Oekraïeners zijn geschokt door de corruptie van hun politici

Oekraïne heeft zich door de Euromaidan opstand van 2013-2014 dan wel deels aan de invloed van de Russische Federatie weten te onttrekken, maar vervolgens blijft het hangen in corruptie. Half gesovjetiseerd, half gedesovjetiseerd. Dankzij opofferingen van vooral jongeren is Oekraïne geen verplicht lid hoeven worden van de door het Kremlin geleide Euroaziatische Unie. Die trouwens ook blijft hangen in daadkracht. Zo tekent zich in Oekraïne en de Russische Federatie een beeld af van halfslachtigheid. Putin voert een race tegen de klok. De Russische reserves zijn naar verwachting midden 2017 op. Exit dure avonturen. Maar de EU heeft genoeg van het uitblijven van hervormingen in Oekraïne en van een kortzichtige politieke klasse die de urgentie van de eigen situatie niet inziet. Nu nog heeft het steun in het Westen, maar hoe lang nog? Al sinds eind 2013 hangt de vraag in de lucht wie het eerst moet inbinden, Oekraïne of de Russische Federatie? Op zich is het een overwinning voor het kleinere Oekraïne dat de vraag nog steeds niet definitief beantwoord is.

President Petro Porosjenko die in de Panama Papers wordt genoemd is een deel van het probleem. En niet van de oplossing. In 2014 wist hij het land voor de poorten van de hel weg te slepen. En te verenigen tegen de Russische agressor. Zo kon Oekraïne gered worden voor een grootschalige Russische invasie die tot veel doden en schade zou hebben geleid. Vervolgens wist hij met zijn ruime mandaat niets te doen. Daarin is hij vergelijkbaar met president Obama die een meester was in het spreken van mooie woorden, maar uit lafheid of berekening de macht van bedrijven niet kon of niet wilde aanpakken. De Oekraïense politieke klasse is corrupt tot op het bot. Het laat kansen voorbijgaan om het eigen land te hervormen. Dat is destructief.

Oekraïne valt heel wat te verwijten. De politieke leiding van het land laat zich omkopen en handelt niet in het landsbelang. Zelfs de missie van de EU in Oekraïne is op een laag pitje gezet omdat de corruptie het werken zo goed als onmogelijk maakte. Het gaat bij deze corruptie niet om een keuze tussen de Russische Federatie en Oekraïne. Maar om de keuze tussen hervormingsgezind en corrupt Oekraïne. Deze twee meest corrupte landen van Europa worden trouwens miserabel geleid en geven de burgers van hun landen niet waar ze recht op hebben. Ze presteren beneden hun kunnen. Beide landen hebben in de top maffia-achtige structuren. Met als gevolg dat geld onttrokken wordt aan het staatsbudget en in de zakken van individuen verdwijnt.

Volgens het Nationaal Referendum Onderzoek 2016 naar het Nederlandse Oekraïne-referendum was voor 34.1% van de nee-stemmers ‘De corruptie in Oekraïne’ de belangrijkste reden om tegen te stemmen. Oekraïne zou te corrupt zijn om deel te nemen aan de associatieovereenkomst met de EU. Geen onzinnig argument. Maar het is wel een argument dat makkelijk omgekeerd kan worden. Want als de EU de hervormingsgezinden zou steunen, dan zou de corruptie teruggedrongen kunnen worden. Het is immers halszaak voor de EU om de buitengrenzen te stabiliseren. Europeanen snakken naar rust, overzichtelijkheid, eenheid en daadkracht van hun leiders. De Oekraïense politieke klasse is crimineel bezig en leeft op de eigen planeet. Mogelijk werkt het om corruptie terug te dringen door het openbaren ervan. Wie weet, Oekraïne heeft een laatste kans. Ogenblik.

Oekraïne: Hervormen of niet hervormen. Dat is de vraag

Dit verslag van het pro-Oekraïense Ukraine Today wijst op het belang van hervormingen die door de EU aan Oekraïne worden opgelegd. Het is in lijn met de georkestreerde uitspraken van de Amerikaanse vice-president Joe Biden en de Amerikaanse ambassadeur in Kiev Geoffrey Pyatt: ‘All of us here today know that Ukraine can, and must, address the problem of corruption now.’ Oekraïne is volgens Transparency International het meest corrupte land van Europa. Met de Russen er vlak achter. Een erfenis van het communisme die maar langzaam bestreden wordt. Oligarchen trekken politiek nog steeds aan de touwtjes en ‘hebben’ eigen parlementsleden. President Petro Porosjenko die zelf oligarch is met grote zakelijke belangen en weliswaar hervormingen op de rails zet wordt steeds meer als tussenpaus gezien die het probleem van de corruptie niet weet op te lossen.

Hoofd van de EU-missie in Oekraïne (EU Advisory Mission for Civilian Security Sector Reform Ukraine: EUAM Ukraine) is sinds 2014 de Hongaarse econoom Kálmán Mizsei. Hij drong op 13 oktober in een toespraak aan op hervormingen en wees op de grote uitdagingen die Oekraïne wachten: ‘A strategic systematic approach is still missing with the reform process. When it come to the civilian security sector and the Rule of Law a set of priorities should be established.’ De rechtsstaat is de sleutel tot de democratie en moet gevestigd worden voordat de democratie kan gaan functioneren volgens Europese normen. Doordat Oekraïne een associatieverdrag met de EU heeft gesloten kunnen aan dit land politieke en juridische eisen gesteld worden die anderen niet zo dwingend kunnen stellen. Schuldeisers als het IMF redeneren meer vanuit de economie.

Zo kondigt zich in de opstelling jegens Oekraïne een opvallende tweedeling aan met vreemde coalitiegenoten. Er zijn hervormers: de EU-bureaucratie, de Amerikaanse regering, het internationale bedrijfsleven, activisten van de Maidan die zich gepasseerd voelen, een meerderheid van gewone Oekraïners en rechts-nationalisten die zowel van Europa als Putin niets  moeten hebben. En er zijn tegenstanders van hervorming geleid door het Kremlin dat wil verhinderen dat Oekraïne zich aansluit bij EU of NAVO en politiek afstand neemt van Moskou, de oligarchen die door hervormingen hun machtspositie verliezen, de activisten voor een referendum van GeenPeil die Oekraïne buiten de EU willen houden -maar vooral de EU buiten de EU- en allerlei Europese rechts-extremistische partijen die er vooral op uit zijn de EU te verzwakken. En waar blijven de twijfelaars?

Demonstranten menen dat het Westen Kiev onder druk zet toe te geven aan Kremlin. Dat voedt de destabilisatie

Het pro-Oekraïense Ukraine Today gaat in op de recente protesten bij het Oekraïense parlement in Kiev met drie dode agenten tot gevolg. De conclusie dat de onlusten vooral het Kremlin en de Russische propaganda dienen is onweerlegbaar. Putin is vastgelopen in de oorlog in de Donbas en kan niet meer voor- of achteruit. Met sancties, een verzwakkende economie, snel opdrogende reserves, een stand houdend Oekraïens leger dat langzaam professionaliseert en het eind aan het presidentschap van Obama tikt de tijd in zijn nadeel. Putins eervolle uitweg is een staatsgreep in het Oekraïense parlement. President Petro Porosjenko ziet de onlusten als onderdeel van een campagne van destabilisatie door Rusland, zo verklaart hij vandaag voor Sky News.

Het gevoel van een meerderheid van Oekraïners dat het Westen meer politieke druk legt op Oekraïne, dan op de Russische Federatie lijkt eveneens onweerlegbaar. De VS en de meeste EU-lidstaten hebben Oekraïne na de Russische invasie van de Krim van maart 2014 minimaal gesteund. In elk geval niet volgens de afspraken van internationale verdragen zoals het Boedapester Memorandum 1994. VS en EU gaan de frontale confrontatie met Putin niet aan. De Oekraïense regering beseft goed dat het op zichzelf aangewezen is in de oorlog tegen de Russische Federatie. Het hoopt dat de sancties tegen Rusland in stand blijven en het door het Westen niet te veel onder druk wordt gezet. Door de toegefelijke houding van Duitsland en Frankrijk klinkt steeds meer kritiek op het zogenaamde Normandië-formaat. Onder meer van de nieuwe Poolse president Andrzej Duda.

Oekraïne: Werd Chechetov tot zelfmoord gedwongen?

Het Oekraïense Hromadske TV bezoekt de begrafenis van Mykhailo Chechetov. Tijdens het presidentschap van Viktor Janoekovitsj was hij in het Oekraïense parlement vice-fractievoorzitter van de Partij van de Regionen. Weinigen twijfelen aan zijn zelfmoord. Chechetov liet een afscheidsbriefje achter en sprong uit het raam van zijn appartement op de 17de verdieping. De morele moed om verder te leven zou hem ontbreken. Maar zijn medestanders menen dat hij tot zelfmoord gedwongen is. Valt dat nog uit te maken? Zijn politieke, morele en economische macht was hij kwijt. Hij was aangeklaagd en leefde onder huisarrest. Ook mogelijk is dat hij door degenen is gedwongen die vreesden dat hij met zijn getuigenis teveel tegen de autoriteiten zou verklappen.

Komt Samopomich in Oekraïense regering? Maakt het wat uit?

Niet opvallend is dat uit de Oekraïense parlementsverkiezingen blijkt dat een meerderheid van de kiezers op een pro-Europese partij heeft gestemd. Dat werd verwacht. Het is een lijn die zich al sinds 2013 aftekent en door de Russische geheime inmenging vanaf maart 2014 en de publieke inmenging vanaf augustus 2014 alleen nog maar groter is geworden. Oekraïne en Rusland vervreemden steeds meer van elkaar. Opvallend is dat uit de parlementsverkiezingen blijkt dat een meerderheid van de Oekraïners op een Oekraïense partij heeft gestemd. Niet op de Communistische Partij of de partij van de Regio’s die in 2010 samen nog meer dan 40% van de stemmen kregen. Deze stemmen komen nu terecht bij het oppositieblok dat zo’n 9,4% kreeg.

Samopomich dat wordt geleid door de burgemeester van Lvov Andriy Sadovyi staat voorlopig op een derde plek met 11% van de stemmen. Na de partijen van president Porosjenko en premier Jatsenjoek. Omdat ook op personen gestemd kon worden zegt het percentage niet alles over de krachtsverhoudingen. Samopomich lijkt het geweten van de twee grootste partijen. Skrypnyk legt uit dat wat zijn partij betreft de scherpschutters van de Maidan uit februari 2014 nu eindelijk opgespoord en berecht moeten worden. Of liever gezegd de opdrachtgevers ervan. Daarnaast wil  Oleksiy Skrypnyk uitgezocht zien wie verantwoordelijk was voor de tragedie van Ilovaisk dat zo’n 1000 vrijwilligers het leven kostte, een omslag in de oorlog werd en kwaad bloed zette bij de vrijwilligersbataljons dat nog nakookt. Ook wil-ie weten wie er verantwoordelijk is voor het verlies van de Krim dat zonder er een schot gelost werd aan de Russen werd overgeleverd. Lukt dat met 11%?

Welke veiligheidsgarantie kreeg Oekraïne in jaren ’90 van VS?

Nieuwszender espreso.tv staat aan de kant van het nieuwe Oekraïense bewind. Het toont een beeldverslag met overvliegende Russische MI-24 gevechtshelicopters. Op de Krim over luchthaven Belbek (Sevastopol). Een beeld van niks dat toch onheilspellend van inhoud kan zijn. Is het 31 augustus 1939 in Polen in de strijd om een excuus voor strijd? Waar komen de helicopters vandaan en spelen ze een rol in een campagne? Welke campagne dan? Laat Rusland z’n spierballen zien en behartigt het de eigen belangen of gaat het verder?

Het is geschiedenis uit de jaren ’90, maar in een driemogendheden verklaring tussen Rusland, VS en Oekraïne heeft dat laatste land ooit een veiligheidsgarantie gekregen voor het opdoeken van haar kernwapens: ‘According to the terms of the declaration — some of which still remain undisclosed — in exchange for U.S. foreign aid, reactor fuel rods, tripartite mutual security guarantees, and compensation for fissile material transferred to Russia, Ukraine promised to remove all former Soviet nuclear weapons from its territory within 7 years and to accede to the NPT.’ Wrang is dat Rusland dus ook zo’n garantie gaf. Lees Views in Ukraine. 

Na de ontwikkelingen op de Krim vroeg de nieuwe Oekraïense regering vanochtend om bescherming van de VS en Groot-Brittannië wegens een overeenkomst uit 1994. Snellen de VS Oekraïne te hulp omdat het dat volgens het Lissabon-protocol bij het Start-1 verdrag verplicht is? Als compensatie voor het feit dat Oekraïne toen haar kernwapens opgaf. Het protocol werd in 1996 definitief geïmplementeerd. Na lange onderhandelingen. De veiligheidsgarantie voor Oekraïne is tegen de zin van de Rada nooit geformaliseerd. Interventie van de VS lijkt er dus niet op, want de geheime garantie is eerder een morele dan een formele verplichting. De sfeer in de VS helpt er evenmin aan mee om zich in buitenlandse avonturen te storten. Denk aan de rode lijn van Syrië die president Assad straffeloos kon overschrijden.

Foto: Luchthaven Belbek, 28 februari 2014.