Nord Stream II: MEP Rebecca Harms hekelt Duitse opstelling inzake Europese energiepolitiek vanwege plat eigenbelang

Hoe betrouwbaar en standvastig is de Duitse politiek inzake de Russisch Federatie? Welk onverwerkt en verkeerd begrepen verleden sleept Duitsland met zich mee of verbergt het zich achter? Het is de terugkerende vraag die maar niet goed beantwoord kan worden. De Duitse europarlementariër voor de Groenen Rebecca Harms is kritisch op Duitse en Oostenrijkse sociaal-democraten die afwijzend reageerden op een voorstel in de Amerikaanse senaat om de sancties tegen de Russische Federatie aan te scherpen. Mede als antwoord op de inmenging van het Kremlin in de presidentsverkiezingen waar president Trump geen antwoord op geeft.

Harms reactie is voorspelbaar en raadselachtig. Het is een publiek geheim dat de Duitse sociaal-democraten voor het karretje van de Russische belangen gespannen staan. Voormalig kanselier Gerhard Schröder heeft de SPD zwaar belast door zich in te laten huren door het Kremlin. Zijn biograaf Gregor Schöllgen stelt dat niets hem zo beschadigd heeft als zijn ‘Gazpromisering’. In zijn kielzog zoog de nog steeds machtige Schröder de SPD mee. Het verwijt kan verbreed worden dat Schröder door zijn Russische lobbywerk niet alleen zijn eigen aanzien, maar dat van de Duitse politiek beschadigd heeft. Minister Sigmar Gabriel voegt zich kritiekloos in die groef en praat de positie van Schröder na. Uiteraard kunnen de sociaal-democraten dit alleen doen tegen de achtergrond van opportunisme bij het Duitse bedrijfsleven dat wil profiteren van Russische opdrachten.

Harms speelt de onschuld als ze niet meent te begrijpen  waarom ook de christen-democratische kanselier Angela Merkel zich tegen het voorstel van de Amerikaanse senaat inzake het aanscherpen van de Russische sancties schaart. Harms weet dat Merkel ook onder invloed van het Duitse bedrijfsleven staat en in 2014 publiekelijk verkondigde dat gasproject Nord Stream II geen politiek maar een puur economisch project is.

Dat de belangrijkste Duitse politici als Gabriel en Merkel onder het mom van de autonomie van de EU het Amerikaanse voorstel afwijzen is potsierlijk en vals. Want zoals Harms stelt is het de Duitse regering van CDU en SPD dat in deze kwestie van Nord Stream II en energiepolitiek het Duits belang voor het Europees belang stelt. In een EU waar toch al zoveel anti-Duitse sentimenten leven vanwege de Duitse economische dominatie is die Duitse opstelling gevaarlijk, kortzichtig en contra-productief. De Duitse regering doet er onder druk van het eigen bedrijfsleven en lobbyisten als Schröder alles aan om Nord Stream II door te laten gaan. Ondanks kritiek van voornamelijk Oost-Europese landen die de toenemende afhankelijkheid van Russische energie afwijzen. Omdat energieonafhankelijkheid officieel EU-beleid is hebben deze critici ook bestuurlijk het gelijk aan hun zijde, maar door de Duitse obstructie krijgen ze die niet. Of anders gezegd, de besluitvorming in de EU was allang afgerond als de Duitse regering niet het eigenbelang voor het Europees belang had gesteld.

Kortom, de Amerikaanse senaat komt met het initiatief dat de Europese Commissie zelf had moeten nemen. Maar door onmacht, verdeeldheid en vermenging van economie met politiek niet kon nemen. Het is trouwens de verwachting dat de Republikeinse meerderheid in het Amerikaanse Huis, Witte Huis en Buitenlandse Zaken bij monde van ex-chef van Exxon/Mobil minister Rex Tillerson de voorgestelde sancties zullen afzwakken. Exxon/Mobil heeft vanwege investeringen die uitgesteld werden als gevolg van de sancties er belang bij dat de sancties afgezwakt worden. Trump zal geen stapje extra zetten om Europese bedrijven en de EU tegemoet te komen, maar wel om Nord Stream II te redden vanwege het Russische belang. Ook binnen het Team Trump zijn de lijnen naar het bedrijfsleven kort. Ex-ambassadeur Richard Burt staat op de loonlijst van Gazprom en heeft directe toegang tot Trump. Naar verwachting stelt hij zijn acties af met Gerhard Schröder. Van alle partijen is het de EU die het meest verdeeld opereert omdat het zich laat verdelen. Dat is de schande.

Schuller en Röpcke: Ruslandpolitiek van Duitsland is niet in goede handen bij Steinmeier (SPD)

Duitse linkse buitenlandpolitiek hallucineert in de opstelling jegens Oekraïne volgens journalist Konrad Schuller van de ‘burgerlijk-conservatieve’ Frankfurter Allgemeine. Door het opgeschoven politieke spectrum met nieuwkomers als de rechts-populistische AfD betekent dat feitelijk een liberale positie. Schuller vermoedt dat buitenlandminister Frank-Walter Steinmeier (SPD) om electorale redenen rekening houdt met die delen van zijn achterban met een anti-Amerikaanse houding. Dat vertaalt zich in welwillendheid jegens het Kremlin.

Ongenoemd blijft nog een niet goed verwerkt schuldcomplex over de Tweede Wereldoorlog van de Duitsers tegenover de Sovjets dat om twee redenen verkeerd wordt vertaald in welwillendheid tegenover de Russen. Wit-Russen en Oekraïeners hebben relatief en absoluut meer geleden onder de nazi-terreur dan de etnische Russen. Sommige linkse Duitsers belonen daarvoor de Russen en niet de Oekraïeners. De 40-jarige bezetting van Oost-Duitsland door de Sovjet-Unie die een generatie heeft getekend kan hierbij ook een rol hebben gespeeld. Dat schuldcomplex wordt om economische redenen ook bewust verkeerd geïnterpreteerd.

Steinmeier krijgt ook weinig waardering van de Duitse journalist Julian Röpcke (BILD). Op Twitter voert hij een ware twitterstorm tegen hem. Hij beticht Steinmeier niet alleen van de uitverkoop van Oekraïne, maar ook van Duitsland. Zoals hier: ‘Frank-Walter Steinmeier hat entweder keine Ahnung oder er lügt wissentlich über den Urheber der Massaker in Aleppo’, hier: ‘Herr Steinmeier handelt nicht mehr im Interesse Deutschlands. Er sollte sein Amt freiwillig abgeben oder dessen enthoben werden’, hier: ‘F.-W Steinmeier chose to lie about the Russian war crimes, knowing better. German FM employees must chose who they support now. GER or RUS’.

De kritiek van Schuller en Röpcke is niet ongegrond. SPD’ers als Sigmar Gabriel en Steinmeier nemen geen positie in, maar zien hun rol als faciliterend. Vice-premier en minister voor Economische Zaken Gabriel reisde afgelopen week naar Moskou met een handelsdelegatie en werd volgens een verslag in Der Spiegel te verstaan gegeven dat het Duitse bedrijfsleven geen tegenwind uit Berlijn verwacht. Gabriel werd door president Putin ontvangen, Zo vinden de kortzichtigheid en intellectuele armoede van het Duitse bedrijfsleven een voedingsbodem bij de faciliterende SPD die hiermee tevens denkt een slimme electorale slag te slaan.

Samen met Steinmeier en onder druk van het Duitse bedrijfsleven en zonder het Kremlin harde eisen te stellen pleit Gabriel voor het verlichten van de sancties die werden ingesteld na de bezetting van de Krim door de Russische Federatie. Steinmeier gaat het noemen van de waarheid over de Russische bombardementen op Syrische steden uit de weg. Het is uitsluitend aan kanselier Angela Merkel (CDU) te danken dat Duitsland nog iets van principes overeind houdt in de Ruslandpolitiek. Zij groeide in de DDR onder de Sovjet-bezetting op en weet de politiek van het Kremlin te lezen. Op Duitse sociaal-democraten kan het Kremlin rekenen. Of het de Europese veiligheidssituatie dient is niet hun zorg. Ze hopen dat politiek opportunisme zich uitbetaalt.

Bespiegeling over rol van Duitsland in de EU. Wat kan Nederland?

Duitsland is een gespleten land. Imperialistisch en anti-imperialistisch tegelijk. In Angelsaksische landen wordt de buitenlandpolitiek van Duitsland niet vertrouwd, zoals uit de woorden van Edward Lucas blijkt: ‘Some wonder if Germany and Russia have cooked up a secret deal on Ukraine, in which Russia gets Crimea and the eastern rebel regions in return for Germany closing the doors to Ukraine’s EU and NATO membership. That may be wrong. But German diplomats’ behavior gives cause for concern. The foreign minister, Frank-Walter Steinmeier, simply refuses to answer when asked by other EU foreign ministers to explain his country’s position.’ Excuus is dat Frankrijk, Groot-Brittannië, Spanje en Italië ieder hun redenen hebben om zich te isoleren. Ze doen een stap terug zodat het op de plaats blijvende Duitsland in de EU ineens vooraan staat.

Zuid-Europese landen als Griekenland, Spanje of Italië vertrouwen Duitsland evenmin en Griekenland eist zelfs herstelbetalingen voor het aangedane leed in de Tweede Wereldoorlog. Mede om het eigen onvermogen te verhullen. Dat verleden werkt door in de politiek van Duitsland en in de reacties op dat land. In die zin is de Griekse eis even gerechtvaardigd als toegeeflijkheid van Duitsland in een verkeerd begrepen schuldcomplex dat het verkeerde slachtoffer compenseert. Dat het hardste schreeuwt maar niet het meest onder de Duitse terreur geleden heeft. Dat is niet Rusland, maar waren Polen, Oekraïne en Wit-Rusland. De Duitse politieke elite kan dat weten, maar ontkent door de realiteit van 70 jaar geleden de realiteit van nu. Het keert zich af van Oekraïne en vermengt handelspolitiek, baatzucht, machtspolitiek, onderscheidingsdrift, masochisme en psychologische boetedoening. Duitsland is akelig onberekenbaar omdat het zichzelf onvoldoende kent.

Duitsland is het land dat zo hunkert om definitief uit de schaduw van de eigen recente geschiedenis te treden, dat het achterom blijft kijken. Vol zelfkwelling neemt Duitsland de EU op sleeptouw. Aangescherpt door de niet-werkbare situatie van een supranationale staat waar de nationale staten het voor het zeggen hebben is Duitsland in Europa het land dat dan maar steeds zwaarder het eigenbelang laat tellen. Bij de bankencrisis of in de relatie met Rusland. Notabene op verzoek van landen als de VS die graag in Duitsland een stabiliserende factor in Europa zien. En haar dat opdringen. Maar hoe stabiel is Duitsland dat nog steeds achtervolgd wordt door de oude spoken uit haar recente verleden die steeds weer opnieuw levend blijken te zijn?

Nederland is als klein land afhankelijk van de Duitse economie. Spreekwoordelijk is Nederland een deelstaat van Duitsland en aanvoerhaven voor het Ruhrgebied. Het Atlantisch georiënteerde Nederland leunt ook sterk op het vrijhandelende Groot-Brittannië en de VS. Nederland vindt haar bestaansrecht in het jongleren tussen de machten. Nu dreigt het politiek geïsoleerd komen te staan en het tegenwicht tegenover het economisch dwingende Duitsland te verliezen als haar mentale partner Groot-Brittannië via een referendum uit de EU stapt. Een kans die nu op 50% wordt ingeschat. Nederland kan Groot-Brittannië om economische redenen niet volgen omdat het economisch afhangt van Duitsland. Maar politiek zou het een zegen zijn voor Nederland om afscheid te nemen van de steeds meer onder invloed van Duitsland staande EU die vanuit die kern vals klinkt.

Foto: K. Lishko, ‘Vrouwen op de vlucht voor de Duitse bombardementen in de wijk Grushki, Kiev, Oekraïne, 23 juni 1941.’ Bron: Russisch Internationaal Nieuwsagentschap.

VVD Amsterdam wil vrijheid Occupy-beweging beperken

De open mind van de VVD is het laatste jaar dichtgeslibd. De huidige VVD verhoudt zich tot het Liberaal Manifest uit 2005 als een sociaal-democraat tot Marx’ Het Kapitaal. Door dit revisionisme krijgt de VVD akelig reactionaire trekken. Ofwel, de Haai in de VVD is dood, leve de VVD!

Een dichtregel in de vertaling van Jorge Luis Borges’ gedichten is: ‘De waarheid is dat niemand ons kan kwetsen behalve de mensen van wie we houden’.  Precies om deze reden trek ik me de ruk naar rechts van de VVD aan. Want ik stemde op Rutte om koste wat kost Job Cohen te vermijden. Maar ik rekende op een VVD waarvan ik dacht dat het me compassie, hervormingen en een weldadig ontbrekend moralisme beloofde.

De VVD schuttert onderhand op alle niveau’s. Nu weer de Amsterdamse fractievoorzitter en beleidsadviseur veiligheidsbeleid bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie Robert Flos die vindt dat er volgende week een eind moet komen aan het tentenkamp op het Beursplein van de Occupy-beweging. Want hij vindt niet dat de stad een ‘antiglobalistische minicamping‘ op het plein moet hebben. Flos gaat vragen stellen aan burgemeester Van der Laan als de Occupy-beweging er volgende week nog zit. Of in dit geval: staat.

Da’s de Flos die in een interview op de vraag waarom-ie een Vrije Amsterdammer is het volgende antwoordt: Omdat ik met volle teugen geniet van de vele vrijheden en voorzieningen die Amsterdam biedt. Van het uitgaan, van de cultuur, van de winkels, van het vrije debat. Ik ervaar Amsterdam als een City of Freedom waarin iedereen zichzelf kan zijn. Is dat echte vrijheid? Is het niet zo dat vrijheid er pas toe doet als het schrijnt? Die vrijheid wil Flos blijkbaar niet. Hij lijkt vrijheid eerder als marketing voor zijn stad te zien.

Het valt te voorzien dat burgemeester Van der Laan voor een liberale opstelling kiest zoals New Yorks burgemeester Mike Bloomberg ook consequent doet als het om meningsuiting gaat. Over de Occupy Wall Street beweging zegt Bloomberg dat de demonstranten voor onbepaalde tijd kunnen blijven mits ze binnen de wet blijven. Dit staat in schril contrast met de uitspraken van Flos. Hij zegt dat andere mensen ook gebruik moeten kunnen maken van het plein. Da’s te flauw voor woorden want Amsterdam is groot genoeg.

Flos verwoordt in zijn gebrekkig gevoel voor wat vrijheid van meningsuiting in een open samenleving is oude reflexen die niet bij zijn partij passen. Ze zijn er een Yuppie-achtige vervorming van. Flos mist de essentie als-ie de Occupy-beweging reduceert tot antiglobalisten. Iedereen die er zich in verdiept kan weten dat het meer dan dat is. De uitspraken van Flos geven aan dat de vrijheid bij de huidige VVD in slechte handen is.

Foto: Tentjes op het Beursplein in Amsterdam. © ANP

Terstall over links

Update 16 oktober: Bijna een jaar geleden besteedde ik aandacht aan een kritische beschouwing van Eddy Terstall. Over de onzichtbaarheid van links. Het onderwerp staat nog steeds hoog op de agenda. Nog onlangs kregen de PvdA en Job Cohen kritiek de weg kwijt te zijn. Is er in een jaar iets veranderd?  

Eddy Terstall schetst in zijn verhaal Pinocchio is links uit het boek Ik loop of ik vlieg de onzichtbaarheid van links. Sociaaleconomisch voelt-ie zich nog steeds thuis bij links, maar cultureel, op het gebied van de persoonlijke vrijheid, niet meer. Hoe is dat onbehagen ontstaan? Overtuigt Terstall in zijn schets?

Een en ander spitst zich toe op de PvdA. Immers traditioneel de partij met de pretentie van brede volkspartij en waardevolle kernwaarden. Deze uitgangspunten leggen de lat hoog. Volgens sommigen onaanvaardbaar hoog. Is de PvdA de monumentenwoning waarin nauwelijk nog normaal gewoond kan worden? Hoe dan ook, in dat huis wonen vele zielen die elkaar het eigendom betwisten.

Terstall trekt lijnen vanuit de jaren ’60 (vdve) en betrekt het op het huidige islamdebat: Dezelfde verbazing hebben tegenwoordig van oorsprong linkse atheïstische activisten die gebroken hebben met de islam. Die zien vol verbazing aan hoe hun medeprogressieven en vooral ex-feministen zich het vuur uit de sloffen lopen om de islam te verdedigen en hoe die blind smoorverliefd zijn op de hoofddoek, terwijl ze ooit hun bh’s verbrandden.

Verschil is dat de mensen die vroeger niet konden weten omdat ze onvoldoende informatie hadden, nu wel kunnen weten. Maar niet willen weten. Het ontkennen van de waarheid is een actieve daad: Diezelfde mensen verkondigen nu vanuit riante huizen hun verheven mening over het integratievraagstuk. Ook hier zullen ze het wel weer bij het rechte eind hebben. Ze schrijven namelijk met grote regelmaat in kwaliteitskranten of doceren aan universiteiten die de ouderen onder hen meer dan veertig jaar geleden bezet hielden. Vaak zijn ze ook nog ridders in de orde van huppelepup, dus wie ben ik eigenlijk om hun mening deze keer in twijfel te trekken? Dat ze er in het verleden meestal naast zaten, is nog geen garantie dat dat ook deze keer weer het geval is.
 
Overigens onderschat Terstall hiermee naar mijn idee de positie van de zogenaamde hoogopgeleide fellow-travellers, de nuttige idioten, die wel degelijk konden weten maar niet wilden weten. De geschiedenis is grijzer. In Terstalls vakgebied is Joris Ivens daar een voorbeeld van. Ook Harry Mulisch kwam nooit terug op zijn verering van Cuba en Castro en het goedpraten van onrecht. Maar toegegeven, die intellectuelen vormden een relatief kleine groep.

Terstall spreekt over fatsoenlijk links dat wel kritisch is over het totalitaire. Dat wel van de persoonlijke vrijheid uitgaat, of misschien wel júist van de persoonlijke vrijheid uitgaat. Bezoekers van dit blog zullen er het verschil tussen verstandig links en dom links in herkennen. Over dat laatste zegt Terstall: Jokkebrok-links daarentegen weet altijd wel iets te verzinnen om terreur en geweld goed te praten als de daders maar exotisch genoeg zijn. Als klootzakken van de ene Afrikaanse stam met hakmessen hele dorpen van een andere stam afslachten, komt dat door lukrake koloniale grenzen of economische knechting door witte multinationals.
 
Over oudere feministes en hun persoonlijke vrijheid zegt Terstall: Het probleem is ook dat veel van de vroege feministen de persoonlijke vrijheden die ze ooit hebben bevochten en voor geen goud zouden willen inleveren, niet gunnen aan vrouwen met een kleurtje. Die moeten het met heel wat minder doen. En dat is niet erg. Want ze zijn ook niet veel gewend. Deze neerbuigende houding komt neer op een zeer kwalijke vorm van betuttelracisme. Persoonlijke vrijheden van burgers met moslimouders doen er bij dat soort links niet toe.
 
Over de reactie op de islam merkt Terstall op: Gewetensvrijheid of vrijheid van partnerkeuze is iets voor witte mensen. En die moeten zich vooral ook niet bemoeien met de zaken van ‘non-whites’. Het is hún religie, hun ‘aangeboren mening’ over het ontstaan van hemel en aarde. Daar mogen witte mensen zich niet mee bemoeien, schijnt het. Gekleurde mensen die geen genoegen nemen met die aangeboren mening trouwens ook niet. Die zijn minstens even erg. Dat zijn ‘nestbevuilers’ of ‘aandachttrekkers’. Die hebben een persoonlijkheidsstoornis of zijn ‘getraumatiseerd’. Niet getraumatiseerd door de islam natuurlijk, want dat kan niet. Getraumatiseerd kun je alleen worden van iets westers. Iets blanks. Kritiek op de islam en op de mohammedaanse mannenmaatschappij mag eigenlijk niet van binnen en niet van buiten.

De verklaring voor de tegenstrijdigheden van degenen die namens links handelen ligt volgens Terstall in het calvinisme: Politieke correctheid is heel christelijk. Het collectief belijden van de eigen schuld of van mensen zoals jezelf. Dat is niet alleen heel beleefd en netjes, het geeft een fijn gevoel. Het is de aflaat. Het postchristelijk mea culpa. Het garandeert een plek in de progressieve hemel op aarde in de vorm van een leuke baan en een mooi koophuis in een witte wijk. Het is daarnaast ook een stiekeme beschuldiging aan de medemens. De gehele westerse wereld is slecht behalve ik, want ik begrijp het. Ik ben de witte roos tussen het onkruid.
 
Links is nog steeds de moeite waard, als het zich zou weten te hervinden volgens Terstall: Links stond dus onder meer voor het vrije woord, voor de ontworsteling van de burger aan kerk en kapitaal, en linkse vrouwen zochten meer vrijheid door ontworsteling aan de mannenmaatschappij. (..)Links had dus ook wel eens gelijk. Best vaak zelfs. Links was de vaandeldrager van het klassieke antiracisme. Links verzachtte het naoorlogse kapitalisme.
 
De oplossing voor jongere moslims ziet Terstall in hun ontwikkeling, het onderzoeken van hun eigen weg: (..)je wijsheid uit meer boeken halen dan één, de wetenschap serieuzer nemen dan religieuze boeken, religieuze doctrines eerst objectief op waarheid, moraliteit en kwaliteit onderzoeken alvorens ze te accepteren, leren even buiten de beperking van je religie te stappen en objectief naar de wereld te kijken, hoofddoeken afgooien want verkrachting is hier gewoon strafbaar, wat vaker Reve en Kafka lezen, seksueel experimenteren, ook als je vrouw bent, het patriarchaat in twijfel trekken (maar dan ook echt), af en toe een wijntje drinken voor de gezelligheid, een keer met de rugzak naar Australië gaan en slapen op het strand.

Wat de oplossing voor links is noemt Terstall tussen de regels. Het gaat erom wie de baas in huis mag zijn: verstandig links of dom links? Of zoals Terstall het noemt fatsoenlijk links of jokkebrok-links. Het is cynisch dat het advies aan de jonge moslims om zelf na te denken in de linkse PvdA zo weinig weerklank heeft gevonden. Vanwaar dan Terstalls aanname dat het bij de moslims deze keer wel zal lukken? Ik hoop met Terstall dat zij beter dan dom links niet-weten niet als keuze zien.

Met dit verhaal schetst Terstall programmatische contouren van een liberaalprogressieve partij die opteert voor eerlijke wereldhandel, voor antiracisme, voor milieubewustzijn, tegen overbevissing, voor burgerrechten en mensenrechten. Die uitgaat van de traditioneel sociaal-democratisch kernwaarden zonder het belang van de staat zwaar op te tuigen. Zijn geluid is in mijn ogen waardevol voor het publieke debat omdat Terstall van binnenuit links probeert te wijzen op haar schijnbewegingen en tegenstellingen. Links in vorm is te waardevol en te onmisbaar om er geen poging aan te wagen het weer bij de tijd te brengen. We zullen zien of links uit haar huidige vormcrisis komt. Aan Eddy Terstall zal het niet liggen.

Forum: Hoe kan verstandig links winnen van dom links?

Update 30 oktober 2014: Een posting van vier jaar geleden. Wat is er veel veranderd, maar toch ook weer niet. Job Cohen en Femke Halsema hebben de politiek verlaten, maar de vraag ‘Hoe kan verstandig links winnen van dom links’ is nog even actueel. Daarom in de herkansing. Verschil is ook dat de verschijningsvorm van dom links in vier jaar is veranderd. De multiculturele praatjes van toen zijn ingewisseld voor het neo-liberale snoeien van nu. Heeft verstandig links over partijgrenzen heen nog het uithoudingsvermogen om zich te hergroeperen of laat het zich net als dom links gijzelen door de partijpolitiek van baantjes, posities en de verbetenheid om een politiek bestel dat niet meer van deze tijd is met de laatste krachten in stand te houden?

Het rommelt op links. Groen Links aarzelt of het moedig genoeg is om afstand te nemen van anti-democraat René Danen en commissievoorzitter van zichzelf Mohammed Rabbae. Rob Riemen van Nexus noemt Geert Wilders een hedendaagse fascist en rekt daartoe eigenhandig zijn definitie zover op dat de SP ook fascistisch genoemd kan worden. Job Cohen krijgt nog steeds de laagste rapportcijfers en overtuigt niet. D66 neemt afstand tot links. VVD en CDA gaan in de regering hun gang. Links is in verwarring en weet niet meer waar het het zoeken moet. Zonder goed na te denken zegt Femke Halsema dat links altijd beter nadenkt dan rechts.

Zoals steeds spitst het debat zich toe op de positie van de islam in Nederland en de meningsuiting. Joop-redacteur Hasna El Maroudi concludeert: Mijns inziens eindigt mijn vrijheid van meningsuiting daar waar ik een ander zou kunnen beledigen. Ik vermoed niet dat het ooit dommer opgeschreven is. El Maroudi gooit ons hele publieke debat op slot. We kunnen alleen maar hopen dat verstandig links zich ontworstelt aan deze domheid die slechts het simpele wereldbeeld van Wilders spiegelt.

Weten Halsema en Dibi de anti-democraten uit hun partij te zetten en verder op te stomen naar het centrum? Weten realisten binnen D66 en PvdA posities in de organisatie van hun partij te veroveren? Weten linkse ideologen een hervormingsprogramma te schrijven dat flexibiliteit en behoud van de verzorgingsstaat combineert? Kan links het verlies van culturele hegemonie aan rechts terugdraaien? Weten vrijdenkers zich te verenigen in een nieuwe progressieve partij?

Wat vindt u? Kan verstandig links het winnen van dom links? Wat is de beste strategie van verstandig links om de strijd binnen links te winnen?

Foto: Schapen (dode link).