Eerlijke Verkiezingen. Wat is daar voor nodig? Een voorstel

Via een petitie van de Vrouwenpartij kwam ik terecht bij de pressiegroep en ‘beweging ter bevordering van de radicale democratisering van Nederland’ Eerlijke Verkiezingen. Het is op juli 2014 opgericht en meent dat ‘er een machtssysteem is dat oneerlijk met haar stemgerechtigden omgaat’. Die kritiek klinkt aannemelijk. De Wet Financiering Politieke Partijen laat geen ruimte om beginnende partijen startsubsidie te geven. Zelfs niet op experimentele basis. Het verklaart waarom in Duitsland dat wel zo’n subsidie kent de Piratenpartie een vliegende start kon maken, terwijl de Nederlandse Piratenpartij rond de halve kamerzetel blijft hangen door onvoldoende middelen. Om mee te draaien in het systeem heeft in Nederland een politieke partij ten minste 1000 leden en een zetel in Eerste of Tweede Kamer nodig. Een hoge drempel die tot een stagnerend politiek stelsel zonder doorstroming leidt. Even opvallend is trouwens het feit dat partijen niet makkelijk verdwijnen.

Eerlijke Verkiezingen ziet oneerlijke aspecten in het politieke bestel dat niet beredeneerd wordt vanuit de volksvertegenwoordiging, maar vanuit de politieke partijen. Die ondanks alle maatschappelijke en technische veranderingen nog op dezelfde manier opereren als in de tijd dat ze opgericht werden. De meeste vlak na de Tweede Wereldoorlog, maar de voorlopers ervan al eind 19de eeuw. Politieke partijen opereren nog steeds door interne disciplinering, mandatering en interne organisatie binnen een papieren werkelijkheid die niet alleen vanwege de financiering, maar ook vanwege de wettelijke bepaling door de staat opgelegd wordt.

Kan het politieke bestel zonder dat het volledig overhoop gegooid wordt en de continuïteit in gevaar komt anders ingericht worden zodat er verse lucht in het systeem komt? Daartoe is een mentaliteitsverandering nodig die ten koste gaat van de macht van de politieke partijen. Een begin van verandering kan bestaan uit de volgende maatregelen, gevolgd door een evaluatie met als doel meer burgerparticipatie: 1) Aanpassing van de Wet Financiering Politieke Partijen door het mogelijk maken van startsubsidies zodat nieuwkomers makkelijker kunnen toetreden; 2) Vaststelling van een quotum (zeg: 10%) binnen het openbaar bestuur voor functies (wethouders, burgemeesters) die niet door de politieke partijen worden ingenomen en de aantrekkelijkheid van die partijen op termijn terugdringt; 3) Invoering op lokaal niveau van vormen van E-Democracy om te experimenteren met technische digitale middelen en directe aanspreekbaarheid van burgers; 4) Aanpassing van de wettelijke bepalingen om burgerbewegingen gelijk te stellen aan traditionele politieke partijen.

Foto: Schermafbeelding van ‘Maakt dit eerlijke verkiezingen?’ van burgerbeweging ‘Eerlijke Verkiezingen’.

Oproep tot fundamenteel debat over organisatie van Piratenpartij

Er moet niet te zwaar getild worden aan het feit dat Erwin Lensink namens de Piratenpartij verkiesbaar is voor de gemeenteraadsverkiezingen in Nijmegen. Lensink is landelijk bekend als de waxinegooier. De Piratenpartij is er niet blij mee. Het is een incident dat in alle partijen kan voorkomen. Of staat het voor meer dan dat?

Binnen de partij is in de coördinatie veel misgegaan. Eerst zou het bestuur niet geweten hebben wie ‘Erwin’ was, maar toen weer wel zoals uit een persbericht blijkt. Later beweerde Dirk Poot dat Lensink zich op eigen houtje aangemeld zou hebben bij de Kiesraad, maar zoals BB meldt kan dat niet omdat het ‘H3-1-formulier was per ongeluk al getekend door de voorzitter‘. Toen diende het partijbestuur bij de Raad van State een dag te laat een bezwaarschrift in tegen de verkiesbaarheid van Lensink namens de partij. Een reeks van foutjes. 

Vraag is of de fouten samenhangen of los van elkaar zijn ontstaan. Het ligt trouwens nog ingewikkelder als blijkt dat de Nijmeegse piraten niet en de ledenraad en het landelijk bestuur wel aan de verkiezingen mee wilden doen. Er lijkt sprake van een bedrijfscultuur binnen de Piratenpartij die gekenmerkt wordt door een tekort aan centrale regie. Overigens een keuze waar de meerderheid van de leden op de ledenraad bewust voor kiest. Het is een gevolg van de afweging tussen basisdemocratie en uniformiteit. Met voor- en nadelen. 

Als lid van de Piratenpartij heb ik me de afgelopen jaren herhaaldelijk in discussies op internet met andere leden gemengd over de vraag hoe de afweging tussen centrale regie en basisdemocratie gemaakt kan worden. Intussen ben ik daar mee gestopt. Ik zie aan beide standpunten voor- en nadelen, maar neig toch naar meer centrale sturing. Zeker als het om verkiezingscampagnes gaat die nu eenmaal continuïteit, eenduidige beeldvorming en doelmatig omgaan met middelen vragen. En een snelle en daadkrachtige aanpak in de concurrentie met andere partijen. De Piratenpartij is ondanks alles en het bij sommige leden bestaande idee van eigen ‘exceptionalisme’ in de eerste plaats een ‘normale’ politieke partij en geen pressie- of actiegroep.

Haperingen, dilemma’s en foutjes zijn naar mijn idee terug te brengen tot het zelfbeeld van de piraten. Dat schuurt. Daarom blijft de doorbraak uit. Piraten komen met liberale eisen, maar velen voelen zich anarchisten en buitenstaanders. Hoe kan een maatschappijcriticus als Erwin Lensink zich anders tot de partij aangetrokken voelen? Het geeft te denken dat een partij die als kernpunten onder meer transparant bestuur, internetvrijheid en privacy/ burgerrechten heeft zo weinig steun verwerft in het jaar dat Edward Snowden, de NSA en de blunders van minister Plasterk het nieuws beheersten. Het is de hoogste tijd voor een fundamenteel debat over een andere organisatie waarbij niet de rol van de ledenraad maar de potentiële kiezers centraal staan.

Foto: Vakulenchuk, de leider van de opstand op de Potemkin. Still uit ‘Bronenosets Potemkin‘ (1925) van Sergei Eisenstein.

Piratenpartij moet meer aan de weg timmeren. Kei- en keihard

Wordt het ooit nog iets met de Piratenpartij? Ik twijfel. Zomer 2012 werd ik lid, maar ik hou m’n hart vast. De Nederlandse Piratenpartij wil maar niet doorbreken. Niet in de peilingen en niet in het publieke debat. Het blijft marginaal. Als het bij de volgende verkiezingen voor gemeenten en Europa niet lukt, dan lukt het nooit.

Wat is er meer nodig dan de onthullingen van Edward Snowden die de vreselijkste schendingen van de privacy aantonen, de scoops van Glenn Greenwald, de NSA die eigenmachtig burgerrechten opzuigt en van Orwellls 1984 een kindersprookje maakt, een AIVD-directeur Rob Bertolee die in het ontwijken van de waarheid z’n eigen waarheid naar zich toetrekt, een regenteske en bullebakkende minister Opstelten en een suffe, sullige minister Plasterk, een kundige lijsttrekker Dirk Poot en een gemotiveerde achterban met het hart aan de goede kant? Secretaris Gerben Brands legt het uit voor radio 1. Dat doet-ie goed. Maar toch overtuigt het niet.

De Nederlandse Piraten maken nog steeds weinig klaar. Ik breek graag een lans voor de partij, maar kan er niet meer van maken dan wat ik zie. Het product dat de Piraten in handen hebben is van goud, maar ze weten het tot nu toe niet te verzilveren. Op geen enkel moment. Waarom niet? Komt het door intern gekissebis? Of hun beroerde publiciteit met een website die een vormgeving heeft uit het jaar nul en maar niet spannend wil worden? Ik gun het de Piratenpartij, en bovenal de Nederlandse politiek zo graag, maar zie geen verbetering. Is het het tekort aan middelen dat een doorbraak door nieuwkomers verhindert? Het is nog 2,5 maand tot de gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart. Piraten, gooi de schroom van jullie af. Ga in de aanval. Frontaal.

Foto: ‘Circa 1925: A fencing duel scene from the pirate film ‘Contraband‘, produced by Fred Leroy Granville. (Photo by General Photographic Agency/Getty Images)’

Pleidooi voor bewustwording en actie: tegen de controlestaat

De controlestaat. Tja, wat is dat? Wat zijn de kenmerken ervan? Ik vat er een paar samen: beperking van de burgerrechten (einde aan privacy), manipulatie en annexatie van de media, usurpatie van de macht door de staat, hechte samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven, militarisering van de samenleving, uitschakeling van toezicht en controle op de staatsmacht. Enfin, 1984 in werking, maar door toepassing van techniek nog erger. Een voorbeeld is het geintegreerde camerasysteem TrapWire dat aan de hand van gezichtsherkenning in Amerikaanse en enkele Europese steden geinstalleerd is. Het volgt u en mij door de stad zonder dat we weten.

Kunnen we de controlestaat tegengaan? In augustus 2012 schreef ik: ‘Macht en tegenmacht komen steeds meer lijnrecht tegenover elkaar te staan. Niet alleen op internet, maar ook op straat. Alleen niet in de gevestigde media en de politiek. De samenwerking tussen bedrijfsleven en overheid is niet nieuw, maar neemt in de VS steeds grotere vorm aan. Nog eens versterkt door de technische mogelijkheden van toezicht op burgers in hun leefomgeving. De controle op de macht komt steeds meer op afstand te staan. De uitdaging voor burgers, activisten en kritische politieke partijen is om dat tegen te gaan.‘ Zijn we nu wijzer geworden?

Welke vorm moet die uitdaging krijgen? En zijn de uitdagers in staat om een zich ontwikkelend proces te keren? Dat als het ware vanaf een bepaalde kritische massa zichzelf gaat sturen en vanaf dat punt niet meer onomkeerbaar is. Voor de duidelijkheid, Europa loopt daarin achter op de VS. Een geluk bij een ongeluk voor Nederland. Bewustwording daarover kan voor Nederland de redding betekenen. De makkelijke en slecht doordachte maatregelen van minister Opstelten en staatssecretaris Teeven die vanuit hun generatie van de wederopbouw  (1945-1960) zweren bij techniek en niet bij de mens kunnen nog de pas afgesneden worden.

Vanwege bovenstaande overwegingen ben ik een jaar geleden lid geworden van de Piratenpartij. Gelukkig sta ik daarin niet alleen, binnen en buiten de partij. De zorgen die ik heb worden door velen verwoord en gedeeld. Soms werken zichtbaarheid en herhaling van de herkenning als motivatie. Daarnaast zijn er vele organisaties zoals Bits of Freedom, kritische internetjournalisten (Brenno de Winter), Anonymous, kritische bloggers, Occupy, het CBP van Jacob Kohnstamm die hun vinger aan de pols houden. Alleen de gevestigde media en politiek laten het zo goed als afweten. Hoewel D66 soms goed kan anticiperen. De kritiek komt uit de marge.

Een voorwaarde om de opbouw van de controlestaat te counteren is dat burgers actief worden. Daarin heeft Julian Assange sinds 2010 een beslissende rol gespeeld. Reden waarom de VS hem in het geheim in staat van beschuldiging hebben gesteld, en via Zweden willen criminaliseren. Juist omdat Assange het geheime verkeer van de Amerikanen las en hun intenties doorzag kon-ie tijdig naar de Ecuadoriaanse ambassade in Londen vluchten. Analoog aan de vraag van Stalin hoeveel divisies het Vaticaan heeft is de vraag van vandaag hoeveel divisies WikiLeaks waard is. Meer dan Obama wil toegeven. Dus laat ieder op de eigen, individuele manier de middelen en de omgeving kiezen om de samenleving die ons lief is veilig te stellen. De zijlijn is te ver weg.

Foto: Tekst uit 1938 van president Franklin Delano Roosevelt in zijn boodschap aan het congres.

Hilversum verzelfstandigt Museum Hilversum. Tel uit je winst

‘Het is niet meer van deze tijd dat een gemeente een Museum beheert. Met een verzelfstandiging wordt de bewegingsvrijheid voor Museum Hilversum groter’ aldus wethouder cultuur Eric van der Want van Hilversum in een persbericht. Hij suggereert met z’n turbotaal baanbrekend bij de tijd te zijn. ‘Bij een zelfstandig museum, los van de gemeente, kan het cultureel ondernemerschap beter tot zijn recht komen’. De bezwering ‘cultureel ondernemerschap‘ gebruikt-ie als geneesmiddel voor alle kwalen. De D66-cultuurwethouder presenteert dit panacee als wondermiddel en zoethoudertje tegelijk. Een oude wijsheid die elders al op de terugtocht is dringt ten langen leste tot Hilversum door. Zoals zo vaak mag een cultuurwethouder van D66 het praatje uitventen.

Zoals gebruikelijk bij verzelfstandiging blijven gebouw en collectie eigendom van de gemeente. Van der Want opereert als een tovenaar die zegt het onverzoenlijke te kunnen verzoenen. Met minder geld denkt-ie voor meer kwaliteit te zorgen: ‘Ruim een jaar geleden ben ik als wethouder Cultuur op pad gestuurd met als opdracht een forse bezuiniging op cultuur en een verbetering van de kwaliteit in de sector. Mijn ambitie was gericht op ontwikkeling van cultureel ondernemerschap en versterking van de culturele functies door samenwerking tussen de instellingen. En dat met heel veel minder geld.‘ De verzelfstandiging van het lokale museum is onderdeel van een grootscheepse bezuinigingsoperatie. Maar wordt toch niet zo gepresenteerd.

Gemeenten doen met musea, wat de rijksoverheid met gemeenten doet. Ze schuiven eigenmachtig en verhuld de lasten door. De gemeente gooit de lastenverzwaring over de schutting bij het museum. Hilversum heeft het lef om ‘verder bezuinigingen op cultuur niet verantwoord‘ te noemen, maar tegelijk niets anders te doen dan bezuinigen. Om die tegenstelling te maskeren noemt het daarom een bezuiniging geen bezuiniging, maar ‘cultureel ondernemerschap‘. Als semantisch sluitstuk van een traditie die bij het oud vuil wordt gezet.

Overal is wel een museumdirecteur te vinden die cultureel ondernemer wil spelen. En volop denkt te kunnen genieten van de vrijheid van de markt die voor kleinere instellingen een valkuil wordt. De praktijk leert dat pas als alle reserves verteerd zijn de opvolgers van wethouder en directeur in de problemen komen. Museum Hilversum krijgt een maximale jaarlijkse subsidie van €600.000 en eenmalig een startsubsidie van €100.000.

Foto: “Compositie met twee lijnen” van Piet Mondriaan. ‘Een bezoekster poseert bij “Compositie met twee lijnen” van Piet Mondriaan. Het schilderij werd voor 2,5 miljoen gulden gekocht van de gemeente Hilversum door het Stedelijk Museum Amsterdam. Het Stedelijk Museum Amsterdam had het werk al sedert 1951 in bruikleen van de gemeente. In 1987 besloot de gemeente Hilversum het schilderij te veilen om de renovatie van het cultureel centrum “Gooiland” te financieren. Dit besluit veroorzaakte veel opschudding, er werd gevreesd dat het schilderij naar het buitenland zou verdwijnen. Het schilderij is niet geveild en voor 2,5 miljoen gulden in handen gekomen van het Stedelijk Museum Amsterdam.‘ Credits: Ferry André de la Porte.

Waarom ik lid ben geworden van de Piratenpartij

Hoe kan het dat ik me vandaag aangemeld heb als lid van de Piratenpartij? Ik begrijp mezelf niet helemaal. Ik ben bewust nooit lid geworden van een politieke partij. Uitnodigingen van diverse partijen om mee te praten, te schrijven of te vergaderen heb ik altijd naast me neergelegd. En sinds ik blogger ben die de politiek kritisch volgt is de noodzaak eerder groter dan kleiner geworden om me autonoom op te stellen. Wat bezielt me?

Gisteren had ik via de mailinglijst van de Piratenpartij een lichte aanvaring met lijsttrekker Dirk Poot die me verweet in een hoekje af te wachten op missers. Om er vervolgens een blog over te schrijven. Dit naar aanleiding van een stuk over Peter Sunde waarin ik opmerkte: In Nederland bestaat bij media en politiek geen aandacht voor deze zaak. Ook niet bij de Nederlandse Piraten. Dat ging bij Dirk blijkbaar van ‘au’.

Natuurlijk herken ik me niet in het beeld dat Dirk schetst. Dat heb ik hem geantwoord. Zonder hard feelings. Ik begrijp best dat de piraten nu druk bezig zijn met praktische zaken zoals het verzamelen van handtekeningen of het werven van fondsen. Een gouden regel is dat de campagne in de laatste drie weken wordt beslist. Als de voorbereidingen goed zijn uitgevoerd. In mijn ongeduld begreep ik niet waarom de Piratenpartij nu al geen aandacht besteedt aan de actualiteit die nauw verbonden is met de kernpunten.

Bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken gaat de directie ‘Bestuur, Democratie en Financiën‘ over de financiering aan politieke partijen. Precies het beleidsterrein dat de Piratenpartij op de korrel neemt: het openbaar bestuur. De zinsnede ‘de directie is partner van de burger‘ verraadt dat volgens het directoraat niet de burger, maar de positie van de overheid hoofdzaak is. In werkelijkheid kan de overheid logischerwijs nooit een partner van de burger zijn. Want de overheid is de burger. Tegen die apartheid komt de Piratenpartij op.

Een medewerker van het directoraat liet me desgevraagd weten dat Nederland geen startsubsidie kent voor toetredende partijen. In Duitsland maakte juist dat de doorbraak van de Piratenpartei mogelijk door het inhuren van ondersteuning. Hij gaf tevens aan dat hierover in het recente verleden geen voorstellen zijn ontwikkeld. Zodat ook de Piratenpartij voor steun aangewezen is op de voorwaarden van de Wet Subsidiering Politieke Partijen. Dat betekent ten minste 1000 leden en een zetel in de Eerste of Tweede Kamer.

Tja, wat rest me dan anders dan de daad bij het woord voegen door lid te worden? Ik wil niemand oproepen hetzelfde te doen. Mede omdat ik zelf zo dubbelzinnig denk over de rol van politieke partijen en hun eigenbelang als ze eenmaal meedraaien. Word ik straks teleurgesteld? Ik hoop dat de Piraten het politieke systeem openbreken en de burger weer terugbrengen aan de macht. En wie wil, vooruit, ga naar lid worden.

Foto: Partijfinanciering