Update 5 augustus 2015: Utrecht en Tilburg starten een experiment met een ‘basisinkomen’, aldus het AD. Staatssecretaris Jetta Klijnsma moet toestemming geven voor de proef. Maar is dit experiment wel gewenst?
Iedereen een basisinkomen, is dat een gek idee? Stichting Ancient Power vindt dat de participatie van mensen in een uitzichtloze situatie vergroot moet worden. Dat speelt dus eerder op het vlak van ondersteuning van individuen, dan op een keuze voor de ordening van de samenleving. De Vereniging Basisinkomen lijkt principiëler, maar beredeneert het basisinkomen ook vanuit zwakte: ‘een onvoorwaardelijk basisinkomen aan iedereen die dat nodig heeft mensen zelf de regie weer in handen geeft’. In Tilburg wordt erover gedacht een experiment te starten met een onvoorwaardelijk basisinkomen voor uitsluitend mensen in de bijstand.
De paradox van het basisinkomen zit in de spanning tussen individu en groep. Wat betekent het voor de claim op burgers? Dus voor hun accommodatie en collaboratie aan de samenleving. Kunnen bij een basisinkomen mensen zich daar nog aan onttrekken? Voorzitter van de Vereniging Basisinkomen Adriaan Planken ziet in het basisinkomen een basiszekerheid, een voorziening, een vergoeding, een recht, een welzijnsverdeling en een historische rente. Maar is het niet vooral een gebrek aan focus om het dat allemaal tegelijk te laten zijn?
Het is gewenst om het idee van het basisinkomen te herijken en vanuit sterkte te gaan beredeneren. Het niet langer vooral te beschouwen als sociaal instrument, maar als politiek-filosofisch principe. In de publiciteit zou de koppeling met de steun aan sociaal zwakkeren niet langer centraal moeten staan. Vaak beargumenteerd door voorbeelden over de graaicultuur van bankiers en topbestuurders bij ondernemingen. Bewustwording centraal dus. De greep vanuit Sociale Zaken en Werkgelegenheid op het basisinkomen dient af te nemen.
Het principe is dat een basisinkomen de samenleving waardevoller, interessanter en beter maakt. Als uiting van positivisme en zinvolle inrichting van de samenleving. Politiek een herwaardering van het Rijnlands model. Om als succesvol project brede maatschappelijke steun te krijgen zou het debat over het basisinkomen weg moeten uit de hoek van welzijn, bijstand, welzijnsindustrie en sociaal zwakkeren. Dat werkt stigmatiserend en vult onder uitsluiting van velen het idee van een basisinkomen te eenzijdig in. Het principe ervan heeft daar immers even weinig mee van doen als met de miljoenenbonussen voor bankiers en topbestuurders.
George Knight 