TabakNee valt lobby van tabaksindustrie fel en persoonlijk aan

Update 26 maart 2019: Hoe is het mogelijk dat oud-fractieleider van Groen Links Jolande Sap commissaris bij consultancybedrijf KPMG is, dat volgens een bericht van TabakNee niet alleen ‘tot over haar nek in de tabak zit’, maar ook wereldwijd belastingontwijking faciliteert? TabakNee wijst erop dat KPMG meermalen dubieuze onderzoeken heeft uitgevoerd in opdracht van de tabaksindustrie (Philip Morris). Volgens critici heeft de tabakslobby te veel invloed op de Nederlandse politiek. Die invloed doet zich nu ook gelden in de Alliantie Nederland Rookvrij, een samenwerkingsverbond van ruim 150 bedrijven, gemeenten, ziekenhuizen, patiënten- en artsenverenigingen. Longartsen Wanda de Kanter en Pauline Dekker zouden volgens de Alliantie, zo bericht Trouw, ‘te veel de confrontatie zoeken’ en daarom zijn ze er vanwege hun activisme begin maart uitgezet. Dat is vandaag naar buiten gekomen. Van hun kant menen De Kanter en Dekker dat de Alliantie te terughoudend  en te weinig ambitieus is. Artsen verzetten zich tegen deze eenzijdige actie van onder meer KWF Kankerbestrijding, Hartstichting en Longfonds en steunen beide longartsen. Onder meer de gemeenten Nijmegen, Groningen, Utrecht, Rotterdam, Den Haag zijn partners in de Alliantie. Zetten de gemeenteraden van deze steden druk op het bestuur van de Alliantie om De Kanter en Dekker weer in genade aan te nemen? Zij zijn door het bestuur en zonder overleg met de 155 partners uit de Alliantie gezet. 

‘Tabaksproducten, waaronder sigaretten, zijn gevaarlijk en verslavend. Er is overweldigend medisch en wetenschappelijk bewijs dat roken longkanker, hart- en vaatziekten, longemfyseem en andere ernstige aandoeningen veroorzaakt’. Aldus een kanttekening op de website van tabaksmultinational Philip Morris.

Sinds vandaag is er TabakNee ‘over de activiteiten en de machtige lobby van de tabaksindustrie in Nederland‘. De site zoekt de openbaarheid: ‘De lobby vindt veelal achter de schermen plaats en is erop gericht het tabaksontmoedigingsbeleid van de overheid zoveel mogelijk te frustreren. We maken deze lobby openbaar, zoals ook de mensen áchter deze lobby. Bovendien zullen we laten zien wie zich gevoelig betonen voor de lokroep van de tabaksindustrie.‘ TabakNee wordt mogelijk gemaakt door de Stichting Rookpreventie Jeugd.

Lobbyisten zijn doelmatig als ze ongenoemd blijven. In 2011 bepaalde de Tweede Kamer dat lobbyisten zich moeten registreren. Nederland kent een grijs gebied van oud-politici die hun invloed en netwerk aanwenden. SP-er Ronald van Raak verklaart de werkwijze. Critici spreken daarom van schijntransparantie. Sinds december 2011 zijn er zelfs gedragsregels voor lobbyisten in het gebouw van de Tweede Kamer. Maar hoeveel wereldvreemder kan een regel zijn als: ‘Het is lobbyisten niet toegestaan zich op te houden in de werkkamers van de Kamerleden indien zich daar niemand bevindt.’ Bij overtreding is de uiterste consequentie het weigeren van toegang. Maar zouden lobbyisten sowieso toegang moeten hebben tot het parlement? Wat doen ze er?

Minister Edith Schippers van Volksgezondheid wordt smalend minister van Tabak genoemd. Ze is welwillend jegens de tabaksindustrie en geeft deze veel ruimte. In haar rookbeleid gaat ze recht in tegen het advies ‘Herziening EU-Tabaksproductrichtlijn‘ van het RIVM. Het expertisecentrum voor tabakspreventie Stivoro noemde in november 2012 de opstelling van minister Schippers onbegrijpelijk: ‘Nederland laat commerciële belangen kennelijk prevaleren boven het belang van de volksgezondheid‘ aldus RTL4.

Als lobbyisten noemt TabakNee naast minister Schippers de oud-CDA ministers Hans Hillen en Elco Brinkman, het VVD-kamerlid Arno Rutte en Irene Asscher-Vonk, de moeder van vice-premier Lodewijk Asscher. De toon van TabakNee is fel en persoonlijk. Initiatiefnemers zijn de longartsen Wanda de Kanter en Pauline Dekker van het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk. Ze willen de banden tussen tabakslobby en politiek blootleggen.

De reactie van de beschuldigden is voorspelbaar. In antwoord noemt een woordvoerder van minister Schippers het onzin. Maar Elco Brinkman is als CDA-senator en spreekwoordelijke ‘machtigste man van Nederland’ wel commissaris voor Philip Morris. Evenals de moeder van de vice-premier Irene Asscher-Vonk. Ze noemt zich een voorstander van duurzaam ondernemen. De webredactie probeert te begrijpen hoe ze als sociaal bewogen persoon kiest voor de tabaksindustrie. Het komt het niet te weten. Hoe dan ook lijkt een bestuursfunctie in de tabaksindustrie na de lancering van TabakNee minder vanzelfsprekend dan voorheen. Het walmt daar akelig.

Foto 1: Schermafbeelding van de omslag van de Australische publicatie ‘Countering Tobacco Tactics; a guide to identifying, monitoring and preventing tobacco industry interference in public health‘, 2010. Bedoeld als contra-tactiek om ‘landen te ondersteunen bij het weerstaan van de invloed van de tabaksindustrie bij het implementeren van het WHO kaderverdrag’. Op stivoro.nl.

Foto 2: Schermafbeelding van een van de voorpagina’s van TabakNee.

Advertentie

Eindelijk algemeen rookverbod in Nederlandse horeca. Echt?

De Tweede Kamer stemde vandaag voor een algemeen rookverbod in de horeca. Een meerderheid van PvdA, CDA, D66, GroenLinks en PvdD steunt een voorstel van de ChristenUnie. Daartegenover vinden de VVD, SP, PVV en 50Plus dat eigenaren van kleine kroegen moeten kunnen blijven beslissen of er wordt gerookt. Hier ontbreekt immers personeel dat moet worden beschermd vanwege de gezondheid. De concurrentiepositie zou verzwakt worden omdat ze in tegenstelling tot grotere kroegen geen aparte rookruimtes konden inrichten.

VVD-minister van Volksgezondheid Edith Schippers traineerde jarenlang de strikte toepassing van een anti-rookbeleid. Ze wilde zo overduidelijk niets hebben van strenge tabaksregels dat werd vermoed dat ze samenwerkte met de tabakslobby. Die gaf ze opvallend veel ruimte. Dat ging niet alleen om een volledig rookvrije horeca, maar ook om waarschuwingen op de verpakking van sigarettenpakjes.  Hiermee ging ze in tegen het rapport van de RIVM ‘Herziening EU-Tabaksproductrichtlijn 2001/37/EG‘ van november 2012.

Met het voorstel van de ChristenUnie wordt teruggekeerd naar een algemeen rookverbod in de horeca uit 2008. Het werd door toenmalig minister Klink voortvarend aangepakt, maar moest vanaf 2010 door obstructie van minister Schippers aan kracht inboeten. Lobbygroep Clean Air Nederland liet het er niet bij zitten en startte in samenwerking met partners van vakbond en gezondheidsstichtingen een rechtszaak tegen de staat die gisteren in hoger beroep diende. Zeventig procent van de Nederlanders rookt niet. Daarom is het vanzelfsprekend dat publieke ruimten rookvrij zijn. Door het voorstel wordt tevens het nadeel van kleinere kroegen ten opzichte van de grotere gelijkgetrokken. Ook daarom is een algemeen rookverbod verstandig.

Foto: Advertentie voor Marlboro-sigaretten, 1951.

Minister ‘Tabak’ Schippers geeft tabaksindustrie veel ruimte

Update 4 november: Minister Schippers van Volksgezondheid gaat lijnrecht in tegen het advies van het RIVM, aldus RTL4. Dit is oud nieuws. Minister Schippers stelt zich al tijden onbegrijpelijk op en stelt de belangen van de tabakslobby boven de volksgezondheid. De PvdA is aan het woord om het rookbeleid aan te scherpen.  Op tabaknee.nl openen twee longartsen de aanval op de tabakslobby. 

In een persbericht laat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) weten dat de naleving rookverbod in cafés onveranderd is. In 49% van de cafés wordt gerookt. Dit is merkwaardig omdat sinds 1 juli 2008 voor de horeca, sport-, en kunst- en cultuursector een rookverbod geldt. In het regeerakkoord van het kabinet-Rutte hebben in september 2010 VVD en CDA echter het rookverbod versoepeld. De NVWA controleert alleen horecagelegendheden waar het rookverbod geldt. Kleine cafés zonder personeel zijn uitgezonderd.

CDA-kamerlid Sabine Uitslag heeft kamervragen gesteld aan minister Edith Schippers van Volksgezondheid. Ze vraagt naar de boetes en de controle op de naleving. Maar ze laat na te vragen waarom een land dat vier jaar geleden een rookverbod heeft ingevoerd zoveel uitzonderingen toestaat. Wat de acceptatie, controle en naleving van een rookverbod bemoeilijkt. Europees loopt Nederland achter met de handhaving van een rookverbod. Ten koste van vele slachtoffers. Het bezoedelt het beeld van Nederland in het buitenland.

Minister Schippers (VVD) wordt de minister van Tabak genoemd. Afkomstig van de werkgeversorganisatie VNO-NCW geeft zij gehoor aan de tabaklobby. Het is van invloed op haar beleid, zoals bleek uit de versoepeling van het rookverbod in 2010. Longarts Pauline Dekker van het Rode Kruis-ziekenhuis in Beverwijk is kritisch op de machtige en rijke lobby van de tabaksindustrie in Den Haag. En op minister Schippers die niet het belang van de gezondheid, maar dat van de tabaksindustrie voorop zet. Dekker pleit voor een algeheel verbod van lobbyisten van de tabaksindustrie bij politici. Omdat tabak in tegenstelling tot andere producten zonder veilige marge bij normaal gebruik voor een kwart van de gebruikers tot een voortijdige dood leidt.

Foto: Tim Timmerman (rechts) in zijn café ’t Koetsiertje in Biddinghuizen., 2009. ‘Het is fijn dat ik mijn klanten voorlopig zonder zorgen een sigaret kan laten opsteken.’ Credits: Studio Kastermans

Herschikking van het kabinet gevraagd: D66 en GroenLinks treden toe

Update 26 april: Nadat de PVV de stekker uit de gedoogconstructie trok moesten VVD en CDA naarstig op zoek naar een meerderheid in de Tweede Kamer. De Europese Commissie wil uiterlijk 30 april antwoord op de vraag hoe Nederland het tekort onder de 3% brengt. Een maand geleden schetste ik het vergezicht van een kabinet dat uitgebreid werd met D66 en GroenLinks. Nu lijkt er een hoofdakkoord in zicht met deze partijen en de ChristenUnie. Een herschikking van het kabinet zonder verkiezingen zit er echter niet meer in.  

Wat er mis is met het kabinet blijkt uit de bodemprocedure die Clean Air Nederland op 30 maart aanspant om het roken in de horeca te stoppen. Vier jaar geleden is een rookvrije horeca ingevoerd, maar in de meeste kroegen wordt gerookt met gedoogsteun van het kabinet. Minister Edith Schippers van Volksgezondheid wordt ervan beschuldigd in de zak van de rooklobby te zitten. Haar geschipper is dom en symbolisch.

Door herschikking kunnen zowel de bewindslieden met een rechts profiel als de slecht functionerende vervangen worden. Dat kan zonder verkiezingen. Ook de VS, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk kennen de tussentijdse ‘reshuffle’. Verschil is dat de basis wordt verbreed met nieuwe partijen. Het opstappen van Hero Brinkman uit de PVV biedt die kans. Het maakt een gedoogconstructie door het centrum mogelijk. Een rechts-centrum-links kabinet van VVD, CDA, D66, GroenLinks met gedoogsteun van de PvdD en Groep Brinkman.

Voor GroenLinks kan Femke Halsema Ivo Opstelten als Minister van Veiligheid en Justitie opvolgen. Alexander Rinnooy Kan (D66) kan naar Economische Zaken als opvolger van Maxime Verhagen. Boris van der Ham (D66) vervangt staatssecretaris Halbe Zijlstra (Onderwijs) en Bruno Braakhuis (GroenLinks) Henk Bleker op Economische Zaken. Fred Teeven wordt op Justitie opgevolgd door Gerard Schouw (D66). En Ben Knapen volgt z’n eigen minister Rosenthal van Buitenlandse Zaken op en krijgt Mariko Peters (GL) onder zich. Minister Hillen van Defensie kan door een partijgenoot opgevolgd worden evenals minister Schippers van Volksgezondheid.

Haalbaarheid is afhankelijk van enkele aspecten. Zoals de vraag of binnen GroenLinks de realisten het winnen van de fundamentalisten die willen samenwerken met PvdA en SP. Ook is van belang hoe de partijbaronnen van de VVD deze koerswijziging naar het centrum inschatten. Maar de winst is groot. Het VVD-CDA-kabinet kan verder, de invloed van de PVV wordt teruggebracht en er kan gewerkt gaan worden aan de hervorming van woningmarkt, arbeidsmarkt en zorg. Het centrum neemt de macht terug. En kan weer in de spiegel kijken.

Foto: Kabinet Rutte op 14 oktober 2010.

Kritiek op kinderkelen hoort niet

Enkele jaren woonde ik in een ruim huurhuis. Aan een speelplein. Ik heb het graag ingewisseld voor een kleiner, maar rustiger appartement. Ik ben opgegroeid aan een drukke haven en woonde later aan een spoorlijn, dus was wel iets gewend. Maar kindergegil is van een andere orde en went nooit. Het plein was overigens niet gepland toen ik er kwam wonen.

Nu woon ik opnieuw in de buurt van een Utrechts speelplein, iets verder weg dan de vorige keer. Mij verbaast het gegil van sommige kinderen. Spelen moet kunnen en ook volwassenen kunnen hard tekeer gaan. Maar het lijkt alsof er een categorie kinderen is die per definitie gilt ook als daar in het spel geen directe aanleiding voor is. Bij wijze van spreken ook als het samen met mama een avondgebedje zegt.

Het beeld bestaat dat kinderen in Frankrijk, Duitsland of België zich anders weten te gedragen. In restaurants luisteren ze en zijn ze doorgaans redelijk rustig. Niet in Nederland, waar kinderen elke leiding lijken te missen van ouders die zelf elke leiding missen. Hun gedrag is niet om aan te horen. Alles moet kunnen, lijkt het motto. De gevolgen van een mislukte opvoeding  mogen we meebeleven.

Zoals vroeger standsverschillen werden afgemeten aan kleding, woordkeuze of materiële welstand, valt dat nu af te lezen aan tafelmanieren, omgangsvormen en wellevendheid van kinderen. En dan gaat het er eerder om wat ouders doorgeven aan de eigen kinderen, dan om inkomen of uiterlijke rijkdom. Deze laatste aspecten hebben er niets mee te maken. Het is een taboe om het zo scherp te zeggen.

Vanaf 1 januari 2010 is geluidshinder van kinderen door de overheid officieel buiten de orde geplaatst. Kinderkeeltjes zijn vrijgesteld van geluidsnormen. Da’s niet beargumenteerd. Het spoort evenmin met de Europese campagne Stop that Noise. Zoals een rookverbod horeca-medewerkers beschermt zou een grens aan geluidsoverlast voor peuterleiders en onderwijzers kunnen gelden. Die keuze wordt niet gemaakt.

Geluidshinder speelt ook in centra van grote steden, die verfunnen door evenementen, luidruchtige horeca en festivals. Argument bij klachten is dan dat men er dan maar niet had moeten gaan wonen. Alsof het vinden van woonruimte in Nederland zo makkelijk is. En bewust voorbijgaand aan het feit dat bewoners er vaak eerder waren dan de nieuwe terrasjes of activiteiten.

Commercieel belang van kinderdagverblijf of horeca-onderneming wordt gelegitimeerd met een beroep op het algemeen belang. Da’s oneigenlijk. Het algemeen belang is ook het belang van een betrokken individu. Dat kan worden geschaad door kinderdagverblijf of horeca-onderneming. Commercieel belang moet afgezet worden tegen individueel belang. Algemeen belang kan door niemand worden geclaimd.

De maatregel die sinds 2010 voor kinderspeelplaatsen en schoolpleinen geldt gaat daaraan voorbij. Een bestuurlijke afweging is de nek omgedraaid. Grenzen oprekken en gedogen leidt tot grensvervaging en gaat voorbij aan correcte toepassing. In een semi-politieke sfeer zonder focus wordt beroep onmogelijk gemaakt. Het algemeen belang wordt een farce.

Overheden willen robuust overkomen. Ook als daartoe regels aan de laars gelapt moeten worden. Politiek en commercie lopen zelfs in elkaar over. Een maatschappijcriticus zegt: In de moderne staat worden al die instellingen én de overheid steeds meer één pot nat. Wie er iets van zegt is een zeurpiet. De nieuwe klasse snatert familiair verder. Overheden vergeten waarvoor ze bedoeld waren.

Foto: Kindergarten of the Air, kinderen luisterend naar de radio, 1940-1950