Westerse overheden moeten islamhervormers als Tarek Fatah steunen. Ze bieden een weg tussen islamisme en populisme

De Canadees-Pakistaanse schrijver Tarak Fatah is een islamitische hervormer en mensenrechtenactivist. Hij komt op voor zijn geloof, maar heeft het niet zo op regimes en geestelijken die volgens hem zijn geloof kapen en een slechte naam bezorgen. Als progressieve denker heeft hij evenmin een goed woord over voor politici die de islam in bescherming nemen en de hervorming ervan helpen blokkeren. Legendarisch is zijn terechtwijzing van de liberale senator Grant Mitchell in 2014 in een hoorzitting in de Canadese senaat. Ook een woordenwisseling uit lijfsbehoud omdat hervormingsgezinde moslims die te ver van de hoofdstroom afdwalen dat met hun leven kunnen bekopen. Schrijnend dat een liberale senator daar de aanstichter van was.

Volgens Tarek Fatah is in de kern de islam een religie als alle andere geloven, maar is het wel diepgaand gecorrumpeerd. En dat al meer dan 1400 jaar lang. Zo wordt voor aanvang van het vrijdaggebed wereldwijd opgeroepen om de ongelovigen te verslaan. Dat is geen oproep die past bij een geloof dat over zichzelf verkondigt vredelievend en tolerant te zijn. Want op die manier is het dat niet. De islam volgt een merkwaardige agenda en heeft raakvlakken met het (pseudo-)populisme van Wilders, Trump of Le Pen. ‘De islamisten en de populisten zitten in hetzelfde schuitje: ze vinden die moderne, open wereld maar moeilijk te vatten’, zo zei de Duitse neoconservatieve historicus Paul Nolte in 2016 een interview met Trouw. Zie hier mijn commentaar over populisten en islamisten die de moderniteit niet bij kunnen benen.

Interessant aan hervormers als Fatah die de moderne wereld omarmd hebben -en pleiten voor het secularisme waar een hervormde islam een plek kan vinden- maar ook Ziauddin Sardar, Salim Mansur of de in 2010 overleden Nasr Abu Zayd is dat ze een middenweg vinden tussen het actieve islamisme of de afwachtende islam, en het populisme dat de islam en migratie gebruikt om zich tegen af te zetten. Tien jaar geleden werd de Turkse president Erdogan door progressieve knuffelaars als Frans Timmermans op het schild gehesen als iemand die in Turkije bezig was een soort islam-democratie te ontwikkelen. Dat idee is pijnlijk doorgeprikt.

Voor iedereen die niet mee wil gaan in de naïviteit -of het politieke opportunisme- van Timmermans of Grant Mitchell en de islamhaat van Wilders, Trump, Marine Le Pen en Oost-Europese leiders is het goed om te weten dat er een derde weg is: de hervormingsgezinde islam die zich zonder politieke en gecorrumpeerde agenda als geloof probleemloos kan voegen in het secularisme. Dus de nationale rechtsstaat. Westerse overheden zouden hervormers als Tarik Fatah meer moeten steunen dan ze nu doen. Trouwens niet te verwarren met   valse profeten als Tariq Ramadan die de moderniteit naar de islam willen brengen, maar niet de islam naar de moderniteit en het secularisme. Als overheden de financiële en politieke steun die nu naar islamistische landen als Saoedie-Arabië stroomt om zouden leiden naar vertegenwoordigers van de hervormingsgezinde  islam, dan zou dat iedereen enorm van dienst zijn. Op de islamisten en de populisten na. Dat er niet gekozen wordt voor zo’n voor de hand liggende oplossing geeft te denken over het inzicht van westerse overheden.

Politie verhindert bijeenkomst van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster in Moskou

Sinds 26 oktober 2015 ben ik lid van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster. Niet echt praktiserend, maar wel gelovig. Ik geloof in het idee dat hoe meer religies er zijn, hoe beter het is voor de samenleving. Dat is geen pleidooi tegen religie, maar juist ervoor. Zoals in alle sectoren hebben gevestigde religies problemen met nieuwkomers. Want het dreigt hun voorrechten en machtsposities aan te tasten die ze graag voor zichzelf houden. En niet willen delen met anderen. Ook de beleidsmakers en uitvoerders van de Nederlandse politiek en overheden hebben problemen met de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster dat ze ondanks de vrijheid van godsdienst inhoudelijk wilden toetsen. Via een rechtszaak moest de Kerk haar gelijk halen en de overheid dwingen de grondwet correct toe te passen. Zie hier commentaren over ontwikkelingen sinds oktober 2015.

In de Russische Federatie is het nog slechter gesteld met de godsdienstvrijheid, zoals een bericht in Meduza aantoont. Dat gaat verder dan in Nederland. De politie verhinderde een bijeenkomst in een Moskou’s café van leden van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster. Het zou volgens de politie een provocatie zijn. In de Russische Federatie werken overheid en staatskerk nauw samen bij de renationalisatie van de samenleving en wordt religieuze diversiteit tegengewerkt. De Russische hoofdvertegenwoordiger van de Kerk luistert naar de naam Pastriarch Purée Pasta III. Een verwijzing naar het hoofd van de Russisch Orthodoxe Kerk patriarch Kirill.

Foto: Schermafbeelding van bericht ‘Police interrupt opening of Church of the Flying Spaghetti Monster temple in Moscow’ op Meduza.

Is de afstand tot God afwijkend bij de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster?

Als religie de belangrijkste bijzaak in het leven is (na voetbal uiteraard), dan maakt het niet uit hoe dat vervolgens wordt aangekleed. Dat kan met jurken, leuke hoedjes, lange baarden, stippen op het voorhoofd, mattenkloppers, pastavergieten of lichaamsbedekkende tenten. Het maakt niet uit. Dat is het uiterlijk.

Religie is booming business. Daar valt betrekkelijk makkelijk een snelle euro te halen en het kan dienen als machtscentrum voor expansie. Daarom zijn er tienduizenden religies, religieuze stromingen en groeperingen die gelovigen aan zich binden. Daaronder vele instellingen met predikers die niet zouden misstaan bij een multinational. Maar omdat prediker geen beschermd beroep is en iedereen namens een religie kan spreken, kan iedereen een religieuze groep beginnen. Iedereen kan zich vestigen, een internetverbinding maakt al een snelle start mogelijk. Religie drijft op vasthouden van gelovigen, expansie en het verslaan van concurrenten. De reactie van de zelfbenoemde prediker Shabir Burhani valt goed te begrijpen. Hij vreest voor z’n eigen toko.

Daarbij komt dat mensen zoals Burhani beweren namens God te spreken. Maar dat valt niet objectief na te gaan. Precies daar begint het probleem om toetreders te weren en buiten de profijtelijke godsdienstsector te houden. Want wie bepaalt dat als God daarover niet zelf beslist? Iedereen kan immers zeggen namens God te spreken. Dat doen miljoenen en miljoenen predikers die hun brood verdienen in religies. En dat is best zo.

Vanwege deze kenmerken is de bewering dat religies door mensen gemaakt zijn ook het meest waarschijnlijk. Dat religies door mensen zijn gemaakt is in elk geval de verklaring zonder de minste ingewikkeldheden. Google maar eens op ‘Ockhams scheermes’ en lees wat daar staat over hoe mensen tot kennis komen. Met hun verklaringen en de verkettering van elkaar maken predikers het nodeloos ingewikkeld. Dat is ook logisch omdat ze het niet alleen afkunnen en de omweg via God nodig hebben om de gelovigen geloofwaardig aan zich te binden. Wat geeft meer legitimiteit dan te zeggen namens een hogere macht te spreken? Voor Shabir Buhani zullen niet veel mensen warm lopen. Dat ligt ingewikkelder als hij suggereert namens God te spreken.

Kritiek op de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster (KVS) is best, zoals kritiek op elke religie, vereniging  of levensovertuiging best is. Maar de bewering dat de KVS het minder serieus bedoelt en daarom minder serieus genomen dient te worden slaat de plank mis. De KVS is exact zo serieus als elk ander kerkgenootschap omdat het evenveel afstand tot God bewaart als elk ander kerkgenootschap. Hoe groot dat ook precies is. Dat kan immens groot of nihilistisch klein zijn. In welke verschijningsvorm dat gepresenteerd wordt is bijzaak.

Foto: Schermafbeelding van tweet van Shabir Burhani. Geciteerd in het artikel ‘De Kerk van het Vliegend Spaghettimonster heeft miljoenen, zo niet duizenden leden’ op retecool.com.

Kerk van het Vliegend Spaghettimonster tegenover de Kamer van Koophandel. Bij Pauw

Op 22 oktober 2015 liet de Kamer van Koophandel weten dat de ‘Kerk van het Vliegend Spaghettimonster’ (KVS) niet ingeschreven wordt in het handelsregister. De reden gaf het in een brief: ‘Voor registratie in het handelsregister van een kerkgenootschap gaan wij uit van een organisatie van aangeslotenen die zich de gemeenschappelijke godsverering van de aangeslotenen op de grondslag van gemeenschappelijke godsdienstige opvattingen ten doel stelt. Hierbij die de organisatie niet enkel naar het inzicht van de aangeslotenen, maar ook naar de huidige maatschappelijke opvattingen een religieus karakter te hebben. Bij uw organisatie ontbreekt dit religieuze karakter en is eerder sprake van een persiflage op religie. Uw organisatie registreren in het handelsregister als kerkgenootschap weigeren we om die reden’.

De KVS gaat hiertegen in beroep en zegt op de eigen site bezwaar aan te tekenen tegen de beslissing. Sinds 1 juli 2008 is de Handelsregisterwet 2007 in werking getreden. Dat verplicht ondernemingen en rechtspersonen zoals kerkgenootschappen zich in te schrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Het Handelsregister is een basisregistratie die moet voldoen aan de eisen die de overheid stelt aan alle basisregistraties. Artikel 2 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat kerkgenootschappen worden geregeerd door hun eigen statuut voor zover dat niet in strijd is met de wet.

Volgens artikel 6 van de Grondwet kan iedereen ‘zijn eigen godsdienst of levensovertuiging kiezen en zich op zijn eigen manier daarnaar gedragen, mits dit past binnen de wettelijke regels’. Het valt niet in te zien welke wettelijke regels en artikelen van de Grondwet door de KVS worden overtreden. Door de scheiding van kerk en staat mogen staat en de kerk ieder hun eigen zaken regelen en zich niet met elkaar bemoeien of elkaar de regels voorschrijven. Gelijke behandeling van godsdiensten wordt als een vertrekpunt van het Nederlands beleid ten aanzien van godsdiensten gezien. Er is geen reden voor de overheid of een instantie die overheidsbeleid uitvoert om een organisatie die zich als kerkgenootschap aanmeldt de toegang te weigeren.

De discussie bij Pauw voegt weinig toe, behalve het feit dat de KVS voor het eerst goed in de publiciteit komt. De reactie van de oudere programmamaaksters leert dat religie een kwestie van conformisme is. Wat de boerin niet kent dat vreet ze niet. Waarom het dragen van een pastavergiet dwazer of minder serieus zou zijn dan het dragen van een jurk door mannen, een hoofddeksel als een mijter, ‘bedekkende kleding die niet lijkt op die van ongelovigen’ of andere religieuze kleding is een vraag die alleen normatief beantwoord kan worden. De Kamer van Koophandel neemt de ruimte om te beoordelen hoe het ‘religieus karakter’ van een rechtspersoon getoetst moet worden. Omdat het die ruimte volgens de wet niet heeft dient de beslissing over de KVS teruggedraaid te worden. Niet door het bezwaar ertegen, maar door ingrijpen van de regering die dit niet zou moeten laten gebeuren. Maar de ontsporing door de Kamer van Koophandel afwachtend aanziet.

Weigert Kamer van Koophandel registratie van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster als religie?

Een merkwaardig bericht op de satirische nieuwssite Retecool. De Kamer van Koophandel zou de aanmelding van een kerkgenootschap niet accepteren. Het gaat om de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster (Engels: Flying Spaghetti Monster) ofwel de leer van het pastafarianismus. Zoals Retecool opmerkt is de Kerk van het Vliegende Spaghetti Monster in andere landen, zoals de VS of Oostenrijk grondwettelijk geaccepteerd als religie. Het valt niet in te zien wat de Kamer van Koophandel als belangenorganisatie van het bedrijfsleven hiermee te maken heeft. Het is er niet om de grondwet te toetsen en te beslissen aan welke voorwaarden een geregistreerde religie moet voldoen. Het is dan ook de vraag of het bericht over de Kamer van Koophandel klopt. Als dat zo is dan is deze belangenorganisatie wel erg ver van de eigen kerntaken verwijderd geraakt.

Volgens de grondwet kan iedereen zonder overheidsbelemmering met gelijkgestemden een religie beginnen en heeft dan automatisch recht op de privileges die religieuze organisaties nu toekomen. Voorrechten die door ontkerkelijking en secularisatie minder worden, maar nog wel steeds bestaan. Hoe meer religies, hoe beter. Laat ze bloeien en zich ontwikkelen. Aanhang en respect moeten ze natuurlijk zelf verdienen. Maar de overheid dient ze de kans te bieden om onder gelijke voorwaarden met bestaande religies de concurrentie om de volksgunst aan te gaan. Laat iedereen die een eigen religie wenst te beginnen een ANBI-status aanvragen. Het belastingvoordeel is groot. Er is geen grens aan de naar schatting 4.200 religies en spirituele tradities. Iedereen heeft het recht om een religie te beginnen met leerstellingen en zingeving. Of zelfs zonder dat.

Inschrijven via bovenstaand formulier voor de Nederlandse tak van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster kan hier. Op 8 januari 2014 schreef ik: ‘Het wachten is op de eerste Nederlandse Pastafarian die zich niet laat inzweren met kruis, jurk, baard of muts, maar met ‘n vergiet.’ Het zal de hoogste tijd worden. Als de Kamer van Koophandel serieus blijft dwarsliggen en deze Kerk niet wil accepteren als kerkgenootschap dan wordt het tijd voor kamervragen die de obstructie door de belangenorganisatie van het bedrijfsleven aan de orde stellen.

Foto 1: Inschrijfformulier voor de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster.

Foto 2: Schermafbeelding van deels afgeplakte brief die de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster op 22 oktober 2015 van de Kamer van Koophandel in Groningen ontving.

Foto 3: Christopher Schaeffer draagt een vergiet als hij in New York City de eed aflegt voor de Pomfret Town Board. Credits: Greg Fox – The Observer. Januari, 2014.

Trailer ‘Onder Gelovigen’ (HUMAN) met Boris van der Ham

Op 2 september 2015 wordt op NPO2 de documentatie Onder Ongelovigen van Dorothée Forma voor HUMAN uitgezonden. ‘Het aantal ongelovigen in de wereld groeit; religieuze agressie tegen hen ook. Blasfemiewetten zijn vaak het middel om atheïsten, humanisten en vrijdenkers aan te pakken. Hen wordt afvalligheid en godslastering verweten. Zij riskeren discriminatie, geweld, gevangenis of zelfs de dood.’ Boris van der Ham gaat als voorzitter van het Humanistisch Verbond op bezoek bij deze groep die vooral in islamitische landen wordt vervolgd. In het Westen zijn het vooral de linkse partijen die deze groep in de steek laten.

De titel Onder Ongelovigen is ongelukkig gekozen omdat het atheïsten, humanisten en vrijdenkers indirect relateert aan geloof en religie. Met de suggestie dat deze groep zich hiertegen afzet. In veel gevallen is dat niet zo. ‘Onder Ongebondenen’ was een betere titel geweest. De titel die symbool staat voor de manier van denken van de humanistische koepel is de reden dat vele vrijdenkers zich hierbij niet aan willen sluiten omdat het opereert als een pseudo-religieuze organisatie. Deze misslag in de beeldvorming is jammer omdat Boris van der Ham en Dorothée Forma in deze documentaire zinnige problemen aansnijden en durven bespreken.

Onvermijdelijk dat subsidie levensbeschouwelijke omroepen stopt

Is het erg dat in Nederland en Vlaanderen subsidie voor ‘levensbeschouwelijke omroepen’ wordt geschrapt en is het toeval dat dit beleid uitgevoerd wordt door liberale bewindslieden? Past het stoppen van de subsidie bij een pluriforme samenleving waarin de publieke omroep als taak vertegenwoordiging van minderheden heeft?

De term ‘levensbeschouwelijke omroepen’ is verhullend omdat het in beide landen op de uitzondering van de humanisten na om omroepen op religieuze basis gaat. Het is merkwaardig dat het Nederlandse Commissariaat van de Media spreekt over ‘kerkgenootschappen en genootschappen op geestelijke grondslag’. Typerend is dat het Commissariaat zeven hoofdstromen onderscheidt waarvan er zes religieus zijn: ‘het Boeddhisme, het Hindoeïsme, het Humanisme, de Islam, het Jodendom, het Katholicisme en het Protestantisme.’ Uit onderzoek blijkt dat de helft van de meerderheid van de Nederlandse bevolking niet religieus is.

Er zijn vier problemen met de levensbeschouwelijke omroepen. 1) Vanwege maatschappelijke en technische ontwikkelingen neemt door het kijkgedrag het belang van lineaire televisie af waardoor de representativiteit wordt ondergraven. Narrowcasting neemt het over van broadcasting; 2) Er ontbreken hoofdstromen zoals die tot uiting zouden kunnen komen in de Atheïstische Omroep, Kopimi Omroep, Wiccan Omroep, Nihilisme Omroep of allerlei soorten Vrijzinnige Omroep; 3) De bestaande levensbeschouwingen die ten grondslag liggen aan de omroepen zijn niet langer representatief. Zo vertegenwoordigt het Jodendom slechts 43.000 en het Boeddhisme zo’n 60.000 gelovigen en is het merkwaardig dat het Christendom volgens de omschrijving van het Commissariaat twee hoofdstromen kent en de Islam niet. 4) De onderlinge verdeling van de zendtijd is onevenwichtig. Zo krijgt de Humanistische Omroep die in zekere zin 50% van de bevolking vertegenwoordigt  32 uur televisie terwijl de Protestante hoofdstroom met zo’n 12% vertegenwoordiging 104 uur televisie krijgt.

Omdat de ‘levensbeschouwelijke omroepen’ als relict van het verleden niet meer representatief zijn voor de hedendaagse samenleving die zo pluriform is geworden zou het een logische ontwikkeling zijn als ze bij de tijd gebracht werden door opname van nieuwe stromingen en het afwaarderen van het belang van religieuze hoofdstromen. Dat de liberale bewindslieden Sven Gatz in Vlaanderen en Sander Dekker in Nederland daaraan niet beginnen en vermoedelijk uit bezuinigingsdrift het instituut levensbeschouwelijke omroepen binnen de publieke omroep bij het oud vuil zetten is jammer, maar onvermijdelijk. Het nieuwe dat zo divers is valt lastig te integreren binnen de publieke omroep en het oude heeft zijn tijd gehad. De oplossing zit ‘m op internet waar levensbeschouwelijke omroepen in een eigen domein hun eigen doelgroepen kunnen bedienen.

Foto: Schermafbeelding ‘Levensbeschouwelijke omroepen België verdwijnen‘ van EO.

Atheïsten behoren tot religieuze meerderheid van Nederland. Is dat zinvol?

Volgens het rapport ‘The Future of World Religions: Population Growth Projections, 2010-2050’ van Pew Research Center heeft Nederland in 2050 een andere religieuze meerderheid (religious majority) dan in 2010. Niet langer een christelijke, maar een ongebonden (unaffiliated) meerderheid. Uit de cijfers van het CBS valt af te leiden dat Nederland in 2010 mogelijk al geen christelijke meerderheid meer had, omdat moslims en niet-godsdienstigen 49% van de bevolking uitmaakten. Joden, hindoes, boeddhisten en andere gelovigen maakten 6% uit. Maar zeker sinds 2012 heeft Nederland volgens het CBS geen christelijke meerderheid meer.

Volgens Pew behoren de ongebonden tot een religieuze groep. Pastafarianismus, Kopinisme, Wicca of Neo-Paganisme, Miracle of Love, Satanisme, Spiritualiteit, Secularisme, Atheïsme, Humanisme, Agnosticisme, Vrijzinnigheid, Nihilisme en nog veel meer worden als ongebonden religie beschouwd. Nu zijn wereldwijd de ongebondenen na het christendom en de islam de in grootte derde levensbeschouwelijke groep. Statistieken van het CBS waarop Pew zich waarschijnlijk baseert zijn rommelig en niet consequent. Het christendom  wordt onderverdeeld in stromingen, maar de islam niet. Terwijl daar de onderlinge verschillen juist groter lijken. Maar ook de groep ongebondenen is een ratjetoe, met atheïsten die zelfs tot een religieuze groep behoren.

Moet er waarde aan de statistieken gehecht worden? Ja en nee, ze dienen maatschappelijke veranderingen beter weer te geven dan nu. De diversiteit is zo groot geworden dat een klassiek perspectief dat de grote monotheïstische religies als maatstaf neemt de nieuwste ontwikkelingen onvoldoende verklaart. Statistieken kunnen een geschikt hulpmiddel zijn bij beleidsontwikkeling, maar dan moeten ze wel gemoderniseerd zijn.

Foto: Schermafbeelding uit rapport ‘The Future of World Religions: Population Growth Projections, 2010-2050’ van Pew Research Center, 2 april 2015.

Petitie: Maak van Satanisme erkend geloof. Pleidooi voor religies

De erkenning van een religie hangt af van meer dan de inhoud van de religie alleen. Een overzicht van religies met het aantal aanhangers maakt inzichtelijk hoe gefragmenteerd religies zijn. Inclusief spirituele stromingen loopt hun aantal in de duizenden. De vraag hoe bepaald wordt wat een religie is valt lastig te beantwoorden. Vaak zijn ze streekgebonden. Complicatie is dat een religie vaak een paraplu is waar veel verscheidenheid onder schuilgaat en dat religies zijn ontstaan door afsplitsingen. Zoals het christendom uit het jodendom voortkomt, of het het boeddhisme uit het hindoeïsme. Betrekkelijk nieuwe religies zijn het Pastafarianismus, het Kopinisme, het Neo-Paganisme of Wicca, Miracle of Love, Scientology en het Satanisme. 

Volgens de grondwet kan iedereen zonder overheidsbelemmering met gelijkgestemden een religie beginnen en heeft dan automatisch recht op de privileges die religieuze organisaties nu krijgen. Hoe meer religies, hoe beter. Aanhang en respect moeten ze natuurlijk zelf verdienen. Maar de overheid dient ze de kans te bieden om onder gelijke voorwaarden met bestaande religies de concurrentie om de volksgunst aan te gaan. Laat iedereen die een eigen religie wenst te beginnen een ANBI-status aanvragen. Het belastingvoordeel is groot. Iedereen heeft het recht om een religie te beginnen met leerstellingen en zingeving. Of zelfs zonder dat.

Wat volgens petitionist Jens van der Steenen een geloof erkend maakt is een moeilijkere vraag dan het op het eerste gezicht lijkt. Want erkend door wie, op welke gronden en volgens welke normen? En waarom denkt hij 10.000 handtekeningen nodig te hebben? In Binnenmaas opperde een winkelier laatst om voor zijn winkel een museum-status aan te vragen zodat hij open kon zijn op zondag. Waarom niet de religie-status aangevraagd?

De tijd is gekomen om minder verkrampt om te gaan met religieuze organisaties. Ze op dezelfde manier aan de wet te toetsen als andere maatschappelijke organisaties. Dat maakt het tevens mogelijk om achter een eventuele economische, politieke of criminele dekmantel te kijken en een organisatie die claimt een religie te zijn overheidssteun te onthouden of zelfs te verbieden. Als dat niet aan de orde is dienen organisaties die zich voegen bij bestaande religieuze organisaties en spirituele stromingen door de overheid geen strobreed in de weg te worden gelegd. En exact gelijk beoordeeld en bevooroordeeld te worden als de bestaande religies.

Foto: Schermafbeelding van petities ‘Satanisme’ van Jens van der Steenen op Petities24.com.

Sunday Assembly: Het nut van een niet-kerkelijke kerkdienst

Wat is het nut van een kerkdienst zonder kerk? Het lijkt op vleesvervangende producten in de vorm van vlees. Niet helemaal vlees maar evenmin helemaal niet-vlees. Samenzijn dat zich van het origineel onderscheidt door zich erop te baseren zet een proces van verdringing en projectie in gang. Sunday Assembly Amsterdam is de op 14 september 2014 opgerichte ‘seculiere gemeenschap die regelmatig bijeenkomt om het leven te vieren.’ Met Jan Willem van der Straten als organisator en aangesloten bij  de Meetup Group met bijna 20 miljoen leden wereldwijd dat als missie heeft om ‘de lokale gemeenschap te revitaliseren en mensen te helpen zichzelf over de hele wereld te organiseren’. Een mooi streven om de sociale cohesie op peil te houden.

Waarom zoeken mensen het in een kerkdienst zonder kerk? Ze kunnen ook op een koor gaan, met elkaar een poëzie- of leesclubje beginnen of gaan kerken bij een liberale kerkgemeenschap. Paradox is dat individuen elkaar opzoeken omdat ze zich in de dogmatiek van de monotheïstische religies niet kunnen vinden om zich op een nieuwe manier aan elkaar te binden. Hoewel losjes en ietsistischer. Ze gaan op zoek naar God, maar bewust niet naar de God van de bijbel. Vaagheid troef, de vorm moet het doen. Het omhulsel wordt de inhoud.

Mensen die ondubbelzinnig kiezen voor religie of religie als een niet geheel gelukte menselijke constructie zien en die daarom terzijde laten hebben het makkelijker dan deze twijfelaars tussen servet en tafellaken.

Zie verder voor posting uit 2013: ‘Sunday Assembly is zowel religie, anti-religie als pseudo-religie’.