Maxima’s toespraak over Nederlandse identiteit opgerakeld door Canoy

Een opvallende column van Marcel Canoy in Jalta die eerder verscheen in Sociale Vraagstukken. Aan de lijn van het betoog valt weinig af te dingen, maar toch klopt er iets niet aan. Canoy maakt het zich nodeloos ingewikkeld door naar Maxima te verwijzen die op 24 september 2007 een toespraak hield ‘bij de presentatie van het WRR-rapport Identificatie met Nederland, Den Haag’. De sleutelzin van die toespraak is ‘Nederland is veel te veelzijdig om in één cliché te vatten’. Maxima kreeg vanuit nationalistische hoek kritiek op deze  toespraak. Maar kritiek die verder keek zag dat Maxima niet werkelijk op zoek was naar nieuw inzicht, maar gewoonweg het ene door het andere cliché verving. Mijn commentaar op de column van Marcel Canoy:

Maxima zei in 2007 bij de presentatie van het rapport ‘Identificatie met Nederland’ ook dat de Nederlandse identiteit niet bestond. Een boute uitspraak -evenals de uitspraak dat de Nederlander niet bestaat- omdat het instrumenten om te onderscheiden en te verklaren bij voorbaat weggeeft. Uiteraard bestaat er geen onveranderlijke Nederlandse identiteit waar als in een mal alle Nederlanders passen. Niemand met enig historisch besef over de Republiek en het Koninkrijk der Nederlanden zal dat met enige onderbouwing kunnen zeggen. Door Nederland zijn talloze migranten gekomen die Nederland mede veranderd hebben, maar er tegelijkertijd ook door veranderd zijn. Om dat laatste proces gaat het. Dat geeft Maxima weg.

Want het andere uiterste dat Maxima in 2007 door adviseurs als Pauline Meurs ingefluisterd kreeg was dat er geen Nederlandse identiteit bestaat. Maxima ging daarin te ver en overspeelde haar hand. Ze had beter kunnen zeggen dat er geen vastomlijnde, onveranderlijke Nederlandse identiteit bestaat, maar dat Nederland en de Nederlanders zich wel manifesteren op een aantal kenmerken dat de identiteit onderscheidend maakt. Binnen bepaalde grenzen. Marcel Canoy schrijft een mooi betoog waarmee men het alleen maar eens kan zijn. Het is jammer dat hij het ontsiert door zijn verwijzing naar een onhandige uitspraak van een zoekende Maxima  in 2007. Waarom hij de episode oprakelt die Maxima beschadigt is het grote raadsel van zijn analyse.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘MAXIMA HEEFT GELIJK: DÉ NEDERLANDER BESTAAT NIET’ van Marcel Canoy, 28 april 2017 in Jalta.

Advertentie

Kersttoespraak Willem-Alexander is komedie van gelijkwaardigheid

Op Eerste Kerstdag was het op televisie weer tijd voor de registratie van de jaarlijkse kersttoespraak van het staatshoofd. Geaffecteerde elegantie van Beatrix is sinds 2013 ingewisseld voor de vlakke houten klazerigheid van Willem-Alexander. Kersttoespraken moeten van alles tegelijk en zijn daarom een kruising van talloze ambities, doeleinden en beperkingen. Een smal pad van politieke correctheid. Het moet verbinden, maar niet tegenover elkaar stellen. Het mag in aanraking brengen, maar niet laten botsen. Het mag over hogere waarden praten, maar geen politiek standpunt innemen. Kortom, een kersttoespraak mag aanstippen, maar niet bijten.

De wisseltruc van staatshoofd en tekstschrijvers is om de Nederlanders iets voor te houden dat klaarblijkelijk ergens over lijkt te gaan door het strooien met begrippen en idealen, zonder daar een standpunt over in te nemen dat aanstoot kan geven, maar door dat weefwerk van abstracties toch een idee van een standpunt te geven dat ergens over lijkt te gaan. Het staatshoofd heeft geen politieke macht, maar de enige manier om iets naar buiten te smokkelen en voor de bühne een idee van macht te suggereren dat geen macht mag zijn is de kersttoespraak. Het is het ultieme rollenspel van een acteur met een klem op de mond die niets aanvechtbaar mag zeggen, maar door laat schemeren iets te zeggen zonder dat hij uiteindelijk werkelijk iets zegt. Complex.

Maakt de klungelige acteur Willem-Alexander nog iets geloofwaardigs van zijn tekst? Nee, maar dat valt niet hem alleen te verwijten. De tekst is een slalom de berg af van ongevaarlijk naar ongevaarlijk waar geen eer aan te behalen valt. Wat te denken van een passage als ‘Maar ons land – onze plek in de wereld – is ons dierbaar. Nederland is een land om je thuis te voelen!’ Tja, is het een wonder? Zo kachelt het verder ‘Wat past, is trots op onze vrije en open manier van leven. Op onze overtuiging dat iedereen in ons Koninkrijk op voet van gelijkwaardigheid mee moet kunnen doen. En op onze rechtsstaat die beschermt wat weerloos is en voorkomt dat alleen de hardste stemmen worden gehoord.’ Is dat een verwijzing naar rechts-nationalisten die tegen de lokale azc demonstreren, naar de VVD die de verworvenheden van de rechtsstaat wil uitkleden of naar het staatshoofd zelf die weet nooit gelijkwaardig aan die andere 17 miljoen Nederlanders te hoeven zijn?

Foto: Kersttoespraak 2015 met koning Willem-Alexander.

Oranjes zwijgen over Zorreguieta. Dwaze zoon Matte Mourik filmt

Update 21 november 2014: Of Jorge Zorreguieta wel of niet overleden is is niet waar het om gaat. Wel dat de Zorreguieta’s Nederland opzadelen met een verkeerde mentaliteit. Koningshuis en gevestigde media wringen zich al jaren in vele bochten om die verkeerde mentaliteit goed te praten of professioneel uit de publiciteit te houden. Maar er zijn uitzonderingen die de mentaliteit van Zorreguieta principieel blijven afkeuren. 

Hebt u het uit 2011 daterende burgerinitiatief en de aangifte tegen Jorge Zorreguieta al getekend? Het gaat over zijn rol bij de gedwongen verdwijningen tijdens de Argentijnse dictatuur (1976-1983). Maxima’s vader blijft volhouden van niets geweten te hebben. Maar deskundigen als professor Michiel Baud, jurist Theo van Boven of journalist Arnold Karskens achten dit ongeloofwaardig. Zie hier een beeldverslag.

Er is een wet om Jorge Zorreguieta ter verantwoording te roepen. Maar in Nederland blijft het stil. Zoals het ook in de kwestie Demmink door maatschappelijke druk tien jaar moest duren voordat er een diepgaand onderzoek kwam. De Nederlandse justitie zwijgt. Vanavond vertoont de IKON de documentaire ‘De Dwaze Zoon‘. Over filmmaker Matte Mourik die de aanklacht van z’n vader, de inmiddels gestorven diplomaat en dichter Maarten Mourik tegen Zorreguieta heeft overgenomen. Treedt Matte in de voetsporen van z’n vader?

In de VPRO Gids wordt Matte Mourik om commentaar gevraagd. Dat de Oranjes zwijgen vindt hij smakeloos, terwijl ze de mond vol hebben van mensenrechten en onrecht. Zoals prinses Beatrix een betere wereld in haar kerstboodschappen schetste. Niets menselijks is de Oranjes vreemd, die betere wereld moet wel bij de ander beginnen. Niet in eigen kring. Matte Mourik: ‘Als koningin Beatrix nou ooit wat had gezegd, of Maxima of Willem-Alexander. Maar zij zwijgen.’ Zo is de kwestie-Zorreguieta een kwestie-Oranje geworden. Hoogste tijd voor een diepgaand onderzoek naar de vader van de koningin. Durft de Nederlandse justitie dat aan?

Foto: Schermafbeelding van ‘Teken het burgerinitiatief tegen Jorge Zorreguieta‘, 17 februari 2014.

Zie hier stukken over Jorge Zorreguieta op dit blog.

Haagse rechters halen foto met Máxima van de muur

Een bericht in het AD geeft aan dat enkele Haagse rechters erop aandringen dat staatsieportretten van koning Willem-Alexander en koningin Máxima van de muur worden gehaald. De rechters weigeren recht te spreken in haar aanwezigheid. Woordvoerder Arnoud Boer zegt: ‘Ze volgen de formele lijn om uitspraken te doen in naam van het staatshoofd, ook al is dat al jaren niet meer wettelijk vastgelegd. Onder koningin Beatrix was dat eveneens traditie. Die lijn willen ze nu voortzetten, maar alleen in naam van de koning.‘

Máxima wordt aangesproken als ‘Majesteit’ en heeft het predikaat ‘Hare Majesteit’ en haar officiële titel is prinses. Zij is geen staatshoofd. De titel ’Koningin’ voor Máxima is niet wettelijk voorgeschreven en zorgt daarom voor verwarring. Op voorhand is duidelijk dat zij staatsrechtelijk niet gelijkwaardig is aan de koning.

Er blijken vier staatsiefoto’s te zijn. Op twee ervan staat koning Willem-Alexander alleen, op de overige is-ie vergezeld van Máxima. Het bestuur van de rechtbank had voor een foto van het paar gekozen. Dat stuitte op verzet van rechters. Voldoende om het signaal af te geven dat de bezwaren breed gedragen werden. Zoals het logischer, minder verwarrend en staatsrechtelijk zuiverder zou zijn om Máxima de titel prinses te geven, is de keuze voor een staatsiefoto met alleen de koning erop voor officiële plekken waar de koning een functie als staatshoofd heeft logischer, overzichtelijker en staatsrechtelijk zuiverder. De Haagse rechters hebben gelijk. Het verdient aanbeveling om op officiële plekken foto’s met alleen het staatshoofd op te hangen.

Foto: Staatsieportret van het Nederlandse staatshoofd, koning Willem-Alexander. 30 april 2013. Credits: Koos Breukel.

‘In onbeschoftheid steken de Oranjes hun lakeien naar de kroon’

Update 26 april 2014: Campagneleider Hans Maessen van het Nieuw Republikeins Genootschap doet alsnog aangifte tegen de Amsterdamse politie. Hij werd bijna een jaar geleden op 30 april 2013 op de Dam samen met activiste Joanna van der Hoek door de politie gearresteerd en vastgezet. Ondanks de afspraak met burgemeester Van der Laan dat demonstreren tegen de monarchie mocht. Op de arrestatie kwam kritiek. Het Amsterdamse bevoegd gezag bood excuses aan. Een door de politie zelf samengesteld feitenrelaas volgde. Een persoonsverwisseling en miscommunicatie bij de politie zouden geleid hebben tot de aanhouding. Hans Maessen gelooft er niks van. Het feitenrelaas kreeg kritiek niet onafhankelijk en geloofwaardig te zijn. Hij denkt eerder dat de politie Amsterdam de instructies van burgemeester Van der Laan niet heeft opgevolgd. Een onafhankelijk onderzoek kan deze keer uitkomst bieden over de precieze gang van zaken. 

Meindert Fennema vindt koningin Beatrix, nu prinses Beatrix een takkewijf. Zo’n geluid is een welkome, want afwijkende afwisseling van de Oranje-propaganda die Nederland al sinds 28 januari in z’n greep houdt. Toen kondigde Beatrix haar aftreden aan. Ontdaan van hun gewone redelijkheid en kritisch vermogen kwamen de hermelijnvlooien, jaknikkers en hielenlikkers tevoorschijn om Oranje’s lof te uiten. Fennema legt aan de hand van Oranjefanaat en aftredend Senaatsvoorzitter Fred de Graaf in De Volkskrant uit hoe dat in z’n werk gaat.

Fennema biedt hoogst vermakelijke kost. Niet alleen omdat hij de kleinheid van mensen in de nabijheid van Oranje zo grappig tekent. Maar bij lezing groeit het besef hoe zelden deze kritiek eigenlijk klinkt. Is dat niet bizar? We lezen volop negatieve verhalen over Obama, Merkel, Hollande of Putin. Maar in de Nederlandse gevestigde media blijft dat soort kritiek op het koningshuis achterwege. Het lijkt daarom bijna of Fennema bewust een taboe probeert te doorbreken. Ter emancipatie van Nederland en de Nederlandse media.

Dat heeft in zijn ogen alles met de verstorende werking van de democratie te maken: ‘De kern van de zaak is dat de Oranjes een verkeerd soort gezagsgetrouwheid aanwakkeren.‘ Oranje kweekt amechtige horigheid en geen kritisch burgerschap. Fennema laat ongenoemd dat het openbaar bestuur geen raad weet met een ander geluid. Demonstranten tegen het koningshuis worden gearresteerd. En daarna met een smoes vrijgelaten.

Volgens Fennema zit het Oranjegevoel achter de ellebogen. ‘Het gaat er om zo dicht mogelijk bij het centrum van de macht te geraken: bij de koning.‘ Daar verliezen politici, journalisten, bestuurders en iedereen die in de nabijheid van Oranje komt hun fatsoen en verstand bij. ‘Het hebben van een vorstenhuis roept bij veel mensen het slechtste naar boven. Veel van die zelfbenoemde lakeien zouden er de maagdelijkheid van hun dochter voor over hebben om in de nabijheid van de koning te geraken.’ Een thema dat past bij sprookjes.

Fennema heeft niet alleen geen goed woord over voor de aanstellers die voordringen en zich vergeten in de nabijheid van Oranje, maar ook voor de Oranjes zelf: ‘In onbeschoftheid steken de Oranjes hun lakeien naar de kroon. Leden van de Staten-Generaal die om staatsrechtelijke redenen geen trouw aan de koning hadden gezworen werden door de koning niet begroet. Toen Marianne Thieme niettemin op Willem-Alexander afstapte, gaf hij haar een hand ‘met afgewend hoofd, terwijl hij doorsprak met iemand anders‘. Waarschijnlijk heeft Fennema gelijk. Hoe dan ook is het verfrissend dat iemand eens niet meegaat in de Oranje-propaganda.

Foto: ‘Mensen kijken naar de nieuwe koning Willem-Alexander en zijn moeder, koningin Beatrix, tijdens de abdicatieceremonie. Amsterdam, 30 april 2013.’ Credits: AFP.

Politie arresteert in Utrecht anti-monarchist. Opnieuw onterecht

Weer blijkt demonstreren tegen de monarchie in Nederland niet mogelijk. Weer wordt een anti-monarchist ten onrechte gearresteerd  door de politie. En naar het bureau geleid. Een 29-jarige man hield een bord met de tekst ‘Weg met de Monarchie‘ boven zijn hoofd en protesteerde. Geluidloos en geweldloos. De arrestatie vond plaats tijdens het bezoek van koning Willem-Alexander en zijn echtgenote aan de Utrechtse wijk Lombok. Weer moest de politie de arrestant op last van de Officier van Justitie vrijlaten, excuses aanbieden en goedpraten wat krom was. De officier vond de arrestatie niet rechtmatig. Weer zullen er kritische kamervragen gesteld worden met het stilzwijgende verwijt dat dit beschamend is voor de Nederlandse democratie.

Wat is er aan de hand met Nederlandse dienders? Beseffen ze niet dat demonstreren mag en weten ze niet wat vrijheid van meningsuiting betekent? Wellicht begrijpen ze de strekking van de grondwet onvoldoende, maar waarom zijn er dan geen leidinggevenden die het beter weten en dat kunnen corrigeren? Of begrijpen de leidinggevenden de grondwet evenmin? Dan is het echt de hoogste tijd voor bijscholing. Op alle niveau’s.

Dit is dit jaar al de derde onterechte arrestatie van individuele demonstranten tegen de monarchie. In februari werd Joanna van der Hoek notabene op het Utrechtse Jaarbeursplein gearresteerd en op 30 april nogmaals samen met Hans Maessen op de Dam. Deze eerdere arrestaties kregen op televisie en in kranten veel publiciteit. Op vele manieren hadden de Utrechtse agenten of hun leidinggevenden kunnen en behoren te weten dat de arrestatie van een anti-monarchist in Nederland niet rechtmatig is. Maar ze wisten het niet.

Foto: Schermafbeelding uit reportage van duicnl.

Officiële titel van Máxima is prinses. Geen koningin

Het Koninklijk Huis vergroot de onduidelijkheid hoe Máxima genoemd moet worden. Het kan beter weten. Dat verwijt valt de Nederlanders nauwelijks te maken. Ze begrijpen niet meer hoe functie, formele aanspreekvorm, predikaat, titel en echtgenote samenhangen. Titels zijn historisch verbonden aan het lidmaatschap van het koninklijk huis, aldus de Wet lidmaatschap koninklijk huis uit 2002. De verwarring lijkt kenmerkend voor Máxima’s profilering. Ze wordt op de achtergrond gehouden om haar echtgenoot niet voor de voeten te lopen.

Koning Willem-Alexander is het staatshoofd. Alleen hij heeft deze functie en niet als duo-baan met Máxima. Als echtgenote van het staatshoofd draagt zij de titel ‘Prinses der Nederlanden’ sinds haar huwelijk met de toenmalige kroonprins Willem-Alexander. Tevens haar opname in de adelstand. De titel ‘prins-gemaal’ was voorbehouden aan de echtgenotes van de koninginnen Wilhelmina, Juliana en Beatrix. Ze konden geen koning genoemd worden. Omdat het gebruikelijk is dat een man met dezelfde titel hoger wordt geplaatst geldt dat bezwaar voor de echtgenote van een staatshoofd niet. Op voorhand is duidelijk dat zij staatsrechtelijk niet gelijkwaardig is aan de koning. De titel ‘Koning’ van Willem-Alexander is functioneel en verwijst naar zijn functie als staatshoofd, zoals ‘Prinses’ voor Máxima verwijst naar haar functie als echtgenote van de Koning.

Artikel 8 van de Wet lidmaatschap zegt: ‘Mede gelet op de sedert het begin van de vorige eeuw gevolgde praktijk, ligt het in de rede dat in elk geval de titel «Prins (Prinses) der Nederlanden» wordt verleend aan de echtgenoot of echtgenote van de Koning en aan de echtgenoot of echtgenote van de vermoedelijke opvolger van de Koning.’ Da’s een argument te meer om prinses-gemaal Máxima Zorreguieta prinses te noemen. De omschrijving ‘in elk geval’ laat ruimte voor een hogere titel, maar stelt deze niet verplicht. De titel ‘Koningin’ voor Máxima is niet wettelijk voorgeschreven. Als predikaat krijgt ze nu ‘Hare Majesteit’, met als formele aanspreekvorm ‘Majesteit’. Maar da’s ongepast. Het predikaat ‘Majesteit’ is voorbehouden aan de monarch, het staatshoofd. Ook in lijn met haar functie is ‘Hare Koninklijke Hoogheid’ eenduidiger. Om geen verwarring met het staatshoofd te wekken is het logischer en staatsrechtelijk zuiverder om Máxima prinses te noemen.

Foto: Bijeenkomst in het Amsterdamse Olympisch Stadion op 12 september 1953 met onder meer koningin Juliana en prins Bernhard.

In welke rol praat vakbondsman Van de Kamp over arrestatie Dam?

De voorzitter van de landelijke politievakbond ACP Gerrit van de Kamp beweerde afgelopen weekend in de NRC te weten dat de DKDB, de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging niet betrokken was bij de arrestatie van de republikeinen Hans Maessen en Joanna van der Hoek op de Dam op 30 april. Een half uur voor de balkonscène. De ‘man in het grijze pak met het oortje‘ van wie gedacht werd dat-ie door de DKDB in het arrestatieteam gedetacheerd was zou een politieman ‘uit het oosten van het land’ zijn. Dat Van de Kamp zich in het debat mengt is opvallend want hij speelt als vakbondsman geen rol in het openbaar bestuur.

Zolang de feiten onduidelijk zijn is het verwarrend dat verklaringen van Van de Kamp naar buiten komen. Juist omdat z’n voorzitterschap hem semi-officieel maakt. Da’s anders dan de uitspraak van de buitenstaander en advocaat Bernard Tomlow die in de publiciteit bracht dat de DKDB betrokken was bij de arrestatie. Van de Kamp loopt vooruit op het feitenrelaas dat burgemeester Van der Laan deze week naar de Amsterdamse raad stuurt voor een evaluatie in de raad op 30 mei. In die evaluatie kan dan tevens vermeld worden wie Van de Kamp die geen officiële functie in de Amsterdamse politieketen heeft van deze informatie voorzien heeft.

Namens wie en tegen wie spreekt Van de Kamp? Heeft iemand hem gevraagd de kou uit de lucht te halen? Om ontevredenheid met de kritiek op de arrestatie in politiekring te sussen? Van de Kamp geeft geen objectief verslag. Hij spreekt over een ‘onterechte, maar niet onrechtmatige aanhouding‘ van Maessen en Joanna. En verder concludeert-ie uit de ontbrekende betrokkenheid van de DKDB in het arrestatieteam ‘dat er geen complot was‘. Da’s voorbarig. Het is aan de Amsterdamse raad om aan de hand van de feiten te oordelen.

De site van de ACP geeft een beeld van een organisatie die zichzelf uitbundig feliciteert met het verloop van ‘de kroningsdag’. Trouwens een verkeerd gekozen term omdat in Nederland het staatshoofd niet wordt gekroond, maar ingehuldigd. De ACP heeft gelijk dat 99,9% van het politiewerk in Amsterdam tijdens de inhuldiging succesvol was. Daartoe verdient de Nederlandse politie alle hulde. Maar bij een evaluatie hoort ook dat fouten worden erkend om er voor de toekomst van te leren. En daar gaat Gerrit van de Kamp de fout in. Juist hij in zijn semi-officiële functie van vakbondsman moet fouten niet afzwakken, maar onderkennen.

Foto 1: Still van de man in het grijze pak met het oortje uit de NOS-reportage van de aanhouding op de Dam van twee demonstranten. 30 april 2013. Volgens ACP-voorzitter Gerrit van de Kamp in de NRC ‘een politieman uit het oosten van het land’.

Foto 2: Afbeelding op Twitter via @KombijdePolitie: ‘Wij wensen iedereen een mooie kroningsdag!’ op aparte pagina ACP.

Wie had regie van arrestatie demonstranten op de Dam?

Beide demonstranten vlak voordat ze gearresteerd werden op de Dam te Amsterdam, 30 april 2013. Credits: Novum, Piet van der Meer.

Update 15 mei: De Amsterdamse hoofdcommissaris Pieter-Jaap Aalbersberg heeft op 14 mei het zogenaamde feitenrelaas naar burgemeester Eberhard van der Laar verzonden. Zijn conclusie hangt op het feit dat door slecht berichtenverkeer vanaf de Dam naar het actiecentrum de identiteit van de aangehouden Hans Maessen niet nagetrokken kon worden. Over de reden van de aanhouding van Joanna van der Hoek is het relaas niet eenduidig. Merkwaardig is dat de arrestantenbus van 10.25 tot 11.15 uur door Amsterdam rijdt zonder een doorgang te vinden. Omdat de verklaringen op hoofdzaken verre van geloofwaardig en volledig zijn verdient het aanbeveling om de onterechte aanhouding door een onafhankelijke commissie te laten onderzoeken. 

De Amsterdamse politie geeft uiteenlopende verklaringen voor de arrestatie van twee demonstranten op de Dam op de ochtend van 30 april. Gisteren verklaarde de politie dat het een misverstand was dat ontstond door het handelen van een individuele politie-agent. Vandaag zegt de politie dat de republikein Hans Maessen verward zou zijn met een ander persoon naar wie de politie op zoek was. De bekende activiste Joanna die bij hem in de buurt stond zou opgepakt zijn omdat ze de openbare orde verstoorde. Uit de video blijkt dat beide lezingen niet aannemelijk zijn. Merkwaardig is ook dat de agent op de herhaalde vraag van Maessen naar de reden voor zijn aanhouding geen antwoord geeft. Mocht deze agent niks zeggen of wist-ie niks te zeggen?

De man in het grijze pak met het oortje die Joanna haar kartonnen protestbord uit de handen trekt stuurt duidelijk de geüniformeerde agenten aan. Hij geeft vanaf de achtergrond de leiding. Vraag is van welke veiligheidsdienst hij is. Wellicht van de DKDB, de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging? Opvallend is dat de geüniformeerde agenten redelijk beheerst opereren, terwijl de man in het grijze pak zich verliest in onbeheerst gedrag. Hij lijkt niet getraind om mensen aan te houden. Het Nieuw Republikeins Genootschap zegt in een persbericht dat de eerste verklaring van de politie dat er sprake was van een misverstand vragen oproept. Het feitenrelaas zoals dat onder andere uit de video blijkt is er niet mee in overeenstemming.

Er is maatschappelijke kritiek op de arrestatie en de ongeloofwaardige en wisselende verklaringen van de politie. Er was notabene een toezegging van burgemeester Van der Laan dat individueel protest op de Dam toegestaan was. De Utrechtse advocaat Bernard Tomlow heeft op eigen initiatief een brief aan de Amsterdamse raad geschreven en vraagt om een onderzoek naar de arrestaties. Hij noemt de arrestatie ‘flagrant in strijd met het meest wezenlijke grondrecht, namelijk het recht van de vrije meningsuiting‘.

De arrestatie is een vermomde zegen voor de Republikeinen. Het leidt de aandacht af voor hun geringe wervingskracht die niet kan opboksen tegen de propaganda in media door opinieleiders die de kant van de monarchie kiezen. Maar bij de arrestatie waarvoor Amsterdamse politie en gemeentebestuur inmiddels hun excuus hebben aangeboden gaat het niet om aantallen, maar om principes. Een onderzoek kan uitwijzen wie de operationele leiding van het arrestatieteam had, met welke opdracht en mandaat hij opereerde, van welke dienst hij deel uitmaakt en hoe er voor de toekomst waarborgen gegeven kunnen worden dat zo’n arrestatie die volledig in strijd is met de vrijheid van meningsuiting in de rechtsstaat Nederland nooit meer voorkomt.

Onterechte arrestatie demonstranten op de Dam. Politie zwalkt

Op de Dam was vandaag ‘individueel protest’ toegestaan. Toch werden studente Joanna en Hans Maessen van het Nieuw Republikeins Genootschap (NRG) gearresteerd volgens de berichtgeving in De Volkskrant en Trouw. Sophie Vanlommel van De Volkskrant: ‘De twee kregen eerst een waarschuwing het plein te verlaten, maar ze beriepen zich tegen de agenten op het recht te demonstreren.’ Haar advocaat bevestigde even later de arrestatie tegen de NOS.’ Trouw-verslaggeefster Hanne Obbink stond naast haar toen rond 10 uur plotseling 10 agenten in uniform en ‘twee kleerkasten in burger’ opdoken. Obbink: ‘Ze gingen om haar heen staan en trokken haar richting een politiebusje. Vreemd, want voor zover ik kon zien deed ze niets verkeerd.‘

Eerst ontkende de politie dat Joanna was verwijderd. Nu heeft de politie haar excuus aangeboden: ‘Dit had niet mogen gebeuren‘. Omdat Joanna haar actie had aangekondigd is het merkwaardig dat de Amsterdamse politie niet voorbereid was op dit kleinschalige protest. Daar helpt geen excuus aan. Des te meer omdat in Utrecht in februari 2013 Joanna al eens eerder op het Jaarbeursplein onterecht werd weggevoerd door de Utrechtse politie bij een bezoek van koningin Beatrix. Daarover ontstond in de publiciteit een breed debat met als uitkomst dat Joanna in Utrecht nooit weggevoerd had mogen worden door de Utrechtse politie.

De arrestatie zet burgemeester Eberhard van der Laan te kijk. Afgelopen week beloofde hij in een gesprek met het NRG dat individuen die zich verspreid in de menigte ophielden mochten protesteren tijdens de balkonscène. Joanna en Hans Maessen leken aan dat profiel te voldoen, hoewel ze zich in elkaars buurt ophielden. Drie is het maximum voor samenscholingen die niet vallen onder het demonstratieverbod. Vraag is wat het woord van de Amsterdamse burgemeester waard is als-ie zijn garantie breekt die individueel protest buiten de protestzone toestaat. Vraag is ook hoe de Amsterdamse driehoek van burgemeester, korpschef en officier van justitie in de aanloop naar de troonswisseling heeft overlegd over taakverdeling en commando.

De arrestatie van enkele demonstranten lijkt niet meer dan een schoonheidsfoutje op een stralende dag, maar raakt aan het burgerrecht dat individuele vrijheid van het protest toelaat. Handhaving van de openbare orde is altijd een afweging tussen veiligheid en vrijheid. Het valt niet in te zien waarom de aanwezigheid van twee individuele demonstranten in de mensenmassa op de Dam als bedreigend werd ervaren door de politie.

Foto: Studente Joanna met haar protestbord in handen, 30 april 2013. Credits: ANP.