Kunstenaar Gary Flemmons in Austin, Texas protesteert tegen Trump. Reacties worden ingegeven door politieke voorkeur alleen

In politiek moeilijke tijden toont zich de functie van kunst het best. In Austin, Texas maakt kunstenaar Gary Flemmons in eigen tuin zijn ‘Trump Tower’. Hij heeft kritiek op ‘de crisis aan de grens’ en het regeringsbeleid dat migranten onder erbarmelijke omstandigheden in detentiecentra opsluit. Zijn werk wordt door omroep KVUE ‘controvesial art’ genoemd. Vraag is hoe normatief die etikettering is en of het zorgvuldige journalistiek niet te buiten gaat. Anderzijds krijgt KVUE kritiek omdat het aandacht aan Flemmons en zijn werk besteedt.

Op de Facebook-pagina van de omroep lokt een posting over dit onderwerp meer dan 300 reacties uit. Vele ervan zijn voorspelbaar, ze betwijfelen of Flemmons een kunstenaar is en of hij kunst maakt. De kloof die door de Amerikaanse samenleving loopt wordt zo naadloos vertaald in de goed- of afkeuring voor Flemmons.

Zo blijven er in een gepolariseerde samenleving maar twee smaken over. Men is het volledig eens of oneens met hem. Er lijkt geen ruimte voor opinies die het eens zijn met de politieke analyse van Flemmons, maar zijn uitvoering belabberd vinden. Om dat op te merken moet men waarschijnlijk een buitenstaander zijn.

Kwestie Kavanaugh is verschijnsel van verziekt politiek systeem. Reuring, polarisatie en onvermogen om met elkaar te spreken

De kwestie Kavanaugh domineert de Amerikaanse politiek. De rechter -of sommigen zeggen de conservatieve ideoloog die zich uitgeeft voor rechter- wiens benoeming tot het Supreme Court op de agenda staat. De inzet is hoog: de politieke kleur van het hoogste rechtscollege. Media en partijen kiezen partij. Grofweg zijn er drie stromingen te onderscheiden die met elkaar communiceren als doven zonder doventaal. 1) De Republikeinse en/of conservatieve factie die zegt dat de beschuldigingen tegen Kavanaugh onjuist zijn en op te vatten zijn als een Democratische actie om de benoeming te vertragen of zelfs te blokkeren; 2) De Democratische en/of progressieve factie die geen woord gelooft van Kavanaughs beweringen dat hij onschuldig was begin jaren ’80, maar onvoorwaardelijk de drie vermeende slachtoffers (Christine Blasey Ford, Deborah Ramirez, Julie Swetnick) gelooft; 3) de afwachtende factie die zegt dat de feiten tekortschieten om vooralsnog en mogelijk uiteindelijk te kunnen oordelen en om opschorting van de benoeming en nader onderzoek door de FBI vraagt.

De kwestie Brett Kavanaugh tekent de gepolariseerde partijpolitiek van de VS die hevig is ontspoord. Vraag is of dit in de nabije toekomst nog te herstellen valt door bijvoorbeeld een volksbeweging van onderop die het grote geld uit de politiek jaagt en de politiek weer weet te deradicaliseren. Probleem is dat rechter of politicus niet langer de grondwet of de verworvenheden van de rechtsstaat vooropzetten, maar uitgaan van het belang van hun partij. Dat wordt gekocht en aangestuurd door sponsors en lobbyisten die ver van de gemiddelde Amerikaan verwijderd zijn geraakt. Kwestie Kavanaugh is een ongezond verschijnsel van een verziekt systeem.

Frank Bosman betreurt het dat rooms-katholieken zich uitschrijven

Antwoord op ‘cultuurtheoloog’ Frank Bosman die vanuit de achterhoede van een zich terugtrekkend religieus leger de positie van de Nederlandse religieuze organisaties probeert te verklaren, soms zelfs te verdedigen. Dat doet hij onder andere als commentator voor de EO. In zijn verdediging neemt hij half-verklarend, half-politiserend godsdienst als fenomeen in bescherming en probeert het als noodzakelijk, onherroepelijk en onvermijdbaar voor te stellen. Onder meer als hij zegt: ‘Je kan wel uit de kerk stappen, maar de kerk stapt niet uit jou. De kerk laat in principe niemand gaan.’ Dat betekent dat iemand die gedoopt is nooit definitief uit de kerk kan stappen. Dat is een dogmatisch standpunt dat mensen buiten de kerk tegen hun zin opgedrongen wordt. Want ook buiten de kerk worden ze nog geclaimd door de kerk. Het is duidelijk dat dit standpunt er niet aan meehelpt om kerken het beetje sympathie en reputatiewaarde dat ze nog bezitten te laten behouden.

Foto: Schermafbeelding van FB-post van Frank Bosman met eigen reactie, 18/19 september 2018.

Petitie: Vernieuwing kiesstelsel. Over ‘electoraal poolen’

Vernieuwing van het Nederlandse kiesstelsel is nodig. Of liever gezegd: vernieuwing van het politieke bestel is nodig. Want het kiezen, ofwel het electorale proces is slecht een onderdeel van het totale politieke bestel van de staatsinrichting met regering, parlement, staatsinstituties en politieke partijen. Enfin, eerst het kiesstelsel.

In 2010 benaderde ik wat Rudy van Belkom nu voorstelt op een andere manier met het voorstel van ‘electoraal poolen’. Ik lanceerde het om het centrum te versterken, het belang van partijen te relativeren en de burger in de bestuurdersstoel te krijgen. Dat poolen komt erop neer dat kiezers met een gedeelde voorkeur elkaar als het ontbrekende stukje van de puzzel vinden en samen als pakket stemmen. Stel dat kiezer A twijfelt tussen D66 en PvdA, kiezer B tussen D66 en GroenLinks en kiezer B tussen GroenLinks en PvdA. In dit voorbeeld spreken ze dan samen af om 1 stem op zowel D66, PvdA als GroenLinks uit te brengen. Het voorbeeld kan uitgebreid worden over meer kiezers en in andere combinaties. In 2012 probeerde jongerenbeweging G500 een andere oplossing van gesplitste stemmen uit en noemde het de stembreker. Omdat het te ingewikkeld was sloeg het niet aan. Het stond ook haaks op het idee van electoraal poolen dat de macht terug wil geven aan de burger zonder het te institutionaliseren in een pseudo politieke partij of beweging als G500.

Het voorstel van Rudy van Belkom gaat uit van dezelfde aanname als electoraal poolen, namelijk dat niet alle kiezers volledig achter alle standpunten van een bepaalde partij staan, maar hun loyaliteit over partijen willen verdelen. Maar het verschil is dat hij het programma van een partij niet buiten schot laat en beoogt dat in een tweetrapsraket van kiezen en eliminatie bij te stellen door een hiërarchie in standpunten te bewerkstelligen. Om zo de werking van een partij van buitenaf bij te sturen. Vraag is of dat haalbaar is. Het gedachtengoed van politieke partijen komt doorgaans na veel wikken en wegen, dus intern polderen tot stand.

Het standpunt dat ego’s en populisme naar de achtergrond verdwijnen door per thema een standpunt van een partij te kiezen, zal naar verwachting in de praktijk eerder de andere kant opwerken. Want de klassieke, niet-populistische partijen die hun taak verantwoord opvatten presenteren in hun programma hun gedachtengoed als totaalpakket. Met zoals dat in politieke termen heet een mix van ‘zoete’ en ‘zure’ standpunten. Als kiezers daarin een rangorde kunnen aanbrengen is het aannemelijk dat ze de voorkeur geven aan de ‘zoete’ standpunten die hun eigenbelang dienen, het snelst renderen of het best bij hun karakter harmoniëren. Het is logisch om te veronderstellen dat de lange termijn strategie daardoor nog verder naar de achtergrond verdwijnt dan dat in de partijprogramma’s met een horizon van maximaal vier jaar toch al gebeurt.

Meer zie ik daarom in electoraal poolen dat de partijprogramma’s ongemoeid laat en ze in hun totaal weegt. Trouwens software van Liquid Feedback bevat nu al uitgewerkte toepassingen om minderheidsstandpunten in een technische omgeving van E Democracy ofwel internet-democratie te wegen. In een continu proces. De Piratenpartij heeft het als een van de kernpunten in het partijprogramma opgenomen. Ook daarom zal het geen wonder zijn wat op dit moment mijn electorale pooling ‘waarschijnlijkheid’ is: 60% Piratenpartij; 20% GroenLinks en 20% Partij voor de Dieren. Maar die stem kan ik nu nergens kwijt. Zal dat ooit wel kunnen?

Foto: Schermafbeelding van petitie ‘Vernieuwing Nederlandse kiesstelsel’, 18 september 2015.

Lubbers drukte partijpolitieke benoemingen Tilburg en Den Bosch door

Het Brabants Dagblad reconstrueert aan de hand van geheime dossiers het machtsspel rond de burgemeesterbenoemingen van Tilburg en Den Bosch eind jaren ’80. Een zeer verdienstelijk onderzoek dat navolging verdient. ‘Per abuis waren die dossiers, die veel vertrouwelijke gegevens bevatten, niet afgesloten voor inzage. Brabants Dagblad ontdekte het lek en stelde het Nationaal Archief daarvan onlangs op de hoogte, maar niet nadat wij een aantal dossiers hadden gekopieerd, onder meer de dossiers van Dries van Agt, Don Burgers, Gerrit Brokx, Ed Nijpels en Ed van Thijn.’ Er zit dus nog het een en ander in het vat.

Toenmalig minister-president en CDA’er Ruud Lubbers manipuleerde en schoffeerde de voordrachten van de vertrouwenscommissies. De Brabantse Commissaris van de Koningin Frank Houben (CDA) stelde zich daarbij ondergeschikt op in dienst van Lubbers. Bij lezing van de dossiers Burgers (Den Bosch) en Brokx (Tilburg) valt op dat het bij dit soort benoemingen uitsluitend om partijpolitiek gaat. In het bijzonder het dossier Brokx is leerzaam omdat de vertrouwenscommissie ‘tot haar spijt moest constateren in hem niet het minste vertrouwen te hebben’. Commissaris Houben hangt in de verantwoording een betoog op waar geen logica in te ontdekken is en dat Brokx goedpraat. Bij de benoeming in Den Bosch stond Don Burgers in elk geval nog op de tweede plek. Daar werd oud-minister Bram Stemerdink (PvdA) gepasseerd door Lubbers en Houben.

Publicatie van beide dossiers tekent het failliet van de Nederlandse partijpolitiek. Niet de kwaliteit van het openbaar bestuur, of de stad en haar inwoners staan centraal bij deze benoemingen, maar enkel en alleen het partijbelang. Overigens schermt in zijn reactie op Lubbers toenmalig fractievoorzitter van de PvdA Wim Kok ook met allerlei claims en percentages. Ook Kok claimt benoemingen namens de PvdA. Het nieuws is dan ook niet zozeer dat Ruud Lubbers machtspolitiek speelt, maar dat alle partijen dat doen. Zolang ze de functies in het openbaar bestuur kunnen blijven beschouwen als hun bezit kunnen de partijen hun claim op deze functies blijven leggen. Dit is een onhoudbare en onbillijke situatie in een land waar slechts zo’n 2% van de bevolking lid is van politieke partijen en 98% niet in aanmerking komt voor hoge functies in het openbaar bestuur.

Foto: De junior burgemeester bezoekt Brakkestein, 1930. Credits: Regionaal Archief  Nijmegen.

Politieke hervorming is het antwoord op populisme van PVV en SP

Hebben Jan Marijnissen en Geert Wilders de verruwing van de politiek op hun geweten? Mogelijk gemaakt door voorbereidend breekwerk van Pim Fortuyn in 2001-2002. Nee, want het onderschat de continuïteit. Vanaf 1994 toen het eerste Paarse kabinet aantrad hebben politieke partijen talloze kansen op politieke hervormingen bewust geblokkeerd. Ze zijn hoofdzakelijk bezig met hun positionering, onderlinge relatie en voortbestaan. In dat autisme naderen gevestigde partijen de Amerikaanse Democraten en Republikeinen.

De links-populistische SP en de rechts-populistische PVV voegen zich in dat politieke klimaat. Met een ruwe toon en een nederlaagstrategie hebben ze als nieuwkomers de grenzen opgezocht. Maar dat deden ze binnen de voorwaarden van een stagnerende politiek die zelf al lange tijd de ramen had gesloten voor hervormingen. En niet te vergeten ontbrekende machtsdeling met en inspraak van de burger. Zelfs kleinschalige experimenten zijn door de zittende politiek geblokkeerd of gefrustreerd. Zoals het burgemeestersreferendum.

Het succes van de PVV is het tekortschieten van de zittende politiek. Moet men dat de PVV of de rest verwijten? Het is niet de tragiek dat rechts nu cultureel de macht terugeist, maar dat het centrum geen plek voor opvattingen is zonder uitsluiting van anderen. Dan nam ook het bestaansrecht van Wilders af. Critici van Wilders worden ongewild onderdeel van de polarisatie die ze zeggen te bestrijden. Dat bouwt echter niets op. Daarom ligt de oplossing voor Wilders niet in de kritiek op hem, maar in de uitwerking van een alternatief.

Oplossing is een open politiek systeem dat de middenpartijen dient. En tegelijk door schaalverkleining de invloed van burgers op de partijen vergroot en de macht van de partijen verkleint. De macht behoort bij de kiezers te liggen, niet bij de 2% van de bevolking die partijlid is. Want deze dienen niet het algemeen belang.

Politiek is te belangrijk om het aan de politieke partijen over te laten. Door experimenten op lokaal niveau kunnen machtsdeling en inspraak vergroot worden. Experimenteer maar eens met een ‘dienstplicht’ in het openbaar bestuur. Of met een kiessysteem zoals het ‘electoraal poolen‘ dat niet de uitersten, maar het centrum versterkt en het belang van partijen relativeert. Kiezers gebruiken dan een partijenprogramma als bouwsteen, als handelswaar. Niet langer als een ultieme waarheid. Die achteraf toch nooit een waarheid is.

Foto: Jan Marijnissen als grote leider op SP Transparant

Johanna en George over religie en islam 13

Laatste, 13de deel van een discussie tussen Johanna Nouri en George Knight.

George: Het teken aan de wand moet dan toch het cultuurverschil zijn dat eerder ter sprake kwam. Ook proef ik een verschil in taalbeleving -om het zo neutraal mogelijk te zeggen- dat vermoedelijk eerder individueel dan anderzins bepaald wordt. Als twee welwillenden -daar ga ik vanuit- al zo langs elkaar heenpraten, dan kun je je voorstellen dat de kloof tussen kwaadwillenden helemaal onoverbrugbaar is. Dat maakt triest. Maar het constateren en erkennen van het verschil is ook tegelijk de eerste stap om het te dichten.

Ik kan je correctie van mijn onvolledige weergave van jouw vermeend legalistische standpunt billijken. Dank ervoor. Natuurlijk staat de constitutie buiten kijf. We hoeven dat niet te blijven herhalen. Hoewel dat ook weer nuancering vraagt omdat de ontwikkeling ervan nooit stilstaat en door elke volksvertegenwoordiger mag worden gewijzigd. Maar door alle institutionele waarborgen en internationale inbedding is wijziging van de grondwet een lastig, bijna onmogelijk proces. Daarom denk ik dat we ons geen onnodige zorgen moeten maken over polarisatie. De herhaalde bezwering tegen polarisatie zou wel eens schadelijker kunnen zijn dan de herhaalde bezwering door de polarisatie zelf. Ik vind dat vele tegenstanders onvoldoende beseffen dat zij door het voorbijgaan aan de nuance mede onrust stoken. Zo spelen ze ongewild de polarisatie in de hand.

Ik ben verheugd dat we uiteindelijk hetzelfde doel blijken te hebben, namelijk een krachtige burgerrechtenbeweging waarin politieke kleur, religie of sociale klasse er niet toe doet. Dat is dan toch de gemeenschappelijkheid die onder onze woorden verscholen lag. Het moest wel zo zijn om in gesprek te blijven.

Johanna: Ik denk dat het heel erg zoeken is hoe je omgaat met de polarisatie. Je kunt stellen er niet aan mee te doen door elk debat te mijden, en de praktijk laat zien dat het debat daar niet minder om wordt. Je kunt ook elk debat aangaan, en dat leidt evenmin ergens toe. Het is dus zoeken naar een tussenpositie.

Ik denk dat de vraag die we nu aan de orde hebben, een belangrijke is. Niet ‘wat scheidt ons’, maar ‘wat bindt ons’? Dat wil niet zeggen dat we het niet over verschillen mogen hebben, maar het is een geheel ander vertrekpunt. Als je vanuit gezamenlijkheid spreekt over verschillen leidt dat tot een ander debat. Hopen wij beiden.

In deze tijd van vergaande polarisatie en verharding van standpunten wordt het steeds moeilijker om nog naar elkaar te luisteren. Opmerkingen worden dan gekleurd door wat je eerder hebt gehoord en ook door je eigen ervaringen tot dat moment. Ik begrijp wat je bedoelt als je stelt dat we niet steeds hoeven te herhalen dat de constitutie buiten kijf staat. Om diezelfde reden vind ik het onnodig om me telkens weer te moeten distantiëren van terrorisme en geweld. Toch blijkt dat steeds weer nodig te zijn, met name omdat sommigen geen gelegenheid ongebruikt voorbij laten gaan om mij daar terwijl ze beter weten mee te associëren. Ik ervaar dat als een poging tot karaktermoord. Ik kan me goed voorstellen dat dat voor jou ook zo is als je vragen krijgt of je de constitutie wel respecteert.

George: Zoals je terecht memoreert pleitte ik uiteraard niet voor het vermijden van het publieke debat, maar voor het vermijden om mee te gaan in de polarisatie. Actief of reactief. Die tussenpositie kan bestaan in het blijven wijzen op de nuance. Maar omdat iedereen de bandbreedte van het toelaatbare en solidaire anders ziet is de tussenpositie geen onverdeeld plezier, zoals mijn ervaring op internet leert. Bij het zoeken van de nuance horen hoon en uitsluiting. En een sterk zelfvertrouwen in het eigen denken.

Het is grappig dat je de vergelijking maakt tussen vragen over jouw positie en mijn respect voor de constitutie. Je bent namelijk de eerste die dat oppert. Ik ben al op veel aangesproken en uitgemaakt voor van alles en nog wat, maar nog nooit had iemand expliciet vragen bij mijn respect voor de constitutie gezet. Voor alles bestaat een eerste keer.

Je maakt duidelijk hoe het mechanisme werkt. Het antwoord is een les uit de publiciteit. Als de vraag over geweld, terrorisme of constitutie op ons pad komt, dan moeten we zonder bijgedachten antwoorden. Ons niet af laten leiden door de eigen uitleg waarom we het ongepast vinden dat ons de vraag sowieso gesteld wordt. In de praktijk kan uitsluiting de bewuste bedoeling van de vraag zijn. Niet de nieuwsgierigheid naar ons antwoord. Dat effect versterken we juist door niet direct te antwoorden. Doelmatiger is om direct te antwoorden. In de hoop dat het wantrouwen slijt. Je weet wel, het water dat onder de brug stroomt. En stroomt. En stroomt…….

Foto: Dorp bij Yokohama, Wilhelm Burger, circa 1869