Dark Mail garandeert privacy; tegen de NSA

Ladar Levinson sloot z’n business Lavabit omdat de Amerikaanse overheid de encryptiesleutels opeiste. In het openbaar mocht Levinson niet vertellen hoe die overheid hem onder druk zette. In progressieve en libertaire kringen kreeg-ie veel steun voor zijn opstelling. Nu begint Levinson met een ander techbedrijf Silent Circle dat ook via encryptie de privacy van gebruikers garandeert met de nieuwe onderneming Dark Mail. Ze roepen bedrijven die ook de NSA of FBI buiten uw of mijn postbus willen houden op om zich aan te sluiten bij hun initiatief. Tegen de almacht van de staat, en voor de burgerrechten.

Hoe Lavabit de Amerikaanse overheid weerstaat en moet sluiten

Lavabit is een dienst die het versturen van versleutelde e-mails mogelijk maakt. Maar onder druk van de Amerikaanse overheid heeft het haar operaties opgeschort. Het moest de zogenaamde SSL-certificaat sleutels aan de FBI geven. Dat weigerde oprichter Ladar Levinson. Alles draait om klokkenluider Edward Snowden die klant van Lavabit was. De NSA kon z’n versleutelde e-mails niet kraken en klopte daarom aan Lavabits deur.

Het is Levinson op straffe van gevangenisstraf of een fikse boete verboden om in de openbaarheid precies te vertellen waartoe de Amerikaanse overheid hem wilde dwingen. Ook mag-ie niet bevestigen dat het de FBI om Snowden te doen was. Zodat-ie ook geen contact mag leggen met parlementsleden om z’n zaak te bepleiten.

De kwestie roept de vraag op wat voor rechtsstaat de VS is waar een verdachte zonder beroepsmogelijkheid het recht onthouden wordt zich te verdedigen. Uit wat Levinson wel in de openbaarheid mag zeggen kan opgemaakt worden dat andere Amerikaanse internetbedrijven toegeven aan druk van de overheid en met de geheime diensten samenwerken. Ook zij mogen dat niet naar buiten brengen. Dat roept weer zorgen op over aantasting van de privacy en de betrouwbaarheid van internet. De kwestie-Lavabit tast de geloofwaardigheid van de regering-Obama nog verder aan dan deze sinds de onthullingen van Edward Snowden al is.

Amsterdam als vrijplaats tegen absolutisme en censuur? Nog steeds?

De Amerikaanse historicus Juan Cole kijkt naar de geschiedenis en ziet vrijplaatsen als Genève of Amsterdam die zich aan de druk van de absolutistische 18de eeuwse vorsten onttrokken. Daar konden in vrijheid boeken verschijnen. Cole constateert dat het Amerika van president Obama door censuur is afgedaald tot het niveau van de absolutistische vorsten. Hij komt mede naar aanleiding van de verklaring van Lavar Levinson tot die slotsom. Deze maakte afgelopen week bekend zijn bedrijf Lavabit te sluiten omdat-ie persoonsgegevens van zijn klanten niet aan de geheime dienst wil overhandigen. Waartoe de Amerikaanse overheid hem verplicht.

Cole trekt de parallel van Voltaire die midden 18de eeuw voor de Franse koning vluchtte en in onder andere Engeland en Nederland terechtkwam en internetgebruikers die nu een buitenlandse provider moeten zoeken om onder de druk van de Amerikaanse overheid uit te komen. Juan Cole doelt niet alleen op de massale spionageprogramma van de geheime diensten, maar ook op de censuur door de Amerikaanse overheid: ‘Government employees have been forbidden to read the Wikileaks diplomatic cables. As a result, web sites that republish or discuss them, such as Tomdispatch.com, have been blocked on government servers.’

De gelijkenis gaat verder. Klokkenluider Edward Snowden is gedwongen asiel in Rusland aan te vragen omdat-ie in zijn geboorteland geen zicht op een eerlijk proces heeft. Critici die vanwege het algemeen belang het publieke debat aan willen zwengelen worden door het establishment buiten de orde geplaatst. Met de bedoeling ze tot zwijgen te brengen. Cole concludeert dat de VS nu terug is bij het absolutisme van de 18de eeuw. Het alternatief voor Amerikanen om vervolging en arrestatie te ontlopen is het vrije Amsterdam: ‘Next we’ll have to publish our books and blogs anonymously in Amsterdam for fear of arbitrary arrest.’

Wat bedoelt Cole met zijn Amsterdam? Is dat het symbool van een onafhankelijk, zelfverzekerd en machtig Nederland zoals dat ooit bestond en nu een historisch voorbeeld is geworden? Of ziet-ie werkelijk in het 21ste eeuwse Amsterdam een vrijplaats voor de meningsuiting dat het ooit was? Maar weet Cole dan niet dat de huidige macht van de VS tot in allerlei verre regeringskamers reikt? Weet-ie dat het Nederlandse kabinet zich nog steeds niet uitgesproken heeft over de massale spionage en de rol van de NSA in Nederland? Moet ‘de republiek‘ Amsterdam zich vrijmaken van Den Haag om precies in dat te voorzien waarvoor Cole vreest? Zijn historische vergelijking over Amsterdam zorgt voor een Amerikaan voor reliëf en blijft daarom bijzaak, maar is voor een Nederlander bittere hoofdzaak. Hoe dan ook zet zijn historische schets aan tot nadenken.

Foto 1: Schermafbeelding van begin artikel Where is our Amsterdam? Lavabits, Snowden & Wikileaks Censorship recall age of Absolutism van Juan Cole, 9 augustus 2013.

Foto 2: Titelblad van Anti-Machiavel door Voltaire uitgegeven in Amsterdam, 1741.

Kan Europa zich politiek, economisch en mentaal losmaken van VS?

Het Texaanse bedrijf Lavabit dat versturen van versleutelde emails mogelijk maakt schort haar acties op. In een verklaring zegt topman Ladar Levinson waarom. Hij verloor een juridische strijd en moet de encryptie ‘uitzetten’ of gegevens van z’n klanten overleggen. Onder wie Edward Snowden om wie het de Amerikaanse overheid vermoedelijk te doen is. Levinson weigert dat en ziet sluiting als enige weg. Het is hem verboden om over de details naar buiten te treden. Levinson raadt iedereen af gegevens nog toe te vertrouwen aan een bedrijf met fysieke banden in de VS. Ook het vergelijkbare Silent Circle heeft haar diensten preventief gestaakt ‘to prevent spying’. Zie ook hier. Glenn Greenwald zet de details uiteen in een recente Guardian-column.

Door de hechte samenwerking van Silicon Valley met de NSA wordt nu ook bij het grote publiek bekend dat de privacy bij Apple, Google, Microsoft en de Amerikaanse techbedrijven die fysiek in de VS zijn gevestigd niet in goede handen is. Hoewel de samenwerking angstvallig uit de publiciteit wordt gehouden sijpelt er voldoende informatie naar buiten om te concluderen dat overheid en bedrijfsleven onder een hoedje spelen. Bedrijven als Lavabit of Silent Circle die dat niet willen voelen zich gedwongen hun bedrijf te sluiten. De schatting is dat de Amerikaanse ‘cloud computing industrie‘ door deze negatieve publiciteit en het verlies aan geloofwaardigheid de komende drie jaar tussen 21 en 35 miljard dollar aan omzet verliest. Waar kan dat geld heen?

Dit verwachte verlies aan omzet van Silicon Valley roept de vraag op wat de kans is op een (Noord)-Europese ‘cloud computing industrie‘ die financieel, politiek en fysiek los van Amerikaanse overheid of bedrijfsleven opereert. Inclusief haar partners. Wat is de kans op een autonome Europese industrie die de privacy van gebruikers garandeert, encryptie toestaat en overheden buiten de deur houdt? De crisis biedt Europa kansen.

Hoewel nog veel onduidelijk is en een onderzoek van toezichthouder CTIVD naar het opereren van de veiligheidsdiensten AIVD en MIVD in het najaar verschijnt lijkt de Nederlandse politiek achter de NSA aan te lopen. Voor de eigen nationale veiligheid vertrouwt Nederland op de techniek van de VS en durft het niet op eigen benen te staan. Daarmee blijft het afhankelijk van de VS, ontwikkelt het met anderen geen alternatief en wordt Nederland tegen wil en dank meegetrokken in het massaal schenden van de burgerrechten.

Kan Nederland een omslag helpen maken en een en ander combineren? Alles strikt beredeneerd vanuit het Nederlandse belang. Bij voorkeur in samenwerking met het Duitse bedrijfsleven en de Duitse overheid. Het gaat dan om 1) ontwikkelen van een ‘cloud computing industrie’ voor consumenten naar Rijnlands model dat de privacy van burgers weer zoals voorheen garandeert; 2) ontwikkelen van ICT-spionageprogramma’s met andere Europese overheden die zowel juridische garanties, autonomie los van de VS als doelmatigheid combineert; 3) terugwinnen aan eigen juridisch eigendom over de infrastructuur aan kabels en afluistercentra die onder Europese autonomie worden gesteld en 4) politiek en mentaal afstand willen nemen van de VS.

Het kabinet-Rutte heeft in de openbaarheid nog geen inhoudelijke toelichting gegeven op de onthullingen over de Amerikaanse spionage en de eigen betrokkenheid daarbij. Mogelijk omdat het gedwongen wordt door de VS om over de geheime programma’s te zwijgen. Nederland kan dit goedmaken door in samenwerking met Duitsland het initiatief te nemen voor een Europees project dat afstand neemt van de VS. Het bevordert de economie omdat het voor veel hoogwaardige banen zorgt. Het bevordert het zelfbeeld van een politiek lamgeslagen Europa dat naar de pijpen van de VS danst zoals bleek toen Europese landen het vliegtuig van de Boliviaanse president Evo Morales tegenhielden. Het is in lijn met de mentaliteit van een menselijk Europa waar de burger telt. Europa heeft nu de kans om zich politiek, economisch en mentaal los te maken van de VS.

Foto: Telegraafkamer van het Mundaneum te Brussel. Zie hier voor ‘Mundaneum, Paul Otlet en Alle Kennis van de Wereld‘.

Silent Circle wordt een probleem voor surveillance door overheden

Update 12 augustus 2013: In de Amerikaanse controlestaat was het ook voor buitenstaanders al lang duidelijk dat bedrijven als Lavabit of Silent Circle het lastig zouden krijgen. Beide bedrijven sloten afgelopen week preventief diensten. Ze weigeren onder een hoedje met de veiligheidsdiensten te spelen. Mede-oprichter van Silent Circle Phil Zimmermann legt uit in een interview met Om Malik. Hij roept op niet te berusten in de controlestaat, maar voor de idealen van internet- en informatievrijheid te blijven vechten: ‘we need to resist that temptation of cynicism and hold on to our ideals in order to bring about change and push back’.

Is Silent Circle het antwoord op surveillance door overheden? Een communicatiemiddel dat resistent is voor onderschepping. Deze week is het na meer dan twee jaar voorbereiding op de markt gekomen, aldus Slate. Het werkt met peer-to-peer encryptie, een centrale sleutel ontbreekt. Een unieke sleutel wordt per bericht aangemaakt en na het bericht verwijderd. Toepassingen zijn mobiele telefoons, iPad en straks ook e-mails.

Het ergerde initiatiefnemer Mike Janke dat een niet-afgeluisterd gesprek tegenwoordig geen vanzelfsprekend recht meer is. Hij ging aan de slag om een oplossing te vinden: ‘It offended what I thought were my God-given rights—to be able to have a free conversation‘. Gebruik van encryptie op deze manier is niet nieuw, maar de toepassing wel. Silent Circle maakt het gebruiksvriendelijk, en binnen handbereik van velen.

Overheden worden nerveus. Kunnen ze hun politieke tegenstanders nog wel afluisteren? Daarom is het logisch om te veronderstellen dat Silent Circle contact heeft met de Amerikaanse veiligheidsdiensten. Probeert de CIA in te breken en spyware te plaatsen? Maar Janke ontkent dat en beklemtoont dat Silent Circle een open source is waar iedereen op kan voortbouwen. Bijvoorbeeld door het toevoegen van eigen codering.

Silent Circle opereert niet vanuit de VS, maar vanuit Canada omdat het daar vrijer is. Janke zegt dat als een overheid hem verplicht een achterdeur van een server open te zetten voor spionage door veiligheidsdiensten hij de boel sluit. Paradox is dat Silent Circle als uniek verkooppunt het niet afluisteren heeft. Maar in de technologische race tussen bedrijven en overheden is het lastig in te zien dat overheden dat ‘gat’ niet snel zullen dichten. Als het moet met afspraken, en anders door criminalisering en een verbod van Silent Circle.