Stevent PvdA af op historisch verlies bij provinciale verkiezingen?

Over een maand zijn op 18 maart de verkiezingen voor Provinciale Staten. De uitslag is van belang voor de samenstelling van de Eerste Kamer omdat de op dit moment 570 leden van provinciale staten op hun beurt de 75 leden van de Eerste Kamer kiezen. De PvdA wacht door het onduidelijke gasbeleid een historisch verlies in Groningen. Als vanouds is de partij in de drie noordelijke provincies de sterkste, een neergaande tendens en peilingen geven aan dat dit echter niet zo blijft. Zodat de machtspositie van de PvdA ook in de Eerste Kamer aangetast wordt. En daar dus ook de steun voor het kabinet. De ene domineesteen gooit de ander om en het kabinet schiet in eigen voet: gasbeleid Groningen- afnemende steun voor PvdA- uitslag Provinciale Staten- uitslag Eerste Kamer- afnemende steun kabinet. Vraag is of de gedoogcoalitie van D66, CU en SGP dat verlies van PvdA en ook VVD cijfermatig kan compenseren. Maar vooral of het daar straks nog wel toe bereid is.

Voor regionale PvdA’ers is het moeilijk kiezen. Hebben ze electoraal te winnen door afstand te nemen van de landelijke PvdA? Wat voor gevolgen heeft dat afstand nemen van die dirigistische PvdA met haar Centrum voor Lokaal Bestuur dat dwingend en publicitair ‘meedenkt’, de discipline bewaakt en niet van dissidente geluiden houdt voor hun carriere binnen de PvdA? De Zeeuwse PvdA’ er en oud-wethouder Ko van Schaik gaf in 2014 het voorbeeld in een open brief aan Samsom: ‘Honderden raadsleden en wethouders hebben zich ongelooflijk ingezet voor het gedachtegoed van de PvdA en jullie hebben dit door deelname aan dit kabinet verkwanseld.’ 

Nieuwe methodieken en verdienmodellen voor PvdA’ers: de markt

‘Laat de markt z’n gang gaan en wees daar niet te kritisch op’, zegt een deelnemer aan de ‘Masterclass nieuwe methodieken en verdienmodellen’ van de dienst Stadsontwikkeling van de gemeente Rotterdam. Externe expert en projectontwikkelaar Friso de Zeeuw inspireert de deelnemers ‘over de wijze waarop we onze rol opnieuw kunnen invullen’. Friso de Zeeuw is directeur Nieuwe Markten bij Bouwfonds Ontwikkeling en heeft namens de PvdA in het verleden talloze bestuursfuncties in het openbaar bestuur bezet.

Samen met een andere PvdA’er en oud-wethouder Jos Feijtel schreef De Zeeuw een opiniestuk voor de NRC. Beide PvdA-leden proberen de kritiek op de PvdA-leiding te ontkrachten. De partij zou lusteloos zijn. Ze verwijten de critici ‘hang naar dramatiek met de onweerstaanbare neiging om juist bij regeringsdeelname de hele wereld in één keer te willen hervormen’. Vooral Sander Terphuis nemen ze op de korrel.

De PvdA’ers schuiven Terpstra van alles in de schoenen. Hij zou vinden dat ‘nivellering de belangrijkste missie van de PvdA in dit kabinet is’. Maar Terpstra heeft het in z’n stuk ‘Het is code rood voor de PvdA’ waarnaar ze verwijzen over meer dat mis is in de huidige PvdA. Zoals een vertrouwenscrisis tussen partij en kiezer, het accent op de economie en het weggeven in de onderhandelingen met de VVD van principiële zaken van de PvdA. Kortom, over de uitverkoop van de sociaal-democratische beginselen dat verder gaat dan kritiek op nivellering en niet zozeer de hele wereld in één keer wil hervormen, maar juist het ouderwetse sociaal-democratisch gedachtegoed weer centraal wil zetten. Met behoud van de verzorgingsstaat.

De Zeeuw en Feijtel denken fundamenteel anders over de inrichting van de samenleving dan Terphuis. De Zeeuw wil de markt z’n gang laten gaan en Terpstra niet. Binnen een partij zijn er altijd rechtse en linkse vleugels die van mening verschillen. De Zeeuw en Feijtel verwoorden de visie van de PvdA-leiding die akelig dicht tegen de markt en de VVD aanschuift. Het kan zijn dat ze Terphuis en andere critici wereldvreemd en dramatisch vinden, maar het is leugenachtig van De Zeeuw en Feijtel om vervolgens die goedbedoelende critici van alles in de schoenen te schuiven en hun kern van kritiek bewust verkeerd voor te stellen.

Crisis in de PvdA: De PvdA is dood, leve de PvdA!

Zo’n twee weken geleden zag ik Sander Terphuis zoekend z’n weg gaan op het Centraal Station Utrecht. En dezelfde middag liep Felix Rottenberg met een nieuwerwets soort roze bril me op de Biltstraat bijna van de stoep. Met zijn stuiven suggereerde hij snelheid en driestheid. Of beide prominente PvdA’ers elkaar die dag in Utrecht troffen weet ik niet, maar het had gekund. Want de PvdA gaat het slecht. Het vertrouwen in partij en leiders als Diederik Samsom is weg. Dat smeekt om overleg voor een alternatief. Niet het redelijke alternatief van D66, maar juist een alternatief dat lekker dwars en onredelijk is. Weg van de fatsoenlijke redelijkheid met de behoudende VVD richting nieuwe redelijke onredelijkheid van de SP. Dat toenadering vindt bij D66. Kortom, alle partijen zijn in beweging, behalve de PvdA dat angstvallig stilstaat. Daarom stuift Rottenberg.

Sander Terphuis verwoordt het tekort in een stuk dat op 2 juli in een verkorte versie in NRC werd geplaatst. Hij komt in actie omdat het code rood is voor de PvdA: ‘Er is sprake van een fundamentele vertrouwenscrisis tussen PvdA en de kiezer, zei de voormalige PvdA-voorzitter Ruud Koole tijdens een partijbijeenkomst afgelopen zaterdag in Rotterdam. Slechte peilingen, veel leden die hun lidmaatschap opzeggen, vele kiezers die spijt hebben van hun stem op de PvdA bij de verkiezingen in 2012, dramatisch verlies bij de gemeenteraadsverkiezingen en bij de Europese verkiezingen enzovoort.’ Terphuis wil debat en verwijt de partijleiding dat het niet onderkent dat de huidige PvdA onherkenbaar en ongeloofwaardig is geworden.

Op de voorpagina van de NRC geeft de kenner van de PvdA Thijs Niemansverdriet critici een podium. Hij citeert oud-partijvoorzitter Ruud Koole en dezelfde Sander Terphuis. De laatste citeerde Koole ook al. Zodat de kritiek rond echoot. Ook Monika Sie Dhian Ho van de Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA bekritiseert de partijleiding. Ze zei vorige maand over de huidige politieke leider, volgens NRC: ‘Samsom vereenzelvigt zich zodanig met het regeerakkoord dat er van dualisme geen sprake is’. Maar de ‘gouvernementele’ kritiek van Nijmansverdriet is feitelijk veel breder en komt ook vanuit de basis. Zoals van de tot voor kort langstzittende PvdA-wethouder Co van Schaik die vindt dat Samsom en partijleider Hans Spekman moeten opstappen. Hij vatte het in een slagzin samen: ‘Het merk PvdA wordt nu niet gepruimd.’

Hoe loopt het af? De kiezer heeft geen vertrouwen meer in de PvdA omdat het de verkiezingsbeloften brak. Mensen stemden op de PvdA in de hoop op een andere koers, maar op sociaal gebied voerde het VVD-beleid. Op de ministers Timmermans, Asscher en Dijsselbloem en staatssecretaris Van Rijn na presteren de PvdA-bewindslieden slecht. Samsom wordt niet meer geloofd en een omslag onder zijn leiding is ongeloofwaardig geworden. De aftakeling van de PvdA is voor Nederland echter minder erg dan het lijkt. Het sociaal-democratische gedachtegoed kan ook door partijen zoals de SP worden vertegenwoordigd. Het verleden dat de PvdA met zich meesleept en zich uit in allerlei belangen in het middenveld en het openbaar bestuur die verdedigd moeten worden is een last geworden en maakt de partij log en star. Terphuis zou ook z’n eigen positie binnen de PvdA eens moeten relativeren om te pleiten voor opheffing en nieuwe partijvorming.

Foto: Martin Parr. Engeland, 1970. Deel van Martin Parrs ‘Home Sweet Home’ tentoonstelling. Credits: © Martin Parr/Magnum Photos.

Van Schaik: het merk PvdA wordt nu niet gepruimd

Eerder besteedde ik aandacht aan PvdA’er Co van Schaik uit Terneuzen, de tot voor kort langstzittende (36 jaar) wethouder van Nederland. Zie hier en hier. Van Schaik neemt geen blad voor de mond en laat zich door het partijkader van z’n partij niet het zwijgen opleggen. Hij vindt nog steeds dat partijleider Diederik Samsom en voorzitter Hans Spekman moeten opstappen. Conny van Gremberghe heeft het over ‘Co en de kruistocht tegen de PvdA‘. Maar zo zal Van Schaik het vermoedelijk zelf niet zien. Hij voert een kruistocht voor de PvdA die het volk ontstolen is. Hij blijft ageren tegen een PvdA die hem en de zijnen in de steek heeft gelaten.

De opstelling van Van Schaik oogt donquichotterig. Het is een niet te winnen strijd tegen de partijorganisatie. Maar hij heeft sterke wapens: zijn geweten, belangeloosheid en publiciteit. Vandaag schreef Maaike van Houten het ongenoegen van Co van Schaik op in Trouw. Onder de titel ‘Het merk PvdA wordt niet gepruimd‘. Dat liegt er niet om. Van Schaik vindt niet dat de kiezer die de PvdA bij de gemeenteraadsverkiezingen in de steek liet het verkeerd zou zien, zoals partijleider Samsom het voorstelde. Die kiezer zou het niet begrijpen.

Maar volgens Van Schaik begrijpt Samsom er niks van: ‘De kiezer heeft het ongelooflijk goed gezien, de verkiezingsbeloften zijn voor honderd procent gebroken. Mensen stemden landelijk op de PvdA in de hoop op een andere koers. En wat doet de PvdA? Op sociaal gebied, wat heel belangrijk is voor ons imago, voeren ze een puur VVD-beleid.‘ Volgens Van Schaik is het vertrouwen in Samsom weg: ‘Er moet een ander verhaal komen, maar als Samsom dat vertelt, geloven mensen het niet meer. Hij krijgt het niet meer voor elkaar dat naar buiten uit te dragen.’ Met als conclusie dat het merk PvdA ‘momenteel’ niet wordt gepruimd.

Hoe eindigt dat? Stapt Diederik Samsom op en zet de PvdA in op vernieuwing? Weg van het marktdenken en de economisering van de politiek. Of wordt Co van Schaik geroyeerd vanwege gebrek aan loyaliteit? In de politiek kunnen personen alleen eerlijk aan zichzelf zijn als ze eerlijk aan de partij zijn. Alleen het laatste is de noodzakelijke voorwaarde. Wie dat omdraait en de trouw aan zichzelf laat voorgaan wordt dissident of lastig genoemd. Zo pakt de paradox van partijpolitiek uit. Iemand wordt om ideologische redenen lid van een partij, om daarna jaren later te beseffen dat de partij de idealen heeft losgelaten en in zijn tegendeel is verkeerd.

Foto: Patricia Kay, A Faded Trio of Red Roses, 2012. Credits: Patricia Kay.

Onmacht en woede in lokale PvdA: arrogante salonheren stap op!

De ontreddering in de PvdA is groot. Neem de uitslag van de Zeeuwse gemeente Terneuzen, gehalveerd van 8 naar 4 zetels. De site van PvdA Terneuzen bedankt iedereen onder het oplichten van de banners ‘Sociaal Dichtbij Sterk‘. Uit automatisme. Verwerking moet nog komen. De klap is dat de inwoners van deze gemeente deze lokale PvdA blijkbaar minder sterk, minder dichtbij en minder sociaal ervaren. Zoals dat overal in het land is gebeurd. De PvdA moet nog van de schrik bekomen om te ontwaken uit een rode droom met rozen.

De langstzittende wethouder van Nederland Co van Schaik (PvdA) met 10 termijnen achter zijn naam kondigde al in september 2013 z’n afscheid aan. Deels vanwege z’n leeftijd, hij wordt 65 jaar, maar deels ook door z’n ongenoegen met het kabinetsbeleid. Deze sociaal-democraat die deel uitmaakte van het Terneuzense college van PvdA en de Lokale partij TOP verklaarde z’n terugtreden toen als volgt: ‘Ik heb het op zijn zachtste gezegd wel een beetje gehad met die club in Amsterdam. De PvdA vervreemdt volledig van zijn laatste kiezers met dit kabinetsbeleid. Onvoorstelbaar en niemand doet daar iets tegen…‘ De niet te stoppen neergang is een verhaal van een aangekondigde dood. De woede in de lokale PvdA is groot. Vooral over de eigen partij.

Conny van Gremberghe biedt Co van Schaik een platform. De titel liegt er niet om: ‘De machteloze onvrede van een oudgediende PvdA’er‘. In een open brief verwijt Van Schaik partijleider Diederik Samsom en partijvoorzitter Hans Spekman ‘salonheren‘ te zijn die ‘arrogant‘ en in hun ‘onnozelheid‘ het sociaal-democratisch gedachtegoed ‘verkwanseld‘ hebben. Van Schaik die 36 jaar met z’n voeten in de Zeeuwse modder van de praktische politiek stond en niks te verliezen heeft spreekt fris van de lever. Hij windt er geen doekjes om en spreekt namens al die PvdA’ers die zoiets ook wel zouden willen zeggen. Maar niet durven vanwege de discipline van de afdeling Lokaal Bestuur en voorzitter die niet van afwijkende geluiden houden. 

“Beste heer Samsom en Spekman

Jammer, dat jullie niet de conclusie getrokken hebben te vertrekken. Honderden raadsleden en wethouders hebben zich ongelooflijk ingezet voor het gedachtegoed van de PvdA en jullie hebben dit door deelname aan dit kabinet verkwanseld.
De kiezer heeft het allemaal niet door,
met andere woorden, jullie zijn zo arrogant dat de kiezer gediskwalificieerd wordt. Salonheren!
Peter Hilhorst in Amsterdam treedt voor jullie onnozelheid af.
Een schande, dat jullie dit niet oppakken door zelf af te treden.
Gelukkig pikt de samenleving niet dat de PvdA arbeidsgehandicapten pakt, huurders onmogelijk hoge huren oplegt en ga zo maar door.
Denk na en stel een daad!
De kiezer zal dit ongelooflijk waarderen.

Groet
Co van Schaik
wethouder PvdA gemeente Terneuzen.”

Foto 1: Diederik Samsom met roze rozen in Utrecht op campagne voor de lokale verkiezingen, maart 2014. Credits: Novum/Jean-Pierre Geusens en ANP/Marcel van Hoorn.

Foto 2: Staatssecretaris Jetta Klijnsma (midden) met PvdA’ers in Terneuzen op campagne met roze rozen, 2014. Uiterst links Co van Schaik.

Lokale PvdA heeft ongelooflijk veel last van optreden Samsom

Zomaar nieuws van AT5 dat door De Telegraaf opgepikt wordt. De laatste zwakt het zelfs nog af. Waar De Telegraaf spreekt over ‘last‘ die Fred Cohen, de voorzitter van de PvdA in Amsterdam Zuid van het optreden van Diederik Samsom in de Tweede Kamer zou hebben, spreekt AT5 over ‘ongelooflijk veel last‘. Cohen schreef dat in een e-mail aan Samsom die in handen van AT5 is gevallen. Het hoe en waarom van dit lek naar de media is onduidelijk. Maar het tekent de interne oppositie van de basis tegen de partijleiding. Cohen maakt zich zorgen over de beeldvorming en verwijt Samsom het onmogelijk te maken voor de lokale afdelingen om een redelijk resultaat te halen bij de gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart 2014: ‘Als jij op deze wijze blijft handelen kunnen we hooguit iets aan damage control doen en het verlies zo beperkt mogelijk houden‘.

Waar gaat de klacht van Fred Cohen over? Gaat het over de aanschaf van de JSF? Of over het knipperlicht-beleid van de PvdA-fractie in de uitleg ervan? Gaat het om de autoritaire stijl van partijleider Samsom en het Lokaal Bestuur? Of over het feit dat de PvdA zich op vele beleidsterreinen tot bijwagen van de VVD heeft gemaakt? Gaat het over het financieel-economische beleid van het kabinet-Rutte inclusief PvdA-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem dat kritiek krijgt dat het eerder opvalt door boekhoudkundige discipline dan economisch inzicht? Of over de samenwerking met premier Rutte die niet weet te inspireren en zelfs geen lijn voor de middenlange termijn weet uit te zetten? Vreest Fred Cohen de peilingen die een historisch dieptepunt voor de PvdA laten zien? Of gaat het gewoon om het laatste woord binnen een verdeelde en verwarde partij?

Foto: Schermafbeelding van artikel op AT5, 21 september 2013.

Wacht PvdA een opmars van ongenoegen vanuit de marge?

Berichten uit Zeeuws-Vlaanderen die me opvielen. Ik was er afgelopen week. Dat land onder de Westerschelde dat overeenstemt met het Belgische Vlaanderen. Hoewel de verschillen aanzienlijk blijven. Tommy Wieringa wist voor de VPRO de ziel van de streek niet te doorgronden. Dat land waar de afstand tot de randstad gevoeld en gekoesterd wordt. Mentaal en bestuurlijk. Met een dubbelheid van slachtofferschap en zelfbeschikking die voortdurend in elkaar overlopen. Als eb en vloed. En daarom niet te onderscheiden zijn. Wederzijds onbegrip tussen de streek en ‘de overkant‘ vindt in de Hedwigepolder een hedendaagse focus.

Het rommelt daar in de Zeeuws-Vlaamse PvdA. Raadsleden, statenleden en wethouders van de partij houden het voor gezien. Ze zijn niet langer aan een lijntje te houden. De Terneuzense PvdA-wethouder Co van Schaik die sinds 1978 de langstzittende politieke bestuurder van Nederland is heeft aangekondigd niet meer terug te komen na de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2014. Het komt als een verrassing. Van Schaik verklaart z’n vervroegd terugtreden: ‘Ik heb het op zijn zachtste gezegd wel een beetje gehad met die club in Amsterdam. De PvdA vervreemdt volledig van zijn laatste kiezers met dit kabinetsbeleid. Onvoorstelbaar en niemand doet daar iets tegen…‘ En de Terneuzense PvdA-fractieleider Gijs van den Berg stopt er ook mee: ‘Ik trek me terug uit de actieve politiek, omdat ik het kabinetsbeleid ook voor mezelf niet meer uitgelegd krijg‘.

Het is niet makkelijk om dit ongenoegen in de marge te duiden. Is het de uitruil van sociaal-democratische verworvendheden? Is het de partijdiscipline van Jacqueline Kalk van PvdA’s Lokaal Bestuur dat deze kaderleden dwarszit? Is het de aanschaf van de JSF waaraan de PvdA een meerderheid geeft? Zijn het de baantjesjagers die de partij domineren? Zijn het de wegzakkende economie en de belastingverhogingen? Zijn het de slechte peilingen voor de PvdA? Is het de samenwerking met de visieloze VVD’er Mark Rutte? Het ongenoegen voor Van Schaik en Van den Berg zit ‘m in het kabinetsbeleid. De PvdA wordt als bijwagen van de VVD gezien, en de PvdA-leiders als opportunisten die onder verloochening van hun principes aan het pluche blijven plakken.

Vraag is of het opstappen van de Zeeuws-Vlaamse PvdA’ers met een lange staat van dienst een teken aan de wand voor de partij is of een incident. Breidt een inktvlek zich vanuit alle marges uit tot aan het partijkantoor in Amsterdam? Sociaal-democraten kennen een traditie van meningsverschillen die zich uit in een interne strijd. Ondanks succesvolle kamerverkiezingen en kabinetsdeelname is de PvdA nog steeds tot op het bot verdeeld. Hervormingen zijn op een laag pitje gezet. De sociaal-democratie heeft nog steeds geen antwoord op de belangrijkste vragen van deze tijd. In de marge houden lokale bestuurders die de partij maken het voor gezien. In het machtscentrum van de partij wordt siberisch ontkend dat er een probleem is. De macht trekt.

Foto: Schermafbeelding van PZC van 10-11 september 2013.

President Barritt Obamney spiegelt de tegenstander

Op de Republikeinse conventie in Tampa moet iedereen in het gelid. Daartoe wijzigt de partijleiding tijdens de wedstrijd de regels. Ron Paul gedelegeerden zijn laaiend en voelen zich tekortgedaan. De basis wordt ondergeschikt gemaakt aan de partijorganisatie om eenheid uit te stralen met gevolg dat het omgekeerde gebeurt. De Republikeinse verdeeldheid groeit. Aan de basis wekt Mitt Romney weinig enthousiasme.

Aan de andere kant wordt het er niet beter op met een Democratische president die zich steeds verder vervreemdt van de intellectuele en progressieve achterban en zowel niets verandert aan het terugdringen van het overheidstekort als het beëindigen van de oorlogen. Barack Obama is een aarzelende president gebleken die zich staande houdt door een uitgekiende presentatie. Maar inhoudelijk voegt-ie zo goed als niks toe.

Als het besef doorbreekt dat de kandidaten van de Republikeinse en Democratische partij middelmatig zijn en dat een keuze lood om oud ijzer is, dan wordt de ban voor een traditionele opstelling gebroken. Weg van de partijpolitiek. Een derde kandidaat die kans maakt is nu niet voorradig, ook de libertarische Gary Johnson niet. Maar het ongenoegen van nu kan in 2016 aan kracht winnen. Weg van de middelmaat van Barritt Obamney.

PvdA’er John Leerdam verlaat swingend de kamer

PvdA’er John Leerdam is na vijf weken als tijdelijk kamerlid opgestapt. Hij verving sinds 29 februari Sharon Dijksma die met zwangerschapsverlof is en naar verwachting op 15 mei terugkeert. Leerdam ging serieus in op vragen van VARA-verslaggever Lex Uiting in het radioprogramma Giel van 3FM over de vervroegde vrijlating van straatterrorist Jael Jablabla. Leerdam zegt zelfs dat ‘onze vicefractievoorzitter Jeroen Dijsselbloem hier al over heeft gesproken en het in de gaten zal blijven houden’. Maar Jablabla bestaat niet.

Leerdam is theatermaker, zoon van een Surinaamse vader en een moeder van St. Kitts. Hij doet me denken aan de Surinaamse schrijver Edgar Cairo (1948-2000) die ooit naar een VPRO-radioprogramma belde waar de hele vrijdag met gasten werd gedebatteerd over de toestand in de wereld. Cairo had maar een opmerking: ‘jullie draaien te weinig muziek’. Ofwel, Cairo en Leerdam brengen emotie waar te veel rede ontstaat.

Tragiek van Leerdam is dat-ie gedwongen was zich aan de Haagse rationalisaties aan te passen. Daar ligt niet zijn kracht. Leerdam weet te dramatiseren door amusement. Daartoe hoeft-ie geen dossiervreter of intellectuele hoogvlieger te zijn. Middelmatige kamerleden met die pretentie zijn er al voldoende. Dat Leerdam zichzelf niet kon zijn in Den Haag is alarmerender voor de werking van de partijpolitiek en het politieke systeem dan zijn publicitair wat onhandige stap zonder veel gevolgen. John Leerdam verdient een volgende kans om het idee te weerleggen dat alleen grijze muizen onder de kaasstolp zijn gewenst. In een vrije rol.