Wie kan het machtsmisbruik door overheid nog halt toeroepen?

technologie-privacy-overheid-476x233

NRC meldt dat de politie de wet schendt door de opslag van kentekens. De Landelijke Eenheid, een onderdeel van de Nationale Politie blijkt ‘alle kentekens die het vastlegt met zogenoemde anpr-camera’s op te slaan in een centrale database.‘ Volgens het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) is dat illegaal. ‘Het bewaren van kentekens van allerlei onschuldige mensen is in strijd met de wet. Die moeten direct worden verwijderd‘, zo citeert NRC CBP-voorzitter Jacob Kohnstamm. Opslag is in tegenspraak met afspraken die door het kabinet Balkenende-IV zijn gemaakt. De Landelijke Eenheid bewaart de gegevens in een afgeschermde database zoals blijkt uit ‘een tot nu toe onbekend convenant tussen de Landelijke Eenheid en de Belastingdienst.’

De opslag van kentekens in een geheime database is er een in een reeks van incidenten. Nog onlangs werd bekend dat parkeergegevens ook na de toegestane termijn van acht weken worden bewaard in een versleutelde database en door diensten oproepbaar zijn. In een ander geval blijkt de politie in een ‘parallelle constructie’ onder het mom van verkeerscontrole recherche-onderzoek te doen. De verkeerscontrole wast dan de eerste indicatie wit doordat deze niet meer terug te vinden is en niet in de dossiers wordt opgenomen. In al deze gevallen wordt het de verdediging zo goed als onmogelijk gemaakt om een verdachte bij te staan.

Het verbaast niet dat politie of de Belastingdienst door een soepele interpretatie de wet blijken te overtreden. Machtsmisbruik door overheden is een aloud verschijnsel. Overal waar technische middelen zijn worden deze vroeg of laat ingezet. Overheidsdiensten geven gegevens nooit uit eigen beweging uit handen en houden altijd een achterdeur open voor toegang. Ze weten dat informatie macht geeft. Deze mentaliteit is sterker dan de werking van de wet of de bescherming van persoonsgegevens van burgers.  Zodat de afspraken over het bewaren van vingerafdrukken, kentekens, communicatie op internet of smartphones per definitie geschonden wordt door overheidsdiensten. In de verantwoording achteraf wordt dat beredeneerd vanuit een hoger doel.

Het is ontoelaatbaar dat het in deze gevallen schort aan voldoende politiek toezicht. Direct door het parlement op het functioneren van ministeries die omgaan met persoonsgegevens en indirect op een toezichthouder als het CBP die tandeloos gehouden wordt en niet daadkrachtig kan optreden. Omdat machtsmisbruik door overheidsdiensten niet incidenteel maar stelselmatig plaatsvindt spant een reactie die van incident tot incident kijkt het paard achter de wagen. Een reactie die niet wenst te kijken naar het machtsmisbruik, de schending van de privacy, de mentaliteit van de politieleiding, het meegaan van het OM, het ontbreken van voldoende toegeruste toezichthouders, een slap parlement en niet optredende ministers valt op te vatten als kwade wil.

Foto: Privacy en IT op ICT Blog over Technologie, privacy en de overheid.

Advertentie

Privacy loopt risico door flexibel handelen overheid: Friesland

Fr1

Provincie Friesland kent subsidie aan bedrijven toe. Het in Heerenveen gevestigde Tele ID krijgt bijna 200.000 euro van de provincie voor het project ‘Sluitende leeftijdcontrole alcoholuitgifte aan jongeren‘. Er wordt gezegd dat dit een maatschappelijk probleem zou zijn. Is het dit middel waard? Opzet is om een waterdicht systeem van ‘anonieme’ leeftijdscontrole voor jongeren te ontwikkelen bij de verstrekking (dus aankoop en consumptie) van alcohol. Een vingerprintlezer in de supermarkt, slijterij, horecagelegenheid of sportkantine leest met een biometrische controle die gekoppeld is aan een sensor de vingerafdruk van de koper of drinker.

Het systeem wordt gepresenteerd als Anonieme Leeftijdscontrole. Logisch lijkt dat daartoe de biometrische gegevens losgekoppeld worden van de persoonsgegevens. De identificatie wordt overgeslagen omdat het om authenticatie gaat. Alleen de overeenkomst met de biometrische gegevens telt. Dit systeem staat of valt met de koppeling aan de persoonsgegevens. Ofwel, is er een achterdeurtje om gegevens tijdelijk op te slaan en alsnog te koppelen aan persoonsgegevens? Stel dat er in een sportkantine een moord plaatsvindt, kunnen dan de biometrische gegevens gekoppeld worden aan een persoon? Onduidelijk is of het systeem zo gebouwd is dat erin opgesloten ligt dat de gegevens niet voor  andere doelen dan authenticatie gebruikt kunnen worden.

Het project valt onder projectbureau A7Westergo dat de samenwerking tussen ondernemers, onderwijs en overheid propageert. In het jaarverslag 2012 constateert de waakhond die toeziet op persoonsgegevens en privacy CBP in een persberichtdat de overheid in toenemende mate persoonsgegevens verzamelt en aan elkaar koppelt‘. Voorzitter Jacob Kohnstamm maakt zich zorgen over de privacyschending door de overheid: ‘De bescherming van persoonsgegevens is een grondrecht dat juist door de overheid als grootverwerker van persoonsgegevens als geen ander dient te worden nageleefd. Een te`flexibele’ omgang met dat grondrecht heeft op de langere termijn ondermijnende effecten op het vertrouwen van burgers in de overheid’.

Waar overheid en bedrijfsleven op het gebied van de privacy samenwerken geldt die naleving nog meer. Door het CBP of burgerrechtenbewegingen in het project te betrekken kan het wantrouwen van de burger verkleind en de transparantie vergroot worden. Mooie woorden van een bedrijf als Tele ID dat het ‘uiterst zorgvuldig’ omgaat met persoonsgegevens is een te dunne garantie. Op Friese blauwe ogen kan niet vertrouwd worden.

Foto: Schermafbeelding bericht ‘Alleen drank als het mag‘ van de Provincie Fryslân/ Friesland.

Burger moet levenssfeer heroveren op overheid en bedrijfsleven

ME_420_CorporateState-640x199

Ontegenzeggelijk staat onze privacy onder druk. Met als rode lijn dat overheden verhullend zijn over de manier waarop ze de burger controleren en zijn levenssfeer binnendringen. Deze houding van de overheid creeërt een tegenstelling met de burger. Onder het mom van veiligheid wordt deze in een ondergeschikte gezagsrelatie gedrongen terwijl hij mee wil spreken over de besluitvorming. Maar dat wordt de burger niet gegund. Zelfs de toezichthoudende autoriteit CBP die toezicht dient te houden op de naleving en toepassing van wetten die het gebruik van persoonsgegevens regelen wordt door de politiek op afstand gezet. Het ergste is de mentaliteit van de beleidsmakers dat de burger niet te vertrouwen valt. Dat sluit de weg voor inspraak af.

Een reactie om de sluipende uitbouw van de Nederlandse controlestaat te stoppen is niet makkelijk te geven. De Tilburgse hoogleraar regulering van technologie Bert-Jan Koops noemt de langzame uitholling van privacy tragisch maar onvermijdelijk. Hij koppelt de inperking van de privacy aan de afhankelijkheid van de opsporingstechnologie. Het valt volgens hem nooit meer terug te draaien. Dat klinkt somber. Want als technologie een probleem is kan het toch ook een oplossing worden voor meer transparantie en privacy? Dat gaat via bewustwording. Weliswaar doen kritische groeperingen als Bits Of Freedom, het CBP en politieke partijen als GroenLinks, D66 en de Piratenpartij hun best, maar ze dringen onvoldoende door tot de burger.

Technologie is een middel en geen doel. Het wordt in de wereld gebracht om in de behoeften van de mens te voorzien. Die relatie lijkt de afgelopen decennia verloren gegaan en kan weer centraal komen te staan. Het is geen onbegrijpelijke kracht waarover burgers geen controle kunnen hebben. Technologie is geen mysterie. Rudy Kousbroek benoemde dat 35 jaar geleden toen-ie over het nieuwe bijgeloof sprak. Nu is er een nieuw nieuw bijgeloof dat technologie en de controlestaat niet te stoppen zijn. Da’s pessimistisch gedacht. Burgers hebben in de technologische opgang de controle over hun levenssfeer uit handen gegeven. Of overheden hebben die onder het mom van veiligheid en openbare orde slinks en tersluiks naar zich toe getrokken.

Het pessimisme van Bert-Jan Koops of Steven Rambam dat privacy zo goed als dood is valt te begrijpen, maar is onverteerbaar. Zeker voor jongeren. Het redeneert vanuit de technologie over de technologie. Maar betrekt daar onvoldoende de menselijke factor in. Natuurlijk stelt de met het bedrijfsleven samenwerkende overheid zich steeds harder op tegenover de burger, zorgt het ervoor dat het toezicht op het eigen handelen afneemt en heeft de burger steeds minder te zeggen over de eigen levenssfeer. Maar door bewustwording kunnen burgers zich aaneensluiten om deze ontwikkeling terug te draaien. Het wordt een hard gevecht om de macht. Omdat het gaat over het geld achter de macht. Maar om lucht te houden over de eigen levenssfeer is het onze burgerplicht om in elk geval een poging te doen om de controle over ons eigen leven terug te veroveren.

Foto: Strip Mimi & Eunice, 2011. Tekst: Bedrijven bezitten de overheid/ Ze moeten gereguleerd worden. Door wie?/ Door de overheid.