Nederland heeft krijgsmacht die het verdient. Hoe kan het beter?

In een column van Ariejan Korteweg in De Volkskrant van 30 oktober 2019 komt de militaire historicus Christ Klep aan het woord. Hij vindt de Defensiebegroting schizofreen. Uit het lood dus. De Nederlandse krijgsmacht is niet op orde. Iedereen weet dat de Nederlandse krijgsmacht niet op orde is. Niemand die de krijgsmacht echter op orde brengt of de urgentie of het toekomstperspectief ziet om die op orde te brengen. Dat is bizar.

Het geld ligt op de plank en het voornemen is om meer te besteden. De realiteit is dat de komende vijf jaar de bestedingen zullen afnemen. Dat motiveert president Trump of zijn opvolgers, evenals landen als het Verenigd Koninkrijk of Frankrijk, niet om Nederland te blijven beschermen als het land niet de noodzaak ziet om zichzelf te beschermen. Nederland haalt de afgesproken 2-procent norm niet en zakt na 2022 terug naar 1,4 procent. Daarmee maakt het land dat zo’n groot overschot heeft op de betalingsbalans en bij herhaling door IMF en ECB wordt opgeroepen om meer te besteden zich niet populair in de VS en Europa.

Nederland heeft geen militaire traditie -of is die verloren sinds prins Frederik Hendrik die overleed in 1647- en wint daarom ook nooit eens een oorlog. Maar een krijgsmacht bestaat vooral om het eigen territorium te beschermen. Hardheid ontbreekt. Dat siert Nederland, maar is de nagel aan de doodskist van de Nederlandse krijgsmacht. Die blind wegvlucht in de aanschaf van nieuw materiaal. In het hogere geweldsspectrum waar de Amerikaanse wapenindustrie de voorwaarden bepaalt. De Amerikaanse wapenindustrie die zich via fraudeleus handelen van lobbyisten ingekocht heeft en stevig genesteld zit in de top van de Nederlandse politiek.

Terwijl iedere politicus en militair weet dat de basis van en het evenwicht van de Nederlandse krijgsmacht ontbreekt. Dat is al meer dan twintig jaar een publiek geheim. De minister is een lachertje die met haar publieke uitingen aantoont dat ze van toeten noch blazen weet. Geen reserveonderdelen, geen onderhoud, geen personeel, geen basismateriaal voor een functionerende krijgsmacht. Maar zoals Klep opmerkt geen visie van de politieke en militaire top op een krijgsmacht die voor allerlei oneigenlijke doelen ingezet wordt. Zoals de vredesmissie die de Nederlandse krijgsmacht infrastructureel helemaal niet kan verteren en de krijgsmacht nog verder uit het lood zet. Vooruit verdedigen is potsierlijk als dat ten koste gaat van territoriaal verdedigen.

Laten we een volksstemming houden wat Nederlanders met hun krijgsmacht willen. Met drie opties: 1) omvormen tot onderdeel van internationale ontwikkelingssamenwerking én een herinneringscentrum plus bezigheidstherapie voor nostalgische oudstrijders; 2) houden zoals het is, een verlengde van het Pentagon en de Amerikaanse wapenindustrie zonder dat het er toe doet of de Nederlandse krijgsmacht op het slagveld presteert en levensvatbaar, evenwichtig en gevechtsklaar is; 3) omvormen tot een territoriale krijgsmacht met goede digitale verdediging en speciale troepen, die uitsluitend als taak heeft om het eigen grondgebied en de naaste omgeving daarvan te verdedigen en dat realiseert met voldoende betaalbaar materiaal, personeel, infrastructuur, oefening, een korte commandostructuur en zonder vredesmissies buiten Noord- en Oost-Europa of Caribisch Nederland. Nederland moet op zoek naar een militaire identiteit. Want zoals nu is behalve de Amerikaanse wapenindustrie en de talloze lobbyisten niemand gelukkig met de Nederlandse krijgsmacht.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Waarom militair historicus Christ Klep de defensiebegroting schizofreen vindt‘ van Ariejan Koerteweg in De Volkskrant, 30 oktober 2019.

Waarom wordt Amerikaanse propaganda geloofd?

RT’s Abby Martin en Cenk Uygur van The Young Turks vinden elkaar in hun afkeer van de gevestigde media in de VS. Die denken niet voor zichzelf of de Amerikaanse burgers, maar zijn spreekbuis van bedrijfsleven of overheid. Het is geen nieuw verhaal. Corporate media doen gewoon aan propaganda. Zoals in Noord-Korea. Onthullingen die ‘hun’ regering in verlegenheid brengen doen ze niet. Wat RT doet voor het Kremlin, doet CNN voor het Witte Huis. Journalistiek valt het niet te noemen. Probleem voor de kijker is dat-ie nog nauwelijks aan feitelijke informatie kan komen. Amerikaanse networks zijn in hoge mate geïnfantiliseerd. De oplossing ligt in kleine, flexibele nieuwsorganisaties zoals The Young Turks die zich via sociale media direct tot de burgers richten. Zonder druk van bedrijfsleven of overheid. Cenk Uygur waarschuwt op het laatst voor het militair-industrieel complex, maar lijkt even te vergeten dat daarvan ook een Russische variant bestaat.

Temperend oordeel Buruma over Obama is uitgewerkt

Mooi aan de VS is dat alles er groot is. Volgens Ian Buruma in de NRC van 15 november is de overmoed van de VS nog het grootst. Buruma komt tot de conclusie dat de schuld voor de economische en morele neergang van de VS door iedereen gedeeld wordt. Door deze helicopterblik neemt Buruma president Obama in bescherming: ‘Toch is Obama niet het voornaamste probleem. De moeilijkheid is de Amerikaanse hybris; het geloof in een nationale vrijheidsmissie die te vaak is gebruikt om onnodige oorlogen te ontkenen‘.  Overmoed dus.

Wat Buruma zegt is niet onwaar, maar klopt niet. Hij komt deze keer niet toe aan de vraag wie van ‘het geloof in een nationale vrijheidsmissie‘ profiteren. Of die zelfs exploiteren. Want het kan zijn dat de Amerikaanse overmoed en het geloof in een vrijheidsmissie in de Amerikaanse geest zijn ingedaald, maar een ander aspect is hoe ze vervolgens worden aangewakkerd en misbruikt. Wat Buruma trouwens ook beweert door te stellen dat de vrijheidsmissie dient ‘om onnodige oorlogen te ontketenen‘. Maar bij die constatering laat-ie het.

In een studie concludeerden ​ASIS International (ASIS) en het Institute of Finance and Management (IOFM) dat de Amerikaanse veiligheidsindustrie jaarlijks 350 miljard dollar (= 259 miljard euro) bedraagt. Ter vergelijking, da’s iets meer dan de totale Nederlandse rijksbegroting over 2013 van 248,9 miljard euro. Dit komt bovenop de reguliere Amerikaanse Defensiebegroting van 642 miljard dollar (circa 474 miljoen euro).

Veiligheid en nationale verdediging kosten de VS zo’n 1000 miljard dollar per jaar. Een gigantische industrie en politieke machtsfactor. Het is hier eerder gememoreerd, aftredend president Dwight D. Eisenhower muntte in 1961 het begrip militair-industrieel complex in zijn afscheidsrede. Hij waarschuwde voor de rampzalige opkomst van misplaatste macht die zich onttrekt aan democratische besluitvorming: ‘In the councils of government, we must guard against the acquisition of unwarranted influence, whether sought or unsought, by the military-industrial complex. The potential for the disastrous rise of misplaced power exists and will persist.‘ De oud-generaal sprak vanuit eigen ervaring en voorspelde 52 jaar geleden wat we nu meemaken.

Iedereen die nadenkt over de Amerikaanse macht die leiders van andere landen vrees aanjaagt kent de feiten. Zeker een kritische geest als Ian Buruma. Toch koppelt-ie de Amerikaanse overmoed en de vrijheidsmissie los van het militair-industrieel complex. Da’s onverstandig omdat het een uit het ander volgt. Ze versterken elkaar zelfs in een geharnast haasje-over. President Obama breekt net als andere politici verkiezingsbeloften. Maar de vraag waarom Obama Guantánamo niet sluit, klokkenluiders vele malen harder vervolgt dan zijn voorgangers die ook ‘leden’ onder overmoed en nationale vrijheidsmissie, de drones-oorlog overzee zonder voldoende juridische basis heeft opgevoerd en de massale spionage van burgers toelaat wordt daarmee niet beantwoord. Maar ontweken door Buruma. Het in abstracties verhullen van Obama’s fouten is afwending.

Foto: ‘The Military-Industrial Complex. War is big business. Even in 1963, the military-industrial complex knew that millions could be made from the escalating tension in Southeast Asia. So, when it looked as though Kennedy was going to go soft on Vietnam, the Pentagon had him killed to make way for the bellicose tendencies of his successor.‘ De presidenten Kennedy (links) en Eisenhower op 22 april, 1961.

Verloren liefde. VS neemt een loopje met de eigen waarden

Ooit was ik een fan van kandidaat-president Barack Obama. En de VS. Ik had het idee dat het land veerkracht genoeg had om de periode Bush en de oorlogen in het Midden-Oosten te overwinnen. Dat de periode 2001-2009 een akelige afwijking was. Maar nu twijfel ik. Ik kan de retoriek en de dwingelandij van de regering-Obama niet meer aanzien. Mijn liefde is over. De heksenjacht op klokkenluiders door Obama is ongekend. Waar is zijn ruimdenkendheid en grootheid om met afwijkende meningen om te gaan? Dat lijkt verdwenen, terwijl dat de vrijheden waren die de VS groot hebben gemaakt. ook door het beste van overal op te nemen.

Maakt Obama de VS kapot? Het lijkt er sterk op dat-ie geen greep heeft op het militair-industrieel complex waarvan president Eisenhower in 1961 al repte. Nu in de vorm van inlichtingen- en veiligheidsdiensten die hun eigen gang gaan en miljarden dollars doorsluizen naar particuliere bedrijven. Buiten elke democratische controle om. Wie dat opmerkt wordt hard aangepakt, maar wie liegt tegen het congres mag blijven zitten. Kafka in Amerika. Terwijl de staatsschuld toeneemt, er geen geld is voor onderhoud van bruggen en wegen, en de kloof tussen arm en rijk toeneemt. De VS zijn toe aan een reshuffle. Vanaf scratch. Het best zou Obama het veld ruimen. Hij heeft aangetoond het niet te kunnen en zijn land niet in de hand te hebben.

Hoe een onafhankelijke opstelling verdween uit Europa

Europa is de verliezer van de affaire Snowden. Europa is een façade zonder kern, zonder ruggegraat en zonder zelfbewustzijn. De VS leggen ‘bondgenoten’ hun zin op, Edward Snowden heeft de controlestaat op de agenda gezet en kan asiel krijgen in Venezuela, Bolivia en Nicaragua, en de Zuid-Amerikaanse landen verenigen zich tegen de macht van de VS en winnen zo aan zelfbewustzijn. VS, Snowden en Latijns-Amerika zijn zichzelf op hun manier. Maar niet Europa. Het heeft het denken en handelen uitbesteed. Daarmee geconfronteerd vlucht het zelfs voor de verantwoording om uit te leggen waarom het zich zo afhankelijk van anderen heeft gemaakt.

Toen Frankrijk, Spanje en Portugal onder druk van de VS het Boliviaanse regeringstoestel met president Evo Morales waarin Edward Snowden werd vermoed toegang tot hun luchtruim ontzegden, reageerden de Zuid-Amerikaanse landen fel. Ze merkten op dat het waarschijnlijk nog niet tot de VS was doorgedrongen dat het imperialisme niet meer werkte en tegen Europa dat het kolonialisme voorbij is. Hoe relevant zijn de zorgen van Latijns-Amerika, maar hoe onwaar is hun blik op de geschiedenis. Want de Europese landen stellen zich op als kolonie van de VS. Onder normale omstandigheden dringt dat nauwelijks tot de Europese burgers door omdat het indirect werkt. Via het grote geld, de media en de techniek die in handen van de Amerikanen zijn.

Wanneer is de ruggegraat uit de Europese politiek verdwenen? Het lijkt er sterk op dat het te maken heeft met de overdracht van soevereiniteit naar Brussel. Voor het ontstaan van de EEG hadden landen weliswaar meer autonomie maar maakten ze ook deel uit van de NATO. In een Koude Oorlog met duidelijke vijandbeelden. Toch liet dat landen meer ruimte voor eigenheid. De halfslachtige Europudding van vlakke buitenlandse politiek zonder reuk of smaak ontstond vanaf 1992 toen het Verdrag van Maastricht werd ondertekend. Zijn de gemeenschappelijke markt en de euro om economische redenen niet onder Amerikaanse druk tot stand gekomen? Het gemeenschappelijk buitenlands- en veiligheidsbeleid van de EU was het begin van het einde.

Het tij is voorlopig niet meer te keren. Europa is een verloren continent zonder zelfbewustzijn. Wel een economische grootmacht, maar bovenal een politieke dwerg. Door het verdeel en heers van de Amerikanen hebben de Europese landen zich laten opsluiten in een Europees project. Ooit bedacht om de oorlog tussen Frankrijk en Duitsland voorgoed uit te sluiten. Maar de oplossing ligt evenmin in de opwaardering van de nationale staten. Hoewel zonder EU de delen meer zouden zijn dan het geheel van nu, is het vals sentimentalisme om terug te keren naar de 19de eeuw. Daartoe is de overdracht van soevereiniteit te ver gevorderd. Europa heeft zich in een spagaat laten dwingen zonder zicht op focus en concurrentiekracht.

Foto 1: Robert Doisneau, Montage du chapiteau Pinder, 1949. Credits: Atelier Robert Doisneau. 

Foto 2: Spaanstalige spotprent: Obama veegt zijn gat af aan de EU. Met dank aan Dirk Poot. 

Snowden geland in Moskou. Op weg naar Ecuador?

Update: Edward Snowden is geland in Moskou. Julian Assange liet eerder vandaag aan de Sydney Morning Herald weten dat Snowden in Moskou opgewacht zou worden door de diplomaten van het land waarnaar-ie op weg is. Naar verluidt werd Snowdon op de luchthaven onderzocht door een Ecuadoriaanse dokter en blijft-ie in een hotel op de luchthaven. Wachtend op een vlucht naar Cuba. De minister van Buitenlandse Zaken van Ecuador Ricardo Patiño Aroca bevestigt in een tweet een asielaanvraag van Snowden. In elk geval kiest Snowden een ‘veilige’ route die zich onttrekt aan de macht van de VS. In de samenwerking tussen China, Rusland, Cuba en Ecuador tekent zich een front tegen de VS af. Passend in een roman over de Koude Oorlog.

Klokkenluider Edward Snowden heeft Hong Kong verlaten. Hij zit-ie op een Aeroflot vlucht naar Moskou. Een woordvoerder van de regering van Hong Kong heeft bevestigd dat Snowden ‘wettelijk en legaal’ het land verlaten heeft. Moskou is niet z’n eindbestemming. Wikileaks zegt in een tweet dat het Snowden geholpen heeft met reispapieren en asiel in een democratisch land. Juridische adviseurs van WikiLeaks vergezellen Snowden op de vlucht. Als mogelijke bestemmingen worden Ecuador en IJsland genoemd. In dat laatste land heeft-ie naar verluidt asiel gevraagd. Complicatie is dat IJsland sinds kort een conservatieve regering heeft die mogelijk minder afstand tot de VS houdt. Maar ook  daarover bestaat op dit moment nog onduidelijkheid.

Het vertrek komt na een uitleveringsverzoek van de VS aan Hong Kong. Gisteren werd bekend dat de Amerikanen de regering van Hong Kong onder druk zetten om Snowden uit te leveren. De afgelopen weken verbleef Snowden daar in een ‘safe house’ van de regering dat werd gecontroleerd door de veiligheidsdienst, aldus een bericht in de New York Times. De vrees bestond dat de VS Snowden illegaal zouden ontvoeren.

De affaire Snowden krijgt steeds meer de trekken van een globaal kat-en-muis-spel van de VS plus enkele bondgenoten tegen de rest van de wereld. Dat maakt het interessant om te zien hoe de verhoudingen liggen.

Foto 1: Tweet van de minister van Buitenlandse Zaken van Ecuador Ricardo Patiño Aroca.

Foto 2: Schermafbeelding van persbericht Hong Kong over Edward Snowden.

NSA aan de slag met persoonsgegevens zonder machtiging

The Guardian gaat voor met het publiceren van geheime documenten die klokkenluider Edward Snowden aan journalist Glenn Greenwald heeft overhandigd. Eruit blijkt dat medewerkers van staatsveiligheidsdienst NSA op grote schaal zonder machtiging persoonsgegevens kunnen natrekken. Merkwaardig is dat de bescherming van de gegevens van Amerikanen zoveel uitzonderingen kent dat die bescherming een wassen neus is. Maar de bescherming van de gegevens van niet-Amerikanen is nog slechter. Hier wacht de Europese landen een taak.

Waar komt het op neer? President Barack Obama, minister van Justitie Eric Holder en topbestuurders van de veiligheidsdiensten vertellen niet de waarheid over de spionage door de NSA. Ze liegen. Waar duidt dat op? Op een gesloten systeem van ontbrekende democratische controle, onvoldoende toezicht, het construeren van vijandbeelden, een autistisch opererende regering, gecorrumpeerde media, een staatsveiligheidsdienst NSA die een staat in de staat is, opportunistische bondgenoten en een surveillance-industrie die zichzelf oppompt in belang zonder dat er een noodzaak voor is. Wat kan de burger die privacy zoekt doen? Hopen dat delen van de politiek, de journalistiek en de ambtenarij die nog een geweten hebben tot inkeer komen. Wordt vervolgd.

In kwestie Snowden laat NRC zich opnieuw misleiden

Er valt heel wat af te dingen op het kritisch vermogen van de Nederlandse gevestigde media. Graag neem ik het verwijt voor lief in herhaling te vervallen door nogmaals te verwijzen naar de in mijn ogen onbegrijpelijke opstelling van de NRC die president Obama het voordeel van de twijfel geeft. De NRC wekte in oktober 2012 de indruk dat Obama het opnam voor de burgerrechten en de vrijheid van meningsuiting. Toen was dat naar mijn idee al een onhoudbaar standpunt, maar door recente onthullingen door Edward Snowden over de NSA is dat standpunt nog onhoudbaarder geworden. Dat leidt niet tot een andere opstelling van de NRC, ondanks het goede werk van haar Amerikaanse correspondenten. Het roept de vraag op waarmee de gevestigde media bezig zijn en wat ze voor lezers die zich op internet direct tot de bron wenden zo’n nieuwsmedium nog toevoegt. Zeker als de media de bemiddelende rol van ‘vertaler’ van het nieuws slordig en gekleurd uitvoeren.

Opmerkelijk is dat de NRC Obama nog steeds het voordeel van de twijfel geeft. Ik begrijp daar niets van voor een krant die zich kritisch en liberaal noemt. Ik neem aan dat er kundige en door de wol geverfde journalisten en redacteuren aan het werk zijn, maar toch is dat in de kolommen nauwelijks terug te vinden. Welk proces verhindert dat? Redacties baseren zich op persbureau’s die de waarheid verdraaien omdat ze belang hebben bij het verbergen van de waarheid. Maar een krant als de NRC heeft hier toch weet van en kan toch niet zo naïef zijn dat niet door te hebben? Toch lijkt het er sterk op. Voor de reden heb ik geen afdoende verklaring.

Neem Judith Laanen van de redactie Buitenland. Ze neemt plichtmatig de berichtgeving van Reuters over, maar doet er een eigen schepje bovenop. Ze zegt in een artikel over de NSA van 18 juni: ‘Edward Snowden, de 29-jarige Amerikaan die de afluisterpraktijken van het Amerikaanse PRISM-programma vorige week aan het licht bracht, sprak de noodzaak van afluisteren gisteren tijdens een livechat met de Britse krant The Guardian nog tegen, schrijft persbureau AP.‘ Het gaat om het woord ‘nog‘ waarmee Laanen suggereert dat de waarheid van viersterrengeneraal en NSA-directeur Keith Alexander de waarheid van Snowden heeft vervangen. Maar ieder die kritisch kijkt naar wat Alexander zegt weet dat-ie liegt en steeds de cijfers bijstelt. Door de onnodige toevoeging van dat ‘nog‘ geeft Laanen aan deze zaak niet op de voet te volgen. Om het fatsoenlijk te zeggen.

Het is ook een onmogelijke opgave voor een krant als de NRC om zonder eigen expertise en directe toegang tot de bronnen verslag te moeten doen van een zaak die zich op grote afstand afspeelt maar toch de hele wereld bezighoudt. Het kan het niet negeren omdat er een direct belang voor Nederlandse internet- en telefoongebruikers mee gemoeid is. Wat de NRC en de Nederlandse gevestigde media opbreekt is dat ze geen idee hebben hoe ze de kritische geluiden moeten ‘omkaderen’. Het ene moment wordt de ene nieuwsbron gevolgd en het andere moment de andere die een tegengesteld perspectief geeft. Maar da’s geen zorgvuldige journalistiek die meerdere kanten belicht en zweert bij hoor en wederhoor. Da’s stuurloosheid in de berichtgeving en het ontlopen van de keuze om zich werkelijk kritisch en onpartijdig op te stellen.

Dat kader schetst Tim Shorrock in de New York Times. Hij stelt dat er jaarlijks zo’n 42 miljard euro naar private onderaannemers in de Amerikaanse veiligheids-industrie stroomt. Door stuivertje te wisselen tussen overheid en bedrijfsleven poetsen topbestuurders hun inkomen op. Een dreiging moet dat legitimeren. Onbelangrijk en bijkomend is of die dreiging realistisch is. Nieuwsmedia die menen ‘objectief’ verslag te kunnen doen verzaken hun controlerende taak omdat ze niet achter de waarheid kijken. Ze maken zich tot deelgenoot aan de politionele militarisering van de samenleving. Juan Bosch waarschuwde in de jaren ’60 voor het Pentagonisme in navolging van president Eisenhower die in 1961 voor het militair-industrieel complex waarschuwde. Het is aan kritische media om zich niet te laten misleiden en die steeds wisselende verschijningsvorm van dat complex journalistiek te volgen. Dat kan het kader voor een krant als de NRC zijn.

Foto 1: Schermafbeelding van laatste deel van artikel ‘NSA: meer dan 50 aanslagen afgewend door afluisteren‘ door Judith Laanen in de online-versie van nrc.nl. 18 juni 2013.

Foto 2: Fragment afscheidstoespraak van president Eisenhower over het militair-industrieel complex. 1961.

Help de NDAA te stoppen

De Amerikaanse burgerrechtenbeweging voert actie op ‘Stop de NDAA‘ met de oproep om tijdens het derde debat tussen president Barack Obama en uitdager Mitt Romney in Florida hash tag #StopNDAA trending te laten worden. Iedereen kan meedoen. De protestactie is bedoeld tegen het plan van de regering-Obama om via wetgeving met de zogenaamde National Defense Authorization Act (NDAA) de mensenrechten in te perken. Chris Hedges veroordeelt president Obama hierom, beticht hem van staatsfascisme en is een rechtszaak begonnen. Dat leidde in september tot een gunstige uitspraak van de New Yorkse rechter Katherine Forrest waartegen de regering-Obama tegen in beroep gaat. Dat loopt de komende maanden verder.

De NDAA is niet alleen voor Amerikanen van belang. De interpretatie van de burgerrechtenbeweging is dat iemand zonder aanklacht door de Amerikaanse overheid onbeperkt kan worden opgesloten. Ongeacht de nationaliteit geldt dat voor iedereen waar ook ter wereld. President Obama heeft weliswaar gezegd daar zorgvuldig mee om te gaan, maar die garantie kan-ie niet geven voor zijn opvolgers. Kritiek is dat de wet de president te veel bevoegdheden geeft en te ruim is. Daar komt het niet aflatende protest op neer.

De NDAA is het sluitstuk van het wantrouwen tegen president Obama die ooit hoop gaf, maar in werkelijkheid de mensenrechten slechter gediend heeft dan welke president voor hem. Dit staat in schril contrast tot zijn recente woorden voor de Algemene Vergadering van de VN die onder de pretentie van ethisch handelen het tegendeel suggereren. Als er een alternatief bestond zou ‘Stop de NDAA’ opgevat kunnen worden als ‘Stop Obama’. De echte tragiek is dat de Amerikaanse politiek nu geen alternatief voor president Obama biedt.

Foto: Slide ‘Twitter Bomb‘, 22 oktober 2012

Barack Obama of Mitt Romney? Het laat me volledig koud

Is het het vermelden waard dat het me koud laat of Barack Obama of Mitt Romney het presidentiële debat in Denver gewonnen heeft? Of dat me niet interesseert of Obama of Romney de volgende president van de VS wordt? Het enthousiasme dat Obama vier jaar geleden ook bij mij wist op te roepen is verdwenen. Onder president Obama gaat het slechter met de burgerrechten dan ooit. Steekwoorden: NDAA, TrapWire, Drones en WikiLeaks. Onder president Obama is de ontwikkeling doorgezet dat de VS een kil land is waar de overheid met het bedrijfsleven zich tegenover, en niet in dienst van de burger opstelt. Die tendens zet zich voort.

Of John McCain beter voor de burgers en de burgermaatschappij was opgekomen dan Barack Obama is een theoretische vraag. Vaak voelen Republikeinse presidenten zich vrijer om autonoom te handelen. Juist omdat ze zich in hardheid niet hoeven te bewijzen. Maar of McCain dezelfde afstand tot de militairen had genomen zoals president Eisenhower in de jaren ’50, of zich juist als president George ‘W’ Bush tot oorlogspresident had ontwikkeld is koffiedik kijken. Niet op voorhand is echter te zeggen dat John McCain of Mitt Romney per definitie de wereldvrede minder dienen dan Barack Obama. En meer een loopje nemen met burgerrechten.

Ik heb het eerste debat niet ‘live’ gevolgd, maar intussen fragmenten gezien. Romney was beter. Obama haperde. En er komen nog drie debatten, waaronder een tussen de vice-presidentskandidaten. Ik ervaar het als een voetbalwedstrijd tussen Azerbeidzjan en Japan. Of tussen Bolivia en Paraguay. Mijn identificatie met de kandidaten ontbreekt. Lood om oud ijzer. Merkwaardig is dat de Nederlanders en de Nederlandse media nog even positief staan tegenover president Obama als 4 jaar geleden. Terwijl het perspectief verschoven is.

Foto: Mitt Romney (links) en Barack Obama in het debat te Denver, 3 oktober 2012