Telecombedrijf hielp massale Britse spionage. Bewustwording?

Gebaseerd op Snowden-documenten onderzoekt Channel 4 in samenwerking met WDR en Süddeutsche Zeitung hoe de Britse geheime dienst GCHQ en Britse telecombedrijven de afgelopen jaren samenwerkten  in het bespioneren van burgers. Door het aftappen van onderzeese kabels of verdeelstations waar die kabels samenkomen. Channel 4 geeft een samenvatting evenals Ryan Gallager voor The Intercept.

Toegenomen maatschappelijke bewustwording maakt dat spionage die enkele jaren geleden als wettelijk werd gezien niet langer als vanzelfsprekend wordt beschouwd. Het is een moeizaam proces om gevestigde politici en ambtenaren tot inzicht en beleidsverandering te brengen. Zo lag aan het afluisteren van kanselier Merkel door de Britten waarschijnlijk een wettelijke machtiging ten grondslag. De vraag is niet alleen of massaal afluisteren of aftappen van data politiek verstandig of ethisch aanvaardbaar is -naast het capaciteitsprobleem waardoor massale spionage averechts kan werken- maar ook of het wettelijk is zo’n machtiging te geven.

Tekenend voor een ouderwetse manier van denken dat elk doel de massale, ongerichte spionage heiligt is het tegensputteren van de oud-chef van de GCHQ Sir David Osmand die uit een gesprek met Channel 4 en de Duitse parlementariër Konstantin von Notz loopt omdat-ie zijn trein zou moeten halen. Zonder het besef dat-ie de trein allang gemist heeft bij een veranderd denken over privacy en spionage dat de prioriteiten heeft gewijzigd in het voordeel van de burgerrechten. Paul Mason legt het voor Channel 4 overtuigend uit.

Greenwald beantwoordt aanval MSNBC met tegenaanval

Glenn Greenwald verenigt drie rollen in zich. Als onderzoeksjournalist werkte hij de afgelopen 6 maanden in The Guardian en talloze internationale nieuwsmedia als initiator en poortwachter van de Edward Snowden-documenten mee aan stukken die de spionagepraktijken van vooral de NSA en de Britse GCHQ ter discussie stelden. En in Engelstalige en Braziliaanse media opereert Greenwald als een geharnaste woordvoerder voor het pro-Snowden kamp. Elke aanval weet-ie te pareren en succesvol om te buigen in een tegenaanval. Hij is de schaker die zijn gesprekspartners telkens drie zetten vooruit is. Als moreel baken en burgerrechtenactivist herinnert Glenn Greenwald de ander eraan hoe ze door een andere keuze hun betere ‘ik’ hadden kunnen zijn.

Die vermenging van rollen roept irritatie op en lokt tegenstanders vaak uit hun tent. Deze drie rollen vallen in bovenstaand fragment prachtig samen. Kristen Welker van het linksige MSNBC redeneert zo strikt vanuit het perspectief en het belang van president Obama -en niet uit dat van de burgers of dat van de grondwet- dat ze het in het gesprek niet eens kan verbergen. Greenwald gaat op z’n bekende wijze frontaal in de tegenaanval als Welker persoonlijk wordt en hem indirect verwijt een woordvoerder van Snowden te zijn. Hij riposteert door te zeggen dat journalisten dat in openheid mogen zijn als ze daar eerlijk over zijn. Want MSNBC neemt het altijd op voor Obama en de Democratische partij. Wat een feit is en het pro-Snowden kamp enorm stoort.

Zoals bijna altijd bij dit soort discussies in Amerikaanse media verschuift zo het debat naar de dubieuze rol van de Amerikaanse journalistiek. Die volgens critici als Greenwald -maar ook conservatieve en progressieve, niet partijgebonden journalisten- te braaf, te kritiekloos en te ondergeschikt aan de zittende politieke macht is. Kristen Welker toont dit aan en bereikt daarmee het omgekeerde van wat ze wilde: Obama verdedigen.

GCHQ en NSA bespioneren bijna iedereen. Dus Nederland ook

The New York Times, The Guardian en Der Spiegel bundelden om logistieke, publicitaire en politieke redenen hun krachten in een op de Snowden-documenten gebaseerd artikel over afluisteren door de Amerikaanse en Britse geheime dienst van bevriende landen, ngo’s en bedrijven. Met name The Guardian staat onder zware druk van de Britse regering die de persvrijheid aan banden wil leggen. De media geven er hun eigen accent aan. Uit de documenten blijkt dat in 2009 de toenmalige Israëlische premier Ehud Olmert en de minister van Defensie Ehud Barak, in 2010 een vice-president van de Europese Commissie Joaquín Almunia (mededinging) en het telefoonnetwerk van de Duitse regering in Berlijn en van Duitse ambassades elders werden afgetapt.

Voor Nederland is interessant wat Der Spiegel schrijft over de onderzeese ‘telefoonkabel’ TAT-14 waarover ook internetverkeer gaat. De kabel van ruim 15.000 kilometer loopt vanaf de oostkust van de VS via het Britse Widemouth Bay naar Frankrijk, Nederland (Katwijk), Duitsland en Denemarken. In het Engelse Cornwall is vlakbij de plek waar de kabel aan land komt het afluisterstation in Bude dat door Britten gerund en door de VS ondersteund wordt. Uit documenten blijkt dat vanaf Bude en via TAT-14 in 2009 telefoonnummers in het regeringscentrum te Berlijn (‘49-30-180 German Government Network‘) afgetapt werden. Er is geen reden om te veronderstellen dat dit gestopt is. Omdat TAT-14 van Bude naar Katwijk loopt is het aannemelijk om te veronderstellen dat ook het Nederlandse regeringscentrum in Den Haag door de Britse GCHQ afgetapt wordt. Zonder kennis van de Nederlandse regering. De nieuwsmedia publiceren de onderliggende documenten niet.

Foto: Ligging van TAT-14 Kabelsysteem.

Plasterk: NSA kan ongestoord metadata verzamelen in Nederland

Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken beantwoordt kamervragen van Kees Verhoeven en Gerard Schouw (D66) over de signalen dat de Amerikaanse NSA ook topmensen uit het bedrijfsleven afluistert. Hierop geeft Plasterk met een beroep op de nationale veiligheid geen antwoord.

Plasterk billijkt in zijn antwoord het verzamelen in Nederland van zogenaamde metadata door de NSA. In een begeleidende kamerbrief stelt de minister: ‘Gezien de Amerikaanse wetgeving, waaronder de Foreign Intelligence Surveillance Act (FISA), is het kabinet zich bewust van de mogelijkheid dat de Amerikaanse NSA telefooncommunicatie kan onderscheppen. Met behulp van de analyse van metadata kunnen netwerken van personen en organisaties in kaart worden gebracht, en kan de intensiteit van de contacten worden ingeschat.‘

Plasterk omkadert het verzamelen van metadata: ‘Het kabinet acht op zichzelf het intercepteren van metadata en het analyseren daarvan in zijn algemeenheid een aanvaardbare methode in het kader van onderzoek naar terroristen, andere gevaren voor de nationale veiligheid of in het kader van militaire operaties.‘

Over het verzamelen van gegevens in of vanuit Nederland door bevriende buitenlandse inlichtingendiensten zegt Plasterk: ‘Het kan voorkomen dat andere landen menen dat er een goede reden is om in of vanuit Nederland inlichtingen te verzamelen. In een dergelijk geval dient het desbetreffende land een verzoek te richten tot de AIVD of de MIVD. Het verzoek wordt dan binnen de kaders van de Nederlandse wet beoordeeld. Het kabinet acht enig optreden buiten die wettelijke kaders niet aanvaardbaar.’

De antwoorden van Plasterk namens de regering geven aan dat buitenlandse inlichtingendiensten als de NSA of de Britse GCHQ in Nederland alle ruimte krijgen. Het verzamelen van metadata in Nederland kunnen ze zonder toestemming doen. Dit omvat bijvoorbeeld het verzamelen van gegevens over wie er belt, wanneer en hoe lang, en vanuit welk gebied van de telefoongesprekken die via de onderzeese kabels Nederland bij Beverwijk en Katwijk binnenkomen. Voor het verzamelen van de inhoud van telefoongesprekken, e-mails of Skype-gesprekken in Nederland kunnen de buitenlandse diensten toestemming vragen aan de minister.

Uit de antwoorden van Plasterk valt op te maken dat bevriende buitenlandse inlichtingendiensten in Nederland van de regering onbeperkte ruimte krijgen om metadata te verzamelen en voor het verzamelen van de inhoud van telefoongesprekken, e-mails of beeldverslagen toestemming kunnen krijgen als ze binnen de kaders van de wet blijven. Omdat de minister die over de inlichtingendiensten gaat deze toestemming geeft, ontbreekt extern, onafhankelijk toezicht op de praktijk van gegevensverzameling door NSA of GCHQ in Nederland.

Foto: Minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken op het Binnenhof. Credits: ANP.

Positie Obama verslechterd. Wat deed hij tegen spionage door NSA?

De glans van de belofte is er wel af bij president Obama. Hij inspireert niet langer. Yes, we can is veranderd in Yes, we scan. Europa hangt niet langer aan z’n lippen. Zijn buitenlandse politiek is op z’n best te omschrijven als zwabberend, en op z’n slechts als rampzalig. Door een reeks onhandigheden over Syrië heeft Obama zelfs zijn bondgenoot Saoedi-Arabië tegen het hoofd gestoten. Deze Obama wordt spottend door progressieven en conservatieven Bush IV genoemd. Hij zet het beleid van deze voorganger voort. Obama gaat in de vervolging van klokkenluiders en journalisten nog een stap verder dan Bush. Die kon losse eindjes nog accepteren. Obama niet, hij wil alles controleren. Juist dat tekent zijn onzekerheid en z’n ongeschiktheid als president.

Onthullingen over het afluisterschandaal zijn niet meer te stoppen. Ondanks dreigementen van NSA-chef Keith Alexander dat-ie een middel zoekt om journalisten te stoppen. Vandaag zijn er weer berichten over Spanje en Japan. De weigering van Japan in 2011 om de NSA toestemming te geven om glasvezelkabels af te laten tappen omdat er geen wettelijke grond voor was is interessant. Als straks uit nieuwe onthullingen mocht blijken dat Nederlandse regeringen toestemming aan de NSA of de GCHQ hebben verleend om de onderzeese kabel Atlantic Crossing of de TransAtlantic Telephonecable af te laten tappen, dan heeft premier Mark Rutte aan het parlement uit te leggen op welke grond deze toestemming door hem of zijn voorgangers is verleend.

Of treedt dan dezelfde afleiding in als bij Obama? Door zijn handen in onschuld te wassen en te beweren dat-ie niet geïnformeerd was probeert-ie de schuld bij de veiligheidsdiensten te leggen. Waarvan tot nu toe gezegd werd dat het politieke en juridische toezicht erop goed was. Nu blijkt een dienst als de NSA met een jaarbudget van 52 miljard dollar jarenlang de eigen gang te zijn gegaan. Wie stopt de NSA is dan de vraag die resteert. Waarom wordt Alexander niet ontslagen door Obama? Durft de president niet omdat-ie bang is voor de militairen? Pas nu de president in politieke moeilijkheden komt door het afluisteren van bevriende leiders als kanselier Merkel neemt Obama afstand van de praktijken van de veiligheidsdiensten. Ruim vier jaar te laat.

Foto: Montage ‘Yes we scan‘ van president Obama.

Duncan Campbell over privacy, inmenging, spionage en Zweden

De Britse onderzoeksjournalist Duncan Campbell legt tegenstrijdigheden bloot die ontstaan door inmenging van nationale staten. Spionage en toezicht scheppen rechtsongelijkheid tussen burgers van afzonderlijke staten. Want waarom zouden Amerikaanse burgers meer rechtsbescherming genieten dan niet-Amerikanen? En waarom genieten Britten, Nieuw-Zeelanders, Canadezen en Australiërs weer meer rechtsbescherming dan burgers van andere staten? En hoe kan het dat Zweden, Denen of Israëliërs weer beter beschermd worden dan burgers van andere staten? Duncan Campbell is op zoek naar een logica die hij in het recht niet kan vinden.

Local.se komt met het bericht dat Duncan Campbell meent dat de VS en Zweden nauw samenwerken in het afluisteren van het internet. Zweden is de poort naar de Baltische staten en beheert internetknooppunten die interessant zijn voor de VS. Toegevoegd kan worden dat dit de verdenking tegen beide landen onderbouwt dat de sex-aanklacht tegen WikiLeaks-oprichter Julian Assange een puur verzinsel is dat dient om WikiLeaks onschadelijk te maken. In de drie jaar sinds het Zweedse  kabinet de aantijgingen tegen Assange in de pers lieten lekken heeft de Zweedse aanklager het nog steeds niet tot een formele aanklacht laten komen. Vreemd.

Duncan Campbell vergelijkt de positie van Zweden ten opzichte van de VS met die van Israël. Beide landen zouden door hun strategische positie gepriviligeerde partners zijn. Zeg maar, van de derde categorie-plus (na de VS (1) en Canada, VK, NZ en Australië (2)). In Nederland komen de strategisch belangrijke onderzeese kabels Atlantic Crossing (AC-1) en TransAtlantic Telephonecable (TAT-14) aan land. Interessant voor Nederlanders is om te weten of Nederland ook zo’n derde categorie-plus natie is. Het verklaart het stilzwijgen van de Nederlandse regering over de massale spionage en de samenwerking met Amerikanen en Britten.

Foto: Demonstranten protesteren tegen de Zweedse ‘FRA -wet‘, ofwel ‘Lex Orwell‘ naar George Orwells roman ‘1984’. Voor het Zweedse parlement, de Riksdagen, Stockholm, 2008. Volgens Duncan Campbell houdt de wet in dat Zweden informatie doorgeeft aan de VS.

NSA-schandaal nu ook in België: Inbraak bij Belgacom

De Belgische regering pikt het niet dat er door een veiligheidsdienst is ingebroken in het informatiesysteem van overheidsbedrijf Belgacom. Het kabinet van premier Elio Di Rupo laat in een persbericht weten gepaste stappen te nemen als blijkt dat er sprake is van cyberspionage. Welke stappen dat zijn is onduidelijk. Het federaal parket en telecom toezichthouder BIPT onderzoeken de inbraak. ‘De gedetecteerde inbraak zou geen sabotage tot doel hebben gehad, maar wel het verzamelen van strategische informatie‘, aldus de verklaring.

Interessant is dat de regering vaststelt dat ‘de gebruikte technologie zou wijzen op de betrokkenheid op hoog niveau van een ander land‘. Volgens De Standaard ligt de zaak politiek gevoelig ‘omdat de Belgische overheid hoofdaandeelhouder is van het telecombedrijf‘ Belgacom. Di Rupo moet namens België reageren. De krant meent dat de NSA ‘al zeker sinds 2011 Belgacom hackt‘. Belgacom zou besloten hebben tot een diepgaand onderzoek in de nasleep van de onthullingen van Edward Snowden. De NSA zou vooral geïnteresseerd zijn in dochterbedrijf BICS (‘Belgacom International Carrier Services’) dat wereldwijd telefoonverkeer regelt.

Met deze onthulling komt het NSA-schandaal dat al vanaf begin juni door onthullingen van Edward Snowden gevoed wordt in een nieuwe fase. Het nadert kleine landen als België of Nederland. Opvallend is dat Belgacom het onderzoek instelde naar aanleiding van de onthullingen van Edward Snowden, aldus De Standaard.

Laat Nederland ook zo’n onderzoek naar de eigen infrastructuur uitvoeren of wordt de spionage door Britten en Amerikanen stilzwijgend geaccepteerd door het Nederlandse kabinet? Uit angst om het wisselgeld voor de eigen informatiepositie te verliezen. Maar hetzelfde wat Belgacom overkwam kan ook KPN overkomen dat de infrastructuur beheert. KPN dreigt overgenomen te worden door de Mexicaan Carlos Slim zodat essentiële infrastructuur in handen van een Mexicaans bedrijf dreigt te vallen. Vooral de onderzeese kabel Atlantic Crossing (AC-1) die in Beverwijk aan land komt of de TransAtlantic Telephonecable (TAT-14) die in Katwijk landt zijn van strategisch belang. Via WikiLeaks werd in 2010 gelekt dat de VS deze kabels essentieel vinden, aldus Webwereld. Door Snowden heeft het nieuwe dynamiek gekregen. Nu in België en nog niet in Nederland.

Foto: Franstalige Affiche ‘Ces Demoiselles du Téléphone’ van Le signorine dello 04 (1955) van Gianni Franciolini.