Vertrouwen in journalisten afgenomen. Politici scoren opnieuw laag

Reader’s Digest Trusted Brand is een jaarlijks onderzoek onder consumenten. In Europa werden consumenten in Oostenrijk, Finland, Duitsland, Portugal, Roemenië, Rusland en Zwitserland gevraagd hun voorkeur te geven over merken. Het onderzoek vraag ook naar het vertrouwen in mensen, zoals familie, vrienden, collega’s, buren, bazen of professionals. Zo worden de Russen gevraagd naar hun vertrouwen in de EU. Het is geen wonder dat dat met afstand het laagst is van alle landen. Opvallend, maar goed verklaarbaar is dat de Roemenen juist meer EU willen, waarschijnlijk om de corruptie van hun eigen leiders een halt toe te roepen.

De voorspelbaarheid van het vertrouwen in beroepen is groot. Brandweerlui, verpleegkundigen, piloten, artsen en apothekers staan steevast bovenaan, politici, autoverkopers, makelaars, financieel adviseurs en voetballers onderaan. Van de eersten bestaat het beeld dat ze na een gedegen vooropleiding nauwgezet een beroep uitoefenen en onmisbaar zijn. Ze stralen vertrouwen uit. Van de laatsten bestaat het omgekeerde beeld, hun beroep vereist geen specifieke vooropleiding, is niet beschermd en ze kunnen goed gemist worden door de samenleving. Hun overwaardering wordt afgestraft. Duitse consumenten geven echter ook aan dat vertrouwen incidenteel gestuurd wordt. Want de vertrouwenssprong van liefst 11% in vier jaar voor voetballers valt niet anders te verklaren dan door het in eigen land behaalde wereldkampioenschap in 2014 voor Duitsland.

De Duitse pers vindt het afgenomen vertrouwen in journalisten het meest opvallend aan het onderzoek. Met taxichauffeurs is het vertrouwen in journalisten in 10 jaar het sterkt afgenomen. De lage score van politici valt niet eens meer op. Worden ze opgevat als de wortel van het kwaad dat de problemen niet kan oplossen? Of kunnen politici per definitie niet leveren wat ze beloven? Politici zijn handelaren in macht en onmacht en de vorm waarin ze hun eindproduct aanbieden zijn mooie praatjes. Dat wekt veel ergernis en weinig vertrouwen.

Foto 1: Overzicht onderzoek onder Duitse consumenten naar vertrouwen in professionals. Bron Reader’s Digest Trusted Brand. 

Foto 2: Schermafbeelding van ‘Vertrouwen in politici naar dieptepunt’ in Binnenlands Bestuur van 14 mei 2009. Overzicht van Reader’s Digest Trusted Brand 2009 over Nederland.

Advertentie

Van Woerkom schiet tekort in gedrag of geloofwaardigheid

De verwikkelingen rond de vorige week door 91 stemmen van de Tweede Kamer benoemde Nationale Ombudsman Guido van Woerkom gaan verder. Nu is er weer gedoe over een vertrekpremie van 310.000 euro voor deze ANWB-hoofddirecteur. Da’s om twee redenen opmerkelijk. Tot nu toe leek het erop dat Van Woerkom vrijwillig per 1 augustus vertrekt, maar nu blijkt-ie door de commissarissen gevraagd te zijn om op te stappen. Het jaarverslag 2013 doet alsof het om een eigen besluit van Van Woerkom gaat: ‘De raad van commissarissen respecteert het besluit van hoofddirecteur Guido van Woerkom per 1 augustus 2014 na 15 jaar de ANWB te verlaten.’ Over de vertrekpremie heeft Van Woerkom zich in het openbaar nog niet uitgelaten. ANWB-woordvoerder Ad Vonk zegt dat ‘het vertrek niet geheel vrijwillig is gegaan, maar het is ook geen ontslag op staande voet.’ Dat roept de vraag op waarom de naar eigen zeggen goed functionerende Van Woerkom de ANWB moet verlaten. Is de nieuwe koers werkelijk een steen des aanstoots of speelt er meer?

Voorzitter van de FNV Ton Heerts vindt dat Van Woerkom z’n ‘gouden handdruk van 3 ton’ moet terugbetalen aan de ANWB. Heerts vindt het niet kunnen dat Van Woerkom die van baan naar baan gaat ook nog een vertrekpremie krijgt. De Volkskrant die het nieuws over de vertrekpremie naar buiten bracht wijst erop dat volgens de regels van goed bestuur ‘bestuurders alleen recht op een vertrekpremie hebben als ze gedwongen moeten vertrekken’. In de aanloop naar de benoeming van Van Woerkom door de Tweede Kamer is dit aspect in de openbaarheid niet genoemd. Volgens artikel 3g van de Wet Nationale Ombudsman heeft de Tweede Kamer de mogelijkheid om Van Woerkom te ontslaan op grond van beschadigd vertrouwen: ‘wanneer hij naar het oordeel van de Tweede Kamer door handelen of nalaten ernstig nadeel toebrengt aan het in hem te stellen vertrouwen.’ Officieel is Guido van Woerkom benoemd, maar pas later dit jaar wordt-ie beëdigd.

Van Woerkom heeft zichzelf klem gereden door niet open te zijn geweest over het verzoek op te stappen bij de ANWB. Of-ie tegen de commissie Binnenlandse Zaken die ging over z’n benoeming wel openheid van zaken heeft gegeven is de vraag. Alleen als-ie gedwongen is vertrokken heeft-ie recht op een vertrekpremie, maar zelf zegt-ie in het ANWB-jaarverslag dat het om een eigen besluit gaat. Geen ongewone formulering om een verschil van mening te verhullen, maar wel belastend voor z’n geloofwaardigheid. Kortom, Van Woerkom zit met een gedrags- of een geloofwaardigheidsprobleem. Als-ie vrijwillig is weggegaan heeft-ie geen recht op een vertrekpremie en als-ie gedwongen is vertrokken heeft-ie daarover in de openbaarheid gelogen. Dit trekt een zware wissel op het vertrouwen in Van Woerkom die hoe dan ook nalatig heeft gehandeld. Reflectie op z’n eigen gedrag lijkt bij hem karig aanwezig, zoals de episode met de Marokkaanse taxichauffeur ook al leerde. De stapeling van onzorgvuldigheden maakt Guido van Woerkom ongeschikt als Nationale Ombudsman.

Foto: Wegenwacht ANWB Mobylette station Kapelle bij Zeelandbrug.

Benoeming ongeschikte Van Woerkom vraagt om tegenbeweging

Wat heeft Nederland geleerd van de benoeming van Guido van Woerkom tot Nationale Ombudsman? Met 91 van de 144 aanwezige stemmen voor. Het antwoord is een kwestie van perspectief. Vele commentaren zijn scherp over de onmacht en de gemakzucht van de gevestigde politieke klasse. De politiek ontmantelt maar al te graag de eigen tegenspraak. Druk als het met zichzelf bezig is. Daarom kan Van Woerkom met zowel een ongeschikte professionele als persoonlijke achtergrond benoemd worden als Nationale Ombudsman. De ongeschiktheid van Van Woerkom is de ongeschiktheid van de politieke partijen uit de Tweede Kamer die hem benoemden. Met de VVD aan het stuur om partijgenoot Van Woerkom binnen te halen. Dat de Nederlandse burger de komende jaren opgezadeld zit met een ongeschikte Nationale Ombudsman is dus een politieke benoeming. Wat moeten burgers nog met deze in zichzelf gekeerde politieke klasse die bang is voor kritiek?

Nodig is actie vanuit de samenleving. Een mogelijkheid is om parallelle organisaties op te richten of onder te brengen bij bestaande initiatieven en organisaties vanuit de burgerij. Die functies als Nationale Ombudsman, Nationaal Commissaris Digitale Overheid (de onlangs benoemde 67-jarige VVD’er Bas Eenhoorn), directeuren van het CPB of SCP schaduwen. En als straks de kritische directeur van het CBP Jacob Kohnstamm ook wordt opgevolgd door een filiaalhouder van de gevestigde politiek kan die functie ook geschaduwd gaan worden. Want de politiek kan niet langer aan de politieke partijen overgelaten worden. Burgers moeten het initiatief terugveroveren op de defensieve politiek die teveel redeneert vanuit het eigen voortbestaan. De benoemingen van Van Woerkom en Eenhoorn zijn een wakker schudden en openbaring die aangeven dat de gevestigde politiek niet langer aanvaardbaar opereert. Dat kan niet onbeantwoord blijven. Nodig is een tegenbeweging.

Foto: Jordaanoproer, juli 1934. Collectie Spaarnestad.

Weerstand tegen ombudsman Van Woerkom neemt toe

Update: In een reactie maakte Van Woerkom het er nog erger op. Hij meent de ophef niet te snappen en zegt het jammer te vinden ‘dat de discussie tussen de bevolkingsgroepen nu oplaait.’ Deze reactie die eerder een afleiding dan een verklaring is, zet opnieuw twijfels bij zijn geschiktheid. Want niet de discussie tussen bevolkingsgroepen staat centraal, maar zijn eigen geschiktheid voor de functie. Daarover bestaan vanuit verschillende doelgroepen twijfels. Het gaat over de vraag of ondubbelzinnig vaststaat dat deze beoogde kandidaat boven de partijen staat. Het antwoord daarop beantwoorden velen negatief. Dat geeft te denken. 

Niet iedereen valt zo’n eer ten deel, maar beoogd Nationaal Ombudsman en ANWB-directeur Guido van Woerkom wel: een Facebook-pagina die stemmen mobiliseert en focust die tegen z’n benoeming zijn. Hij is afgelopen woensdag voorgedragen door de Commissie Binnenlandse Zaken. De Tweede Kamer debatteert komende dinsdag 3 juni over de voordracht. De NOS vat de gewraakte uitspraak samen: ‘Vier jaar geleden maakte hij een discriminerende opmerking over Marokkaanse taxichauffeurs. Hij zei dat hij zijn vrouw niet met de taxi wilde laten gaan, omdat er weleens een Marokkaan achter het stuur zou kunnen zitten.’

Er is een petitie gestart die genoemde Kamercommissie oproept de voordracht van Guido van Woerkom in te trekken, want: ‘Een Nationale Ombudsman dient neutraal te zijn en de belangen van alle Nederlanders te kunnen vertegenwoordigen. Integriteit en geloofwaardigheid van Guido van Woerkom is in het geding. Wij achten dat de heer van Woerkom deze functie niet naar behoren kan uitvoeren.’ Ik ben het met de conclusie eens en heb hier de petitie getekend. Van Woerkom heeft alle schijn tegen niet boven de partijen te staan.

Gisteren zette ik vragen bij de reden waarom in hemelsnaam een VVD’er met een achtergrond als ANWB-hoofddirecteur Nationale Ombudsman moet worden. Zo’n benoeming ligt niet voor de hand. De vorige Nationale Ombudsman Alex Brenninkmeijer kwam herhaaldelijk in aanvaring met het kabinet. Vooral met minister Opstelten van Veiligheid en Justitie. Zo sprak Brenninkmeijer in 2012 de 15de Burgemeester Dales lezing uit en hekelde daarin de toon van het debat dat-ie intolerant vond. Naast Wilders richtte hij daarbij z’n pijlen op premier Rutte. Brenninkmeijer was iemand met een autonoom oordeel die zich weinig gelegen liet liggen aan de partijpolitiek. Nu haalt het kabinet met Guido van Woerkom een hardcore VVD’er binnen die door zijn partijloyaliteit de schijn tegen heeft niet autonoom te zijn en vooral dekking te moeten geven aan beperkende maatregelen van het kabinet over immigratie, illegalen en de toegang tot het recht. Nederland verdient een meer onafhankelijke Nationale Ombudsman die op afstand van de partijpolitiek staat.

Foto 1: Facebook-pagina

Foto 2: Petitie