Overheidspropaganda: Minister Hugo de Jonge bezoekt rioolwatering

Voorlichting van overheden en semi-overheden is een plaag. Het dendert met een groot budget door de publieke opinie en drukt de journalistiek weg die het kwantitatief niet meer aankan.

Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport bezocht op 8 april 2021 een rioolwaterzuivering in Leiden en daar maakt de Unie van Waterschappen een filmpje van. Het valt onder het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dit gaat niet zozeer om het geven van informatie, maar om schaamteloze zelfpromotie van een minister door een overheidsdienst op kosten van de burger.

De Jonge laat zich de kans niet ontnemen om zijn bezoek te koppelen aan het coronavirus, zoals hij alles aan het coronavirus koppelt. Cynici zullen daarop antwoorden, behalve het beleid zelf.

Veelzeggend is zijn gebruik van woorden als ‘heel precies’ of ‘heel minutieus’ door De Jonge. Dat heeft vermoedelijk de bedoeling om daadkracht en nauwgezetheid te suggereren. De minister zegt dat de hele wereld naar Nederland kijkt. Dat is zo. Maar hij bedoelt het waarschijnlijk anders dan dat Nederlanders dit zelf opvatten. Enfin,’ je kunt ongelooflijk veel leren uit het rioolwater‘, zegt De Jonge. ‘Een heel effectief instrument’, voegt hij toe.

Hugo de Jonge begrijpt heel precies dat hij met zichzelf spot.

Minister Cora van Nieuwenhuizen wil ons overtuigen met een hoedje

Propaganda en marketing van bestuurders. Het hoort erbij. Maar er zijn grenzen aan wat redelijk is. Deze video van het ministerie van het Infrastructuur en Waterstaat met minister Cora van Nieuwenhuizen (en staatssecretaris Stientje van Veldhoven) houdt niet eens de schijn op dat het om beleid gaat. Het gaat om promotie van vooral de minister. Het valt inderdaad te hopen dat de minister volgend jaar weer normaal doet.

Floris Müller is voorzitter van het Republikeins Gemootschap en zegt in een bericht van het Nieuwsblad van het Noorden: ‘Dat hele circus ook, met die hoedjes, dat leidt allemaal af van waar het allemaal echt om gaat. De boodschap.’ Müller vindt Prinsjesdag een ‘buitengewoon infantiele exercitie’ omdat de koning afgerekend wordt op zijn leesvaardigheid. Volgens hem mogen we ‘onszelf als land best iets serieuzer nemen’.

Deze video van het ministerie van het Infrastructuur en Waterstaat toont aan hoe het werkt. Een minister spant de media-afdeling van het staatsapparaat voor haar karretje, neemt zichzelf serieus en probeert ons te overtuigen met als ultiem argument de uiterlijke schijn van een hoedje. Daarmee neemt ze ons niet serieus.

Gedachten bij een overheidscampagne uit 1992. Wat is privacy?

Is het verschil tussen overheidsvoorlichting en propaganda, het verschil tussen weten en niet willen weten? Een spot uit 1992 over het sociaal-fiscaal nummer. Het sofinummer. Meer dan 20 jaar later is onduidelijk wat er bedoeld wordt met de slogan ‘Met het sofi-nummer komt iedereen tot zijn recht‘ die tamelijk nietszeggend klinkt. De koppeling van bestanden wordt als heilzaam voorgesteld omdat ‘meneer Jansen‘ zijn eigen sofi-nummer niet kan veranderen. Hoe realistisch is echter het scenario van iemand die ’s nachts met dat doel in een overheidskantoor inbreekt? De uitzondering wordt als regel gepresenteerd. Maar hoe realistisch is het scenario van een overheid die overdag bestanden van burgers koppelt? Dat blijft voor het gemak ongenoemd.

Was de controlestaat in 1992 voor de opkomst van het internet nog niet goed voorstelbaar? Kunnen we dat ons meer dan 20 jaar later nog indenken? Toch dateert 1984 van George Orwell uit 1948. Voorstelling van een campagne wordt waarheid omdat de horizon van de overheid een campagne is. Daar stopt het denken. Daar stopt de tijd. Onbewust blijft hét probleem van dataverzameling ongenoemd: concentratie van staatsmacht.

Foto: ‘Grote belangstelling voor de lange rijen computers tijdens de kijkdag woensdag in het bedrijfspand van de Infotheek Groep in Leiden‘. 19 februari 1992. Credets: ANP, Cor Mulder

Bradley Manning tot 35 jaar veroordeeld. Strijd gaat door

‘Private’ Bradley Manning (25) is vandaag voor een militaire rechtbank in Fort Meade veroordeeld tot 35 jaar gevangenisstraf. Dat maakte de militaire rechter kolonel Denise Lund vandaag bekend. De aanklager had 60 jaar geëist. Dit wil niet zeggen dat-ie nu ook werkelijk 35 jaar achter de tralies verdwijnt. Hij heeft-er al drie jaar opzitten en verder recht op 112 dagen strafvermindering vanwege de onterende omstandigheden van z’n detentie. Na een derde van de straftijd kan-ie een gratieverzoek indienen. Kolonel Morris Davis calculeert dat Bradley Manning bij goed gedrag zo’n 8 tot 9 jaar de gevangenis in moet. Zodat-ie op zijn 34ste vrijkomt. Anders dan de aanklagers beoogden die een voorbeeld wilden stellen door ‘m levenslang op te sluiten.

Ondanks het feit dat het nog slechter had kunnen uitpakken is de straf disproportioneel hoog. Manning wilde oorlogsmisdaden aan de kaak stellen om een publiek debat op gang te brengen, maar krijgt een zwaardere straf dan degenen die oorlogsmisdaden pleegden en bloed aan hun handen hebben. Ze worden doorgaans niet eens aangeklaagd. Kevin Gosztola die het hele proces heeft gevolgd en daar elke dag verslag van deed formuleert het aldus: ‘The sentence is far greater punishment than individuals in the military, who actually committed war crimes by killing innocent civilians in Iraq or Afghanistan, have received. It is also, when considering proportionality, a level of punishment than what soldiers or officers involved in torture in the past decade have received.‘ Burgerrechtenorganisatie ACLU stelt dat de straf past in een klimaat waarin het recht misbruikt wordt en klokkenluiders en journalisten die onrecht aan de kaak willen stellen op een hoop met landverraders en terroristen worden gegooid. Het ziet in het vonnis een trieste dag voor de rechtsstaat VS:

Foto: Schermafbeelding van verklaring door de ACLU over de straf van Bradley Manning, 21 augustus 2013.

Voor meer informatie zie: Het Nederlands-Belgische Bradley Manning Steuncomité.

Hoe kan Nederland helpen de VS op het rechte pad te brengen?

Moet Nederland relaties onderhouden met landen die eigen oorlogsmisdadigers bewust buiten schot laten en klokkenluiders die oorlogsmisdaden in de publiciteit brengen hardhandig aanpakken? Had Nederland bondgenootschappelijke relaties kunnen onderhouden met Hitler-Duitsland, Stalin-Rusland, China van de Culturele Revolutie, Cambodja van de Rode Khmer, Bosnië van Karadzic of Rwanda van de genocide op de Tutsi’s? Moet Nederland relaties willen onderhouden met het VS van Barack Obama waar de schuldigen niet voor het gerecht worden gebracht, maar de onschuldigen die de regering in verlegenheid brengen wel?

Door de economische, militaire en politieke verwevenheid tussen Nederland en de VS valt niet in te zien wat de ruimte voor Nederland is om met kritiek te komen. Het verbreken van de banden is een brug te ver omdat het Nederland isoleert. Het zou economische zelfmoord betekenen. Daarbij komt dat het de politieke leiders van Nederland ontbreekt aan ethisch besef. Ze politiseren de economie en economiseren de politiek. In die pragmatiek stopt hun denken. Overwegingen over mensenrechten schuiven ze naar de achtergrond. Ons land kent geen grondwettelijke toetsing die de politiek met de neus op de universele waarden van de wet drukt.

Welk gebaar kan de Nederlandse regering maken om zich afkeurend uit te spreken over de verkeerde afslag die president Obama heeft genomen? Met zijn beleid over de mensenrechten, de nationale veiligheid en de massale spionage van alle wereldburgers? Want vrienden die als het erop aankomt elkaar de waarheid niet durven zeggen zijn geen echte vrienden. Juist het Atlantische Nederland dat zich altijd zo verbonden heeft gevoeld met de VS en dat historisch ook daadwerkelijk is kan als oude vriend de VS de waarheid zeggen.

Nederland heeft een publiek debat nodig dat twee aspecten benadrukt. Als opdracht aan de regering-Rutte. Met als uitgangspunten dat Nederland zich gebonden voelt aan de VS en zich zorgen maakt over de recente ontwikkelingen richting politiestaat die gedragen worden door het Amerikaanse establishment en de regering-Obama. En dat Nederland zich kritisch, maar vanuit de vriendschappelijke, oude relatie uitspreekt tegen deze ontwikkelingen. Nederland kan de Amerikaanse burgers en burgerrechtenactivisten die deze kritiek delen een steuntje in de rug geven en de VS vanaf afstand weer op het goede pad proberen te brengen.

Foto: De streken van Reintje van der Schalk, Markies van Eijerstruiven, circa 1840, Facsimile. Uitgeverij: NBLC, 1985

Uitspraak in proces Manning jaagt kritiek op Obama aan

Gemengde gevoelens over de uitspraak in de zaak Bradley Manning. Burgerrechtenactivisten en journalisten zijn tevreden dat soldaat Manning door de militaire rechter is vrijgesproken van de zwaarste aanklacht, het helpen van de vijand. Dat had onderzoeksjournalistiek in de VS zo goed als onmogelijk gemaakt. Dat gevaar is nu geweken, hoewel nog niet uit zicht. Maar aan 19 andere aanklachten is Manning wel schuldig bevonden.

Morgen of in de komende dagen bepaalt de rechter de strafmaat. Dan pas wordt de strekking van het vonnis duidelijk. De rechter hoeft namelijk niet uit te gaan van minimumstraffen per aanklacht, zodat Manning er theoretisch kan afkomen zonder dat er enige straf opgelegd wordt. Of een lichte straf van enkele jaren. Deze uitkomst is onwaarschijnlijk, maar het zou president Obama ontzettend gezichtsverlies geven. En hem nog verder in de verdediging drukken. Daartegenover kan de rechter maximaal 136 jaar gevangenisstraf eisen.

Burgerrechtenactivisten vinden dat de regering-Obama ontspoord is met dit proces door de Espionage Act uit 1917 erbij te halen. Dat wordt als een te zwaar middel gezien dat alleen dient om journalisten en aspirant-klokkenluiders af te schrikken. De wetmatigheid is dat ieder die een kijkje geeft in de keuken van de macht door de regering-Obama keihard aangepakt wordt omdat het dit voor de blik van de burgers wenst te verbergen. Geholpen door media die niet de waarheid, maar hun plekje in de schaduw van de macht zoeken.

Critici vinden dat niet klokkenluider Manning, maar oorlogsmisdadigers George Bush en Dick Cheney terecht hadden moeten staan. Zij brachten de VS zoveel leed en tegenspoed. Maar rechtvaardigheid is in de VS steeds meer het recht van de sterkste. Zo wordt een militaire rechtbank een aanfluiting. De machtigen bepalen de regels en oordelen over zichzelf. En jagen op critici. Onaangenaam om te moeten zien. Amnesty International spreekt over de omgekeerde wereld. Het vindt de prioriteiten van de regering-Obama ‘upside down‘.

Proces Manning begint. Gevestigde media verzaken controlerende rol

Vandaag begint het proces tegen Bradley Manning. Klokkenluider Manning, een Amerikaanse militair lekte informatie over de oorlog in Irak. De Washington Post en de New York Times hadden geen belangstelling. Uiteindelijk kwam-ie bij WikiLeaks terecht. Reden was dat Manning het zijn plicht als mens vond om de oorlogsmisdaden van het Amerikaanse leger aan de kaak te stellen. De regering-Obama reageerde fel. Het haalde een wet uit 1917 uit de kast om Manning ervan te kunnen betichten de vijand te hebben geholpen. Zo zou op de computer van Osama bin Laden via WikiLeaks gelekte informatie hebben gestaan. Net als de Post of de Times is WikiLeaks een journalistieke organisatie die informatie publiceert waar het de hand op legt.

Bij het verslag van Channel 4 News staat op YouTube staat een veelzeggende toevoeging: ‘Bradley Manning trial to begin: has Wikileaks done enough?‘ De vraag of WikiLeaks genoeg heeft gedaan suggereert dat het niet genoeg heeft gedaan. Genoeg gedaan om wat te doen? Hoe kon WikiLeaks genoeg doen voor Manning terwijl het met medewerking van de Amerikaanse regering economisch buitenspel werd gezet? Behoort de vraag niet eerder te zijn of de gevestigde media het beleid van Obama inzake Manning en WikiLeaks de afgelopen drie jaar genoeg hebben gecontroleerd? Wanneer komen ze tot zelfonderzoek over deze fase waarin ze hun controlerende taak verzaakten? Door de verkeerde vragen te stellen en die niet aan zichzelf te richten dekken de gevestigde media nog steeds hun eigen onvermogen af. En hun falen. Tot op de dag van vandaag.

Voor informatie en het geven van een steunbetuiging: Bradley Manning Steuncomité of FreeBradleyManning.

Foto: Klokkenluider Daniel Ellsberg (Pentagon Papers) spreekt op een Free Bradley Manning Protest. Fort Meade, 1 juni 2013.

‘We Steal Secrets: The Story of WikiLeaks’. Wat is het belang?

Alex Gibney kwam afgelopen week met een documentaire die zo afwijkt van de feiten dat de vraag rijst wie er achter steekt. Geen vraag voor complotdenkers. Bij Zero Dark Thirty bleek de CIA invloed op het eindresultaat te hebben. WikiLeaks heeft niet meegewerkt aan de documentaire, maar geeft commentaar bij het script. Het leest als een ‘Who is Who’. Het commentaar laat weinig heel van de onderbouwing van de documentaire die niets onthult. De kracht van film is de suggestie, het aangeven van verbanden en het onuitgesprokene laten spreken. Alex Gibney heeft een slecht geïnformeerde kijker nodig om hem daarin te kunnen volgen.

Blogster Alexa O’Brien die het proces Bradley Manning op de voet volgt, geeft in een analytische recensie aan in welk krachtenveld Gibney opereert. Samenwerking tussen het leger en de amusementsindustrie is in de VS groot. Die wordt nog hechter bij de ontwikkeling van huidige surveillance-systemen. Amusement is media en informatie. Amerikaanse omroepen profiteren van hun schaalgrootte: ‘Volgens de economen Deidre McClosky en Arjo Klamer zijn overreding (‘persuasion‘), reclame, advisering en consultancy goed voor 25 procent van het Amerikaanse bruto binnenlands product. In feite zijn de Amerikaanse media en amusementssector de enige Amerikaanse sectoren die een overschot op de handelsbalans hebben met bijna elke natie in de wereld.’

O’Brien geeft WikiLeaks de context die Gibney mist. Of dat door z’n gebrek aan intellectuele scherpte of moed komt. WikiLeaks is beslissend voor de Amerikaanse regering omdat het een strijd is over de informatie op internet. Daarom is Assange gecriminaliseerd via Zweden en Interpol en werd een verzegelde aanklacht door een geheime grand jury tegen hem opgesteld. Ze zegt: ‘De vervolging van Manning en het federale/militaire criminele onderzoek van WikiLeaks zijn onderdeel van de grotere strijd door de overheid om de controle ‘over‘ informatie in het digitale tijdperk. Het is een strijd die deels gevoerd wordt tegen wat Mike Rogers, voorzitter van het House Permanent Select Committee on Intelligence, de ‘cultuur van openbaring’ van internet noemt.’

Kortom, wie de documentaire ‘We Steal Secrets‘ van Alex Gibney wil gaan zien wacht de taak om de vele fouten en onwaarheden te signaleren. Maar de film krijgt meerwaarde als de kijker zich voorstelt wat het economisch belang is van Gibney, wie zijn partners zijn en hoe de Amerikaanse amusementsindustrie en het leger samenwerken. Over WikiLeaks zegt de film niks nieuws, maar over iemand als Alex Gibney des te meer.

Foto: Affiche ‘Stop Him, And the Job’s Done‘ uit de Tweede Wereldoorlog (1941-1945).

Bradley Manning wint door openbaarheid aan geloofwaardigheid

In het proces tegen Bradley Manning verhult de Amerikaanse overheid de waarheid. Het probeert uit alle macht te beletten dat de beweegredenen van klokkenluider Manning het grote publiek bereiken. Maar journalisten en burgerrechtenbewegingen brengen de woorden van Manning in de openbaarheid. De Freedom of the Press Foundation publiceert de Manning Tapes. Geleidelijk dringt door dat Manning verantwoordelijk gehandeld heeft. Topgeheimen heeft-ie niet gelekt, maar alleen berichten die het onrecht aan de kaak stelden. Bradley Manning wilde enkel en alleen een publiek debat aanjagen. Da’s nooit van de grond gekomen.

Manning liet zijn geweten spreken. Wir haben es nicht gewußt, kan niet hem verweten worden. Manning wordt aangepakt en de anderen ontlopen de dans. De Amerikanen hebben de oorlogen in Irak en Afghanistan niet gewonnen, maar moesten evenmin boeten als verliezer. Daarom ontbreekt een proces van Neurenberg dat de verliezende kopstukken van het naziregime in 1945-46 voor hun kiezen kregen. Als slotakkoord achter deze ongelukkige episode was een internationaal tribunaal passend geweest voor president Bush, president Obama, vice-president Cheney, minister Rumsfeld, minister Gates, minister Panetta en de hoogste militairen.

De Amerikaanse overheid mag de oorlogen verloren hebben, het hoopt wel de propaganda-oorlog te winnen. Dat lukt alleen als de gevestigde media Obama blijven steunen. Want wat valt Manning te verwijten als-ie als een klassieke klokkenluider afgewogen geopereerd heeft met de opzet om een publiek debat te beginnen over de misdragingen van het leger en de verkeerde inzet van dat leger? Hij heeft daarbij geheel op eigen houtje gehandeld  en is niet door Julian Assange bewerkt. Zodat door de woorden van Manning ook Assange wordt ontlast. De publieke opinie zal het verschil moeten maken. Zoals ooit president Nixon het veld moest ruimen.

Gezien deze langzame verandering in de publieke opinie roep ik de Nederlandse regering opnieuw op haar invloed aan te wenden om te bemiddelen in de zaak Assange. Nu is het juiste moment. Voordat de publieke opinie zich in deze kwestie frontaal tegen de Amerikanen en haar bondgenoten keert. Nederland moet flexibel handelen. De Ecuadoriaanse president Rafael Correa is zojuist herkozen en door het uitblijven van elk Zweeds initiatief om een oplossing te zoeken wordt bij steeds meer mensen duidelijk dat Julian Assange onterecht gecriminaliseerd is zoals dat bij Manning ook geprobeerd werd. Maar uiteindelijk niet lukte. Er is nog hoop.

NBTC werft sociale media voor de promotie van Nederland

Als ik hier naar buiten treed, dan doet ik dat als ‘onafhankelijke blogger‘. Of zoiets bestaat weet ik niet eens zeker. Ik bedoel ermee niet aan partijen gebonden te zijn en me niet laat leiden door belangen van anderen. Dat kan tweeledig opgevat worden. De ‘onafhankelijke blogger‘ identificeert zich niet met doelstellingen van anderen, maar zet zich er evenmin tegen af. Zodat het laveren is tussen vereenzelviging en heksenjacht.

Soms reageren degenen die bekritiseerd worden met woorden als laster of misleiding. Het hoort bij de positie van de ‘onafhankelijke blogger‘ die tegen een stootje moet kunnen. Het eigen ‘innerlijke’ kompas is weliswaar niet feilloos, maar wordt steeds geraadpleegd voor de koers. Daarbij komt dat sociale media andere gebruiken kennen dan gevestigde media met hun klassieke gedragscode, de Code van Bordeaux. Hiermee is niet gezegd dat bij een blog zorgvuldigheid in de berichtgeving niet voorop zou staan. Maar de toon ervan kan losser en ongebondener zijn. Juist gebondheid en enerzijds-anderzijds journalistiek kan een doodlopende weg zijn.

Maar bloggers zijn niet brandschoon. Sommigen laten zich inhuren en ontkennen dat. Vorige week kreeg ik volgende vacature onder ogen: Wanted: Italian, Spanish, German, English, American, Swedish, Danish and French “Holland Ambassadors” for the promotion of The Netherlands via social media. The NBTC (The Netherlands Board of Tourism & Conventions) are looking for “Holland Ambassadors” from Germany, France, The UK, America, Spain, Italy, Sweden and Denmark. If you are fluent in your native language as well as in English and still have good ties and a strong online network in your native country, you may enjoy promoting Holland through social media. Of course your work can be carried out from your own home-based office.

Het Nederlandse Bureau voor Toerisme en Congressen werft dus ‘Holland Ambassadors‘ die vanuit het land waarin ze wonen tegen betaling via sociale media een goed woordje voor Nederland doen. Met de opzet om het imago van Nederland te verbeteren en zo het toerisme naar Nederland naar een hoger niveau te tillen. De NBTC is niet de eerste organisatie die Facebookers, Twitteraars of bloggers inhuurt. Zo is de Israël-lobby professioneel georganiseerd. Jammergenoeg zet dit soort lobbyen de onvooringenomenheid van sociale media onder druk. Maar laat de ‘onafhankelijke blogger‘ buiten schot. Dat u weet hoe bloggen in het echt werkt.

Foto: Promotie van Nederland in het buitenland