Gedachten bij een overheidscampagne uit 1992. Wat is privacy?

Is het verschil tussen overheidsvoorlichting en propaganda, het verschil tussen weten en niet willen weten? Een spot uit 1992 over het sociaal-fiscaal nummer. Het sofinummer. Meer dan 20 jaar later is onduidelijk wat er bedoeld wordt met de slogan ‘Met het sofi-nummer komt iedereen tot zijn recht‘ die tamelijk nietszeggend klinkt. De koppeling van bestanden wordt als heilzaam voorgesteld omdat ‘meneer Jansen‘ zijn eigen sofi-nummer niet kan veranderen. Hoe realistisch is echter het scenario van iemand die ’s nachts met dat doel in een overheidskantoor inbreekt? De uitzondering wordt als regel gepresenteerd. Maar hoe realistisch is het scenario van een overheid die overdag bestanden van burgers koppelt? Dat blijft voor het gemak ongenoemd.

Was de controlestaat in 1992 voor de opkomst van het internet nog niet goed voorstelbaar? Kunnen we dat ons meer dan 20 jaar later nog indenken? Toch dateert 1984 van George Orwell uit 1948. Voorstelling van een campagne wordt waarheid omdat de horizon van de overheid een campagne is. Daar stopt het denken. Daar stopt de tijd. Onbewust blijft hét probleem van dataverzameling ongenoemd: concentratie van staatsmacht.

Foto: ‘Grote belangstelling voor de lange rijen computers tijdens de kijkdag woensdag in het bedrijfspand van de Infotheek Groep in Leiden‘. 19 februari 1992. Credets: ANP, Cor Mulder

Allochtoon, I presume?

In Amsterdam en Gent worden de begrippen ‘allochtoon’ en ‘autochtoon’ geschrapt. In Brussel wordt het nauwelijks gebruikt. Het debat hoe personen van wie ten minste één ouder in het buitenland is geboren (definitie CBS) genoemd moeten worden is oud. Waarom wordt in ons land dat onderscheid gemaakt? Waartoe dient het? Het kan van belang zijn voor de ontwikkeling van overheidsbeleid. Behoeften van allochtonen zijn anders in onderwijs, sociale huisvesting of zorg. Of ligt die fase achter ons en was dat zo? Zijn het geld en de bereidheid op om er specifiek beleid op te ontwikkelen? Dan gaat er geen positieve impuls meer uit van het begrip. Daarbij komt de maatschappelijke nivellering. Uit een onderzoek bleek dat PVV-ers ‘normaliseren’, zo zullen ook ‘allochtonen’ normaliseren. Dan is er geen enkele noodzaak meer voor het gebruik van de term.

Wat dan? De ‘landenvariant’ op de Spaanse methode van familienamen. Dat gaat zo. Mohammed heeft als vaderland Nederland omdat-ie in Nederland geboren is. Zijn moederland is Marokko. Daar ligt de oorsprong van zijn familie. Mohammed wordt dan Marokkaans-Nederlands genoemd. Mohammed hecht nog aan zijn land van herkomst. Als Mohammed een dochter Fatima heeft dan wordt ze Marokkaans-Nederlands genoemd als ze belang hecht aan haar moederland, en Nederlands als ze dat niet doet. De verantwoordelijkheid en de keuze hoe ze genoemd wil worden en zichzelf ziet liggen bij haarzelf. Dat vermijdt de stigmatisering. Maar ook het ontlopen van de eigen keuze door de …. allochtoon. Of hoe de naam ook al weer luidde.

NBTC werft sociale media voor de promotie van Nederland

Als ik hier naar buiten treed, dan doet ik dat als ‘onafhankelijke blogger‘. Of zoiets bestaat weet ik niet eens zeker. Ik bedoel ermee niet aan partijen gebonden te zijn en me niet laat leiden door belangen van anderen. Dat kan tweeledig opgevat worden. De ‘onafhankelijke blogger‘ identificeert zich niet met doelstellingen van anderen, maar zet zich er evenmin tegen af. Zodat het laveren is tussen vereenzelviging en heksenjacht.

Soms reageren degenen die bekritiseerd worden met woorden als laster of misleiding. Het hoort bij de positie van de ‘onafhankelijke blogger‘ die tegen een stootje moet kunnen. Het eigen ‘innerlijke’ kompas is weliswaar niet feilloos, maar wordt steeds geraadpleegd voor de koers. Daarbij komt dat sociale media andere gebruiken kennen dan gevestigde media met hun klassieke gedragscode, de Code van Bordeaux. Hiermee is niet gezegd dat bij een blog zorgvuldigheid in de berichtgeving niet voorop zou staan. Maar de toon ervan kan losser en ongebondener zijn. Juist gebondheid en enerzijds-anderzijds journalistiek kan een doodlopende weg zijn.

Maar bloggers zijn niet brandschoon. Sommigen laten zich inhuren en ontkennen dat. Vorige week kreeg ik volgende vacature onder ogen: Wanted: Italian, Spanish, German, English, American, Swedish, Danish and French “Holland Ambassadors” for the promotion of The Netherlands via social media. The NBTC (The Netherlands Board of Tourism & Conventions) are looking for “Holland Ambassadors” from Germany, France, The UK, America, Spain, Italy, Sweden and Denmark. If you are fluent in your native language as well as in English and still have good ties and a strong online network in your native country, you may enjoy promoting Holland through social media. Of course your work can be carried out from your own home-based office.

Het Nederlandse Bureau voor Toerisme en Congressen werft dus ‘Holland Ambassadors‘ die vanuit het land waarin ze wonen tegen betaling via sociale media een goed woordje voor Nederland doen. Met de opzet om het imago van Nederland te verbeteren en zo het toerisme naar Nederland naar een hoger niveau te tillen. De NBTC is niet de eerste organisatie die Facebookers, Twitteraars of bloggers inhuurt. Zo is de Israël-lobby professioneel georganiseerd. Jammergenoeg zet dit soort lobbyen de onvooringenomenheid van sociale media onder druk. Maar laat de ‘onafhankelijke blogger‘ buiten schot. Dat u weet hoe bloggen in het echt werkt.

Foto: Promotie van Nederland in het buitenland

Controverse over toekenning Machiavelliprijs aan Máxima Zorreguieta

Begin februari wordt de Machiavelliprijs 2011 aan Máxima Zorreguieta toegekend. NRC-redacteur Frank Vermeulen stapt uit het bestuur en schrijft een NRC-artikel Stop met dat geknipmes voor het koningshuis. Volgens hem kapen RVD en hof de prijs. Hij memoreert dat voorzitter Marja Wagenaar van de Stichting Machiavelli hem schrijft dat het juryrapport na overleg met RVD en het hof tot stand is gekomen. Vermeulen kan de inmenging niet bewijzen. Het ligt niet voor de hand dat het hof dit publiekelijk toegeeft.

De reden daarvoor geeft het juryrapport in de volgende passage: Ook mag niet onvermeld blijven dat het Koningshuis en dus ook de echtgenote van de toekomstige koning, ondersteund wordt door een omvangrijk apparaat dat er alles aan doet om de positie van de Troon te bewaken en bestendigen. Rijksvoorlichtingsdienst en hofhouding hebben er meer dan een dagtaak aan om de Koninklijke Familie zo goed mogelijk over het voetlicht te krijgen, in voorziene en onvoorziene omstandigheden.

De Machiavelliprijs kan beschouwd worden als marketing om Máxima Zorreguieta aan het publiek te verkopen. Het wordt tot onderdeel van een publiciteitscampagne om het koningshuis zo gunstig mogelijk voor te stellen. Vermeulen verwijt dat de Oranje’s niet, zij dienen met een uitgebreid publiciteitsapparaat hun eigenbelang met verve. Maar tegenkrachten ontbreken. Hermelijnvlooien gaan in de nabijheid van de Koninklijke Familie knipmessen. Ze leveren hun Nederlandse frisheid van de lever in voor gedweep.

Jan van Rossum mengt zich in de discussie met een NRC-artikel onder de titel Er was geen vuile was bij Machiavelliprijs. De Stichting Machiavelli is in 1987 opgericht door PR bureau Van Rossum & Partners. Herman Nieuwenhuis is ook medeoprichter. Van Rossum betwijfelt of het buiten hangen van vuile was door Vermeulen een groot maatschappelijk belang dient. Zijn repliek blijft steken in welles-nietes, wat hem niet valt te verwijten. Vermeulen noch Van Rossum kunnen kun zaak hardmaken omdat het achter de schermen speelt. Van Rossum ziet koningin Beatrix en prinses Máxima ‘excellente bijdragen leveren’ aan de samenleving.

Antwoord wie gelijk heeft ligt in de achtergrond van Marja Wagenaar. Ze was tot 2002 lid van de Tweede Kamer voor de PvdA, gepromoveerd op de Rijksvoorlichtingsdienst. Pauline Meurs is sinds 2007 lid van de Eerste Kamer voor de PvdA en nodigt als toenmalig WRR-voorzitter Máxima uit in 2007 te spreken bij de presentatie van een WRR-rapport over identiteit. Dat leidt tot maatschappelijke verdeeldheid. Op dat snijvlak van consultancy, commercie, partijpolitiek en overheidscommunicatie wordt de Machiavelliprijs toegekend.

Het juryrapport geeft het kabinet-Rutte speldeprikken en leest als een lofrede op de monarchie. Wie weet gaat volgend jaar de prijs naar het Republikeins Genootschap. In de profilering van Nederland achter de schermen.

Foto: Felicitatie in de vorm van een tekening aangeboden door Beatrix van Driel uit Axel, geboren op 31 januari 1938, aan Prinses Beatrix als gelukwens bij haar achtste verjaardag op 31 januari 1946.