De afgelopen dagen was er veel verontwaardiging op sociale media. De Indiase modefotograaf Raj Shetye nam de verkeerde afslag en zag zich gedwongen een fotoserie van behance.net te verwijderen. In een reportage had hij de groepsverkrachting van een 23-jarige studente in de bus in New Delhi uit 2012 na laten spelen door modellen. Hoewel hij ontkende dat er een verband was. Nirbhaya wordt het in India genoemd, het pseudoniem dat de onbevreesde studente (fearless) als geuzennaam kreeg. Zij overleefde het incident niet.
Op BuzzFeed probeerde Raj Shetye het tij nog te keren, maar bijna niemand pikte z’n uitleg dat de fotoshoot niks met Nirbhaya te maken had. De overeenkomsten waren te opzichtig. Smakeloos? Nirbhaya is niet per definitie een onderwerp dat niet gebruikt mag worden voor protesten of creatieve uitingen. Zoals een sociaal experiment of theaterstuk. Maar dan moet het er wel in lijn mee zijn, en er niet haaks op staan. Dat was Raj Shetye tot zijn eigen schande uit het oog verloren. Niet elk onderwerp kan iemand zich zomaar toe-eigenen.
Een oud grapje is dat een Amerikaanse toerist die in Europa rondgeleid wordt bij alle monumenten antwoordt ‘oh, bij ons is dat groter‘. Dat irriteert de rondleider zo dat-ie richting gevangenis en krankzinnigengesticht gaat. Waarop de Amerikaan weer z’n standaardantwoord geeft. En een instemmende knik van de rondleider ontvangt. In de VS is alles groter. De rijkdom en de armoede. De religieuze verdwazing en het vrijdenken. De conservatieven en de progressieven. De heksenjacht op klokkenluiders door de overheid en de vrijheidsdrang van boeren, burgers en buitenlui. De gelijkgeschakelde mainstream media en de kwaliteitsblogs op internet.
Interessant aan de VS is dat de grap klopt. Alles is er groter. Zowel alles dat verkeerd als alles dat goed is. Er is de staatsveiligheidsdienst NSA die de hele wereld bespioneert zonder daartoe toestemming te hebben. Er zijn de chefs van NSA en DNI, Keith Alexander en James Clapper die liegen tegen het parlement, dat achteraf toegeven maar door president Obama niet berispt, laat staan ontslagen worden. Er is Obama die begon met een Nobelprijs voor de Vrede maar nu op grote schaal de burgerrechten schendt en de controle op z’n eigen macht omzeilt. Zo bezien zijn de VS een machtswellustig, arrogant land waar macht en welvaart steeds ongelijker verdeeld worden. Een natie die vanuit een bijna religieuze vervoering anderen de maat neemt en zich daarin ‘exceptional‘ vindt, maar steigert uit onbegrip als andere landen hetzelfde met de VS doen.
In de klassieke dramaturgie van Aristoteles is een held niet goed en niet slecht. Die balans geeft spanning en diepte van karakter. Zo is het ook met landen. Die zijn voorspelbaar en zelfs ongenietbaar als ze te goed of te slecht zijn. De ‘goede’ kant van de VS is in het machtspel bij lange na niet opgewassen tegen het militair-industrieel complex van gevestigde partijpolitiek, gevestigde media, de klassieke krijgsmachtsonderdelen en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, maar geeft wel zicht en hoop op een omslag, de peripiteia.
De Democratische senator Ron Wyden is zo’n tegenkracht die hoop geeft. Z’n oud-assistente Jennifer Hoelzer bekritiseert president Obama fel. Wyden en senator Mark Udall worden vaak in een adem genoemd. Ze gaan voor constitutionele zuiverheid en hebben opeenvolgende regeringen kritisch gevolgd. Senator Richard Blumenthal en de libertarische Republikeinse senator Rand Paul voeden die vrijheidsdrang vanuit juridische of politiek-filosofische betrokkenheid. Deze vier senatoren dienden gisteren wetgeving in die probeert om te komen tot een fundamentele hervorming van de surveillance programma’s. Techdirt zet hun plannen op een rijtje en beschrijft de onderdelen. Deze nieuwe coalitie vanaf de flanken bevestigt de tendens dat linkse en rechtse, ofwel progressieve, traditioneel-gematigde en libertarische politici elkaar vinden om de staatsmacht terug te dringen omwille van burger en grondwet. De rebellen trotseren het establishment. Da’s groots.
Update 10 juni 2013: We leven in spannende tijden. Daniel Ellsberg noemt de onthulling door Edward Snowden over de controlestaat de belangrijkste in de geschiedenis van de VS. Snowden kan ons redden van de United Stasi of America. Met de suggestie dat de VS verder gaat dan de DDR. In Nederland hebben de oppositiepartijen geen goed woord over voor het economisch beleid van het kabinet Rutte-Asscher. De Nederlandse Bank meldt dat het tekort oploopt. Tussen de economie en de controlestaat is een verband.
Als het normale met vakantie is, dan cashen de machtigen. Door afgenomen controle zijn een economische crisis of oorlog bij uitstek de middelen om via rondpompen van belastinggeld de welvaart in hun richting te laten stromen. Daarom is het idee dat de oorlogen in Irak en Afghanistan geen doel hadden onjuist. Weliswaar hadden ze geen militair einddoel als ‘de nazi’s verslaan’ of ‘de Noord-Koreanen terugdringen’, maar wel een economisch doel. Namelijk Angelsaksische oliebelangen veiligstellen en via het militair-industrieel complex bedrijven en rijke investeerders laten profiteren. Uiteraard wordt dit verborgen gehouden. Bij z’n afscheid in 1961 waarschuwde president Eisenhower er met voorspellende woorden voor. Juan Bosch werkte dat uit als Pentagonisme. Om voormalig Republikeins presidentskandidaat Ron Paul te parafraseren: ‘De ideologie die de samenleving stuurt is in feite de ideologie die de belangen van de machthebbers vertegenwoordigt’.
Op AlterNet vat Les Leopold een recent onderzoek van Pew Reseach Social & Demographic Trends samen over het Amerikaanse herstelbeleid van 2009 tot 2011 van president Obama: ‘Het lijkt alsof het totale economische herstel verdwijnt in de zakken van de rijken. En da’s geen toeval. Ofwel: ‘It’s as if the entire economic recovery is going into the pockets of the rich. And that’s no accident‘. Het al lang sluimerende idee van burgers dat ze opgelicht worden door hun regering, de bankiers en bedrijven vindt nu ondersteuning in de cijfers. In de VS zijn in die periode alle groepen er op achteruitgegaan, behalve de 7% rijksten. Ze verdienden 5600 miljard dollar aan het herstel uit de crisis terwijl de anderen 669 miljard verloren. Het verschil wordt betaald uit de toegenomen schuldenlast voor de overheid en de verdere ontmanteling van de verzorgingsstaat.
Wat geldt voor de VS hoeft niet in dezelfde mate te gelden voor Nederland. Door het egalitaire karakter van onze samenleving en halfslachtige aanpak van de crisis zijn de verschillen waarschijnlijk kleiner. Wegens de internationale dimensie van de financiële crisis en de verbondheid tussen landen, banken en bedrijven is het echter onontkoombaar dat de tendens in Nederland hetzelfde is. Ook in Nederland steelt sinds 2008 de omgekeerde Robin Hood die huist in banken en bedrijven uit de zakken van de minder-rijken en de staatskas.
Om verder te komen dan de lopende rekening van de overheid is het van groot belang om in Nederland een breed maatschappelijk debat te voeren over de effecten van de actuele financiële crisis. Dat schept het juiste perspectief om ruimer te kijken dan het cijferfetisjisme van de regering-Rutte. Met als basis een onderzoek dat inkomenseffecten, begrotingstekort, afbouw van de verzorgingsstaat en het profijt voor de machtigen in een model vat. Want het is onverkwikkelijk dat kundige en betrokken werknemers in zorg, cultuur en publieke diensten de afgelopen jaren hun baan verloren, maar het is ronduit onaanvaardbaar als dat moest gebeuren omdat overheidsgeld omgeploegd moest worden naar de machtigen die de crisis forceerden om te profiteren.
Foto: ‘social disparity: the wealthy minority and the 99 per cent’. Credits: durantelallera.
De Nationalist Socialist Council of Nagaland (NSCN) is een extremistische afscheidingsbeweging in Noord-Oost India. NSCN-kaderlid Luitenant-Kolonel ‘Livingstone Anal‘ viel tijdens een muziekvoorstelling in de aan Birma grenzende deelstaat Manipur de populaire actrice Momoko Khangembam aan. Acteurs die tussenbeide kwamen werden door de NSCN beschoten. Mensenrechten- en vrouwenbewegingen hebben de actie van de NSCN veroordeeld. Aanwezige staatspolitie kwam niet tussenbeide en wordt ervan verdacht de NSCN te steunen. In reactie zijn acteurs in staking gegaan. Video-journalist TH Nanao die het protest wilde vastliggen is door politiekogels om het leven gekomen. De noodtoestand is in delen van hoofdstad Imphal uitgeroepen.
Openbaar vervoer in de hoofdstad van India New Delhi is een horror. Een 23-jarige studente geneeskunde die met een vriend een bioscoop had bezocht werd op de weg terug in de bus door zes of zeven mannen verkracht. Inclusief de chauffeur. Het meisje werd niet alleen meermalen verkracht, maar ook drie kwartier met een ijzeren staaf geslagen en uiteindelijk uit de rijdende bus gegooid. Nu vecht ze voor haar leven.
De Indiase politiek is in rep en roer. Waarom? Want verkrachtingen zijn aan de orde van de dag. In 2011 waren er in 572 geregistreerde verkrachtingen in New Delhi. Mensenrechtengroepen vragen zich af wat de regering doet. De overheid treedt onvoldoende op. Niet bij het opnemen van de aangifte, de surveillance of het oppakken en bestraffen van de daders. India kijkt even in de spiegel en kan niet tevreden met zichzelf zijn.
Het slappe overheidsoptreden heeft met sociale ongelijkheid en het kastenstelsel te maken. Opvallend wordt dat in alle publiciteit niet genoemd. Die maatschappelijke ongelijkheid is waarschijnlijk een groter taboe dan verkrachting. En wordt ondanks de openheid toegedekt. In elk geval is het voor vrouwen in India lastig om hun recht te halen. Zoals de verschrikkelijke verkrachting van het 23-jarige meisje aantoont. Inmiddels zijn de chauffeur en enkele daders vastgezet. India schaamt zich en gaat over tot de orde van de dag. Of de nacht.
Occupy Amsterdam moet per 24 maart weg van het Beursplein. Dat oordeelde de rechtbank naar aanleiding van een kort geding dat Occupy had aangespannen tegen een besluit van burgemeester Eberhard van der Laan de tenten in te pakken. Juist nu kamperen weer aangenaam wordt. Al in oktober 2011 vroeg de hoofdstedelijke VVD bij monde van Robert Flos om sluiting. Hij zag er een ‘antiglobalistische minicamping‘ in.
De wereldwijde Occupy-beweging biedt perspectief dat de politiek mist. Maar het duidt ook op de teruggang die we met z’n allen beleven. Zonder een uitweg te schetsen wijst het met geweldloos protest kritisch op de uitwassen van het kapitalisme. Occupy is een voortzetting van de protestgeneratie van 1968. Omdat het door de gevestigde politiek niet ingekapseld kan worden wordt Occupy nu de voet dwars gezet. Zo simpel is het.
Plekken kunnen ontruimd worden om elders opgebouwd te worden. Occupy kan niet meer onbezet worden. Ieder legt er een eigen wereldbeeld en gevoelswaarde in. Da’s sterkte en zwakte van de Occupy-beweging. Maar een oprechte stem die dommig klinkt is beter dan een valse stem die slim probeert te zijn. Weetjewel?
Vooruitgang is een utopie. Dat denken komt mede uit sociaal-democratische bron. Nu het besef doordringt dat het niet meer vanzelfsprekend is dat volgende generaties het beter krijgen, zakt dat geloof weg. Mensen staan minder op elkaars schouders, vliegen minder hoog en worden cynisch. Het slaat de basis onder de samenleving weg. De Occupy-generatie symboliseert die teruggang, en biedt perspectief. Voorlopig onscherp.
Op het Indiase platteland of in de Chinese buitengebieden wordt nog vooruitgang geboekt. Maar in Europa viert cynisme hoogtij. Creatief schoppen van de generatie 1968 ligt achter ons. Na het ik-tijdperk van de jaren ’90 zitten we in de verbrokkeling. Vooruitgang is verhoging van welzijn. Geluk is op bepaalde plaatsen net iets dikker gezaaid. De edele wilde die zich aan de wereld onttrekt voelt weinig gemis. Evenmin als de geleerde die voluit in de wereld zit. Maar de analfabeet die graag mee wil doen voelt pijn. Of het talent dat niet aan kan haken omdat het geen goede scholing krijgt. Of de jongere generatie die niet meer aan de bak komt.
Zonder onderwijs wordt het moeilijk. Nieuw is dat goed onderwijs evenmin helpt. Oude waarden worden omgekeerd. Maatschappijcritici beweren dat onderwijs dient om mensen klaar te stomen voor economische activiteit die meerwaarde geeft aan bezitters van produktie- en kapitaalgoederen. Vroeger paste daarbij een beeld van een fabriek met een dichtschuivend hek. Nu is dat beeld gefragmenteerder en moeilijker te vangen.
Vooruitgang is een waarneming die leeft en feitelijk niet waar hoeft te zijn om invloed te hebben. Vooruitgang is meer dan politieke en economische ontwikkeling. Het betreft ook vrijheid en ontwikkeling van gedachten en overtuigingen. Lucht om te denken. Vertrouwen. Maar economische bestaanszekerheid is de basis van alles.
Het World Economic Forum (WEF) dat van 25 tot 29 januari plaatsvindt in het Zwitserse Davos heeft een kamp van de Occupy-beweging. Met iglo’s in de sneeuw. Weliswaar aan de rand bij het station, maar toch. Georganiseerd door de Zwitserse sociaal-democraten samen met internationale en lokale Occupisten. Een jaar geleden bestond de beweging nog niet. Nu is het de spiegel waarin de macht kan kijken.
Naar Davos komen staatsleiders en bestuursvoorzitters van topbedrijven. Niet de spreekwoordelijke 1% die de wereld bezit, maar 1% van de 1% verzamelt zich hier. Een enkele helicoptervlucht vanuit Zürich kost 4200 euro. Het WEF reageert in een Global Risk Report op de bezwaren tegen ongelijkheid zoals die door Occupy worden verwoord. Want de gevestigde macht beseft dat het eigen verdienmodel in gevaar komt als de sociale en economische onrust toeneemt. Banken en bedrijven kunnen overigens hun verdienmodel verbeteren door zelf minder te verdienen. Samenwerking met Occupy zou de wereldwijde beroering kunnen dempen.
Occupy heeft nu al invloed. Hoewel aan de marge. Maar invloed moet groeien. Occupisten worden niet toegelaten om op het WEF te spreken ‘omdat ze alleen kritiseren’. En da’s blijkbaar niet de bedoeling. De opmerking van een WEF-woordvoerder wie de belangrijkste vertegenwoordigers van Occupy zijn is veelzeggend. Het gaat voorbij aan twee vragen. Namelijk hoe representatief is de verzamelde bedrijfselite in Davos en waarom zou een tegenbeweging oude organisatiestructuren imiteren? We zien verder in Davos 2013.
Er tekent zich steeds meer een tegenbeweging af die bestaat uit Anonymous, WikiLeaks en de Occupy-beweging. De rolverdeling is dat Anonymous zich concentreert op internet en media, WikiLeaks op de journalistiek en de Occupy-beweging op de politiek. De aanval op de Nederlandse televisie door Nederlandse vertegenwoordigers van Anonymous past in dat beeld. Zowel Anonymous, WikiLeaks en OWS (Occupy Wall Street) focussen nu op de media omdat ze in de publiciteit op hun deelterrein een strijd kunnen beslechten.
Het beste voorbeeld van de gebrekkige nieuwsvoorziening door NOS, RTL en SBS is de verwijzing naar Joris Demmink. Na 1’20”. Over deze hoogste ambtenaar van Justitie doen op internet al jaren allerlei verhalen de ronde. Maar keer op keer stoppen journalisten halverwege hun onderzoek. Zodat ze niet tot de conclusie kunnen komen of Demmink nou schuldig of onschuldig is. Goede journalistiek vraagt toch meer daadkracht.
Interessant is dat Anonymous, WikiLeaks en OWS afstand tot de gevestigde politiek houden. Een onderzoekje onder OWS-demonstranten over de samenstelling van de groep toont aan dat weliswaar 27,3% zichzelf Democratisch noemt, maar 70% onafhankelijk is. Dus zonder sympathie voor een van de gevestigde partijen. Het valt te bezien of de tegenbeweging deze houding kan volhouden. Maar het lijkt de enige mogelijkheid om de politiek fundamenteel op te schudden. Meedraaien als zoveelste partij zal het systeem nooit veranderen.
