Rijksmuseum Twenthe is boos op Facebook vanwege naaktverbod. Waarom heeft het zich voor de publiciteit zo afhankelijk gemaakt?

Tubantia meldt in een bericht dat het Rijksmuseum Twenthe in Enschede problemen heeft met de publiciteit vanwege een naaktverbod van Facebook. Gevolg is dat het beeldmateriaal afgelopen maanden herhaaldelijk werd geweigerd omdat er teveel bloot op te zien was en het museum zich zo niet met publiciteitscampagnes kan profileren op sociale media. Woordvoerder Karin Jongenelen zegt: ‘De censuur van Facebook heeft absurde vormen aangenomen. Het is nu eenmaal een gegeven dat op veel historische schilderijen bloot te zien is. Juist de mooiste werken uit onze collecties kunnen we nu niet meer gebruiken in onze promotie.’

Eerder dit jaar ageerde Toerisme Vlaanderen in een ludieke actie tegen Facebook (FB) omdat oude kunst in Vlaamse musea te naakt werd gevonden en werd gecensureerd. Ik concludeerde in een commentaar dat de macht van de Amerikaanse techbedrijven erg groot is geworden, dat de censuur duidt op het opkomen van een nieuwe preutsheid en dat ‘kunstmusea zich als ‘tentoonstellingsfabrieken’ afhankelijk hebben gemaakt voor hun publieksbereik’. Aan de eerste twee redenen kunnen de kunstmusea weinig veranderen. De macht van Facebook is iets wat de politiek bij voorkeur in grensoverschrijdend overleg (bijvoorbeeld EU of UNICEF) moet aanpakken en het terugdringen van de nieuwe preutsheid is een maatschappelijk proces. Maar die afhankelijkheid van sociale media valt de kunstmusea of overheden te verwijten. Daar kunnen ze zelf iets aan veranderen. Ze hadden het nooit zover moeten laten komen. Nu worden ze verschrikt wakker en beseffen ze ineens hoe afhankelijk ze zich voor hun publiciteit van Facebook en soortgelijke bedrijven hebben gemaakt.

Welke signalen hebben ze afgelopen jaren gemist? Hoe merkwaardig is het dat een woordvoerder van een Nederlands rijksmuseum zegt geen kant meer op te kunnen? Dat is een brevet van eigen onvermogen. Het gepaste antwoord erop is ‘eigen schuld, dikke bult’. De preutsheid is niets nieuws. De voorbeelden zijn talrijk.

In 2014 censureerde FB weliswaar niet de naaktfoto’s van de Australische kankerpatiënte Beth Whaanga die op haar FB-pagina verslag deed van haar ziekte, maar zeiden meer dan 100 ‘vrienden’ hun vriendschap met haar op omdat haar verslagen te onthullend zouden zijn. Dat is de werkelijkheid waarin Facebook opereert. Een commercieel bedrijf dat het om winstgevendheid te doen is en goed oplet hoe die winst geoptimaliseerd kan worden. Als daar censuur bij past en af en toe een slappe, ontwijkende schuldbekentenis in een hoorzitting om de politiek te pacificeren, dan moet dat maar. In 2013 sloot FB de pagina’s van de topless opererende activistes van het vrouwencollectief FEMEN. In 2015 zei FB nee tegen het naakte realisme van kunstenaar Jans Muskee. In 2016 verwijderde FB de iconische foto van het ‘napalmmeisje’ in Vietnam vanwege naaktheid.

Overheden en semi-overheidsinstellingen als Rijksmuseum Twenthe zijn jarenlang de fuik ingezwommen en deden alsof dat zonder gevolgen zou blijven en straffeloos kon. Hoe naïef men na talloze waarschuwingen kan zijn maakt de woordvoerder van Rijksmuseum Twenthe inzichtelijk. Zij kan dan wel zeggen dat ze boos is op FB, maar eigenlijk zou ze vooral boos op het eigen mediabeleid moeten zijn. Ze heeft gelijk ‘hoezeer we zijn doorgeslagen’. Maar ze heeft anders gelijk dan ze denkt. Overheden en semi-overheidsinstellingen hebben zich jarenlang afhankelijk gemaakt van techbedrijven en dachten op kosten van FB gratis publiciteit te kunnen maken. Op de commerciële markt bestaat zoiets echter niet. Rijksmuseum Twenthe en soortgelijke instellingen zouden er verstandig aan doen om zich los te maken van FB en op internet hun eigen media op te bouwen waarover ze volledige zeggenschap hebben. Gezien alle signalen en incidenten hadden ze daar vijf jaar geleden al mee kunnen beginnen. Volgzaamheid, onderworpenheid en afhankelijkheid lonen niet.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Rijksmuseum Twenthe boos op Facebook: kunst met blote borsten verwijderd’ van Herman Haverkate op Tubantia, 28 september 2018.

Pseudo-kunstkritiek van Johan Sanctorum op Doorbraak over Jan Fabre

Het is geen wonder dat de kwestie Fabre in Vlaanderen stof doet opwaaien. In een open brief in rekto-verso beschuldigen werknemers en stagiairs van Fabre’s gezelschap Troubleyn hem van grensoverschrijdend gedrag. Dit gaat om de activiteiten van Jan Fabre als theatermaker en niet om die als beeldend kunstenaar. Op het Vlaams-nationalistische Doorbraak laat Johan Sanctorum in een lang betoog de kans niet liggen om oude rekeningen te vereffenen en de progressieve Fabre met de grond gelijk te maken. Johan Sanctorum schiet door overdrijving, onjuiste feiten, een slecht onderbouwde analyse en totaal gebrek aan kunsthistorisch inzicht in eigen voet. Hieronder mijn reactie. In een artikel op Doorbraak met de veelzeggende titel ‘Lekker natrappen op het lijk van Fabre’ dient theaterwetenschapper Laurens De Vos Johan Sanctorum van repliek.

Foto’s: Schermafbeelding van een deel van het artikel ‘Het theater zoals het te voorzien en te verwachten was’ van Johan Sanctorum op Doorbraak, 14 september 2018 en mijn reactie daarop.

Museum Moderne Kunst van São Paulo krijgt volle laag vanwege performance met naakte man en een kind dat hem aanraakt

De Nederlandse museumwereld houdt zich bezig met de beschuldigingen van belangenverstrengeling door de artistiek directeur en de Raad van Toezicht in het Stedelijk Museum. Jan Christiaan Braun vatte het samen in een opinie-artikel in NRC. Maar andere landen maken zich weer over wat anders druk. Brazilië lijkt uiterst gevoelig voor godslastering en seksualiteit, zoals nog onlangs bleek door de ophef over en de agitatie door radicaal-rechts tegen de tentoonstelling Queermuseu in het Santender Cultureel Centrum in Ponto Alegre.

Nu is er nieuwe opwinding over een onlangs gehouden performance in het Museu de Arte Moderna de São Paulo, zoals het filmpje toont. Een 4-jarig meisje beweegt zich onder begeleiding van haar moeder in de buurt van een naakte, plat op zijn rug liggende man. Dat is Wagner Schwartz uit Rio de Janeiro die in een ode aan de gestorven kunstenares Lygia Clark haar La Bête opvoert als onderdeel van de tentoonstelling ‘35º Panorama da Arte Brasileira’. De performance duurt 50 minuten en het publiek wordt uitgenodigd om deel te nemen. Zo ook deze moeder en dochter. Slechts een klein onderdeel van de performance. De pers is massaal aanwezig.

Wie op YouTube zoekt op de woorden ’Sao Paulo Museu’ struikelt over de verontwaardiging die dit oproept. De termen pedofilie en seksualiteit komen langs, net als de uitroeptekens en zwarte balkjes over het geslacht van Wagner Schwartz. Het museum zou kinderseks promoten, zo is de beschuldiging. Iedereen bemoeit zich ermee. Terwijl het anders -op wat kunstminnaars en museummensen na- niemand een mallemoer kan schelen wat er in een museum gebeurt. Om dat te veranderen is tegenwoordig blijkbaar een schandaal nodig.

Er zijn klachten ingediend tegen dit optreden binnen de muren van dit museum. Het openbaar ministerie van São Paulo zal klachten onderzoeken over ‘een optreden met een artistieke naakt bij het Museum voor Moderne Kunst van São Paulo’. De controverse is duidelijk en valt vooraf uit te tekenen. Het naakt wordt het doel van aanvallen door conservatieve groepen. Ze ondersteunen dat met verwijzingen naar pedofilie. Daarop antwoorden kunstenaars en museummensen dat deze conservatieven de artistieke vrijheid willen censureren.

Nadert Brazilië autoritarisme door censureren van tentoonstelling ‘Queermuseu’? Radicaal-rechts ageert tegen hedendaagse kunst

Een bericht op RawStory concludeert uit de voortijdige sluiting van een tentoonstelling dat Brazilië afstevent op het autoritarisme. De vergelijking met Nazi-Duitsland en de tentoonstelling in München in 1937 van Entartete Kunst wordt zelfs gemaakt. De beschuldiging van godslastering, pedofilie, pornografie en bestialiteit wordt door de tegenstanders van stal gehaald als reden voor sluiting. Wat is er werkelijk aan de hand?

Het gaat om de tentoonstelling Queermuseu – Cartografias da Diferença na Arte in het Santander Cultureel Centrum van Ponto Alegre. Santander is een van oorsprong Noord-Spaanse bank. De tentoonstelling is na kritiek en onder druk van de rechtse lobbygroep Movimento Brasil Livre abrupt gesloten op 10 september. Een maand te vroeg. Het Centrum geeft de volgende verklaring. Na een verontschuldiging aan iedereen die zich beledigd voelt volgt de volgende uitspraak: ‘De doelstelling van Santander is het bevorderen van de kunsten en het bevorderen van het debat over de belangrijkste onderwerpen van de hedendaagse wereld, en niet om een gebrek aan respect en onenigheid te genereren.’ Verder zegt het zich nooit te bemoeien met de inhoud van tentoonstellingen ‘om de onafhankelijkheid van de kunstenaars te behouden’, maar ‘wij geloven dat sommige van de werken van de tentoonstelling queermuseu in strijd zijn met symbolen, overtuigingen en mensen, die niet in overeenstemming zijn met onze visie op de wereld. Als kunst niet in staat is positieve integratie en reflectie te genereren, verliest het zijn grotere doel, namelijk de menselijke conditie.’

RawStory ziet de sluiting van de tentoonstelling als een conservatieve coup. Kunst wordt door rechts nu onder vuur genomen. Ongecontroleerde seks en kunst is iets waar autoritaire regimes en naar het autoritarisme neigende leiders niet van houden. Het commentaar van RawStory merkt op naar aanleiding van de sluiting van Queermuseu, ‘wat is de sociale functie van kunst?‘ En: ‘Om de wensen van de burgers beter te sturen (…) moeten autoritaire staten analytisch en kritisch denken onderdrukken. Het gebeurde in Hitler’s Duitsland, Franco’s Spanje en Mussolini’s Italië. Het lijkt erop dat Brazilië nu op dit punt is aangekomen.’ Ook de rechtse politicus Thierry Baudet wijst hedendaagse kunst af. Rechtse politici houden niet van hedendaagse kunst die niet te temmen valt. Dat kan voor kunstliefhebbers een voldoende reden zijn om rechtse politiek af te wijzen.

Foto’s: Werken op de op 10 september 2017 voortijdig gesloten tentoonstelling ‘Queermuseu – Cartografias da Diferença na Arte in het Santander Cultureel Centrum van Ponto Alegre, Brazilië.

Facebook verwijdert iconische foto van 9-jarig napalmmeisje vanwege naaktheid. Machtsmisbruik of preutsheid?

Dit is de iconische foto van het ‘napalmmeisje’ in Vietnam. Een foto van Nick Ut met onder meer centraal in beeld de 9-jarige Phan Thị Kim Phúc met napalm op haar lichaam. Ze was naakt omdat haar kleren door de napalm waren verbrand. Haar dorp Trang Bang was op 8 juni 1972 gebombardeerd door de Zuid-Vietnamese luchtmacht omdat vermoed werd dat er strijders van de Vietcong aanwezig waren. Ut won er de World Press Photo en Pulitzerprijs mee. De foto hielp er aan mee om de publieke opinie te beïnvloeden en te doen kantelen. Vanaf 1973 trokken de Amerikaanse troepen zich geleidelijk terug uit Vietnam.

De foto is niet te zien op Facebook, zo bericht nu.nl in een bericht. Het napalmmeisje zou te naakt zijn en mogelijk zelfs kinderporno zijn. Aanleiding was de Noorse krant Aftenposten die de foto plaatste bij een artikel op Facebook, waarna het sociale netwerk die verwijderde. Nu’nl: ‘Facebook zegt vrijdag dat het bij beelden van naakte kinderen moeilijk is onderscheid te maken tussen geoorloofde nieuwsfoto’s en kinderporno.’ Opmerkelijk is dat niet het geweld van een oorlog, maar de naaktheid van een 9-jarig meisje door Facebook als reden voor verwijdering wordt aangevoerd. Ik plaats dit commentaar met foto op Facebook.

Wat gaat er verkeerd als een foto die in het historische geheugen van generaties is gegrift, prestigieuze prijzen won en eraan meehielp om de publieke opinie te beïnvloeden door Facebook wordt verwijderd? Is hier sprake van nieuwe truttigheid of machtsmisbruik van internetbedrijven die onder een hoedje met regeringen spelen? Kinderporno wordt door politici vaak aangevoerd om maatregelen te nemen die neerkomen op de inperking van de internetvrijheid. Pornografie als excuus voor staatscensuur. Het is absurd dat Facebook meent een historisch belangrijke foto te moeten censureren vanwege de naaktheid van een 9-jarig meisje. Ook nog eens ‘functioneel naakt’ omdat het de verbranding van haar kleren en lichaam accentueert.

Deze ingreep door Facebook zegt dat dit bedrijf te veel macht heeft en er niet weet mee om te gaan. Er is onderhand een catalogus van fouten van Facebook te maken over de bizarre en preutse omgang met naakt. Zoals kankerpatiënte Beth Whaanga, de activistische feministes van FEMEN die hun blote borsten gebruiken als politiek wapen of kunstenaars als Jans Muskee van wie een tekening leidde tot de tijdelijke afsluiting van zijn Facebook-account. Het is de hoogste tijd dat Facebook door de gebruikers tot de orde wordt geroepen.

Foto: Nick Ut, Napalm Girl. Vietnam, 1972.

Facebook zegt nee tegen het naakte realisme van Jans Muskee

Beeldend kunstenaar Jans Muskee kreeg gisteren een melding van Facebook dat iemand bovenstaande foto van twee van zijn tekeningen had gerapporteerd wegens het bevatten van naakt en dat Facebook het ging onderzoeken. Een uur later kreeg Muskee opnieuw een melding met de mededeling dat de foto verwijderd was ‘omdat deze in strijd is met de richtlijnen van de community van Facebook’. Met een link naar deze richtlijnen. Daarop werd zijn account afgesloten. Hij kon pas weer inloggen na het invullen van een verklaring dat zijn tijdlijn geen naakt bevatte. De betreffende richtlijn ‘voor de Facebook-community’ over naakt luidt als volgt:

Heeft Facebook zorgvuldig gehandeld bij de verwijdering van de foto van de tekeningen van Muskee en de tijdelijke sluiting van zijn account? Het lijkt er sterk op dat de algoritmen van Facebook op hol waren geslagen en het niet volgens de eigen richtlijnen handelde. Want de foto van beide tekeningen die Muskee op zijn tijdlijn plaatste is geen ‘pornografisch materiaal’ of bevat ‘expliciete seksuele inhoud waarin een minderjarige is vertegenwoordigd’. Jans Muskee is een tekenaar die zijn artistieke verbeelding de ruimte geeft om het menselijk lichaam weer te geven. Facebook achtte het in dit geval blijkbaar nodig beperkingen op te leggen vanwege de weergave van naakt. De uitzondering die Facebook maakt voor artistieke uitingen in de vorm van ‘foto’s van een beeldhouwwerk zoals David van Michelangelo’ vond Facebook hier niet van toepassing.

Het gaat hier niet om naakt, Jans Muskee of om degene die het nodig vond om ‘het misbruik te rapporteren’. Het gaat om de machtspositie van Facebook. Om te kunnen functioneren is het voor actiegroepen, instellingen of personen noodzakelijk om gebruik te kunnen maken van sociale media. Facebook speelt hierbij een centrale rol. Door sluiting verhindert Facebook dat zonder dat er een alternatief voorhanden is. Door dit bijna-monopolie zou Facebook extra zorgvuldig in haar argumentatie moeten zijn. Wat gebeurt er als er nogmaals een rapportage van misbruik over Jans Muskee komt? Wordt deze kunstenaar dan voor langere tijd afgesloten? Daarnaast is tegen uitsluiting door Facebook geen beroep mogelijk wat het er nog onrechtvaardiger op maakt.

Dit geval staat niet op zichzelf. De sextremistes van Femen die hun borsten inzetten als politiek wapen gaan op Facebook met ‘geblurde’ -dus vervormde- borsten door het leven. Hun Facebook-pagina’s werden in 2013 tijdelijk afgesloten wegens ‘het verspreiden van pornografie en bevorderen van prostitutie’. Maar Femen is een politiek-feministische organisatie die opkomt voor vrouwenrechten en strijdt tegen uitbuiting van vrouwen door pornografie en prostitutie. Nog tragischer is het geval van de Britse George Rolph die in 2013 een hongerstaking was begonnen en nauwelijks publiciteit kreeg in de media. Op de 14de dag van zijn staking werd zijn account zonder opgave van reden of aantoonbare aanleiding door Facebook gesloten. De moraal: een Facebook-pagina beginnen tegen Facebook omdat het je account afsluit is de paradox van de nieuwe tijd.

Foto 1: Door Facebook verwijderde tekeningen van Jans Muskee van een posting op Facebook.

Foto 2: Schermafbeelding van richtlijnen van Facebook over naakt.

Protest Kopenhagen tegen tentoonstelling Dan Park. Welke agenda?

Wanneer doet kunst er toe, wanneer roept het reacties op? Niet vaak. Liever gezegd, eigenlijk nooit. Er is een uitzondering, als kunst onderwerp van politiek wordt en een discussie ontstaat of het nog binnen de grenzen van de meningsuiting valt. Vaak komen de begrippen racisme, islam of pornografie dan om de hoek kijken. Iedereen wordt wakker en windt zich op over kunst. Pro of contra. Juist dan wordt kunst ondergeschikt aan een politieke partij, een standpunt,  een kunstenaar die afstoot of aantrekt, een gedachtegoed of het idee van de meningsuiting. Ook dan doet de kunst er niet toe omdat het een middel is geworden. Zoals afgelopen week gebeurde met de constructie ‘Amsterdamse kunstenaar Theourgos’ over wie kamervragen werden gesteld omdat zijn werk nergens tentoongesteld zou kunnen worden vanwege angst voor moslimradicalen.

In Denemarken gaat de soap over de Zweedse kunstenaar Dan Park verder. Begin oktober sprong de Free Press Society (Trykkefrihedsselskabet) voor hem in de bres en bood het op entartetekunst.dk negen collage-achtige werken van Park te koop aan met puntige marketing: ‘Sweden’s most dangerous pictures buy them here’. Vraagprijs was 800 USD per stuk. Park bekritiseert met onbeholpen, maar ruwe werken wat-ie ziet als het progressief-correct denken van de Zweedse samenleving. Vanaf vandaag worden de werken voor het eerst publiekelijk getoond, in de kelderruimte van de Trykkefrihedsselskabet in het Kopenhaagse Østerbro.

Dat konden anti-racisten zich niet laten welgevallen zodat gisteren de NGO African Empowerment Center een demonstratie hield in Østerbro. Vraag was ‘kunstudstilling og demonstration’. Niks bijzonders. De Deense samenleving is goed bij machte om zulke meningsverschillen in harmonie te verteren. Hoewel eerder een ruit ingegooid was bij galerie Hornsleth & Friends en de eigenaar met de dood werd bedreigd als-ie de kunst van Park toonde. Hij zag er vanwege de bedreiging vanaf. De intolerantie van de tolerantie ziet er vaak minder fraai uit dan de vertegenwoordigers ervan zelf beweren en lijkt dan op wat ze zeggen te bestrijden.

Wel bijzonder is wat de anti-racistische Solomon E Lyttle en Britse eigenaar van de Black Pop Contemporary Art Gallery in Kopenhagen als commentaar geeft: ‘If Park had a drop of talent, there would be no need to use the suffering of others to politicise and further his own agenda. And that’s exactly what it is: an agenda. Park needs to resort to sensationalism in order to get attention.’ en ‘He has tricked those who lack intelligence and morals into believing this is about ‘free speech’. This is about greed and a desperate need for attention, both on the part of Park and anyone else who wants to show this garbage.’  Dit klinkt merkwaardig, want welke hedendaagse kunstenaar die een carrière op wil bouwen en aan de weg timmert heeft nou geen eigen agenda?

Zodat opnieuw duidelijk is dat als kunst stof doet opwaaien het om de ophef erover gaat. Van een kunstenaar die geen talent zou hebben en bagger maakt, volgens Lyttle. Of ‘Theourgos’ voor wie iets vergelijkbaars geldt, hoewel mystificatie het doel is. Maar zelfs dan, maakt het uit of Park talent heeft en bagger maakt? Is dat een reden om te verhinderen dat zijn werk publiekelijk getoond wordt? Dat zou de kunst pas echt serieus nemen.

Foto: Schermafbeelding van video ‘Sådan ser Dan Park udstillingen ud’ (Dan Park tentoonstelling te zien; Beneden in een vochtige kelder, weggestopt van de straat exposeert Press Society de Zweedse provocerende kunstenaar Dan Park die volgens velen racistisch is).

Facebook, Beth Whaanga, kanker, naaktheid en vriendschap

Facebook kent strenge regels over naakt. Zoals geen blote borsten. De activistes van FEMEN die hun lichaam inzetten om topless te protesteren kunnen zo op Facebook geen volledig verslag van hun acties doen. Verschillende pagina’s van nationale afdelingen werden vorig jaar zelfs tijdelijk afgesloten door Facebook. Onvrijwillig. Die sluiting leverde nieuw protest op als een eeuwig vliegwiel van tegenstand. Nu worden door Facebook de tepels van de feministes geblurd. Vaag gemaakt. Wat de vrouwen schimmiger maakt dan ze zijn.

Facebook neemt als commercieel bedrijf dat allerlei doelgroepen bedient het zekere voor het onzekere. Het maakt geen onderscheid tussen naakt als politiek protest, illustratie van een ziekte, kunst of pornografie. Facebook kenmerkt op voorhand elke naaktheid als pornografie. Toch kan het dat niet in alle gevallen volhouden, zoals het verhaal van de Australische Beth Whaanga verduidelijkt. De Vrouw Onder de Rode Jurk.

Beth Whaanga is kankerpatiënte, moeder van vier kinderen, heeft een FB-pagina, maatschappelijke steun en de behoefte om verslag van haar ziekte te doen. Door de littekens van de operaties te laten zien wil ze aantonen wat kanker kan aanrichten. Als een Sophie Ristelhueber-project dat het lichaam als oorlogstoneel toont. Met als doel om te laten zien hoe belangrijk preventie is en regelmatige lichaamscontrole noodzaak is.

Hoe moet Facebook daarmee omgaan? Het zou bot zijn om het oprechte verslag dat Beth Whaanga van haar lichaam geeft te blurren. Facebook heeft dat dan ook niet aangedurfd. Maar meer dan 100 ‘vrienden’ zeiden de vriendschap op, zo gaat het verhaal. De naaktheid zou te onthullend zijn. Wat Beths zus Emma Rayner tot de opmerking bracht dat deze vrienden geen ruggengraat hebben. Het roept de vraag op wat vrienden op Facebook waard zijn en hoe diep een vriendschap op Facebook gaat als vrienden zo gemakkelijk afhaken.

Foto: Beth Whaanga toont haar lichaam na operaties.

Femen: lak aan de schijndemocratie van Facebook en Tunesië. Stoer

Femen.org plaatst bovenstaande foto bij twee berichten De eerste zegt: ‘Amina calls Tunis for antiislamists revolution!‘ en de volgende ‘Islamist censorship‘. Het tonen van een topless foto van Amina Tyler is een protest tegen ‘het fake Islamistische model van de ‘democratie’ van de Tunesische autoriteiten’ en een voortgaand geschil met Facebook dat telkens afbeeldingen van borsten laat vervagen of ‘blurt‘. Tamelijk betuttelend voor wie het eigen lichaam als wapen wil inzetten.  Dat protest wordt buiten de orde geplaatst. Politiek-religieus in Tunesië en economisch bij Facebook. Vrouwen van FEMEN hebben geen goed woord over voor de censuur door zowel de islamisten als Facebook en de behandeling van de klachten. Ze zeggen: ‘Fuck Your Morals!‘ Hebben ze gelijk? In elke geval maakt FEMEN het lichaam tot een levende muurkrant vol protest.

Strijd over postzegels, Marianne, Inna en FEMEN

In Frankrijk won een postzegel dat de nieuwe feministes van FEMEN zou verbeelden de competitie voor een nieuwe Marianne. Zo licht ontwerper Olivier Ciappa toe. Elke president mag een eigen Marianne kiezen en kan zich met deze keuze profileren. Deze moederfiguur vertegenwoordigt de Franse republiek en is een tijdje het gezicht van Frankrijk. Onder meer Brigitte Bardot (1969), Mireille Mathieu (1978) en Catherine Deneuve (1985) gingen FEMEN-voorvrouw Inna Shevchenko voor. Zij inspireerde ontwerper Ciappa. De keuze voor iconen uit de populaire cultuur is begrijpelijk vanwege de veilige keuze. Elke Fransman moet zich erin kunnen vinden.

Omdat Marianne het symbool van de Republiek is ligt de keuze gevoelig. De kritiek barstte los. FEMEN vergrootte dat uit door critici te reduceren tot nationalisten, reactionairen, homohaters en ander fascistisch tuig. FEMEN ziet op haar website in de keuze voor het ontwerp van Ciappa een bevestiging van de eigen strijd. Die het verbindt met de Franse Revolutie en het streven naar gelijkheid. De keuze voor FEMEN is opvallend. Deze keer dus geen icoon uit de populaire cultuur, maar een uit Oekraïne afkomstige politieke activiste.

Zien we wat we zien? Of denken we te moeten zien wat het bijschrift zegt? Ciappa zegt zich te hebben laten inspireren door allerlei voorbeelden. Inna Shevchenko was daarvan wel de belangrijkste. In de postzegel zal niet voor iedereen het gezicht van de oprichtster van FEMEN terug te vinden zijn. Eerder doemt een poezelig meisje als hoofdpersoon uit een tienerstrip op. In de postzegel is zonder voorkennis geen directe verwijzing naar FEMEN of Inna Shevchenko te herkennen. Conclusie is dat in de discussie over de nieuwe Marianne de beeldenstrijd het verliest van de woordenstrijd. In een beeldcultuur beslist zoals vaak de onderliggende tekst.

Foto 1: Franse postzegels met nieuwe Marianne. Ontwerp: Olivier Ciappa.

Foto 2: Activiste en oprichtster van FEMEN Inna Shevchenko (rechts).