Oekraïne: Rusland verantwoordelijk voor doden Marioepol. Dus?

Een klein gedachtenexperiment met een experimentele vraagstelling. Wat zou de internationale reactie zijn als het Duitse leger Delfzijl beschoot en er 30 doden onder de burgerbevolking vielen? Of wat zou de reactie zijn als het Belgische leger Terneuzen beschoot en daarbij 30 burgerdoden vielen? Of wat zou de reactie zijn als het Duitse leger de Russische enclave Kaliningrad beschoot met 30 burgerdoden tot gevolg ‘ter legitimatie‘ om het voormalig Duits territorium Königsberg op te eisen? Wat zou de internationale reactie zijn?

Het Engelse slang dat bij zo’n daad past is ‘berserk’ (ook: bezerk) dat afgeleid is van het woord Berserker.  De benaming voor de Noorse krijgers die in berenvellen gehuld of met bloot bovenlijf met woede in de ogen ten strijde trokken. Geholpen door hallucinogene middelen zoals Vliegenzwam waardoor ze tijdens de strijd pijn of vermoeidheid niet voelden. Wikipedia: ‘Ze wonden zich op tot een staat van extase; in deze staat waren ze formidabele krijgers en schijnbaar ongevoelig voor pijn.’ De noties zijn het verliezen van zelfbeheersing, extase en doodsverachting. Niks nieuws onder de zon voor wie een vergelijking maakt met ISIS of Oekraïne.

Wat is de internationale reactie op de beschieting met raketten van Russische makelij van de Oekraïense havenstad Marioepol met 30 doden onder de burgerbevolking? VN-chef Ban Ki-moon heeft de aanval scherp veroordeeld en ziet er een schending in van het internationaal humanitair recht. Tevens veroordeelde hij de pro-Russische rebellen voor hun eenzijdige terugtrekking uit de wapenstilstand en vooral hun provocerende uitspraken over verder te claimen grondgebied. Wat als het niet de pro-Russische rebellen (ook separatisten genoemd) zijn die de 30 doden van Marioepol op hun geweten hebben, maar het Russische leger, dus de machthebbers in het Kremlin die de opdracht gaven? Is dan de reactie anders? En waarom zou dat dan zijn?

De OVSE beantwoordde in een spot rapport de schuldvraag: ‘According to the impact analysis, the Grad rockets originated from a north-easterly direction, in the area of Oktyabr (19 km north-east of Olimpiiska Street), and the Uragan rockets from an easterly direction, in the area of Zaichenko (15 km east of Olimpiiska Street), both controlled by the “Donetsk People’s Republic” (“DPR”).’ Wat nog niet de vraag beantwoordt wie de beschietingen heeft uitgevoerd, de pro-Russen, het Russische leger of gecombineerde eenheden?

De Oekraïense inlichtingendienst SBU meent bewijzen te hebben van directe Russische betrokkenheid die aantonen dat de beschieting van Marieoepol niet door pro-Russische rebellen, maar door een artillerie-eenheid van het Russische leger is uitgevoerd. Een inwoner van Marioepol Valery Kirsanov die als Russische huurling werkt zou bekend hebben de coordinaten van een Oekraïens checkpoint aan een Russische officier met de bijnaam ‘Pepel’ te hebben doorgegeven. De Russische artillerie zou het checkpoint op een kilometer gemist hebben. De Oekraïense inlichtingendienst probeert met onderschepte telefoongesprekken de schuld van de Russen aan te tonen. Uit de internationale reacties, zoals de aanscherping van de sancties zullen de komende week twee dingen duidelijk worden: hoe hard de bewijzen van directe Russische betrokkenheid zijn en hoe zwaar Westerse landen de schending van het internationaal recht door Rusland willen laten wegen.

Foto: Bronsplaat uit de Vendel-tijd (550-790) met Noorse krijgers.

Advertentie

In Oekraïne kwam in 2014 de geschiedenis terug naar Europa

In Europa was 2014 het jaar van Oekraïne. Voor Euobserver zet Andrew Rettman de ontwikkelingen op een rij: ‘2014, het jaar dat de geschiedenis terugkwam naar Europa‘. De Oekraïens-Russische oorlog begon op 21 februari toen ’16 pantserwagens van het Russische 801ste Marine Korps brigade hun gehuurde basis in de Krim, Oekraïne verlieten en defensieve posities innamen in de nabijgelegen Oekraïense steden Kaha, Gvardiiske en Sebastopol’. De rest is geschiedenis. Terugkijkend naar februari 2014 vallen drie aspecten op:

1) De toen ook al uitzonderlijke en bekritiseerde aanwezigheid van koning Willem-Alexander en premier Rutte bij de Olympische Spelen in Sochi. Dit ondanks alle maatschappelijke protesten en verzoeken -vooral vanwege diplomatieke incidenten met Rusland en ingeperkte homorechten- om een minder zware delegatie te sturen. Terwijl nog nooit een Nederlands staatshoofd bij een openingsceremonie aanwezig was geweest en allerlei Westerse staatshoofden afhaakten ging Willem-Alexander naar Sochi. Terwijl de marsorders voor de bezetting van de Krim en de oorlog in Oekraïne klaarlagen steunde de Nederlandse regering voor het zicht van de hele wereld president Putin. In het licht van de politieke ontwikkelingen oogt dat kinderlijke gejuich van het Nederlandse staatshoofd op de tribunes van Sochi alleen nog maar potsierlijker. Achteraf heeft de regering niet toegegeven dat de aanwezigheid van de zware delegatie in Sochi ongepast en ongelukkig was.

2) De stukken die ik aan Oekraïne besteedde riepen maandenlang vele reacties op die een pro-Russisch standpunt vertegenwoordigden. Het kostte me veel tijd ze te weerleggen, vooral omdat argumenten die weerlegd werden telkens weer gebruikt werden door personen met steeds nieuwe schuilnamen. Vanaf het begin verbaasde me dat om twee redenen. a) omdat ik het tegenstrijdig vind dat mensen die zich laten voorstaan op hun maatschappijkritiek en politiek visie onverdund een standpunt overnemen dat hun aangereikt wordt en als ‘bewijs’ naar de Russische propaganda of mantelorganisaties ervan bleven wijzen; b) ik een tegenovergesteld standpunt innam dat de VS en de EU niet alleen niet de agressor waren, maar juist te terughoudend en te angstig optraden. Ook hun eigen beloften zoals het Boedapester Memorandum van 1994 niet nakwamen. Ik schreef op 1 maart: ‘Europa dreigt aan de Oostflank in brand te vliegen, maar Brussel zwijgt. Het geeft geen signaal aan Rusland af. Dat hoeft niet agressief of oorlogszuchtig te zijn, als het maar krachtig en eensgezind is.’ Later redde kanselier Merkel door krachtig optreden de EU, maar het was op het nippertje. Het had weinig gescheeld of de EU was uit elkaar gevallen van besluiteloosheid en overbodigheid.

3) Het is lastig om van een afstand ten volle te begrijpen -laat staan: te ervaren- wat er precies aan de hand is. Weliswaar schreef ik op 20 februari dat Oekraïne op de rand van een burgeroorlog stond en op 22 februari ‘Oekraïne: wat komt er na de euforie van de verdreven leider?’ en leefde het besef dat er een oorlog aankwam met vreselijke gevolgen voor mensen, infrastructuur en relaties tussen staten, maar wordt de strekking ervan pas gaandeweg duidelijk. De hoofdlijn was vanaf het begin duidelijk, namelijk de Russische agressie, maar de oorlog had allerlei andere afslagen kunnen nemen. Met andere gevolgen. Dat het Russische leger pas vanaf augustus met duizenden manschappen tegelijk Oekraïne binnenviel, kon in februari niet voorspeld worden. Die invasie had eerder kunnen komen of had de tienduizenden manschappen kunnen omvatten die aan de grens stonden. Een lopend verhaal heeft geen voorspelbare afloop. De uitkomst staat vast: Oekraïne koerst richting EU, maar hoelang deze oorlog Europa nog gijzelt is ongewis. Die geschiedenis wordt nog geschreven.

Foto: Koning Willem-Alexander en echtgenote, IOC-lid Camiel Eurlings en premier Mark Rutte in Sochi, februari 2014. Credits: PA.

Putin plant escalatie oorlog in Oekraïne na ‘verkiezingen’

Op 2 november zijn er verkiezingen in de pro-Russische separatistische volksrepublieken Donetsk en Luhansk in Oost-Oekraïne waar niets te kiezen valt. Waar in de Oekraïense parlementsverkiezingen een pro-Russisch Oppositieblok een kleine 10% van de stemmen behaalde neemt aan deze verkiezingen geen pro-Maidan partij deel. Onafhankelijke internationale waarnemers ontbreken. De OVSE, EU en VS erkennen de verkiezingen niet, de Russische Federatie wel. Ze zijn in strijd met het Protocol van Minsk van 5 september dat in de paragrafen 3 en 9 stelt dat verkiezingen gehouden moeten worden in overeenstemming met de wetten van Oekraïne. Da’s niet het geval en door erkenning zal Rusland eenzijdig en formeel het Minsk-Protocol verbreken.

De logica is de volgende. Rusland verstrekt zijn troepen in het pro-Russische gebied met oog op een nieuw offensief en vervangt steeds meer separatisten door Russische troepen. BurkoNews zet het op rijtje. President Putin weet dat de uitslag van de Oekraïense parlementsverkiezingen die duidelijk wijzen op een pro-Europese koers hem geen mogelijkheid op politieke inmenging geeft. Daartoe zijn de pro-Russische krachten in Kiev teveel verzwakt. Putin kiest voor een hervatting van de vijandelijkheden na zogenaamde legitimering van de Volksrepublieken aan de hand van de verkiezingsuitslag. Een dubbel verbreken van het Minsk-Protocol.

Het Russische offensief wordt verwacht voor 4 of 5 november. Af te wachten valt of de EU met voorbereiding van het smeden van eensgezindheid en nemen van maatregelen tegen Rusland heeft geanticipeerd op het Russische offensief of zich laat verrassen. EU zal in spoedberaad bijeenkomen en waar mogelijk sancties verder aanscherpen tegen de Russische Federatie. Hamvraag is of westerse landen Oekraïne deze keer wel zullen voorzien van zogenaamde dodelijke wapens die het snel op het slagveld kan inzetten zodat Oekraïne de invasie van het Russische leger enigszins kan weerstaan. De ramkoers van Putin oogt als het inslaan van een doodlopende weg waarmee het belang van Rusland, de Russen en de Europese vrede niet gediend wordt.

Foto: ‘Local residents participate in a meeting in support of the self-proclaimed Donetsk People’s Republic.’ 1 november 2014. Credits: Ria Novosti, Mikhail Voskresensky.

Welke veiligheidsgarantie kreeg Oekraïne in jaren ’90 van VS?

Nieuwszender espreso.tv staat aan de kant van het nieuwe Oekraïense bewind. Het toont een beeldverslag met overvliegende Russische MI-24 gevechtshelicopters. Op de Krim over luchthaven Belbek (Sevastopol). Een beeld van niks dat toch onheilspellend van inhoud kan zijn. Is het 31 augustus 1939 in Polen in de strijd om een excuus voor strijd? Waar komen de helicopters vandaan en spelen ze een rol in een campagne? Welke campagne dan? Laat Rusland z’n spierballen zien en behartigt het de eigen belangen of gaat het verder?

Het is geschiedenis uit de jaren ’90, maar in een driemogendheden verklaring tussen Rusland, VS en Oekraïne heeft dat laatste land ooit een veiligheidsgarantie gekregen voor het opdoeken van haar kernwapens: ‘According to the terms of the declaration — some of which still remain undisclosed — in exchange for U.S. foreign aid, reactor fuel rods, tripartite mutual security guarantees, and compensation for fissile material transferred to Russia, Ukraine promised to remove all former Soviet nuclear weapons from its territory within 7 years and to accede to the NPT.’ Wrang is dat Rusland dus ook zo’n garantie gaf. Lees Views in Ukraine. 

Na de ontwikkelingen op de Krim vroeg de nieuwe Oekraïense regering vanochtend om bescherming van de VS en Groot-Brittannië wegens een overeenkomst uit 1994. Snellen de VS Oekraïne te hulp omdat het dat volgens het Lissabon-protocol bij het Start-1 verdrag verplicht is? Als compensatie voor het feit dat Oekraïne toen haar kernwapens opgaf. Het protocol werd in 1996 definitief geïmplementeerd. Na lange onderhandelingen. De veiligheidsgarantie voor Oekraïne is tegen de zin van de Rada nooit geformaliseerd. Interventie van de VS lijkt er dus niet op, want de geheime garantie is eerder een morele dan een formele verplichting. De sfeer in de VS helpt er evenmin aan mee om zich in buitenlandse avonturen te storten. Denk aan de rode lijn van Syrië die president Assad straffeloos kon overschrijden.

Foto: Luchthaven Belbek, 28 februari 2014.