Veel is onduidelijk in Egypte. Maar duidelijk is dat de noodtoestand is afgekondigd, dat de liberale vice-president Mohamed El Baradei ontslag heeft genomen en dat het leger honderden doden heeft gemaakt onder de pro-Morsi demonstranten. De weg die het leger kiest is uitzichtloos. Egypte, een land zonder alternatief.
De dood loert overal. Het meest in de strijd. Cineasten en fotografen in de frontlinie lopen een verhoogd risico. Ze worden opgemerkt. Hun status als non-combattant is niet altijd helder. Of wordt soms niet gerespecteerd. De Egyptische fotograaf Ahmed Samir Assem neemt de soldaat op de korrel die hem met een welgemikt schot raakt. En doodschiet. Bijna terloops wijkt het geweer naar links: bam. Daar bij de belegering van de kazerne door pro-Morsi aanhangers. Bij deze vorm van journalistiek hoort de grove korrel. Op beeld en in beeld. De afloop spat uiteen in gruzelementen. Splinters, scherven, diggelen, duizend stukken. Eind.
Foto: Robert Capa, ‘Loyalist Militiaman at the Moment of Death‘. Spaanse Burgeroorlog, 1936.
De Moslimbroederschap roept op tot opstand. Aanleiding is het doodschieten door het leger van pro-Morsi demonstranten die bij een kazerne protesteerden tegen het afzetten van president Mohamed Morsi. Ze eisen zijn herinstallatie. Naar verluidt zijn er 42 doden en 322 gewonden. Volgens het leger begon het incident met een aanval door een gewapende groep die probeerde door te dringen tot de kazerne van de Republikeinse Garde. Morsi zit daar vermoedelijk gevangen. Het leger zegt dat een officier gedood en 40 manschappen gewond werden. Demonstranten zouden zijn gearresteerd omdat ze in het bezit waren van wapens, munitie en Molotov-coctails. Volgens de Moslimbroederschap ging het om een vreedzame sit-in, en zijn er vrouwen en kinderen onder de doden. Feiten spreken elkaar tegen en de lezing ervan is een onderdeel van de strijd.
Als reactie op de slachtpartij van vanochtend trekt de radicaal-islamistische Nour-partij haar steun in voor een overgangsregering. De partij had eerder afstand genomen van de Moslimbroederschap en steunde de afzetting van Morsi. Maar het steunde evenmin de kandidaten voor de overgangsregering. Nu is de chaos compleet en neemt de kans op een burgeroorlog toe. Een politiek compromis lijkt verder uit zicht dan ooit.
Westerse bemoeienis gooit olie op het vuur. Zo zei de Britse oud-premier en gezant voor het Midden-Oosten Tony Blair over de afzetting van Morsi dat het Egyptische leger moest optreden om de chaos te beteugelen. Dit lijkt te zeggen dat voor Egypte andere normen gelden dan voor een westerse liberale democratie. Het commentaar van David Brooks in de New York Times was racistisch: ‘It’s not that Egypt doesn’t have a recipe for a democratic transition. It seems to lack even the basic mental ingredients.’ Dit is onzin. Mede doordat het land slecht bestuurd wordt is Egypte in een onmogelijke positie terechtgekomen, een deel van de bevolking is slecht geschoold en heeft weinig democratisch besef, het land loopt economisch, cultureel en politiek achter. Het zijn uitsluitend deze omstandigheden die de chaos, de onrust en de oproep tot een opstand verklaren.
Foto 1: Leden Republikeinse Garde bij kazerne waar vele doden vielen, 8 juli 2013.
Foto 2: Tweet van 13 januari 2013 van Herman Van Rompuy. Zie posting ‘EU is vriend van Morsi, maar niet van Europese waarden‘.
