Assange en de WikiLeaks Party. Something New?

WikiLeaks heeft de laatste tijd de wind in de zeilen. Julian Assange ‘vierde’ onder veel publiciteit zijn eenjarig jubileum in de Ecuadoriaanse ambassade in Londen. Klokkenluider Edward Snowden haalde de publiciteit met zijn ‘onthulling’ dat de Amerikaanse overheid 300 miljoen burgers bespioneert. In het geheim en illegaal. Omdat dit al jaren bekend is was het niet echt een onthulling. Maar bijzonder was dat Snowden documenten had die het zwart op wit aantoonden. Met als gevolg dat de regering-Obama het niet meer kon afdoen als een spookverhaal en moest reageren. In haar antwoorden ontkende ze het bestaan van de spionage van haar burgers niet. Wikileaks werkte samen met Snowden in zijn vlucht uit Hong Kong. De IJslandse woordvoerder van WikiLeaks Kristinn Hrafnsson gaf talloze interviews in de gevestigde media over de zaak Snowden.

Voor Australiër Julian Assange zal het aftreden door een partijcoup binnen de Labor Party van de Australische premier Julia Gillard het best smaken. Assange verborg nooit zijn minachting voor haar. De nieuwe leider is de oude leider Kevin Rudd. Hij neemt trouwens de minister van Buitenlandse Zaken Bob Carr mee die overliep van Gillard naar Rudd. Voortdurend verweet Assange Gillard zijn consulaire belangen tegenover de Amerikaanse regering onvoldoende te vertegenwoordigen. Begrijpelijk wie de berichten over het Five Eyes netwerk tussen de VS, VK, Canada, Nieuw-Zeeland en Australië volgt. Veel verschil zal premier Rudd vermoedelijk niet maken.

In een verklaring feliciteert de WikiLeaks Party Kevin Rudd en spreekt het de hoop uit dat-ie voor de rechten van Assange zal opkomen. WikiLeaks verzoekt hem om in gesprek te gaan met Zweden zodat Assange in Londen ondervraagd kan worden. Want de rechtlijnige Rudd is een van de weinige leidende Australische politici die de afgelopen jaren opkwam voor Assange’s rechten: ‘The Wikileaks Party now calls on Prime Minister Rudd to put the interests of this Australian citizen before Australia’s interests with the United States.’

Da’s de omwenteling van het verhaal, van WikiLeaks naar WikiLeaks Party. Assange en zijn medestanders doen mee aan de Senaatsverkiezingen van 14 september met hun nieuw opgerichte partij. Assange gaat op in de Australische deelstaat Victoria waar-ie volgens de voorspelling een zetel kan bemachtigen. Het nieuwe eraan is niet zozeer de vermenging van journalistiek, activisme en politiek, met een regionale, nationale en internationale focus. Dat komt vaker voor. Nieuw is dat de WikiLeaks Party stelling neemt tegen de zittende macht. Wat gebeurt er straks als senator Assange gelekte geheime informatie inzet tegen premier Rudd of de conservatieve leider Tony Abbott? Dan horen we eindelijk het verhaal eens van een andere kant.

Foto: ‘Luritja man demonstrating method of attack with boomerang under cover of shield. An indigenous man with headdress and body paint is posing with a boomerang in his hand raised behind his head, and a shield and a second boomerang held in front of him (Central Australia).‘ 1920.

Piratenpartij als proefproject: het belang van de continue dialoog

Overal klinkt de kritiek dat politieke partijen geen antwoorden hebben op urgente vragen. Maar de politiek is het domein van politieke partijen. Ze maken er de macht uit en verdelen onder elkaar de functies in het openbaar bestuur. J.W. Oerlemans sprak van de eenpartijstaat en het MPP-begrip waarin Monarchie en Politieke Partijen samenwerken. Spelregels dicteren dat belangen via politieke partijen worden behartigd. Wie zich buiten dat systeem opstelt heeft niets te vertellen. Maar wie meedoet gaat aan bijziendheid leiden.

Hebben nieuwe partijen de oplossing? De Piratenpartij presenteerde voor de verkiezingen van september 2012 e-democratie als middel dat de burger bij de politiek kon betrekken met als opzet dat een politieke partij niet in zichzelf gekeerd wordt. De begrippen Liquid Feedback en interactieve democratie zongen rond. Maar hoe ze voor de alledaagse praktijk te ontwikkelen? Hoewel het aan mijn eigen afzijdigheid kan liggen is me als lid van de Piratenpartij sinds een jaar nog nooit mijn stem gevraagd voor de besluitvorming.

Juan Carlos De Martin ziet in La Stampa de e-democratie als de helft van de oplossing. De Vijfsterrenbeweging van Beppe Grillo pleit voor de overstap van de representatieve democratie naar directe vertegenwoordiging door middel van internet. Het klinkt veelbelovend dat de leden door online te antwoorden een besluit over voorstel A of B nemen. Maar hoe wordt een technisch middel tot politiek? De Martin ziet eerder aanvulling dan uitsluiting van de twee systemen als oplossing. Ik stipte hetzelfde aan. Hoewel De Martin focust op Italië is het ook van belang voor Nederland om de burger meer macht te geven in het politieke systeem ten koste van de politieke partijen. Want ze gaan uit van hun eigen voortbestaan en de banenmachine voor de eigen leden.

Italiaanse partijen monopoliseren het openbare leven zonder een hoog ledental. Zonder de politiek af te schrijven zijn de Italianen ontevreden met hun functioneren. En door de globalisering is sinds de jaren ’70 de ongelijkheid toegenomen en de besluitvorming gefragmenteerd en geoutsourcet. Volgens De Martin hebben de burgers daarom het gevoel in een ondoorzichtige democratie te leven. Die ook nog eens zwak is.

Juist in de tijd dat de democratie verzwakte kregen steeds meer mensen computers tot hun beschikking. Ze gebruiken internet om informatie te vinden, hun mening te geven, onderling te communiceren en zich te verenigen. Zoals de Vijfsterrenbeweging of de Piratenpartijen leren. Opgestapelde kennis bij burgers is groter dan die in de ambtenarij of politiek. Maar door de politiek wordt dat genegeerd. De politieke partijen sluiten zich in hun eigen werkelijkheid af voor deze nieuwe ontwikkelingen. Overheden blokkeren instrumenten voor directe democratische participatie. Zelfs een proefproject voor e-democratie is in Nederland nooit opgestart.

De Martin ziet de kunst van de politiek als essentieel voor de democratie. Deugden als aanpassingsvermogen,  behoedzaamheid, verzoening en compromis blijven een voorwaarde om politiek te bedrijven. Hoe kan de e-democratie die een heel land omspant deze deugden integreren? Ander kritiekpunt voor een eenzijdige focus op e-democratie is dat vooral de zwakkere groepen ondervertegenwoordigd zijn op internet. En democratie eist nu eenmaal overleg en afwegingen. Juist om tot een integrale aanpak met samenhang te komen.

De Martin geeft een oplossingsrichting die te vaag is om werkbaar te zijn. Hij blijft hangen in zijn suggesties voor de toekomst om de representatieve democratie om te vormen tot een democratie met meer participatie. Voor Nederland lijkt daar in de gevestigde politiek weinig kans op. Vernieuwing van het kiesstelsel wordt door de gevestigde politieke partijen geblokkeerd. In de Nederlandse politiek klinken geluiden zoals die van Anton Zijderveld dat de kloof met de burger eerder te klein dan te groot is omdat ‘de geestelijke elites in de verschillende sferen van onze maatschappij van eminent belang zijn‘. Zonder dat het hardop wordt erkend bepaalt dit regentesk denken nog steeds het gedachtengoed van de Nederlandse gevestigde politieke partijen.

Het klinkt weinig hemelbestormend, maar een evolutie die e-democratie integreert in de representatieve democratie is de oplossing om uit de huidige politieke crisis te komen. Een nieuwe partij als de Piratenpartij kan de uitdaging aannemen om de burger de politiek in te trekken en het belang van de politieke partijen te verminderen. Maar wel met inachtneming van het besef dat e-democratie geen wondermiddel is en het politiek handwerk van compromis, continuïteit en aanpassingsvermogen noodzakelijke voorwaarden zijn.

Foto 1: Vasquez in La Stampa.

Foto 2: Illustratie bij artikel van Juan Carlos De Martin in La Stampa.

Winst Beppe Grillo is hoopvol signaal voor nieuwe partijpolitiek

De uitslag van de Italiaanse verkiezingen is een schok voor de gevestigde politiek. Ook buiten Italië. Oude partijen zijn afgestraft. Vooral voormalig premier Mario Monti die samen met twee centrum-rechtse partijen in de kamer maar net de grens van 10% haalde. Voor zijn bezuinigingsbeleid kreeg Monti schouderklopjes van Europese leiders. Hoewel het woord hervormingen op zijn lippen gebrand leek, kreeg-ie weinig voor elkaar. Waar de oude garde onder hervormingen het terugdringen van overheidsuitgaven en uitkeringen verstaat, zien nieuwkomers als Grillo het uitmesten van de politiek als de belangrijkste hervorming. Hij is niet anti-politiek, maar eigent zich een ander idee van politiek toe. Dat maakt z’n beweging zelfbewust, sterk en ongrijpbaar.

Winnaar met 25% is de vijfsterren beweging van komiek en blogger Beppe Grillo. In de senaat deed-ie het minder goed, omdat daar de minimumleeftijd om te stemmen 25 jaar is. Onder jongeren heeft Grillo veel steun. Evenals maverick Ron Paul die bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen veel jongeren aan zich wist te binden. Partijvorming die zich afzet tegen de oude manier van politiek bedrijven komt overal op stoom. Op 18 februari schreef ik over Julian Assange die een Australische WikiLeaks Party oprichtte: ‘Slimme initiatieven zoals de Italiaanse vijfsterren beweging van Beppe Grillo, de Duitse Piratenpartij en de IJslandse Best Party bieden in z’n ogen een alternatief. Voor Nederland komt de Piratenpartij het dichtst in de buurt.’ 

De opmerking over de Nederlandse Piratenpartij was trouwens m’n eigen toevoeging. Assange had de Duitse Piraten al genoemd. Laat ik mezelf als voorbeeld nemen van een kritische burger die geïnteresseerd is in politiek, maar bij de oude politieke partijen toch geen onderdak kan vinden. In arren moede werd ik vorig jaar lid van de Nederlandse Piratenpartij. Uit een combinatie van woede, verontwaardiging, teleurstelling, protest en verbeeldingskracht tegen de partijpolitiek. Maar hoe de politiek met anti-politiek te bestrijden? Of liever gezegd: met een ander idee hoe politiek werkt dat strijdig is met hoe de politiek op dit moment functioneert.

Grillo verwijst naar internet en het begrip Liquid Feedback. Voorstel over onderwerp A? Leden bepalen het partijstandpunt door online te antwoorden. Dat klinkt veelbelovend, maar een technisch middel is nog geen Liquid Democracy. Zoals de 3D-printer echter de productie van industrieproducten decentraliseert, zo zal het principe van Liquid Feedback de bestaande partijpolitiek decentraliseren. Da’s de toekomst. Alleen, in de overgang tussen oud en nieuw botsen twee wereldbeelden. Zelfverrijking, vriendjespolitiek en geclaimde functies zijn nog verbonden met de Italiaanse of Nederlandse politiek. Essentieel is dat de partijen van de toekomst puur blijven om straks de politiek over te nemen. Over 20 jaar? Best. De jeugd heeft de toekomst.

Naschrift: J.W. Oerlemans sprak in 1990 over de zelfvoldane parlementaire democratie in het artikel Eén-partijstaat Nederland. Tekenend voor de stand van zaken van het politiek-filosofische debat is dat het artikel -evenals de brochure Gastarbeid en Kapitaal (1983) van Anton Constandse– zo goed als onvindbaar is op internet. Of verkeerd geannexeerd wordt. Nederlandse partijpolitiek en media poetsen kritische denkers weg.

Foto: Beppe Grillo, 2013.

Assange schetst politieke partij van de toekomst. Werkt het?

‘Parties should be fun. They should put the word party back into politics.‘ Aldus WikiLeaks’ Julian Assange in een interview met John Keane voor The Conversation. Aanleiding voor deze uitspraak is de oprichting van de Australische WikiLeaks Party.  Als er geen formele bezwaren opgeworpen worden gaat de Australiër Assange bij de verkiezingen van 14 september op voor een Senaatszetel in Victoria. Hij zit al acht maanden verschanst in de Ecuadoriaanse ambassade in Londen vanwege de dreiging via Zweden uitgeleverd te worden aan de VS. Aangeklaagd is-ie verder niet. Mogelijk helpt de verkiezing tot senator als bevrijding uit zijn benarde situatie.

De bespiegelingen van Assange over het kenmerk van een politieke partij zijn interessant omdat hij niet vanuit de organisatie, maar de burger redeneert. Nooit af, maar immer een ‘work in progress‘. Naast plezier voegt-ie volgende kenmerken toe: burgerlijke moed, begrip, waarachtigheid, transparantie en vrije stroom van informatie. De partij combineert een kleine, gecentraliseerde leiding met maximale betrokkenheid en steun van de achterban. Door te vertrouwen op de gedecentraliseerde, digitale Wikipedia-stijl en ‘user-generated-structuren’ kan het werken zonder apparatsjiks. Schetst Assange de politieke partij van de toekomst?

Door hun onvermogen om te reageren ziet Assange in linkse partijen geen voorbeeld. ‘Slimme initiatieven’ zoals de Italiaanse vijfsterren beweging van Beppe Grillo, de Duitse Piratenpartij en de IJslandse Best Party bieden in z’n ogen een alternatief. Voor Nederland komt de Piratenpartij het dichtst in de buurt. Maar die partij mist op dit moment een breed geaccepteerde kleine, gecentraliseerde leiding die contouren schetst en vrijheid van opereren schept. Dat partijen leuk moeten zijn en gelijkgestemden verenigen lijkt logisch. Valkuil is om dat niet te laten uitdijen in vergaderen en procedures. Probleem blijft de acceptatie van degene die aanstuurt. Dat zet alles in werking en geeft ruimte. De geloofsbrieven van Assange, Beppe Grillo of Jón Gnarr zijn boven discussie verheven. In andere gevallen lijkt de cohesie van Assanges blauwdruk twijfelachtig.

Foto: Campagne door Had-je-me-maar voor de Rapaille Partij in 1921

Vrijheidsstrijd kent geen grenzen: Benny Wenda en Julian Assange

Update 21 februari 2013: Op zijn Australische toer om de bewustwording over de onafhankelijkheid van de Papoe’s te vergroten riep Benny Wenda Australië vandaag op om te handelen. En stelling te nemen. 

Een aankondiging van een bijeenkomst met een onverwachte gast. Nieuwe samenwerkingsverbanden worden gesmeed in Australië. De selectie van de onderwerpen van de bijeenkomst in het Australische Perth op 21 februari is niet opvallend. Ze zijn te verwachten: Privacy, mensenrechten en de opkomst van de controlestaat. Onderwerpen die in Nederland ook door de Piratenpartij, het Bradley Manning Steuncomité, Anonymous of Occupy geagendeerd zouden kunnen worden als ze eraan toe zouden komen (samen) zo’n manifestatie te organiseren. Want voor Nederlanders zijn deze onderwerpen niet minder actueel dan voor Australiërs.

Opvallend in Perth zal de aanwezigheid van Benny Wenda zijn. De vrijheidsstrijder uit West-Papoea die tot voor kort vanwege een Red Notice van Interpol Groot-Brittannië niet mocht verlaten. Pas in augustus 2012 werd-ie na veel protest door mensenrechtenorganisaties van de lijst verwijderd. Het kwam Interpol op kritiek te staan omdat het zich voor politieke doeleinden had laten misbruiken. In dit geval door Indonesië. De gelijkenis met de kwestie Julian Assange is groot. Ook hij kreeg om politieke redenen in 2010 zonder dat er een aanklacht tegen hem liep een Red Notice van Interpol. Zodat-ie vastzat in Groot-Brittannië en belemmerd werd in zijn missie. Conclusie is dat de macht van de VS binnen Interpol groter is dan die van Indonesië.

Wenda en Assange hebben een band. Ze werden slachtoffer omdat ze sterke tegenstanders tegenover zich vonden die het opsporingssysteem misbruikten. Bij Wenda keerde het ten goede, Assange moet die omslag nog maken. Hij toont strijdlust. Ondanks zijn asiel in de Ecuadoriaanse ambassade in Londen. Zijn redding is dat sociale media geen fysieke grenzen kennen. Vandaag werd bekend dat Assange voor de nieuwe WikiLeaks Party bij de federale verkiezingen op 14 september een gooi naar een Australische Senaatszetel in Victoria doet. De tegenbeweging is geprofessionaliseerd, bespeelt handig de media en valt lastig te stoppen.

Foto: Aankondiging voor de bijeenkomst ‘WikiLeaks and You‘ in Perth op 21 februari.

Verdient Julian Assange de gevangenis of de Nobelprijs?

Stel dat we niet weten of de invloed van Julian Assange positief of negatief is. Verdient-ie een Nobelprijs voor de Vrede en heeft-ie een prestatie verricht door meer gevallen van corruptie door regeringsleiders te onthullen dan alle journalisten bij elkaar? Of is-ie een zelfingenomen kwast die de focus van de publiciteit opzoekt om ten koste van anderen te stralen en daarbij de veiligheid van staten in gevaar brengt?

Het Amerikaanse establishment weet sinds eind 2010 op voorhand het antwoord. Assange moet het zwijgen opgelegd worden. Hij zou de reputatie van de VS beschadigen. Want Assange toont aan wat de slager in zijn worsten stopt. Dat oogt onsmakelijk. Diplomatie is druk, diplomatie is chantage, diplomatie scheert over de grenzen van de wet. Geen enkele regering wil de eigen werkwijze onthullen. Assange onthult niet zozeer geheimen, maar de duistere kanten van de macht. De machinaties die nodig zijn om de macht te bestendigen.

Die Amerikaanse reactie is begrijpelijk. Zelfs media die objectief verslag zouden moeten doen hebben onder Amerikaanse druk partij tegen WikiLeaks gekozen. De New York Times die dezelfde geheimen publiceerde als WikiLeaks wordt geen strobreed in de weg gelegd. Wat vragen oproept over de rechtsgelijkheid. Maar Assange wordt kaltgestellt. De doofpot moet weer dicht. Een uitgelezen middel voor machthebbers om politieke tegenstanders te bezoedelen is criminalisering. Dat leidt immers af van de beschuldigingen en zet de aanstichter in een kwaad daglicht. Samen met de economische wurging van een opposant is dat het truckje. Een reputatie is in de publiciteit niet sneller af te breken dan door een zedenzaak. Verkrachting, overspel, pedofilie, het publiek vreet het zonder na te denken. Het gelooft de grootste flauwekul en laat zich afleiden.

De steun voor Assange is verschrompeld. Sinds gevestigde media als The Guardian, The New York Times en de partners van het eerste uur hun steun opzegden heeft Assange weinig publicitaire dekking meer. Onder druk van de regering-Obama is die verkruimeld. Er zijn nog progressieve opinieleiders als Glenn Greenwald, Daniel Ellsberg, Noam Chomsky, John Pilger of Chris Hedges die hun eigen visie volgen. Vanuit Australië is de Groene senator Scott Ludlum actief. En een opmerkelijk geluid vanuit libertarische hoek was voormalig Republikeins presidentskandidaat Ron Paul die eveneens genegeerd werd door de gevestigde media. Verder komt de steun van zenders die zich tegen Amerika richten en Julian Assange simpelweg als vriend gebruiken omdat-ie de vijand van een vijand is. Zoals het Kremlin-gezinde Russia Today of het Iraanse Press TV.

Wat in de hele Assange-affaire die nu zo’n twee jaar loopt het meest verbaast is dat links Europa zich laat intimideren en afzijdig blijft. Het Duits-Turkse lid van de Bundestag voor Die Linke Sevim Dağdelen is tot nu toe de enige politicus geweest die Assange in de Ecuadoriaanse ambassade in Londen heeft opgezocht. In een interview met RT breekt ze een lans voor Assange. Maar waar blijven de principiële Groenen? Waar is de standvastige SP? Waar zijn de theoretiserende links-liberalen die de mond vol hebben over de rechtsstaat? Hoe dan ook durven ze Assange niet te bezoeken. Dat tekent de werking van de publiciteit die een kant van de zaak steeds meer onderbelicht laat. Behalve Sevim Dağdelen heeft de linkse Europese politiek geen kloten.

Foto: Marcel van Eeden, 3 april 2002  [0330], tekening. Credits: Marcel van Eeden.