Op weg naar een vredelievende islam met Charlie Hebdo

De cartoon op de voorpagina van het Franse satirische weekblad Charlie Hebdo krijgt kritiek omdat het zou aanzetten tot islamofobie. In een artikel geeft het Belgische HLN een overzicht van de reacties. Met verwijzing naar de aanslag in Barcelona door islamisten zegt de tekst ‘Islam, religie van vrede … voor eeuwig!’ Sommigen nemen het ook op voor het weekblad omdat spot moet kunnen en de cartoon de rol van religie in de aanslag belicht. In de berichtgeving wordt dat laatste nauwelijks genoemd en wordt de kwestie omgeleid tot een vraag over de grenzen aan de veiligheid. Ook op de FB-pagina van Charlie Hebdo wordt het debat heftig gevoerd.

Een satirisch blad mag de spot drijven met de islam. Het is een religie met vele verschijningsvormen. Feit is dat sommige ervan niet vredelievend, maar oorlogsgezind zijn. De politieke islam of het islamisme promoot oorlog en chaos. Dat mag genoemd worden. Zelfs als wereldwijd de islam tegen de zin van de meerderheid van moslims op grote schaal gekaapt wordt door pseudo-moslims, dan nog handelen die laatsten binnen de islam in naam ervan. Om die reden kan de islam niet ondubbelzinnig een religie van vrede genoemd worden.

Het is de vraag of Charlie Hebdo verstandig handelt door deze cartoon in de nasleep van de aanslagen in Catalonië op de voorpagina te zetten. Wat beoogt het hiermee? Het is onderhand wel duidelijk dat de islam niet ondubbelzinnig een vredelievende religie is omdat er te veel verschijningsvormen van de islam zijn die haaks staan op die vredelievendheid. Door middel van spot bevordert de cartoon de bewustwording over de islam. Want dit soort aanslagen zijn geen veiligheidskwestie, maar een kwestie van ideologie en geloof.

Dit terrorisme van de politieke islam kan uitsluitend op het niveau van de politiek opgelost worden. Indammen ervan door verhoogde veiligheidsmaatregelen is voor nu noodzakelijk, maar biedt voor de lange termijn geen soelaas. De cartoon raakt aan de aloude kwestie die maar niet definitief beantwoord wordt. Namelijk of moslims de plicht hebben zich ter bescherming van hun geloof er actief voor in te zetten door de pseudo-moslims buiten de deur te zetten en of dit op dit moment in voldoende mate gebeurt. Het antwoord op die laatste vraag is negatief. Dat komt door factoren die de islam verdeeld, verzwakt en onderontwikkeld maken.

Paradox is dat Europa gebaat is bij een sterke, goed georganiseerde, democratische en wetenschappelijke islam die de pseudo-islam van het islamisme resoluut buiten de deur zet, maar Europa het vanwege de verdeeldheid binnen de islam niet aandurft om een stap te zetten en achteraf te moeten constateren dat het een oorlogszuchtige islam heeft helpen versterken. Daarom moet de eerste stap van de moslims zelf komen. Zij moeten Europa ervan overtuigen dat de islam kansvol is als vredelievende religie door concrete resultaten te boeken die vervolgens in de publieke opinie als een koevoet kunnen dienen. Dat is via een omweg de bewustwording die de cartoon vergroot. Het dient een tweeledig doel. Het wijst de vredelievende moslims op de urgentie om georganiseerd en in grote getale in actie te komen en wijst critici van de islam erop dat het einddoel een vredelievende islam kan zijn. Hoe weinig realistisch dat perspectief op dit moment ook lijkt.

Foto: Voorpagina met cartoon van Charlie Hebdo van 23 augustus 2017. Met tekst ‘Islam, religie van vrede … voor eeuwig!. 

FEMEN vormt ‘anti-fascistisch front’ tegen politieke islam en extreem-rechts

Verwijzingen naar fascisme of anti-fascisme zijn doorgaans de kortste weg naar misverstand en verwarring. Naar welk fascisme verwijzen ze? Dat van de historische Mussolini in Italië, Hitler in het Derde Rijk, Stalin of Mao in hun communistische heilstaten, of dat van meer recente potentaten als Putin, Pol Pot, Marine Le Pen, Recep Erdogan, Koning Salman, Kim Jung-un of Hugo Chavez? Zo is het een kwestie van perspectief of men een politieke leider fascist of anti-fascist noemt. Vertel me wie u bent en ik vertel u wie u een fascist noemt. Historicus Jacques Presser vertelde ooit aan Gerard Reve wat deze in een brief aan Carmiggelt memoreerde: ‘Het nieuwe fascisme zal zichzelf “anti-fascisme” noemen’. Kortom, het fascisme is op z’n minst geen eenduidige term, soms een bewuste afleiding van wat het echt is en vaak een grabbelton of een mozaïek.

Activistische vrouwenbeweging FEMEN plaatste op 6 januari een commentaar dat bedoeld is als programma voor 2016 waarin het zich profileert als anti-fascistisch front. Dat doet het ergste vrezen, maar het valt mee. FEMEN ziet het islamisme en rechts-extremistische politieke partijen als fascistisch en dat klinkt aannemelijk.

Over islamisten: ‘Political Islam has gathered its troops against the values of equality, freedom, coexistence, emancipation and progress, considering these values as “Western” ideas and thus racist, needing to be destroyed. We assert instead that these values are universal.’ En over extreem-rechtse partijen: ‘extreme right political mafias, such as the Front National, struggle to take advantage of the climate of fear and gain voters seduced by their manly speeches to counter Islamism. Armed with sexist, xenophobic, racist, homophobic ideals, promoting a fantasized Christian supremacy, they are the political representatives of the same totalitarianism, based on the division of society and segregation, to ensure the superiority of a group of individuals over others.’ De politieke islam en extreem-rechts blijken twee kanten van dezelfde medaille.

FEMEN beweert dat de politieke islam en extreem-rechtse partijen elkaar aanvullen, op elkaar reageren en bestaan dankzij de ander. Dat valt te bezien. Dat extreem-rechtse politieke partijen de politieke islam nodig hebben om zich te profileren en te kunnen groeien is duidelijk. Maar of de politieke islam die buiten Europa het meest manifest is niet kan bestaan zonder extreem-rechts valt te betwijfelen. Want de politieke islam zet zich tegen de hele westerse samenleving af en heeft daar niet specifiek extreem-rechts voor nodig. Maar FEMEN heeft gelijk dat islamisten en rechts-extremisten in 2016 de grootste bedreiging vormen voor de waarden zoals we die kennen. Islamisme en rechts-extremisme verdienen het daarom om met voorrang bestreden te worden. En of we het fascisme en de bestrijding ervan anti-fascisme noemen is bijzaak.

Foto: Schermafbeelding van afbeelding uit artikel ‘FEMEN Antifascist Front 2016’, 6 januari 2016.

Femke Halsema antwoordde Federica Mogherini over religie en politiek

Minister Asscher (Sociale Zaken en Werkgelegenheid, PvdA) beantwoordde op 18 augustus mede namens minister Koenders kamervragen van de PVV over het bericht ‘EU: Wij willen meer politieke islam in Europa’. Hiermee verwezen De Graaf, Beertema en Wilders naar de toespraak ‘Call to Europe V: Islam in Europe’ van de Italiaanse EU-commissaris voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid Federica Mogherini op 25 juni 2015.

Mogherini’s toespraak heeft aandacht getrokken door de uitspraak dat de politieke islam deel van Europa uitmaakt: ‘For this reason I am not afraid to say that political islam should be part of the picture. Religion plays a role in politics -not always for good, not always for bad. Religion can be part of the process.’ Kritiek op Mogherini betrof niet de algemeen aanvaarde opvatting dat religie of de islam deel is van de politiek, maar dat de politieke islam dat doet. De politieke islam of het islamisme is immers een radicale opvatting van de islam die haaks staat op de democratie, de rechtsstaat, de diversiteit en de open samenleving waarvoor de EU en Mogherini pleiten te staan. Hoe is het mogelijk dat een EU-commissaris zo’n ideologie omarmt?

De vragen van Geert Wilders en z’n partijgenoten zochten niet de nuancering en de scherpte die het Lodewijk Asscher moeilijk kon maken. Vragen die het hem wel moeilijk hadden kunnen maken en het pleidooi van Federica Mogherini voor de politieke islam onderuit had kunnen halen zijn te vinden in de Ab Harrewijn lezing over religie en politiek van voormalig GroenLinks-leider Femke Halsema uit 2008.

Halsema bewandelt in de rol die ze religie toemeet een middenweg. Die religie volop de ruimte geeft, maar de ‘ethische superioriteit’ ervan afwijst omdat het een debat blokkeert: ‘Ethische superioriteit, het geloof van het weten, draagt ook de kiem van geloofs- of gewetensdwang in zich. Omdat eenvoudig niet voorstelbaar is of invoelbaar is dat mensen tot andere ethische afwegingen zouden kunnen komen, nemen ethische keuzes ook de vorm aan van een gebod of een verbod.’ Het geloof van het weten karakteriseert de politieke islam die niet een open debat met anderen zoekt, maar uitroept: ‘Islam is de oplossing!‘. Halsema gaf ooit het perfecte antwoord aan Mogherini die niet eens beseft voor welke waarden Europa staat dat ze mag vertegenwoordigen.

Foto: ‘An Islamist protestor in London protesting over anti-Muslim cartoons, 6 February 2006’.