Nederland kent geen burgerrechtenbeweging die zich inzet voor privacy. In 2008 pleitte D66-leider Alexander Pechtold voor de oprichting ervan bij de presentatie van het boek ‘Alles onder controle‘ van Bart de Koning. Nederland heeft het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) dat toeziet op de omgang door bedrijven, instellingen en organisaties met persoonsgegevens. Deze waakhond spreekt wellicht voor de burgers, maar niet namens en door de burgers. En er zijn ook de Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten CTIVD) en de Nationale Ombudsman die evenmin namens en door de burgers spreken.
Er is Bits of Freedom dat opkomt voor de digitale burgerrechten. Maar de doelstelling is breder dan die van het Britse Privacy International dat zich uitsluitend op de privacy richt. In het Verenigd Koninkrijk heeft deze organisatie een proces aangespannen om per omgaande het gebruik door de Britse geheime dienst GCHQ van de programma’s Prism en Tempora op te schorten. Hiermee worden miljoenen e-mails, telefoongesprekken en Skype-gesprekken van burgers opgeslagen door de veiligheidsdiensten. Privacy International wil in een proefproces toetsen of er een wettelijke basis is voor deze door Edward Snowden geopenbaarde spionage.
In een opiniestuk voor de Volkskrant vraagt Laura de Jong om een onafhankelijk instantie die toezicht houdt op het afluisteren en opslaan van gegevens door de overheid. ‘Maar goede democratische controle zou een deel van het ongemak kunnen wegnemen‘, stelt De Jong. Ze heeft gelijk dat verscherpt toezicht door een onafhankelijke instantie die toeziet op de privacy en daarbij de afweging tussen de democratische rechtsorde en de veiligheid van de staat in het oog houdt de democratische controle binnen de overheid kan vergroten. Alleen al de maatschappelijke onrust die is ontstaan na de reeks onthullingen maakt dat toezicht wenselijk.
Daarnaast is om een proefproces uit te lokken zoals Privacy International dat in het Verenigd Koninkrijk doet een krachtige burgerrechtenbeweging nodig die zich specifiek inzet voor de privacy. Zodat er zowel vanuit de overheid als de burgers verscherpt en onafhankelijk toezicht komt op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Maar ook op de andere beleidsterreinen die van belang zijn voor de privacy. Mogelijk met herschikking van expertise die nu bij CBP, CTIVD en Nationale Ombudsman aanwezig is. Vanuit de burgers kan Privacy Holland als burgerrechtenbeweging dan stevig de wettelijkheid van het handelen door de overheid controleren.
Foto: Strip Spy vs. Spy van Antonio Prohías.
