De Nederlandse internethost Cyberbunker pikt de macht van het Spamhaus Project niet langer. Sinds deze maand is het op een zwarte lijst gezet omdat Spamhaus zegt dat het spam verzendt. Het geschil loopt al sinds oktober 2011. Cyberbunker heeft gedurende afgelopen week een zogenaamde DDos-aanval tegen Spamhaus uitgevoerd. Naar verluidt de grootste cyberaanvaal ooit. Google moest met capaciteit inspringen. Het OM is een onderzoek naar de aanvallen gestart. Cyberbunker is in een atoombunker in Kloetinge gehuisvest en weet de autoriteiten telkens buiten de deur te houden. Het biedt klanten anonimiteit. Kinderporno en terrorisme faciliteert het niet. Het lijkt erop dat Spamhaus Cyberbunker probeert te criminaliseren. Mogelijk samen met anderen. Er is via CloudFlare een link van Spamhaus naar Google en Stratfor. Deze laatste heeft banden met de CIA. Op het spel staat de controle over het internet. En de internetvrijheid. Upstream provider A2B werd onder druk gezet, ging daar in mee, maar diende uiteindelijk een klacht in tegen Spamhaus. Nu lijkt A2B de service aan Cyberbunker gestaakt te hebben. Het geeft de volgende verklaring over het begin van het conflict:
Op de VVD-site staat prominent een standpunt over Meer Blauw. Politie dus. Veiligheid is een beleidsterrein waar de VVD zich graag op profileert. Met minister Opstelten als nationale bestevaer en Fred Teeven als zijn tovenaarsleerling. Kern van het bericht is dat de partij voorstander is van een nationale politie. ‘Met als gevolg: meer capaciteit voor het échte politiewerk‘. Niet ongewoon dat voordelen die kunnen volgen uit een doelmatige organisatie vooraf worden ingeboekt. Als schaalvergroting in zijn tegendeel verkeert, dan is zo’n claim vaak sterker dan de uitwerking. Alleen de claim rest. Beleid wordt ondergeschikt aan beeldvorming.
Partijen profileren zich door voordelen in te boeken. Het moet hun onmisbaarheid aantonen. Een en ander dient coherent te zijn. Claims moeten geen tegenstrijdigheden bevatten. Die bouwt de VVD echter in met de volgende zin: ‘Door de grote veiligheidsproblemen is er per definitie weinig politie beschikbaar, gemeentelijke toezichthouders/handhavers en cameratoezicht hebben grote toegevoegde waarde.’ Er is per definitie weinig politie beschikbaar? Lieve help, maar dient het oprichten van een nationale politie nou niet juist om meer capaciteit voor het ‘het échte politiewerk’ te realiseren? Niet dus. De VVD verliest de samenhang uit het oog.
De aap uit de mouw is dat particuliere beveiligers politietaken overnemen. ‘Dit ontlast de politie waardoor er meer tijd is voor de échte politietaken.‘ De VVD maakt niet duidelijk wat het ‘échte politiewerk’ inhoudt. De partij redeneert vanuit het perspectief van een nationale politie om voordelen te claimen en voor de toekomst in te boeken. Maar het redeneert vanuit het nu om restrictieve maatregelen door te voeren. Dat rijmt niet.
Journalist Brenno de Winter gebruikt sinds januari als legitimatiebewijs een ‘Lichtbildausweis‘ om te testen hoe de beveiliging is. Het is een niet ambtelijk identiteitsbewijs. Hij kwam overal binnen. De Duitse digitale burgerrechtenbeweging FoeBuD biedt een ‘Lichtbildausweis voor 15 euro aan onder het mom ‘wat is er mooier dan het creëren van een (niet-officiële) pasfoto die precies de gegevens bevat die u bereid bent te onthullen. Of misschien wilt u een compleet andere identiteit? Met onze paspoorten kunt u iets leuks uitzoeken’. Een Duits protest met een knipoog wordt in Nederland door de instanties niet begrepen.
De Winter toont aan dat identiteitsbewijzen slecht gecontroleerd worden. Instanties weten niet wat een officieel ambtelijk legitimatiebewijs is. Hij had er journalistieke bedoelingen mee. Maar het misbruik ligt op de loer als identiteit een handelsartikel wordt en burgers elkaars identiteit kunnen aannemen. De Winter toont aan dat de veiligheidsdiensten door surveillance op straat, aftappen van telefoons en ongericht afluisteren van internet de privacy van de burger inperken, maar de voordeur wijd open laten staan voor kwaadwillenden. Dat roept de vraag op waarmee de veiligheidsdiensten bezig zijn en wat hun uiteindelijke doel is bij het volgen van de burger. De Winter heeft het failliet van het huidige privacy- en veiligheidsbeleid van de overheden doelmatig aan de kaak gesteld. Dit vraagt om een fundamenteel debat over veiligheid en privacy.
Wie herinnert zich niet hoe in 1995 het ontwikkelen van een fotorolletje van luitenant Rutten met opnamen van de val van Srebrenica in een laboratorium van Defensie mislukte? Toenmalig minister van Defensie Joris Voorhoeve noemde het een ‘oenige menselijke fout‘. Het OM in Arnhem concludeerde in 1997 dat het een menselijke fout was. Betrokken Dutchbatters geloofden er niks van, en zagen er een georkestreerde actie van Defensie in om beelden van gedode moslims onder de pet te houden. Ook een videofilm van de Bosnische Serviërs werd door Defensie bewust onklaar gemaakt. Commandant Thom Karremans werd symbool van het slappe optreden van Dutchbat en wacht mogelijk vervolging. Nog steeds. 17 Jaar na de val van Srebrenica.
Nu is er in Eindhoven een politieagent die telefoon-opnamen van getuige Ingrid Lukken van de arrestatie van DJ The Flexican heeft gewist. Kamerleden reageren ontzet. Ze zien het als grove fout. Naar eigen zeggen werd Lukken ‘afgetuigd’ en gearresteerd door de politie. Niet zij, maar de politie riep hulp van Digital Investigation in om het filmpje terug te halen. De agent heeft toegegeven de opnamen te hebben gewist, na een eerdere ontkenning. Hij zegt dat het gebeurde ‘bij het uitzetten van de telefoon en onder druk van omstandigheden’.
Wat kunnen we verwachten van een intern onderzoek van de Eindhovense politie? Of een strafrechtelijk onderzoek door het OM? Hopelijk leidt het niet tot dezelfde doofpot als bij Srebrenica waar Nederland 17 jaar later nog steeds mee worstelt. Scheel van de kater omdat het voelt dat Defensie de waarheid niet vertelt. Natuurlijk zijn er verschillen, in Eindhoven zijn geen 7000 doden gevallen. Overeenkomst is dat de geloofwaardigheid van de overheid in het geding is. Een vraag die beantwoord moet worden is hoe politieagenten opgeleid, geïnstrueerd en aangestuurdworden om correct met kritische burgers om te gaan.
Foto: Hans Wildschut, Edinburgh, southferry, 2004. Credits Hans Wildschut
UPDATE 30 juli: Naast DJ The Flexican doet ook Sneakerz-bezoeker Ingrid Lukken (47) aangifte tegen de Eindhovense politie wegens mishandeling, aldus het ED.nl. Lukken werd hardhandig tegen de grond gegooid door de politie, in de boeien geslagen en in de cel gezet. Een filmpje van de aanhouding van DJ The Flexican op haar mobiel zou door de politie zijn gewist. Lukken neemt contact op met advocaat Yehudi Moszkowicz. UPDATE 30 juli/2: Tofik Dibi (GroenLinks) stelt kamervragen. Zie beeldverslag Omroep Brabant bij reacties. UPDATE 2 augustus: Thomás Goethals alias dj The Flexican heeft nog geen aangifte gedaan tegen de Eindhovense politie, aldus Omroep Brabant. Goethals’ advocaat Yehudi Moszkowicz heeft zich inmiddels teruggetrokken wegens een ‘achteraf gebleken mogelijke belangenverstrengeling.’
‘Mevrouw, hij stikt‘, roept een omstander tegen een vrouwelijke politieagent. Na festival Sneakerz rijdt een politieauto over de voet van DJ The Flexican, aldus zijn verklaring. Deze Thomás Goethals loopt met Sef door het Eindhovense centrum. Flex gebaart de politie rustig aan te doen die daarop reageert. Met alle vertoon van overmacht dat resulteert in de arrestatie van Flex, zoals het filmpje toont. Opgenomen door Jair Stokmans. Flex’ advocaat Yehudi Moszkowicz roept getuigen op te bevestigen dat de politie over Flex’ voet reed.
De politie geeft een andere lezing van de feiten: ‘Wij hebben rond 01.20u een achtentwintigjarige man uit Amsterdam aangehouden voor baldadigheid. Agenten die op weg waren naar een andere melding werden gehinderd door de man, toen ze hem stapvoets wilden passeren sloeg hij tegen de wagen aan. De agenten zijn gestopt en besloten hem aan te houden wegens baldadigheid. De man verzette zich bij zijn aanhouding, hij heeft een politieagent geschopt en met de dood bedreigd. Hij is daarvoor in verzekering gesteld.’
Rapper Sef weerspreekt dat Flex tegen de auto geslagen zou hebben: ‘Ik begrijp dat de politie extra op scherp staat bij zo’n evenement, maar er was geen sprake van een gespannen sfeer. Wij konden niet weten dat de politie op weg was naar een melding, want er werd geen zwaailicht of sirene gebruikt.’ De lezing van Sef is in lijn met het filmpje. Omstanders reageren verontrust op de arrestatie, maar beheerst. De politie kan zich niet bedreigd voelen en daarom komt het machtsvertoon overdreven over. Inzet van middelen oogt buitensporig.
Optreden van de politie dat door sociale media wordt vastgelegd roept niet voor de eerste keer vragen op. Nog onlangs kwam een filmpje naar buiten waarop te zien is hoe in Rotterdam een agente een dronken man schopt. Dat leidde tot consternatie bij publiek en politiek, maar uiteindelijk werden geen maatregelen tegen de agente genomen. Verklaring was dat de aanleiding voor haar optreden voor de start van het filmpje lag. Da’s in Eindhoven ook zo. Verschil is dat er meer getuigen zijn en dat de politie de schijn tegen heeft. Flex en zijn management pikken het optreden van de politie niet. Dit vraagt meer dan een intern politie-onderzoek.
Volgens een persbericht van de digitale burgerrechtenbeweging Bits of Freedom (BOF) overtreedt de politie op grote schaal de wet Bescherming Persoonsgegevens. Tofik Dibi (GroenLinks) heeft kamervragen gesteld. Dibi vraagt minister Opstelten van Veiligheid en Justitie hoe hij het belang van de privacy gaat borgen.
BOF heeft in een eigen onderzoek de gegevens boven tafel gekregen door tientallen WOB-verzoeken en vindt de conclusies schokkend. BOF vraagt om strengere controle van de politie en een stop aan het uitbreiden van de bevoegdheden. Volgens BOF overtreedt de politie de privacynormen van de Wet Politiegegevens (Wpg) op grote schaal. De Wpg bevat normen hoe de politie met de verwerking van persooonsgegevens moet omgaan. Ook van mensen die niet verdacht zijn. De Koninklijke Marechaussee zou 80% van de normen niet naleven.
Waakhond BOF is geschokt. Onderzoeker Rejo Zenger zegt: ‘Het werk van de politie is te belangrijk om teniet te worden gedaan door slordigheden in de toepassing van bevoegdheden. De politiekorpsen moeten de komende maanden keihard aan de slag om het beleid op orde te brengen.’ Het is onbegrijpelijk dat de korpsen onzorgvuldig met persoonsgegevens van niet verdachten omgaan en de privacy met voeten treden.
De uitkomst geeft te denken over de sturing vanuit het ministerie van Veiligheid en Justitie. Het breekt op dat Veiligheid en Toezicht binnen een ministerie zijn verenigd. Maar onverenigbaar zijn omdat de huidige politiek prioriteit geeft aan veiligheid met veronachtzaming van toezicht. Daar helpen geen Chinese muren aan. Deze weeffout dient in een komende formatie hersteld te worden. Want het gaat ten koste van de privacy.
Foto: Overzicht van Bits of Freedom van de mate van overtreding van normen door korpsen bij het bewaren van persoonsgegevens
Update 2 augustus 2013: Voorzitter van het CBP Jacob Kohnstamm heeft in uitzonderlijke gevallen geen bezwaar tegen het inzetten van geheime camera’s voor het opsporen van uitkeringsfraudeurs. Kohnstamm legt uit aan de NOS. Hiermee schuift de voorzitter van het CBP de grenzen aan de privacy op. Kohnstamm begeeft zich hiermee op een hellend vlak. Niet in het minst wat zijn eigen geloofwaardigheid betreft.
Volgens een bericht in het Reformatorisch Dagblad gaat de gemeente Nijmegen camera’s inzetten bij de bestrijding van bijstandsfraude. Als een vermoeden van fraude bestaat. Dat heeft de gemeente deze week bekendgemaakt. Volgens een woordvoerder houdt een auto met een observatiecamera de voordeur van de vermeende fraudeur in de gaten. De beelden worden dan elders bekeken en bij overtreding kan een sociale rechercheur in actie komen. Bijvoorbeeld als iemand niet op het aangewezen adres blijkt te wonen. Nijmegen zegt dat andere steden zoals Groningen al camera’s tegen uitkeringsfraude gebruiken. De aanschaf van een mobiele camera kost 30.000 euro. Hoe duur de inzet van auto, camera en surveillance is wordt niet genoemd. De inzet van de camera’s moet voor Nijmegen tot een bezuiniging van 4 miljoen euro op de bijstand leiden.
SP-kamerlid Sadet Karabulut heeft de staatssecretaris van Sociale Zaken er kamervragen over gesteld. Ze vraagt in het bijzonder naar de voorwaarden voor de inzet van de camera’s. Want wie geeft er toestemming, hoe sterk moet het vermoeden zijn om de inzet te rechtvaardigen en hoe lang worden camera’s ingezet? Mw. Karabulut wil ook weten hoe de inzet zich verhoudt tot het recht op eerbiediging van iemands privéleven.
Er is kritiek mogelijk op de proportionaliteit van deze maatregel. Surveillance met camera’s in de openbare ruimte is maatschappelijk geaccepteerd. Surveillance van zware criminelen of een risicovol uitgangsgebied is anders dan een camera die bij een idee van vermoeden continu op de voordeur van een bijstandsgerechtigde wordt gericht. Er zijn ook praktische bezwaren. Wat als iemand meerdere ingangen tot de eigen woning heeft of hoog in een flat woont? Nijmegen stelt dat de beelden in de openbare ruimte worden gemaakt, maar de ruimte achter de toegangsdeur kan ook in beeld komen. En passanten worden ongevraagd geregistreerd.
Inzet van camera’s wordt door Nijmegen als bezuinigingsmaatregel gepresenteerd. Het past in een patroon van de overheid om arbeidsintensieve en dus dure controles in te wisselen voor goedkopere technische oplossingen. Het perkt de privacy van burgers in zonder dat ze zich daartegen kunnen uitspreken. In dit geval niet alleen van de bijstandsgerechtigde, maar ook van bezoekers en passanten. De claim van Nijmegen dat de camera in de openbare ruimte de inzet rechtvaardigt is een luie redenering. Het zou onder het mom ‘Select Before You Collect‘ per geval moeten beredeneren dat andere methoden en instrumenten niet werken voordat deze methode van surveillance toegestaan wordt. Maar wie bewaakt in Nederland de privacy van de burger?
George Knight 