, privacy en de overheid.

Hoe kan Nederland helpen de VS op het rechte pad te brengen?

Moet Nederland relaties onderhouden met landen die eigen oorlogsmisdadigers bewust buiten schot laten en klokkenluiders die oorlogsmisdaden in de publiciteit brengen hardhandig aanpakken? Had Nederland bondgenootschappelijke relaties kunnen onderhouden met Hitler-Duitsland, Stalin-Rusland, China van de Culturele Revolutie, Cambodja van de Rode Khmer, Bosnië van Karadzic of Rwanda van de genocide op de Tutsi’s? Moet Nederland relaties willen onderhouden met het VS van Barack Obama waar de schuldigen niet voor het gerecht worden gebracht, maar de onschuldigen die de regering in verlegenheid brengen wel?

Door de economische, militaire en politieke verwevenheid tussen Nederland en de VS valt niet in te zien wat de ruimte voor Nederland is om met kritiek te komen. Het verbreken van de banden is een brug te ver omdat het Nederland isoleert. Het zou economische zelfmoord betekenen. Daarbij komt dat het de politieke leiders van Nederland ontbreekt aan ethisch besef. Ze politiseren de economie en economiseren de politiek. In die pragmatiek stopt hun denken. Overwegingen over mensenrechten schuiven ze naar de achtergrond. Ons land kent geen grondwettelijke toetsing die de politiek met de neus op de universele waarden van de wet drukt.

Welk gebaar kan de Nederlandse regering maken om zich afkeurend uit te spreken over de verkeerde afslag die president Obama heeft genomen? Met zijn beleid over de mensenrechten, de nationale veiligheid en de massale spionage van alle wereldburgers? Want vrienden die als het erop aankomt elkaar de waarheid niet durven zeggen zijn geen echte vrienden. Juist het Atlantische Nederland dat zich altijd zo verbonden heeft gevoeld met de VS en dat historisch ook daadwerkelijk is kan als oude vriend de VS de waarheid zeggen.

Nederland heeft een publiek debat nodig dat twee aspecten benadrukt. Als opdracht aan de regering-Rutte. Met als uitgangspunten dat Nederland zich gebonden voelt aan de VS en zich zorgen maakt over de recente ontwikkelingen richting politiestaat die gedragen worden door het Amerikaanse establishment en de regering-Obama. En dat Nederland zich kritisch, maar vanuit de vriendschappelijke, oude relatie uitspreekt tegen deze ontwikkelingen. Nederland kan de Amerikaanse burgers en burgerrechtenactivisten die deze kritiek delen een steuntje in de rug geven en de VS vanaf afstand weer op het goede pad proberen te brengen.

Foto: De streken van Reintje van der Schalk, Markies van Eijerstruiven, circa 1840, Facsimile. Uitgeverij: NBLC, 1985

Hoe Obama nog verschrikkelijker is dan Nixon en Bush

Nog in september 2012 kopte Trouw ‘Vurig pleidooi Obama voor vrijheid van meningsuiting‘ na diens toespraak tot de VN. Ook de NRC  plaatste geen enkele kanttekening bij de claim van president Obama dat-ie opkomt voor de mensenrechten. Ik was toen verbijsterd over de wereldvreemdheid van de buitenlandredactie en schreef de NRC-Ombudsman een e-mail. Ik weet niet of het geholpen heeft, maar de NRC is nu een stuk kritischer over president Obama. ‘Machthebbers moeten de verleiding weerstaan om hardhandig op te treden tegen dissidenten’ zei Obama tot de VN. Tja, dat zeggen leiders van politiestaten altijd over de dissidenten bij de buren. In Nederland begint het publiek nu te begrijpen dat de regering-Obama geen uitzondering vormt.

Het debat dat Edward Snowden met zijn onthullingen aangezwengeld heeft lijkt succes te hebben. Trouwens nog het minst in de VS waar de media op de hand van de overheid zijn. Elementen van de controlestaat waren al jaren bekend, onder andere door onthullingen van klokkenluiders als William Binney, Thomas Drake, John Kiriakou of Bradley Manning, maar het werd uit de Amerikaanse gevestigde media geweerd zodat het publiek onwetend bleef en een maatschappelijk debat uitbleef. Edward Snowden heeft het in samenwerking met journalisten zo aangepakt dat de regering-Obama het deze keer niet meer kon afdoen als spookverhalen.

Amerikaanse presidenten werken aan hun plaats in de geschiedenis. Voorgangers hebben ze als concurrenten. Deze proberen ze te overtreffen in populariteit, wetgeving en zoete herinneringen. De presidenten Franklin Roosevelt en John F. Kennedy spreken nog steeds het meest tot de verbeelding en voeren voor de 20ste eeuw deze virtuele lijst aan. Aan de negatieve kant zijn het Richard Nixon en George ‘W’ Bush die als voorbeeld worden genoemd van presidenten met een slechte status. Waar eindigt Barack Obama? Cenk Uygur van The Young Turks schat ‘m als restrictiever en minder tolerant in dan Nixon en Thomas Drake vindt Bush vergeleken bij Obama mild. Ze hebben steekhoudende argumenten. Het kan verkeren. Sinds september 2012 is er in elk geval veel veranderd in de opstelling van de Nederlandse media. Nu de rest van de wereld nog.

Foto: Obama, Yes We Scan.

William Binney: VS op een hellend vlak naar een totalitaire staat

Klokkenluider William Binney zegt: ‘The government is not trying to protect [secrets about NSA surveillance] from the terrorists. It’s trying to protect knowledge of that program from the citizens of the United States.‘

Ook regeringen van bondgenoten als Nederland proberen de kennis over het volgen van de eigen bevolking te verbergen. Of het onder het mom van een strijd tegen terrorisme te rechtvaardigen. Binney en journalist Glenn Greenwald merken op dat terroristen allang de kennis hebben die nu aan het publiek onthuld is. Vandaar dat de claim van politici dat Edward Snowden door zijn onthullingen de staatsveiligheid  in gevaar heeft gebracht onzinnig is. Snowden richt zich op het publieke debat en wil enkel de opbouw van de controlestaat een halt toeroepen. Hij wil de veiligheid van de VS niet ondermijnen. Greenwald legt uit dat Snowden toegang had tot top secret documenten en in z’n selectie zorgvuldig was om de veiligheid van de VS niet in gevaar te brengen.

Video op YouTube-kanaal van Democracy Now!

Foto: Veilig onder moeders vleugels.

Zie ook op George Knight: Binney bevestigt dat in controlestaat iedereen onderzocht wordt.

Kamerdebat over asielaanvraag Edward Snowden gevraagd

Update 2 juli: De juridisch medewerkster van WikiLeaks Sarah Harrison die Edward Snowden sinds zijn vlucht vanuit Hong Kong begeleidt heeft namens hem op 30 juni asiel aangevraagd in Nederland. Aldus een verklaring van WikiLeaks. Ook in andere landen werd een verzoek ingediend: Oostenrijk, Bolivia, Brazilië, China, Cuba, Finland, Frankrijk, Duitsland, India, Italië, Ierland, Nicaragua, Noorwegen, Polen, Rusland, Spanje, Zwitserland en Venezuela. De verzoeken werden afgelopen zondagavond bij het Russische consulaat op het vliegveld Sheremetyevo afgeleverd. Van daaruit worden ze naar de ambassades in Moskou doorgestuurd. Het is onduidelijk of het al bij de Nederlandse ambassade ontvangen is. Of bij het ministerie in Den Haag. Op dit moment heeft Rusland positief gereageerd en Edward Snowden onder voorwaarden asiel verleend. Naar verluidt heeft Snowden daarom zijn aanvraag ingetrokken. 

Update 11 juni: In het mondelinge vragenuurtje wijzen de kamerleden Ronald van Raak (SP), Liesbeth van Tongeren (GL) en Esther Ouwehand (PvdD) minister Opstelten op de mogelijkheid dat Nederland of de EU Edward Snowden asiel verleent. Van Tongeren: ‘Nu is Den Haag natuurlijk de stad van het internationale recht. Ik hoorde de minister zonet abusievelijk zeggen dat de Verenigde Staten asiel zouden moeten verlenen aan hun eigen onderdaan, maar zo werkt het natuurlijk niet. Zou Nederland niet bereid zijn om te overwegen om asiel te verlenen aan Snowden?’ Minister Opstelten reageert niet inhoudelijk op de suggesties. 

Republikein Peter King is voorzitter van het homeland security subcommittee in het Huis van Afgevaardigden. Hij probeert landen onder druk te zetten over een asielaanvraag van Snowden: ‘The United States must make it clear that no country should be granting this individual asylum. This is a matter of extraordinary consequence to American intelligence.’ En valt eraan toe te voegen, een zaak van Nederlandse soevereiniteit.

Leden van de Tweede Kamer kunnen positief aan de slag met de onthullingen van Edward Snowden over de opbouw van de controlestaat door de Amerikaanse staatsveiligheidsdienst NSA. Ze kunnen door vragen aan het kabinet een procedure in gang zetten om hem in Nederland asiel aan te bieden. In een interview noemde Snowden IJsland als zijn favoriete plek, maar WikiLeaks merkt in een tweet op dat daar sinds een maand een conservatieve regering aan de macht is. Dat maakt zijn kansen nihil. Snowden is hierover slecht geïnformeerd.

Nederland heeft met het Internationaal Gerechtshof in Den Haag het belangrijkste gerechtelijke orgaan binnen de Verenigde Naties in huis. En daarnaast ook nog enkele andere strafhoven. Met de ambitie om een neutrale plek te bieden aan de rechtspraak is het toekennen van asiel aan klokkenluider Snowden niet strijdig. En zoals bovengenoemde tweet opmerkt is het aanbieden ervan -of zelfs het debatteren erover- de lakmoesproef voor de vraag hoe echt onafhankelijk Nederland is. En hoe vrij Nederlandse bestuurders en politici durven denken.

Nederlandse kamerleden en bestuurders kunnen in een kamerdebat over een asielaanvraag voor Snowden hun principes verduidelijken over de opbouw van de controlestaat, de gewenste afstand van ons land ten opzichte van de VS en andere bondgenoten, de traditie van een neutraal Nederland, de internetvrijheid, de bescherming van persoonsgegevens, de wetgeving in een techniserende samenleving en het toezicht op de staatsmacht.

In aansluiting op bovenstaande oproep kan op petities.nl de volgende petitie ondertekend worden:

Foto 1: Tweet van WikiLeaks, 9 juni 2013.

Foto 2: Schermafbeelding van petitie ‘Nederlands asiel voor klokkenluider Edward Snowden‘ op petities.nl. 10 juni 2013. 

Klokkenluider NSA maakt zich bekend: Edward Snowden

Zie hier voor interview van Glenn Greenwald met Edward Snowden. Zie hier voor toelichting door Greenwald. Zie hier voor Q&A met Ewen MacAskill. Zie hier voor het bedrijf waar Snowden werkte. Alles in The Guardian.

Journalist Glenn Greenwald en filmmaker Laura Poitras spraken in Hong Kong op 6 juni 2013 met Edward Snowden. De 29-jarige Amerikaanse inlichtingen-analist blijkt de klokkenluider van het PRISM-surveillance systeem dat dagelijks het communicatieverkeer van 300 miljoen Amerikanen en buitenlanders volgt en registreert. Snowden wil niet in een controlestaat leven dat het soort dingen doet die hij naar buiten bracht. Opvallend is dat-ie zichzelf bekend maakt. Doorgaans verbergen klokkenluiders zich. Hij meent echter dat het publiek een verklaring over de openbaarmaking nodig heeft. Zo kan-ie ook verklaren dat de gelekte gegevens authentiek zijn. Edward Snowden wil de Amerikaanse overheid niet het alleenrecht op de publiciteit geven.

De tragiek is dat Edward Snowden weet dat-ie zijn lot niet kan ontlopen. De Amerikaanse veiligheidsdiensten en zijn partners zullen de rest van zijn leven achter hem aan blijven jagen. Als ze hem al niet snel te pakken krijgen. En in de diepste kerker opsluiten. Ter vergelijking, de documenten die Snowden openbaarde over het PRISM-syteem zijn ‘top secret‘ terwijl de documenten die Bradley Manning openbaarde op zijn hoogst ‘secret‘ waren. Een hemelsgroot verschil in classificatie. En Bradley Manning wordt door de regering-Obama al zo snoeihard aangepakt dat het op marteling uitliep. Zoals VN-rapporteur Juan Mendez vorig jaar vastlegde.

De grootste vrees van Edward Snowden is dat de onthullingen niets zullen veranderen aan de praktijken van de Amerikaanse overheid. Dat het zelfs de greep op de eigen samenleving en die in andere landen nog verder zal vergroten. Dan is zijn actie vergeeft geweest. Hij laat doorschemeren dat de controlestaat die nu wordt opgebouwd in handen van minder democratische leiders tot rampzalige gevolgen kan leiden voor Amerikanen en burgers in andere landen. Snowden steekt zijn nek uit en riskeert de guillotine. Als held in een tragedie.

Foto: Schermafbeeldingen uit interview door Glenn Greenwald en Laura Poitras met Edward Snowden. Hong Kong, 6 juni 2013.

Spin PRISM probeert waarheid te verdraaien

Hoe reageren Europese politici op het nieuws dat president Barack Obama de spionage van miljoenen burgers goedkeurt? En goedpraat. Met grensoverschrijdende effecten voor Europese burgers. Hoe werken Amerikaanse en Europese geheime diensten samen? In Duitsland waar grondrechten worden getoetst in tegenstelling tot Nederland roept de liberale politicus Jörg-Uwe Hahn uit Hessen op tot een boycot van de internetbedrijven die hun gegevens aan de Amerikaanse veiligheidsdienst NSA geven. Maar hoe praktisch is dat voor gebruikers? Directeur Ot van Daalen van Bits of Freedom vindt dat niet de burgers, maar overheden aan het werk moeten.

In hun verdediging voeren bedrijven aan dat de Amerikaanse overheid  geen ‘direct access‘ had. Maar deze ICT-term verwijst naar een specifiek soort toegang die alleen eigen technici hebben. Chris Soghoian legt het uit. De baas van Google Larry Page zegt zelfs nooit van PRISM gehoord te hebben. Dit zijn geen ontkenningen van een samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven, maar het leggen van een rookgordijn om dat te verhullen. Of is het de bedrijven door de overheid verboden om te erkennen dat ze kennis van PRISM hadden?

Zoals vaker gaat de prijs voor de slechtste timing, het minste politieke besef en de grootste ongevoeligheid naar minister Opstelten die op de dag met onthullingen over de aantasting van de privacy zegt het zorgelijk te vinden dat het beschermen van persoonsgegevens het Nederlandse bedrijfsleven 1,1 miljard euro gaat kosten: ‘Databescherming mag niet ten koste gaan van het bedrijfsleven’. Nattevingerwerk van Veiligheid en Justitie.

Naschrift: In een nieuwe onthulling komt The Guardian vandaag met informatie over Boundless Information. Een globaal datamaning-programma waarmee de NSA land voor land kan doorzoeken op gegevens. 

Foto: Overzicht van de resultaten van programma Boundless Information. De kleur varieert van groen (minst onderhevig aan toezicht) via geel tot oranje en rood (meeste toezicht). The Guardian. 8 juni 2013.

Europa schrikt wakker uit American Dream van cyberspionage

De verontwaardiging van het College bescherming persoonsgegevens (CBP) over het onrechtmatig verzamelen van internetgegevens is opvallend. Professionele boosheid, want voor een langlopend programma van cyberspionage door de Amerikaanse overheid wordt al jaren gewaarschuwd. Het bereikte tot nu toe nauwelijks het grote publiek omdat de gevestigde media de signalen negeerden. Volgens de NOS vraagt voorzitter Jacob Kohnstamm van het CBP de Europese commissaris Reding in een brief om opheldering. Kohnstamm is voorzitter van het uitvoerend Comité van toezichthouders. Kohnstamm heeft nu voor het eerst zwart-op-wit gegevens in handen waarmee hij concrete vragen kan stellen die niet genegeerd kunnen worden.

Ook D66 en GroenLinks uiten in het openbaar nu hun zorgen over de aantasting van de privacy door de VS en de effecten die het heeft voor Europeanen. D66-Europarlementariër Sophie in ‘t Veld meent dat de Europese Unie zich niet langer de regels moet laten voorschrijven door de VS en dat de mogelijkheden van het spionageprogramma PRISM moeten worden ingeperkt. GroenLinks-Europarlementariër Judith Sargentini wil dat Europese bedrijven zich niet langer ondergeschikt maken aan Amerikaanse wetgeving die de privacy van Europese burgers aantast. Beide Europarlementariërs zijn van mening dat het absurd is dat Amerikaanse wetgeving over de Europese heen kan gaan. En het meest absurd is dat dit al sinds 2003 bij het aannemen van de Patriot Act aan de gang is en de Europese politiek pas 10 jaar later opschrikt. De Zweedse piraat Rick Falkvinge merkt op dat activisten en Piratenpartijen dit al jarenlang roepen. Aan dovemansoren gericht.

Onder president Obama zijn de privacy en de openbaarheid sterk aangetast. Omdat geheime programma’s ook na jaren niet openbaar worden gemaakt is een vergelijking lastig te maken. Worden de burgerrechten nu bijvoorbeeld meer ingeperkt dan onder president Bush? Het lijkt er wel op. De technische mogelijkheden zijn de laatste jaren toegenomen. En onder Obama worden meer klokkenluiders aangepakt (‘crack down’) dan onder alle andere presidenten  na de Tweede Wereldoorlog samen. Glenn Greenwald legt het uit.