Hoge Raad beperkt vrijheid van meningsuiting politici. Gewenst?

Update 1 februari 2016: De Amsterdamse politicus Delano Felter krijgt toch nog een boete voor antihomo-uitspraken die hij deed in 2010. Het gerechtshof in Amsterdam heeft hem maandag veroordeeld tot een geldboete van 1.000 euro, wegens belediging en discriminatie. Aldus een bericht in Nu.nl.

Terugkomend argument van Delano Felter: Dat is nou eenmaal zo. In deze video uit 2010 geeft hij zijn visie. Een sympathieke Surinamer die onsympathieke dingen zegt. Zoals over homoseksuelen die ‘ook leuke mensen’ zijn, maar wel met een afwijking. Als Republikein vindt hij dat de koningin mag blijven. Waarschijnlijk bedoelt hij niet in functie, maar in het land. Vandaag is Felter weer even actueel omdat de Hoge Raad in een arrest heeft gewezen dat er grenzen moeten worden gesteld aan de vrijheid van meningsuiting van politici. Hiermee draait de Raad een eerdere vrijspraak van het hof terug. Artikel 10 EVRM biedt politici hiermee minder bescherming. Het past in een patroon van ingeperkte burgerrechten. NRC zet het op een rij.

Advertentie

Toename protesten tegen troonopvolging en monarchie

Over de troonsopvolging begint een ander geluid te klinken. De avond van 28 januari toen koningin Beatrix haar aftreden bekend maakte is een dieptepunt in de berichtgeving. Elk tegengeluid ontbrak. Dat verandert. De rechter bij de Amsterdamse rechtbank Peter Ingelse solliciteerde in de NRC van 1 april naar de functie van staatshoofd. Dat het geen grap is bleek toen-ie zijn bezwaren een dag later herhaalde in Nieuwsuur.

De argumenten van Ingelse zijn niet nieuw. Bijzonder is dat ze klinken in een land waar Oranjecomitees en maatschappelijke groeperingen het idee in de lucht houden dat er geen oppositie is tegen de monarchie. Dat lijkt zo omdat door zelfcensuur de media zijn gelijkgeschakeld. Er is het protest ‘Weg met de monarchie. Het is 2013! dat ontstond na het onrechtmatig wegvoeren in Utrecht door de politie van ‘Joanna VH’. De hoogte van de donaties geeft de wervingskracht bij derden aan: 118 euro. In Amsterdam zijn zes zones aangewezen om op kroningsdag te demonstreren en er is de optie van verspreide acties met maximaal drie personen. Maar een debat over het bestaansrecht van de monarchie wordt tot nu toe juridisch en politiek geblokkeerd.

Ingelse probeert dat te doorbreken. Hij merkt op een en ander 15 jaar geleden in een juridisch vakblad al uiteengezet te hebben. Volgens hem zijn de voordelen van de baan van staatshoofd zo groot dat velen er belangstelling voor hebben. Zo noemt-ie een CAO voor de hele familie, een dienstwoning en tal van andere aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden. Hij doet dat met aantoonbaar genoegen. Op haar beurt stelt Marianne Thieme van de PvdD kamervragen over het pensioen van koningin Beatrix dat 7,2 maal de Balkenendenorm bedraagt. Hiermee doorbreekt ook zij het beeld dat in Nederland kritiek op de monarchie vrijwel ontbreekt.

Ingelse roert een principieel aspect aan door te stellen dat de troonopvolging door prins Willem-Alexander illegaal is. Een geluid dat ook veelvuldig binnen de SP klinkt. Hij meent dat de grondwettelijke bepaling waarin staat dat ‘het koningschap erfelijk vervuld wordt door de wettige opvolgers van Koning Willem I, Prins van Oranje-Nassau’ onverbindend is: ‘Het is regelrecht in strijd met het verbod van discriminatie, dat niet voor niets als artikel 1 is opgenomen in diezelfde Grondwet. Het is evenzeer in strijd met het internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten. Dat verbiedt iedere vorm van discriminatie, uitdrukkelijk ook die op grond van geboorte, bij de toelating van een burger ‘tot de overheidsdiensten van zijn land”.

Ingelse concludeert: ‘Dit verbod heeft hogere rangorde dan onze Grondwet en zet het erfelijk koningschap dan ook aan de kant’. De rechter heeft zijn openbare sollicitatie verstuurd aan koningin, premier Rutte en de voorzitters van de Eerste en Tweede Kamer. Hij pleit voor een open procedure. Hij merkt nog op dat de benoeming van Piet Hein Donner tot vicepresident van de Raad van State niet voor herhaling vatbaar is. Het is nog vier weken tot de inhuldiging. Tegengehouden lijkt het niet te kunnen worden. Te veel machtige neuzen wijzen dezelfde kant op. De brede betuiging dat het volk het onder protest slikt is nu het hoogst haalbare.

Foto: Actie ‘Foto Campagne‘ op het is 2013

Debat over bestaansrecht monarchie gevraagd

Voor wie niet warmloopt voor het Koninklijk Huis is er geen alternatief. Er is het Republikeins Genootschap, het Nieuw Republikeins Genootschap en de Republikeinse Moderne Partij.  En da’s waarschijnlijk nog maar het topje van de ijsberg van Republikeins bewegingen. Of liever gezegd, pogingen tot een beweging. De politieke partijen geven evenmin thuis. Ze gaan het debat uit de weg. Alleen de SP stelt de vraag waarom de vraag niet gesteld wordt wat het bestaansrecht van de monarchie is. Jan Marijnissen schreef waarschijnlijk zo’n 10 jaar geleden: ‘Het lijkt mij een goede zaak om met het oog op de naderende troonswisseling eens een uitgebreide gedachtenwisseling te hebben over de toekomst en de plaats van de monarchie in de Lage Landen bij de Zee‘.

Een goed idee dat een volwassen democratie past. Maar zo’n debat heeft pas zin als argumenten die vragen naar het bestaansrecht van de monarchie niet in geamputeerde vorm de media halen. De uitzending van de publieke omroep op de dag dat koningin Beatrix haar aftreden bekend maakte was eenzijdig door het uitnodigingenbeleid van de gasten en het gebrek aan durf om de diepte in te gaan. Ik merkte die avond in mijn verbijstering op dat de meest kritische opmerking kwam van prinses Beatrix zelf: ‘Sportief liet ze doorschemeren dat niet alle Nederlanders de monarchie steunen‘. En Jan Marijnissen citeert koningin Juliana: ”Als ik geen koningin was, zou ik republikein zijn’, zei Juliana eens.‘ Een waar woord voor een koningin.

Wat we tot nu toe gezien hebben belooft weinig goeds voor de toekomst. De hoop dat er een publiek debat komt over de zin van de monarchie is klein. De Republikeinse beweging is zo goed als dood. De politieke partijen hebben hun kritiek ingeslikt. Zelfs Geert Wilders lijkt genoegen te nemen met de van oorsprong conservatief katholieke, maar met propaganda en marketing tijdig naar links afgeslagen ‘Koningin Maxima’.

Wat is voor de weldenkende Nederlander het alternatief? Wat valt er naast een met historische onwaarheden en valse beelden aangekleed koningshuis en een machteloze Republikeinse beweging te kiezen? Compromis is een ceremonieel koningschap waar naar verluidt Willem-Alexander tegen is. Zou-ie ook republikein zijn?

Foto: Joep Bertrams, Het Volk Mort. In: Het Parool, 17 mei 2001.