Waarom het commentaar ‘Het Vliegend Spaghettimonster (VSM): een mislukte parodie’ tekortschiet en zelf een mislukte parodie is

Reactie op het artikel ‘Het Vliegend Spaghettimonster (VSM): een mislukte parodie’ op infonu.nl van ‘infoteur’ Tartuffel. Het artikel bevat een reeks misverstanden over de functie, zin en toetsbaarheid van godsdienst:

Het commentaar gaat voorbij aan wat de functie van godsdienst is. Dat is het bezweren van het onbekende met rituelen en formules door een constructie die door mensen is gemaakt. Zo proberen ze de onzekerheid te verklaren en de dreigende leegte te vullen met hun eigen constructie. Godsdienst is als het ware een preventieve aanval (‘preemptive strike’) die de dood op afstand probeert te houden.

In dat opzicht komt de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster (de Kerk) functioneel perfect overeen met de honderden andere godsdiensten en stromingen binnen religies die hetzelfde beogen. Ook in het uitblijven van een sluitende verklaring over het ontstaan van God of het ontstaan van ons sterrenstelsel komt de Kerk overeen met andere godsdiensten. Die weten evenmin een sluitende verklaring te geven. Het is selectief om alleen de Kerk daar op af te rekenen en de andere godsdiensten niet. Ofwel, als die andere godsdiensten het evenmin weten, dan moet in lijn van uw betoog eerder de conclusie zijn dat er geen enkele godsdienst bestaat.

Als Pastafarianen moeten ‘bewijzen’ dat hun godsdienst overtuigingskracht, ernst, samenhang en belang bevat dan valt er vanwege de gelijkheid van godsdienst nog wel wat meer te bewijzen. Zoals ‘Jezus’ die over water loopt of diezelfde ‘Jezus’ die opvaart naar de hemel. En er zijn nog meer van die tovertrucs, wonderen en onverklaarbare transformaties in godsdiensten. Wat te denken van de Koran die geen mensenwerk zou zijn en niet door mensen geschreven is, maar in de Arabische taal door God via de engel Djibriel aan Mohammed geopenbaard is? Ga er als objectieve beoordelaar maar aan staan om dat overtuigend en serieus te vinden.

De religieuze markt is een vechtmarkt met grote economische en politieke belangen. Deze miljardenbedrijven beheersen als multinationals hele landen. Met verwijzing naar hun vermeend verticale ontstaan onttrekken ze zich grotendeels aan horizontale toetsing. Een lucratief gat in de markt. De serieuze bedoelde opmerking die geestig uitpakt van de in 2017 overleden theoloog Harry Kuitert vat de maskerade van godsdiensten samen: ‘Alle spreken over boven komt van beneden, ook het spreken dat beweert van boven te komen’.

De Kerk is een voorbeeld van een nieuwkomer op de markt. Het past niet in de indeling waar rechters, ambtenaren en politici mee zijn opgevoed. Daarom kunnen ze nieuwkomers op de religieuze markt onvoldoende plaatsen. En hun legitieme plek geven. Dat volgt uit de geesteshouding van beambten en beleidsmakers. Ze kunnen mentaal de ontwikkelingen niet bijbenen om er correct gevolg aan te geven. Zo gaat het altijd. Traditie valt te omschrijven als aangenomen vormen. Een bedacht plan waaraan vervolgens wordt vastgehouden. Totdat de plannen veranderen en mensen weglopen van de voorgeschreven plannen. De meerderheid van de Nederlanders geeft aan zich niet door godsdienst te laten inspireren.

Godsdiensten reageren op elkaar. In hun ontstaan lenen ze van oudere godsdiensten en pikken daar de sterke aspecten uit. In de ‘rat race‘ van de religieuze markt hebben in de geschiedenis vele godsdiensten het onderspit gedolven. Ze hebben het niet gered in de concurrentie met anderen. Meestal werden ze in een bewuste campagne een kopje kleiner gemaakt door de dominante godsdiensten van hun tijd en weggezet als ketters, soms verdwenen ze omdat ze gewoonweg saai en weinig inspirerend waren. Soms bedrijven godsdiensten satire met de opzet bestaande godsdiensten te ridiculiseren, soms bedrijven ze satire om zich te onderscheiden. Alles is mogelijk. Religieuze marketing en positionering verandert met de tijd en is niet aan beperkingen gebonden. Hoe godsdiensten er over 200 jaar uit zullen zijn kunnen we ons nu niet voorstellen, maar zeker is dat ze er heel anders uit zullen zien dan de dominante godsdiensten van nu.

Voor Europa geldt dat op een krimpende markt godsdiensten elkaars concurrent zijn en elkaar bestrijden. Hoewel ze soms ook gelijk opgaan in hun verdediging van de religieuze sector tegen politiek of maatschappij. Ook voor godsdiensten geldt: ‘de één zijn dood is de ander zijn brood’. Uit behoefte of uit een veelheid van redenen die toevallig samenkomen worden godsdiensten door mensen gecreëerd. Hoewel godsdiensten aan degenen die ze zeggen te inspireren het eeuwige leven beloven, geldt dat niet voor de godsdiensten zelf. Ze verdwijnen weer als hun machtspositie is afgebrokkeld, de tegenstand te sterk is of als er geen behoefte meer is aan wat een specifieke godsdienst verkondigt. Godsdienst is dan als de garantie op een wasmachine van een failliete fabriek die geen service meer biedt. Het garantiebewijs heeft dan geen praktische waarde meer.

Essentie is dat de Nederlandse rechter oordeelt over de interne werking van een godsdienst, maar daar niet de expertise voor heeft en zich dit oordeel niet toe zou moeten meten. De rechter moet de wet toepassen, maar daarbij ‘aan de buitenkant’ blijven en niet een oordeel vellen over wat een godsdienst is. Een rechter is geen godsdienstwetenschapper en daarom is het ongepast dat een rechter dit meent te kunnen onderzoeken. De rechter stapelt eisen op elkaar die niet aan godsdienst of levensovertuiging gesteld hoeven worden. Zoals de overweging dat het een volwaardig, logisch of wetenschappelijk systeem van denken moet zijn. Het oordeel dat de Kerk als godsdienst of levensovertuiging afgewezen kan worden omdat het niet voldoende serieusheid zou bezitten is ongepast en normatief.

Godsdiensten hebben alleen zin voor gelovigen die zich erdoor willen laten inspireren. Ze hebben geen zin voor anders-gelovigen of niet-gelovigen. Wetenschappelijke of pseudo sociaal-wetenschappelijke kritiek snijdt weinig hout in antwoord op een kwestie van geloof. Godsdienst is niet rationeel. Daarom is het toetsen van een godsdienst als het toetsen van vertrouwen of een innerlijke overtuiging. Dat is niet te doen.

Volgens de rechter moet godsdienst een bepaald niveau van overtuigingskracht, ernst, samenhang en belang hebben. Maar rechters zijn door ontbrekende kennis en inzicht niet geëquipeerd om een godsdienst goed te kunnen beoordelen. Ze proberen door benadering vanaf de buitenkant te raden hoe de binnenkant eruit ziet. De toetsing wat een godsdienst is komt voor de gelovigen op inmenging neer en voor de buitenstaanders op een mechanisme van uitsluiting. Deze toetsing is uitsluitend politiek en daarom ten alle tijde veranderbaar en onderhevig aan nieuwe ontwikkelingen.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Het Vliegend Spaghettimonster (VSM): een mislukte parodie’ van ‘Tartuffel’ op infonu.nl, 15 augustus 2018.

Documentaire ‘I, Pastafari’ over de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster zoekt financiering voor de afwerking

Het is hier al vaak beweerd, hoe meer godsdiensten, hoe beter. Om het belang van religie te laten verwateren ben ik sinds 26 oktober 2015 ingeschreven bij de Nederlandse Kerk van het Vliegend Spaghettimonster.

Godsdiensten of religieuze organisaties opereren op de religieuze markt. Een vechtmarkt met concurrenten die in de kern hetzelfde soort produkt bieden. Om te overleven moeten religieuze organisaties strijdbaar zijn en zich als zodanig tonen. De drie grote monotheïstische godsdiensten zijn een wereldwijde klontering van religieuze organisaties. Zeg maar een bedrijf met een franchise-model. Sommige lokale ondernemers maken er een goed produkt van, andere ondernemers zijn daartoe niet in staat en leveren een wanprodukt af.

In de kern zijn deze godsdiensten een winstgevend bedrijf dat zingeving verkoopt aan klanten die gelovigen worden genoemd. Met elkaar vormen ze een labiel evenwicht. Ze verdelen met elkaar de religieuze markt, maar zijn ook concurrenten van elkaar. Voor hun profilering is het noodzakelijk om zich te onderscheiden van andere godsdiensten. Maar eensgezind zijn de traditionele godsdiensten in hun voornemen om toetreders tot de religieuze markt te blokkeren. Of het zo lastig mogelijk te maken. Nieuwkomers maken de spoeling te dun.

Het wonder van religie is overigens dat het als een aparte categorie wordt beschouwd. Als overheden de religies niet zouden bevoordelen, zouden ze allang verdwenen zijn. Want ze zijn na 2000 of 1300 jaar allang over de houdbaarheidsdatum heen en worden onnatuurlijk in leven gehouden. De moderne samenleving heeft vooral nadeel van die relicten uit een ver verleden. Maar het is een taboe om dat te zeggen. De Kerk van het Vliegend Spaghettimonster probeert de religieuze sector open te breken en met eigen middelen te bestrijden.

Foto: Schermafbeelding van de achtergrond van de totstandkoming (‘About’) van de op dit moment in post-productie zijnde documentaire I, PASTAFARI. De definitieve, gemonteerde versie is naar verwachting eind 2018 klaar. Geven van ondersteuning kan hier of hier .

Kwestie Michael Afanasyev/ TU Delft. Oordeel van het College voor de Rechten van de Mens over het pastafarisme biedt perspectief

Het College voor de Rechten van de Mens zegt in een niet bindend oordeel over pastafaripriester Michael Afanasyev (38) die aan de TU Delft wil promoveren in piratenkostuum: ‘Uitingen worden beschermd als zij algemeen, althans in brede kring, binnen een bepaalde godsdienst worden beschouwd als uitdrukking van die godsdienst. Het moet dus niet gaan om een persoonlijke invulling. Dit gaat echter weer niet zo ver dat iedere pastafari hierover hetzelfde moet denken of dat de godsdienstige voorschriften steeds op dezelfde manier moeten worden geïnterpreteerd en nageleefd.’ Afanasyevs verzoek om een piratenkostuum te dragen op zijn promotie was door het Delftse College voor Promoties afgewezen. Tegen deze beslissing maakte hij bezwaar bij het College voor de Rechten van de Mens waar hij nu op 11 december 2017 ook nul op het rekest krijgt.

Het College zegt zich er niet over uit te spreken of het pastafarisme (Kerk van het Vliegend Spaghettimonster) een godsdienstige overtuiging is. Maar het College is wel van oordeel ‘dat het piratenkostuum niet in brede kring wordt gezien als een uiting daarvan en dat evenzo priesters verplicht zijn om bij officiële gelegenheden een piratenkostuum te dragen.’ Dit voert het College aan als reden om de eis van de verzoeker af te wijzen.

Dat is een opmerkelijk uitspraak die weliswaar ‘aan de buitenkant’ van het pastafarisme lijkt te blijven, maar zich tegelijk toch laat verleiden tot een inhoudelijke uitspraak en daarom wat dubbelhartig toont. Het College is geen theologisch college en is niet geëquipeerd om theologische doctrines af te wegen. Wat de verzoeker door het College wordt verweten is het ontbreken van samenhang, consistentie en ‘doorleving’ in zijn geloof.

Maar wat doet het ertoe of een pastafaripriester een piratenkostuum heeft of dat nog moet aanschaffen en dat niet of onregelmatig draagt? Het College gaat haar boekje te buiten door de verzoeker te verwijten dat hij weinig kennis van zijn godsdienst heeft of onvoldoende kan uitleggen op welke gronden hij zijn kostuum op de promotieplechtigheid wil dragen. Dat zijn eisen die niet gesteld kunnen worden aan een gelovige en waarover het College zich niet uit te  spreken heeft. Vele godsdiensten grossieren in onwaarschijnlijkheden en tegenstrijdigheden, en zijn het tegendeel van logisch. Daarom heet een geloof ook een geloof. Gelovigen volgen hun geloof en zijn geen theologen die de werking van hun godsdienst moeten kunnen uitleggen.

Het College zit met de uitspraak op het verkeerde spoor. Het kan vanwege de Algemene Wet Gelijke Behandeling niet zeggen dat er op het dragen van het voorgeschreven promotiekostuum bij de TU Delft voor geen enkele godsdienst of levensovertuiging een uitzondering mogelijk is. Die uitzondering op religieuze gronden bestaat wel. Ontbreken van discriminatie zou inhouden dat er voor geen enkele godsdienst en levensovertuiging een uitzondering gemaakt wordt. Nu blijft het vermoeden hangen dat een gevestigde godsdienst een streepje voor heeft op een jonge godsdienst die nog weinig maatschappelijke invloed heeft.

Toch biedt het oordeel perspectief. Het College verwijt de verzoeker een gebrek aan samenhang, consistentie en kennis, maar wijst het pastafarisme als godsdienst niet principieel af. Zo kan het oordeel van het College een gebruiksaanwijzing zijn voor een volgende verzoeker die dicht bij de bekende, alledaagse uitingen van het pastafarisme blijft. Tactisch is het verstandig om stapsgewijs te werk te gaan en bij zo’n plechtigheid te verzoeken om met een vergiet op te mogen promoveren. Mogelijk als de bezoeker al een foto voor het rijbewijs met vergiet als ID heeft. De Kerk voor het Vliegend Spaghettimonster zou er verstandig aan doen om dit landelijk te coördineren door de gelovigen te begeleiden in hun verspreiding van het pastafarisme.

Disclaimer: Ik ben sinds 26 oktober 2015 Pastafarian bij de Nederlandse Kerk van het Vliegend Spaghettimonster.

Foto 1: Schermafbeelding van deel oordeel ‘Geen discriminatie door het College van Bestuur van de Technische Universiteit Delft door een man niet toe te staan tijdens de promotiezitting het traditionele kostuum van zijn ambt als pastafaripriester te dragen’ van het College voor de Rechten van de Mens, 11 december 2017.

Foto 2: ‘Antoinette Vlieger (m) vandaag voor haar promotie aan de UvA, in traditionele Arabische kledij. Ze verschijnt op het podium in een abaja, een Arabisch kledingstuk, dat als onderdrukkend wordt gezien. Haar paranimfen dragen ook een gezichtsbedekkende nikab.’  Foto © Dingena Mol, 21 december 2011.

Opkomst van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster is onontkoombaar. Omdat het van deze tijd is

De religieuze sector is een vechtmarkt. Er zijn toetreders en in het Westen neemt het percentage gelovigen gestaag af. De spoeling wordt steeds dunner. Kerken worden in snel tempo afgestoten omdat veel gelovigen het christendom de rug toekeren. De groei van de islam lijkt over het hoogtepunt heen en stabiliseert.

Als reactie ontstaan nieuwe religieuze instellingen die de vorm van de oude godsdiensten deels of gedeeltelijk overnemen. Inclusief de rituelen en de terminologie. Dat is iets van alle tijden en een eeuwenoud proces. Voor het eigen bestaan hebben godsdiensten altijd handig gebruikt gemaakt van de toe-eigening van tradities.

Religieuze instellingen worden beschermd door of zijn verbonden aan gevestigde belangen. Daarom wordt door de gevestigde orde de opkomst van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster -met veel jonge leden- als inbreuk op de bestaande verhoudingen gezien. Die Kerk moet daarom met juridische middelen buiten de deur van de religieuze sector worden gehouden. Het gaat om het beschermen van de macht. Dat opgeven gaat niet vrijwillig. Maar de opkomst van het nieuwe dat van deze tijd is en het oude vervangt is onontkoombaar.

Normalisering van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster in Nederland

Studenten van het Sint Lucas ‘creative community’ College in Eindhoven maakten dit verslag over de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster. Ofwel, het Pastafarisme. Waarmee de geïnterviewde Jeroen Otten gefeliciteerd wordt is overigens onduidelijk. Resultaten zijn nog niet denderend. Want de Kerk krijgt het niet cadeau in de Nederlandse rechtsstaat. Een rechter waant zich theoloog en meent te kunnen oordelen over de interne werking van deze organisatie die zich als godsdienst presenteert. Belemmeringen worden opgeworpen en staan de acceptatie in de weg. In de schaduw van godsdiensten met gevestigde belangen en hun claim op de ultieme waarheid. Omdat juridische goedkeuring achterloopt op maatschappelijke ontwikkelingen is dat een achterhoedegevecht. Weliswaar hardnekkig en niet makkelijk te winnen, maar een gevecht waar de uitkomst van vaststaat. Het verslag is daar uiting en ondersteuning van. De honden blaffen en de karavaan trekt verder.

Disclaimer: Ik ben sinds oktober 2015 lid van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster. Gratis aanmelden kan hier.

Rechter Den Bosch waant zich theoloog en oordeelt over de interne werking van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster

Een opmerkelijke uitspraak van de meervoudige kamer van de rechtbank in Den Bosch. Het gaat er in de kern om of de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster serieus genoeg is om een godsdienst volgens artikel 9 van de EVRM genoemd te worden. De rechter meent van niet. Aanleiding is het maken van een pasfoto voor een rijbewijs bij de gemeente Eindhoven. Een godsdienstige of levensbeschouwelijke reden biedt volgens artikel 28.3 van de Wet Paspoortuitvoeringsregeling (‘indien de aanvrager heeft aangetoond dat godsdienstige of levensbeschouwelijke redenen zich verzetten tegen het niet bedekken van het hoofd‘) een uitzonderingsgrond om met een hoofddeksel op de foto te verschijnen. In dit geval een pastavergiet. Als de Kerk niet als een religie beschouwd wordt, dan hoeft Eindhoven om formele gronden de aangifte van het rijbewijs niet in behandeling te nemen. Eiser eiste dat in hoger beroep, maar wordt nu door de rechter in het ongelijk gesteld.

De rechter verwijst naar ‘vaste jurisprudentie van het Europese Hof van de rechten van de mens’ om aan te merken wat opvattingen of meningen van een geloof of levensovertuiging zijn en baseert zich daarbij op de volgende beschrijving die ook in bovenstaande opsomming van Elizabeth Prochaska wordt genoemd: ‘It must attain a certain level of cogency, seriousness, cohesion and importance’. De rechter vertaalt dat in de uitspraak als: begrijpelijkheid, serieusheid, samenhang en importantie. Maar Prochaska voegt een dimensie en nuancering toe die aan de uitspraak van de rechter in Den Bosch ontbreekt: ‘There are very few examples of a belief being rejected on this ground and the House of Lords has questioned the propriety of this enquiry by courts, which are not equipped to weigh up theological doctrines’. Dit relativeert de jurisprudentie waarop de uitspraak is gebaseerd door te stellen dat er weinig voorbeelden van een levensovertuiging zijn die op deze grond afgewezen worden, en dat ‘rechtbanken, niet zijn geëquipeerd om theologische doctrines af te wegen.’

Essentie is dat de rechter oordeelt over de interne werking van een godsdienst of levensovertuiging, maar daar niet de expertise voor heeft en zich dit oordeel niet toe zou moeten meten. De rechter moet de wet toepassen, maar daarbij ‘aan de buitenkant’ blijven en niet een oordeel vellen over wat een godsdienst is. Een rechter is geen godsdienstwetenschapper en daarom is het ongepast dat een rechter dit meent te kunnen onderzoeken, zoals ook de verwijzing naar de kritiek van het Britse Hogerhuis zegt. De rechter stapelt eisen op elkaar die niet aan godsdienst of levensovertuiging gesteld hoeven worden. Zoals de overweging dat het een volwaardig systeem van denken moet zijn. Het oordeel dat de Kerk als godsdienst of levensovertuiging afgewezen kan worden omdat het niet voldoende serieusheid zou bezitten is ongepast en normatief.

Wat aan de uitspraak ook opvalt is dat de rechter meent de rechtmatigheid van het geloof van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster grotendeels af te kunnen leiden uit de consistentie van de opvatting van de gelovige over zijn geloof. Maar dat is een onhoudbare en onjuiste benadering. Een geloof is nu eenmaal een systeem dat niet altijd uitblinkt door redelijkheid, realisme, samenhang en logica. Aan een gelovige kan niet als eis gesteld worden dat hij zijn geloof voldoende moet kunnen beschouwen om het een geloof te laten zijn.

Foto 1: Schermafbeelding van deel uitspraak in zaak Coolen-gemeente Eindhoven van Rechtbank Oost-Brabant, 15 februari 2017.

Foto 2 en 3: Schermafbeelding van deel notitie ‘THE DEFINITION OF ‘RELIGION OR BELIEF’ IN EQUALITY AND HUMAN RIGHTS LAW’ van Elizabeth Prochaska, 2013. (google: ‘religion attain a certain level of seriousness’ en downloadt).

Politie verhindert bijeenkomst van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster in Moskou

Sinds 26 oktober 2015 ben ik lid van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster. Niet echt praktiserend, maar wel gelovig. Ik geloof in het idee dat hoe meer religies er zijn, hoe beter het is voor de samenleving. Dat is geen pleidooi tegen religie, maar juist ervoor. Zoals in alle sectoren hebben gevestigde religies problemen met nieuwkomers. Want het dreigt hun voorrechten en machtsposities aan te tasten die ze graag voor zichzelf houden. En niet willen delen met anderen. Ook de beleidsmakers en uitvoerders van de Nederlandse politiek en overheden hebben problemen met de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster dat ze ondanks de vrijheid van godsdienst inhoudelijk wilden toetsen. Via een rechtszaak moest de Kerk haar gelijk halen en de overheid dwingen de grondwet correct toe te passen. Zie hier commentaren over ontwikkelingen sinds oktober 2015.

In de Russische Federatie is het nog slechter gesteld met de godsdienstvrijheid, zoals een bericht in Meduza aantoont. Dat gaat verder dan in Nederland. De politie verhinderde een bijeenkomst in een Moskou’s café van leden van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster. Het zou volgens de politie een provocatie zijn. In de Russische Federatie werken overheid en staatskerk nauw samen bij de renationalisatie van de samenleving en wordt religieuze diversiteit tegengewerkt. De Russische hoofdvertegenwoordiger van de Kerk luistert naar de naam Pastriarch Purée Pasta III. Een verwijzing naar het hoofd van de Russisch Orthodoxe Kerk patriarch Kirill.

Foto: Schermafbeelding van bericht ‘Police interrupt opening of Church of the Flying Spaghetti Monster temple in Moscow’ op Meduza.

Is de afstand tot God afwijkend bij de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster?

Als religie de belangrijkste bijzaak in het leven is (na voetbal uiteraard), dan maakt het niet uit hoe dat vervolgens wordt aangekleed. Dat kan met jurken, leuke hoedjes, lange baarden, stippen op het voorhoofd, mattenkloppers, pastavergieten of lichaamsbedekkende tenten. Het maakt niet uit. Dat is het uiterlijk.

Religie is booming business. Daar valt betrekkelijk makkelijk een snelle euro te halen en het kan dienen als machtscentrum voor expansie. Daarom zijn er tienduizenden religies, religieuze stromingen en groeperingen die gelovigen aan zich binden. Daaronder vele instellingen met predikers die niet zouden misstaan bij een multinational. Maar omdat prediker geen beschermd beroep is en iedereen namens een religie kan spreken, kan iedereen een religieuze groep beginnen. Iedereen kan zich vestigen, een internetverbinding maakt al een snelle start mogelijk. Religie drijft op vasthouden van gelovigen, expansie en het verslaan van concurrenten. De reactie van de zelfbenoemde prediker Shabir Burhani valt goed te begrijpen. Hij vreest voor z’n eigen toko.

Daarbij komt dat mensen zoals Burhani beweren namens God te spreken. Maar dat valt niet objectief na te gaan. Precies daar begint het probleem om toetreders te weren en buiten de profijtelijke godsdienstsector te houden. Want wie bepaalt dat als God daarover niet zelf beslist? Iedereen kan immers zeggen namens God te spreken. Dat doen miljoenen en miljoenen predikers die hun brood verdienen in religies. En dat is best zo.

Vanwege deze kenmerken is de bewering dat religies door mensen gemaakt zijn ook het meest waarschijnlijk. Dat religies door mensen zijn gemaakt is in elk geval de verklaring zonder de minste ingewikkeldheden. Google maar eens op ‘Ockhams scheermes’ en lees wat daar staat over hoe mensen tot kennis komen. Met hun verklaringen en de verkettering van elkaar maken predikers het nodeloos ingewikkeld. Dat is ook logisch omdat ze het niet alleen afkunnen en de omweg via God nodig hebben om de gelovigen geloofwaardig aan zich te binden. Wat geeft meer legitimiteit dan te zeggen namens een hogere macht te spreken? Voor Shabir Buhani zullen niet veel mensen warm lopen. Dat ligt ingewikkelder als hij suggereert namens God te spreken.

Kritiek op de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster (KVS) is best, zoals kritiek op elke religie, vereniging  of levensovertuiging best is. Maar de bewering dat de KVS het minder serieus bedoelt en daarom minder serieus genomen dient te worden slaat de plank mis. De KVS is exact zo serieus als elk ander kerkgenootschap omdat het evenveel afstand tot God bewaart als elk ander kerkgenootschap. Hoe groot dat ook precies is. Dat kan immens groot of nihilistisch klein zijn. In welke verschijningsvorm dat gepresenteerd wordt is bijzaak.

Foto: Schermafbeelding van tweet van Shabir Burhani. Geciteerd in het artikel ‘De Kerk van het Vliegend Spaghettimonster heeft miljoenen, zo niet duizenden leden’ op retecool.com.

Kerk van het Vliegend Spaghettimonster tegenover de Kamer van Koophandel. Bij Pauw

Op 22 oktober 2015 liet de Kamer van Koophandel weten dat de ‘Kerk van het Vliegend Spaghettimonster’ (KVS) niet ingeschreven wordt in het handelsregister. De reden gaf het in een brief: ‘Voor registratie in het handelsregister van een kerkgenootschap gaan wij uit van een organisatie van aangeslotenen die zich de gemeenschappelijke godsverering van de aangeslotenen op de grondslag van gemeenschappelijke godsdienstige opvattingen ten doel stelt. Hierbij die de organisatie niet enkel naar het inzicht van de aangeslotenen, maar ook naar de huidige maatschappelijke opvattingen een religieus karakter te hebben. Bij uw organisatie ontbreekt dit religieuze karakter en is eerder sprake van een persiflage op religie. Uw organisatie registreren in het handelsregister als kerkgenootschap weigeren we om die reden’.

De KVS gaat hiertegen in beroep en zegt op de eigen site bezwaar aan te tekenen tegen de beslissing. Sinds 1 juli 2008 is de Handelsregisterwet 2007 in werking getreden. Dat verplicht ondernemingen en rechtspersonen zoals kerkgenootschappen zich in te schrijven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Het Handelsregister is een basisregistratie die moet voldoen aan de eisen die de overheid stelt aan alle basisregistraties. Artikel 2 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat kerkgenootschappen worden geregeerd door hun eigen statuut voor zover dat niet in strijd is met de wet.

Volgens artikel 6 van de Grondwet kan iedereen ‘zijn eigen godsdienst of levensovertuiging kiezen en zich op zijn eigen manier daarnaar gedragen, mits dit past binnen de wettelijke regels’. Het valt niet in te zien welke wettelijke regels en artikelen van de Grondwet door de KVS worden overtreden. Door de scheiding van kerk en staat mogen staat en de kerk ieder hun eigen zaken regelen en zich niet met elkaar bemoeien of elkaar de regels voorschrijven. Gelijke behandeling van godsdiensten wordt als een vertrekpunt van het Nederlands beleid ten aanzien van godsdiensten gezien. Er is geen reden voor de overheid of een instantie die overheidsbeleid uitvoert om een organisatie die zich als kerkgenootschap aanmeldt de toegang te weigeren.

De discussie bij Pauw voegt weinig toe, behalve het feit dat de KVS voor het eerst goed in de publiciteit komt. De reactie van de oudere programmamaaksters leert dat religie een kwestie van conformisme is. Wat de boerin niet kent dat vreet ze niet. Waarom het dragen van een pastavergiet dwazer of minder serieus zou zijn dan het dragen van een jurk door mannen, een hoofddeksel als een mijter, ‘bedekkende kleding die niet lijkt op die van ongelovigen’ of andere religieuze kleding is een vraag die alleen normatief beantwoord kan worden. De Kamer van Koophandel neemt de ruimte om te beoordelen hoe het ‘religieus karakter’ van een rechtspersoon getoetst moet worden. Omdat het die ruimte volgens de wet niet heeft dient de beslissing over de KVS teruggedraaid te worden. Niet door het bezwaar ertegen, maar door ingrijpen van de regering die dit niet zou moeten laten gebeuren. Maar de ontsporing door de Kamer van Koophandel afwachtend aanziet.

Weigert Kamer van Koophandel registratie van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster als religie?

Een merkwaardig bericht op de satirische nieuwssite Retecool. De Kamer van Koophandel zou de aanmelding van een kerkgenootschap niet accepteren. Het gaat om de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster (Engels: Flying Spaghetti Monster) ofwel de leer van het pastafarianismus. Zoals Retecool opmerkt is de Kerk van het Vliegende Spaghetti Monster in andere landen, zoals de VS of Oostenrijk grondwettelijk geaccepteerd als religie. Het valt niet in te zien wat de Kamer van Koophandel als belangenorganisatie van het bedrijfsleven hiermee te maken heeft. Het is er niet om de grondwet te toetsen en te beslissen aan welke voorwaarden een geregistreerde religie moet voldoen. Het is dan ook de vraag of het bericht over de Kamer van Koophandel klopt. Als dat zo is dan is deze belangenorganisatie wel erg ver van de eigen kerntaken verwijderd geraakt.

Volgens de grondwet kan iedereen zonder overheidsbelemmering met gelijkgestemden een religie beginnen en heeft dan automatisch recht op de privileges die religieuze organisaties nu toekomen. Voorrechten die door ontkerkelijking en secularisatie minder worden, maar nog wel steeds bestaan. Hoe meer religies, hoe beter. Laat ze bloeien en zich ontwikkelen. Aanhang en respect moeten ze natuurlijk zelf verdienen. Maar de overheid dient ze de kans te bieden om onder gelijke voorwaarden met bestaande religies de concurrentie om de volksgunst aan te gaan. Laat iedereen die een eigen religie wenst te beginnen een ANBI-status aanvragen. Het belastingvoordeel is groot. Er is geen grens aan de naar schatting 4.200 religies en spirituele tradities. Iedereen heeft het recht om een religie te beginnen met leerstellingen en zingeving. Of zelfs zonder dat.

Inschrijven via bovenstaand formulier voor de Nederlandse tak van de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster kan hier. Op 8 januari 2014 schreef ik: ‘Het wachten is op de eerste Nederlandse Pastafarian die zich niet laat inzweren met kruis, jurk, baard of muts, maar met ‘n vergiet.’ Het zal de hoogste tijd worden. Als de Kamer van Koophandel serieus blijft dwarsliggen en deze Kerk niet wil accepteren als kerkgenootschap dan wordt het tijd voor kamervragen die de obstructie door de belangenorganisatie van het bedrijfsleven aan de orde stellen.

Foto 1: Inschrijfformulier voor de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster.

Foto 2: Schermafbeelding van deels afgeplakte brief die de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster op 22 oktober 2015 van de Kamer van Koophandel in Groningen ontving.

Foto 3: Christopher Schaeffer draagt een vergiet als hij in New York City de eed aflegt voor de Pomfret Town Board. Credits: Greg Fox – The Observer. Januari, 2014.