Luuk van Middelaar erkent deconstructie van status quo door Sanders niet als constructief. En neemt Clinton in bescherming

Het valt me tegen van commentatoren in Nederlandse gevestigde media dat ze Bernie Sanders op een hoop gooien met Donald Trump en afficheren als een kandidaat die de partij kaapt of bestormt. Zoals Luuk van Middelaar in zijn column in NRC. Van Middelaar ziet dat verkeerd. Het is exact andersom. Hillary Clinton heeft de Democratische partij bestormd. Op zo’n manier dat elke kans van een ‘redelijke’ kandidaat bij voorbaat smoorde in haar almacht. Die bestond eruit dat ze haar pionnen op centraal en lokaal niveau parachuteerde. In het landelijk partijbestuur waren dat types als Debbie Wasserman Schultz of Donna Brazile die hadden gewerkt voor de Clinton-machine. Op lokaal niveau gebeurde dat door de benoeming van aan Clinton loyale partijmensen. Dat werd zichtbaar door de rol van de supergelegeerden bij de Democratische voorverkiezingen die al maanden voordat Sanders zich kandideerde in overgrote meerderheid hun steun uitspraken voor Hillary Clinton. Het is tekenend dat Van Middelaar niet over zijn lippen krijgt dat Clinton de partij heeft gekaapt.

Hillary Clinton is een in de ogen van velen verwerpelijke kandidaat van Wall Street, de veiligheidsindustrie en de neoconservatieven die de belangen van het establishment vertegenwoordigt. Dat houdt niet in dat Sanders een anti-establishment kandidaat is die buiten het politieke bestel en de grondwet treedt. Dat is een te simpel idee van dualisme. Sanders valt eerder te omschrijven als een anti-uitwassen kandidaat. Wat hij beoogt is het grote geld uit de politiek bannen om het politieke bestel te democratiseren en de samenleving rechtvaardiger en minder ongelijk te maken. Dat is een in Europa tamelijk gangbare positie die in de Amerikaanse politiek als exotisch wordt bestempeld. Zelfs door politieke opponenten het etiket ‘communistisch’ of ‘socialistisch’ krijgt opgeplakt. Dat zegt vooral iets over een Amerikaanse perspectief van wereldvreemdheid. Het is absurd als Nederlandse commentatoren dat etiket overnemen of stilzwijgend meegaan in redeneringen die de beleidsplannen van Sanders afdoen als radicaal. Hij is een sociaal-democraat van het Scandinavische type. Met nog een extra pluspunt. In tegenstelling tot de overgebleven kandidaten van de grotere partijen (Trump, Clinton, Johnson, Stein) heeft hij geen enkele relatie met de Kremlin die hem in diskrediet kan brengen.

Sanders is niet meer een ontwrichtende kracht of tegenkracht dan Clinton. Zolang opinieleiders in de media door framing blijven beweren dat de gedeeltelijke deconstructie van de status quo door types als Sanders niet constructief kan zijn en de constructie van Clinton niet deconstructief is, dan blijven ze een vooringenomen voorstelling van zaken geven. Van Middelaar en zijn collega’s moeten dan niet gek opkijken als ze door steeds meer burgers ook als een ontwrichtende kracht worden gezien die het allemaal niet echt helder voorstelt.

Foto: Schermafbeelding van slotalinea column ‘Het Waalse verzet is een Brexit van links’ van Luuk van Middelaar in NRC, 27 oktober 2016.

Politieke partijen kunnen nu eenmaal niet voorbijgaan aan zichzelf. En staan zo per definitie haaks op het algemeen belang

In de reacties op de troonrede die op Prinsjesdag door de koning werd uitgesproken klonk vooral kritiek van de oppositie. Het kabinet zou sprookjes vertellen (Wilders/PVV), een WC-Eend verhaal vertellen (Roemer/SP) of er een verkiezingstoespraak van maken (Krol/50Plus). De reacties van deze partijen waren al beschreven in persberichten voordat ze wisten wat er in de troonrede stond. Dus de vraag of het kabinet of deze oppositiepartijen het meest in een parallelle wereld leven is niet makkelijk te beantwoorden.

Hier wreekt zich opnieuw het tekort van de partijpolitiek. Vertegenwoordigers van politieke partijen zeggen het algemeen belang te dienen en pretenderen namens burgers te spreken, maar kunnen niet anders dan dat te wringen in het model van hun eigen politieke partij en idee van partijpolitiek. Zo verwordt een 19de eeuwse verworvenheid in de 21 ste eeuw tot hoofddoel van eigen voortbestaan. Alsof het bestaan van een politieke partij een doel op zichzelf is. Dat laatste loopt per definitie niet altijd gelijk op met het algemeen belang.

Vernieuwingen die passen bij de 21ste eeuw en aansluiten bij digitalisering, machtsdeling, opleidingsniveau van burgers en technische innovaties zoals liquid democracy worden door deze politieke partijen niet gezocht. Zelfs geblokkeerd, want je hoort ze er nooit over. Dat tekent het failliet van de partijpolitiek waarvan het de vraag is of de vertegenwoordigers ervan dat vol cynisme beseffen of uit blikvernauwing niet eens bespeuren. Ik vermoed het laatste. Burgers verliezen hun interesse voor deze partijpolitieke opvatting van de politiek.

Bovenstaand commentaar in het Friesch Dagblad zegt verbaasd te zijn over passages in de troonrede. Het zegt: ‘Veel burgers voelen onvrede met de rechtsstaat en de democratische processen. Die zorgen uiten zich in onder meer de sterke sympathie voor de partij van Wilders, in de systematische aanvallen op de instituties van de rechtsstaat door Wilders en anderen, en in een groeiende onverschilligheid voor alles wat met politiek en bestuur te maken heeft.’ Op mijn beurt ben ik verbaasd over deze passage in dit hoofdredactioneel. Wat probeert het Friesch Dagblad met de verwijzing naar ‘de sympathie voor de partij van Wilders’ nou te zeggen over de stand van de rechtsstaat en de democratische processen in Nederland? Nu lijkt het er sterk op dat de schrijver van het commentaar iets aanstipt, maar daar tegelijk halfslachtig afstand van neemt. In elk geval niet zuiver redeneert. Want het kan dat de sympathie voor de partij van Wilders wordt gevoed door een breed gevoel van ongenoegen bij een deel van de bevolking. Maar wat te maken zou hebben met de stand van de democratie en de rechtsstaat die los van dat ongenoegen bestaan maakt dit commentaar niet duidelijk.

Uit internationale vergelijkingen tussen landen over democratie, corruptie, welzijn, geluk, persvrijheid, burgerrechten of rechtsstaat blijkt dat Nederland hoog scoort. Het zit altijd in de kopgroep van landen die het vergeleken met andere landen uitmuntend doen. Uit een vergelijkend onderzoek uit 2015 van het World Justice Project tussen 102 landen over de rechtsstaat staat Nederland op plek 5, na 4 Noord-Europese landen.

Alles is relatief, niets is perfect. Maar ontkennen of relativeren dat Nederland een welvarend en aantrekkelijk land is met goede infrastructuur, goede voorzieningen en een sterke rechtsstaat grenst aan een gebrek aan realiteitszin, miskenning van de eigen situatie en zelfvernietiging. Het zou gewenst zijn als partijen als de SP, PVV en 50Plus eens goed naar zichzelf keken en de samenleving niet opzadelden met hun eigen chagrijn en partijpolitiek opportunisme. Media als het Friesch Dagblad die de macht moeten controleren zouden nog beter moeten weten. Gewenst zou zijn als politieke partijen vanuit de positieve kenmerken van Nederland aan een betere samenleving zouden werken. Zonder te ontaarden in zwartgalligheid. En vooral: met voorbijgaan aan zichzelf. Ze voegen met hun stemmingmakerij niets constructiefs toe dan de eigen overbodigheid.

Foto: Schermafbeelding van commentaar in het Friesch Dagblad, 21 september 2016.

Hillary Clinton is corrupt. Gevestigde media ontkennen dat omdat ze ook corrupt zijn. Waarom zwijgen Nederlandse media hierover?

Cenk Uygur wijst niet voor het eerst op de rol van het grote geld in de politiek. Het systeem is corrupt. Hillary Clinton is corrupt omdat ze meedraait in dat systeem en het niet wil veranderen. Bernie Sanders wil dat wel maar heeft de media en de Democratische Partij tegen zich en wordt dus gehinderd in zijn campagne.

Het systeem omvat ook de ‘establishment media’ die corrupt zijn en net doen alsof de meeste politici en het systeem niet corrupt zijn. Kritische opmerkingen worden weggewimpeld over de rol van de banken en het bedrijfsleven in de politiek en de tegenprestatie die van politici voor de donaties verlangd wordt.

Uygur wijst met een combinatie van hoop en wensdenken op de burgers die zowel de rol van het grote geld in de politiek doorzien als de vooringenomenheid van de gevestigde media. De meeste burgers zouden zich niet met een kluitje in het riet laten sturen. Maar vaak keren ze zich murw geslagen af van de politiek die niet van en niet voor de burgers is. De suggestie is dat in de VS het ongenoegen bij de burgers groeit en ze het niet langer pikken. De vraag is alleen hoe en wanneer zich dat zal uiten. En hoe het corrupte systeem dat opvangt.

Een kanttekening is dat Nederlandse media evenmin berichten over de corruptie van het Amerikaanse politieke bestel. Dat is merkwaardig omdat ze vrij zijn om daarover te berichten en niet in dezelfde mate van bovenaf gestuurd worden als in de VS. Opvallend is dat Nederlandse media de toon van Amerikaanse media overnemen. En daarin soms verder gaan, zoals in het samenvoegen van Democratische supergedelegeerden bij gedelegeerden wat onzinnig is. Is er dan geen verschil tussen Amerikaanse en Nederlandse ‘establishment media’? Nederlandse media doen hun werk eigenlijk nog slechter omdat ze vrijuit zouden kunnen spreken.

Petitie over Rusland getuigt van wereldvreemdheid. Wie spreekt?

Dagelijks blader ik door nieuwe petities op petities.nl of petities24.com. Ze geven een goed beeld van de stemming in het land. Er wordt geëist. Het onrecht dient bestreden te worden. En wel meteen. Vaak gaat het over groot onrecht. Maar nog vaker over klein onrecht, zoals het sluiten van een school, een sportkantine of het schrappen van lokale zorg. De petities zijn leerzaam, maar doorgaans valt er weinig van te leren.

Ongenoegen is relatief. Nog altijd gaat het goed in Nederland. Burgers vrezen voor achteruitgang in de toekomst. Bang dat hun kinderen het slechter krijgen en de samenleving er slechter op wordt. Die zorg dient uitgesproken te worden. De contouren worden bepaald door maatschappelijke ontwikkelingen waarbij de politiek is geëconomiseerd of uitbesteed. Politiek is in de laatste 30 jaar ondergeschikt gemaakt aan de macht van het geld en het profijtbeginsel. De beslissingen daarover worden in de bestuurskamers van multinationals of de binnenkamers van de grote landen of de EU in Brussel genomen. Wat niet wil zeggen dat de landelijke politiek in Den Haag machteloos is, maar het zet zelf niet langer de grote lijnen uit. Maar kleurt deze in.

Politiek als halffabrikaat die zichzelf groter maakt dan het is, maar door vele critici als kleiner wordt gezien. De paradox is dat deze laatsten weliswaar ongenoegen tonen over de falende politiek, maar tegelijk allerlei eisen stellen waaraan in hun eigen ogen die gecorrumpeerde en uitgeklede politiek niet kan voldoen. Burgers moeten dus zorgen dat hun gerechtvaardigde eisen niet in tegenstrijdigheden en ongerijmdheden verzanden.

Neem bovenstaande petitie van de vriendenpartij over Rusland. Het is onduidelijk wie de initiatiefnemers zijn. Op de site is geen naam, beweging of achtergrond te vinden behalve wat algemene uitspraken waarvan het de vraag is wat ze waard zijn. De vriendenpartij kan dus van alles zijn. Maar het maakt nogal verschil uit voor een steunbetuiging vanuit welke hoek het ongenoegen wordt gevoed. Daar zitten verschillende wereldbeelden en politieke oplossingen aan vast. De anonimiteit schrikt af en maakt op z’n minst terughoudend.

De petitie getuigt van wereldvreemdheid. Een petitie die voorbijgaat aan de redenen voor het ontstaan van het conflict waarover het zich uitspreekt mist kansen om een breed publiek aan te spreken. De petitie getuigt van aannames die het niet hard kan maken. In een laag tempo werden sancties tegen de Russische Federatie ingesteld vanwege de bezetting van de Krim en de escalatie in Oost-Oekraïne. Waarbij president Putin alle kansen kreeg om te deëscaleren. Sancties dienen het omgekeerde van wat de petitie zegt: deëscalatie van een militaire dreiging door die met economische middelen te beantwoorden. Want een antwoord was nodig omdat Putin de internationale rechtsorde niet respecteerde. Of afspraken zoals het verdrag van Minsk niet nakwam.

De petitie getuigt van een gebrek aan kennis over de westerse strategie als het oproept tot diplomatie. Da’s precies de strategie die EU en VS al sinds het voorjaar volgen. Gecoördineerde militaire steun aan Oekraïne om de Krim terug te veroveren of Oost-Oekraïne te ontzetten hebben westerse landen afgewezen. De petitie gaat ook voorbij aan de soevereiniteit van Oekraïne. Het is niet aan de VS of de EU om samen met Rusland over Oekraïne te beslissen. Da’s aan Oekraïne en de Oekraïners alleen. De interne kritiek op de Oekraïense president Petro Porosjenko is toch al dat hij te veel de terughoudende koers van de EU en de VS heeft gevolgd.

Foto: Schermafbeelding van petitie ‘Oorlog tegen Rusland: niet in onze naam’.

Beweging ‘Fuck the System’ is onnodig vaag over einddoel

Update: 27 januari is dag van protest op het Malieveld in Den Haag. Vanaf 11.00 uur. Sprekers en eisen zullen duidelijkheid geven over de politieke richting van deze beweging. Met meer dan 17.000 volgers op Facebook. 

Dat er in Nederland veel ontevreden burgers zijn over de verdeling van macht en rijkdom, en de inrichting van de staat is duidelijk. Het ongenoegen bouwt zich op. Hoewel het in Nederland nog steeds beter gaat dan in vele buitenlanden. Maar burgers willen dat zo houden. Dat vraagt actie. De indruk bestaat dat de politieke partijen geen antwoord hebben op de vragen van de tijd. Of die uitdaging angstvallig uit de weg gaan.

Opmerkelijk aan de promotie van ‘Fuck the System’ is dat niet valt uit te maken vanuit welke hoek het komt. Wie zijn de individuen of organisaties die erachter zitten? Het kan zowel links- als rechts-radicaal zijn. Of zelfs het radicale midden van het CDA, dat als politieke partij communitarisme boven politiek zet.

Het filmpje laat niet alleen in het midden wie de initiatiefnemers zijn, maar ook wat het streven is. Meer dan ongenoegen en protest wordt het niet. Het blijft gissen wat het einddoel is. Het invoegen van het embryo lijkt op een fundamenteel-christelijke invalshoek te wijzen. Opvallend is ook dat de termen ‘Fuck the System‘ en ‘Break the System’ door elkaar heen lopen. Niet handig in de marketing die het moet hebben van slogans.

Uitkomst over de achtergrond van de actie zou de site breakthesystem kunnen bieden waarnaar het filmpje verwijst. Dat blijft vaag en algemeen: ‘Wij zijn een groep mensen, waarvan de jongste 18 en de oudste net gepensioneerd is, de één werkt in de zorg en de ander is een ondernemer. Binnen Break the System werken zowel links-stemmers als rechts-stemmers samen zonder problemen, sommigen van ons protesteerden in de jaren zeventig en vele van ons hebben de afgelopen jaren veel gedemonstreerd tegen de huidige regering.‘

Meer informatie geeft een achtergrondverhaal voor nieuws.nl met de oprichters van ‘Break the System’ Berry de Mooij en Lynton Deirkauf. Ze willen de hervorming van Nederland op een vreedzame manier, en gehoord worden. Tja, wie niet? Hun speerpunten zijn zorg, werk en inkomen. Het gaat de initiatiefnemers om bewustwording. Maar een begin van een blauwdruk voor een nieuwe samenleving hebben ze niet: ‘Allereerst willen we het volk wakker maken. Daarna moet er dus een massale opstand komen.’ Onduidelijk blijft hoe ze precies het systeem willen kraken. Ze weten het niet. Het lijkt risicovol van deze beweging om aan te sturen op bewustwording zonder daar op z’n minst uitgangspunten voor een debat over zorg, werk of inkomen, machtsdeling, representatieve democratie of het functioneren van de politieke partijen aan vast te plakken.

Nederland ontwikkelingsland: ongenoegen over het onderpresteren

Op internet lijkt het ongenoegen van het volk met zakkenvullers, politici, graaiende bankiers, topbestuurders van multinationals die zich ondernemers wanen, van de werkelijkheid losgezongen koning en koningin, Guus Hiddink en voetbalmiljonairs, en iedereen in de hoge ambtenarij of het openbaar bestuur groot. Ongenoegen en Nederland van nu horen bij elkaar als ooit sterke, maar wat sleets wordende combinaties als V&D, Sint & Piet of peper & zout. Ongenoegen is een levensstijl. Een protest dat zegt ‘ik heb het in de smiezen‘, ‘ik verzet me‘ of ‘ik zeg waar het op staat‘. Meer een levenshouding dan een politieke stellingname. Ik, ik, samen gooien allen de kont tegen de krib. Maakt het verschil of het ongenoegen van een lid van de bovenlaag komt en niet van onderop? Analist Roger Vleugels is kwaad op de politieke klasse die onderpresteert. Door hun gebrek aan motivatie, talent of organisatie? Hoe dan ook: ongenoegen. Het is erger, Twitter beperkt hem tot 140 tekens.

Foto: Schermafbeelding van tweet van Roger Vleugels, 18 oktober 2014.