Gedachten bij diefstal in de politiek. Naar een nieuw evenwicht in de lokale democratie

Update 7 februari 2014: Op een bijeenkomst van de begrafenisvereniging Helpt Elkander is vandaag bekendgemaakt dat het voormalige -geschorste- raadslid voor Lokaal Dinkelland en penningmeester van de begrafenisvereniging Arwin van Gelderen er niet met 21.000 euro is vandoor gegaan zoals werd gedacht, maar met 500.000 euro. Hij heeft de hele kas gestolen. Van Gelderen is nog steeds spoorloos. 

Partijpolitiek ligt onder vuur. Raadsleden die ’t goede voorbeeld moeten geven stelen uit de kas. Op 19 maart 2014 zijn er gemeenteraadsverkiezingen. Het vertrouwen in de politiek neemt af. In korte tijd vier incidenten.

1) In de Twentse gemeente Dinkelland boekte raadslid Arwin van Garderen van partij Lokaal Dinkelland 21.000 euro van de begrafenisverenigingHelpt Elkander in Denekamp naar z’n rekening over. Lokaal Dinkelland zegt Van Garderen vanwege achterstallig lidmaatschapsgeld geschorst te hebben. Dat kwam pas na de ontdekking dat er geld gestolen was en Van Garderen vermoedelijk naar Zwitserland verdwenen was.  

2) In Utrecht ontvreemdde het raadslid van de PvdA Bert van der Roest zo’n 40.000 euro uit de kas van de daklozenkrant. In het bestuur was-ie penningmeester. Naar verluidt heeft het door de PvdA geschorste raadslid 15.000 euro terugbetaald en toegezegd nog een betaling te doen. Maar de voorzitter van de daklozenkrant Straatnieuws wacht dat niet af en heeft inmiddels alsnog aangifte tegen de PvdA’er gedaan.

3)  In Amersfoort stal het PvdA-raadslid Ramón Smits Alvarez 64.024 euro uit de kas van de lokale PvdA. Hij had een bankpas van de rekening van de lokale PvdA-fractie. Hij kon zonder controle jarenlang ongestoord zijn gang gaan. Fractievoorzitter Edwin Hindeloopen trad in december 2013 af vanwege ontbrekend toezicht. Op 21 oktober maakt Smits Alvarez in Noord-Spanje een eind aan zijn leven door van een brug te springen.

4) Bij de partij Leefbaar Amsterdam zijn in november 2013 een man en een vrouw aangehouden die 224.000 euro gestolen hadden. Dat wordt nu pas bekend. Het geld zat in de kas van de stichting Leefbaar Amsterdam ’92 die de raadsfractie ondersteunde, aldus AT5. Leefbaar is al sinds 2006 niet in de raad vertegenwoordigd.

De lokale democratie staat in Nederland onder druk. De plannen van minister Plasterk van Binnenlandse Zaken om gemeenten ‘op te schalen‘ tot meer dan 100.000 inwoners kunnen inhouden dat het aantal raadszetels met de helft afneemt. Dat komt bovenop de zogenaamde ‘dualiseringscorrectie‘ om gemeenteraden met 10% te verkleinen. Op dit plan van de PvdA heeft de Raad van State kritiek omdat er juist meer taken op de gemeenten afkomen. Er wordt een inschatting gemaakt dat in 2025 van de ruim 9000 raadsleden nu er straks nog zo’n derde over is. Hierdoor neemt de controlerende taak van de gemeenteraden verder af.

Raadsleden of leden van politieke partijen zijn net gewone mensen. Ze zijn niet beter dan anderen en stelen als ze in de verleiding worden gebracht. Als passend toezicht ontbreekt slaan ze hun slag. Toch is het vreemd dat politieke partijen die uitblinken in fractiediscipline en in de organisatie zweren bij strikte hiërarchie geen beter toezicht op het eigen functioneren hebben. Weliswaar gaat het in twee van de vier voorbeelden (Van Garderen en Van der Roest) om verduistering uit kassen die hoogstens als verlengde van een politieke partij zijn op te vatten, het gebeurt wel in een sfeer waar partijleden de dienst uitmaken en elkaar tegenkomen.

De lokale democratie heeft openheid en circuits nodig die minder gesloten zijn. En minder voorspelbaar verlopen. Dat kan door de werving en selectie voor de functies in het openbaar bestuur open te gooien en onder een grotere groep burgers te houden. Dus niet alleen onder de 2,5% van de kiesgerechtigden dat nu lid is van een politieke partij. Mensen die over het randje gaan zullen er altijd blijven. Maar dat kan verminderd worden door de rol van politieke partijen als uitgifteloket voor banen in het openbaar bestuur te beperken en voortaan andere selectiecriteria voorop te zetten. Zodat niet partijtrouw of interne solidariteit, maar het dienen van de openbare zaak zonder de ruis van de politieke partijen zonder omwegen centraal komt te staan. Hoe dat precies moet is weer een andere vraag. Nu wordt deze bewust ontweken door de partijen.

Foto’s: Hoe een ‘mobile‘ maken. Uit: Popular Science, 1954. Een kwestie van balans.

Oudshoorn stapt uit PvdA vanwege slappe reactie op intimidaties

Hoe spin werkt blijkt uit een commentaar van Marcus Lucas op politiek.blog.nl. Het gaat over de burgemeester van Uithoorn en oud-deelraadvoorzitter van Feyenoord Dagmar Oudshoorn. Ze stapt uit de PvdA omdat ze vindt dat de partij onvoldoende doet aan allochtone leden die PvdA-bestuurders onder druk zetten. Lucas maakt ervan dat ze aangeslagen is, terwijl Oudshoorn zich strijdbaar opstelt. Ze is teleurgesteld in de interne democratie van de PvdA en de daadkracht van voorzitter Hans Spekman die over de organisatie gaat.

NRC omschrijft het in een verslag van Andreas Kouwenhoven. De aanwijzing bestaat dat de slappe reactie van de PvdA-top op de intimidatie ingegeven wordt door electorale overwegingen. Allochtonen kiezen nog steeds als een blok voor de PvdA. Inschatting is als dat wegvalt de PvdA nergens meer de grootste partij zal zijn.

Oudshoorn is wel positief over de rechtsstatelijke opstelling van vice-premier Lodewijk Asscher. Los van het partijbelang en ondanks druk van lokale PvdA-wethouders wil-ie korten op uitkeringen van in Marokko wonende Marokkaanse-Nederlanders. De oud duo-voorzitter van GroenLinks Mohamed Rabbae dreigt als een zelfbenoemde leider namens Marokkaanse organisaties de steun aan de PvdA in te trekken. Wat Rabbae op de kritiek komt te staan dat-ie bevoogdend bezig is. Asscher schat de allochtonen individualistischer in.

Marcus Lucas meent dat Oudshoorn als burgemeester de druk niet aankan en niet professioneel omgaat met de verantwoordelijkheden die haar functie stelt. Waar-ie dat vandaan haalt is een raadsel. Zij heeft verklaard aan te blijven als burgemeester van Uithoorn. Daar verandert het opzeggen van haar lidmaatschap van de PvdA niks aan. Dat ze niet om wil gaan met de intimidatie van de allochtone PvdA-leden op haar beleid ziet Lucas als een nadeel, maar het is logischer om haar onafhankelijke opstelling als een voordeel te zien.

In het Nederlandse openbaar bestuur is het gewoonterecht dat politieke partijen functies voor zichzelf en hun leden opeisen. Partijen hebben zelfs kamerleden die de burgemeestersbenoemingen regelen. Binnen de PvdA is dat Pierre Heijnen. Feit dat partijen alle functies in het openbaar bestuur claimen is scheefgroei waaraan partijen niets wensen te veranderen. Dat burgemeester Oudshoorn opkomt voor een zo autonoom mogelijk openbaar bestuur dat niet gestuurd wordt door deelbelangen die ook nog eens halfslachtig ontkend worden door een partij als de PvdA pleit voor haar inzicht, haar moed, haar autonomie en haar opofferingsgezindheid. Maar in Nederland regentenland kan ze als partijloze vanaf nu promotie als burgemeester wel vergeten.

Foto: De 100-jarige vrijwilliger Sam Samioen en Dagmar Oudshoorn in Rotterdam, 2009.

Regering beperkt openbaarheid van het openbaar bestuur

Pierre Heijnen van de PvdA stelde gisteren kamervragen onder de veelzeggende titel ‘Het bericht dat het demissionaire kabinet het openbaar bestuur minder openbaar wil maken‘. Hij wijst hiermee naar minister van Binnenlandse Zaken Liesbeth Spies (CDA) die in navolging van haar voorganger Piet Hein Donner (CDA) de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB) wil inperken. De ministers doen dat op een regenteske en betuttelende wijze die niet meer van deze tijd is. Vlak voor het zomerreces presenteerde het nu teruggetreden GroenLinks-kamerlid Mariko Peters een initiatiefwetvoorstel onder de naam De Nieuwe WOB om de WOB te moderniseren.

Mariko Peters verwacht dat er in de nieuwe Tweede Kamer een meerderheid is voor een nieuwe WOB die afrekent met de gesloten bestuurscultuur die beide CDA-ministers verdedigen. Ze ziet een coalitie voor meer openheid van PvdA, GroenLinks, D66, SP en de PVV die elk op hun specifieke manier anti-establishment zijn. Ook kleinere partijen als PvdD en de Piratenpartij zijn voor een meer transparante overheid. In een reportage van EenVandaag over de WOB en een transparante overheid staan voorstanders Brenno de Winter en de Noorse journalist Idar Krogstad tegenover landsadvocaat Eric Daalder die op de rem van de openbaarheid staat.

Het Noorse voorbeeld van een open samenleving leert dat een overheid pas openbaar kan zijn als de digitale stukken goed ontsloten worden in een goed register. Als dat register ontbreekt wordt openbaarheid van bestuur lastig. Dit roept nieuwe vragen op over het herhaaldelijk mislukken van automatiseringsprojecten bij Nederlandse overheden. Komt die mislukking en verspilling ook voort uit een gesloten bestuurscultuur? In dat geval dient de WOB nog breder geïnterpreteerd te worden dan Mariko Peters met haar initiatief al voorstelde.

Onschuldig totdat TrapWire u in het oog krijgt

Cenk Uygur van The Young Turks verklaart TrapWire. Een software systeem dat wordt gebruikt om ‘verdachte’ gedragspatronen te registreren door bewakingscamera’s en de potentiële dreiging van geweld te beoordelen. Maar wordt het gericht op terroristen of op activisten uit de politieke tegenbeweging? In San Francisco is dat laatste volgens Seaman al de realiteit. Hij schat de mogelijkheid van misbruik enorm in.

Eerder wees de reactie van gevestigde media op TrapWire volgens David Seaman op een cover up of blackout. Hoewel TrapWire vooral in Amerikaanse steden lijkt te zijn geïnstalleerd en dus een Amerikaanse dimensie heeft, is het zwijgen van zowel de Nederlandse politiek als Nederlandse media merkwaardig. Willen politiek en media niet weten of TrapWire al in Nederland wordt toegepast of dat er plannen zijn om dat te doen? Om er vervolgens verslag of verantwoording van te geven. Het zwijgen van Nederlandse media klinkt onheilspellend.

De politiek blijft hangen in kamervragen over een computervirus die een beeld van urgentie suggereren. Pierre Heijnen van de PvdA vraagt de minister van Binnenlandse Zaken naar ingrijpen door het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC). Dit soort politiek stapt niet buiten het frame om vragen te stellen over de overheid die de burger bedreigt. Zelfs oppositiepartijen willen meebesturen zodat niemand echt de macht controleert.