Máxima krijgt kritiek vanwege haar gesprek met Mohammad bin Salman. Wat moet gedaan worden om herhaling te voorkomen?

Aldus NRC-columniste Carolien Roelants in haar Dwars-column ‘Pers vogelvrij door Trumps geflikflooi en zwijgen Máxima’. Zij is boos zoals ze dat zelden is. Van boeven of autoritaire leiders kun je boevenstreken verwachten, maar iemand als koningin Máxima wekt hogere verwachtingen. Daarom valt zij dieper als ze boevenstreken vertoont. Dat deed ze in haar ontmoeting met de Saoedische kroonprins Mohammad bin Salman op de G20 in Osaka. Dat was meer dan een beetje dom, dat was oerstom van haar. Maar ook van de regering Rutte die dit onderhoud had goedgekeurd. Er was makkelijk een reden te vinden geweest om het gesprek niet door te laten gaan. Máxima is een amateur-politicus zonder officiële functie in de Nederlandse diplomatie. Maar als ze zich in een politiek wespennest steekt, dan speelt ze per definitie een politieke rol. Die rol past haar echter niet. Zij moet boven de partijen staan en geen partij kiezen in lopende conflicten. Dat heeft ze echter bewust gedaan door het gesprek met de kroonprins aan te gaan en niet af te zeggen.

Het bezwaar tegen het onderonsje met de kroonprins is niet dat Máxima de moord op journalist Jamal Khashoggi niet ter sprake bracht, maar dat dit gesprek nooit had moeten plaatsvinden. Volgens de Amerikaanse inlichtingendienst CIA heeft Mohammad bin Salman opdracht gegeven voor de moord op Khashoggi. Mocht Máxima of het ministerie van Buitenlandse Zaken dit rapport niet gelezen hebben, dan waren er in november 2018 talloze berichten in de media, zoals in The Washington Post die rapporteerden dat volgens de CIA de kroonprins opdracht tot de moord had gegeven. Naast de argumenten die Roelants aanvoert over vrouwenrechten waarvoor Máxima zegt op te komen terwijl die door de kroonprins met voeten worden getreden en het in diskrediet brengen van de vrije pers door met een moordenaar van een journalist van The Washington Post in gesprek te gaan is het de wereldvreemdheid van koningin Máxima die verbaast.

Het is dezelfde wereldvreemdheid die koning Willem-Alexander vertoonde toen hij tijdens de Olympische Spelen van Sochi in 2014 met president Putin een biertje dronk. Een fotomoment dat de media haalde en waar in de Nederlandse publieke opinie veel kritiek op kwam, onder meer van homo-activisten. Zoals Gordon die de kern raakte: ‘Ik schaam me diep als Nederlander dat mijn koning en mijn koningin daar vanavond handen staan te schudden met mensen die bloed aan hun handen hebben’. Op het moment dat in het Kremlin de invasie van de Krim werd voorbereid en vanwege controverses over de mensenrechtensituatie bijna alle Europese landen hun delegaties afwaardeerden, stuurde Nederland de zwaarste delegatie die mogelijk was.

Máxima herhaalt 5 jaar later de fout van Sochi door opnieuw in gesprek te gaan met iemand die bloed aan zijn handen heeft. Daarbij is essentieel dat zij een ceremoniële en geen officiële functie heeft in de Nederlandse diplomatie en niet van belang is voor het openhouden van contacten met autoritaire landen waar nu eenmaal contact mee moet worden onderhouden. Máxima kan gemist worden omdat haar rol niet onmisbaar is, maar slechts toegevoegd. De functie die Máxima uitoefent kan dus eenvoudig geschrapt worden. Professionals zijn minister Blok, premier Rutte of Nederlandse diplomaten die in Saoedi-Arabië of bij de VN zijn gestationeerd.

Of het nou wereldvreemdheid, naïviteit, amateurisme, een verkeerd afgestelde politieke antenne, argeloosheid of zelfoverschatting is van Máxima en koning Willem-Alexander, een beleidswijziging is nodig om te zorgen dat de ezels van Oranje zich niet voor de derde keer aan dezelfde steen stoten. Met goedkeuring van premier Mark Rutte die achteraf de fout die hij feitelijk gemaakt heeft door goedkeuring te geven weg moet lachen. Als Willem-Alexander of Máxima zichzelf belachelijk willen maken door met autoritaire leiders onnodige gesprekken of onderonsjes aan te gaan, dan moeten ze dat zelf weten. Maar Willem-Alexander heeft als staatshoofd van Nederland een rol die afstraalt op Nederland. Door zijn handelen kwam Nederland in 2014 negatief in de publiciteit. Dat is ongewenst. Nu in 2019 doet zijn echtgenote, die uiteraard geen staatshoofd is, maar wel gekoppeld wordt aan Nederland, hetzelfde. De conclusie kan geen andere zijn dan deze: Máxima dient al haar functies op te geven waarmee ze in politiek vaarwater terecht kan komen. Haar gesprek met de Saoedische kroonprins heeft aangetoond dat dit soort functies niet aan haar toevertrouwd kunnen worden.

Foto 1: Schermafbeelding van deel column ‘Pers vogelvrij door Trumps geflikflooi en zwijgen Máxima’ van Carolien Roelants in NRC, 30 juni 2019.

Foto 2: Máxima in gesprek met Mohammad bin Salman in Osaka tijden G20, juni 2019.

Foto 3: Willem-Alexander en Máxima drinken een biertje met Putin in Sochi, februari 2014.

Activiste teleurgesteld in zwijgen Olympische sporters. Terecht?

Is kritiek op Olympische atleten gerechtvaardigd? De Russische homorechtenactiviste Anastasia Smirnova is teleurgesteld dat de sporters die in Sochi deelnamen zich niet uitspraken. Ze lieten verklaring noch protest horen. Zelfs niet achteraf. Volgens Smirnova komt dat ook omdat het IOC kritiek in de kiem smoorde. Ze vreest dat nu de spelen voorbij zijn de restricties voor homoseksuelen in heel Rusland toe zullen nemen.

Waarom Smirnova haar pijlen op atleten richt en niet op sportbobo’s en politici is de vraag. Niet de sporters, maar de sportbestuurders en politici stellen regels vast en zien toe op handhaving. Daarin zijn ze selectief. Zo verbiedt regel 50.3 van de Engelse versie van het Olympisch Handvest protest: ‘No kind of demonstration or political, religious or racial propaganda is permitted in any Olympic sites, venues or other areas.’ Dat wordt door het IOC streng gehandhaafd en daar hebben de sporters aan te gehoorzamen. Maar hoe kan dit de propaganda van het organiserende land verbieden als de spelen dienen als een grote propagandastunt?

Regel 27.3 van het Olympisch Handvest luidt: ‘The NOCs must preserve their autonomy and resist all pressures of any kind, including but not limited to political, legal, religious or economic pressures which may prevent them from complying with the Olympic Charter.‘ Wie de spelen van Sochi in de publiciteit gevolgd heeft, moest constateren dat niet het Russische NOC, maar president Putin en z’n entourage de spelen naar zich toe hadden getrokken en de beslissingen namen. Kortom, de handhaving van het Olympisch Handvest door de Olympische beweging is selectief. Het volgt de macht die zich aandient en niet de eigen ethische regels die alleen maar in de etalage staan voor de beeldvorming, maar waarnaar niet gehandeld wordt.

Foto: Tweet van Amnesty Russia: aantal jaren cel voor de demonstranten op het Bolotnaya-plein in Moskou, mei 2012. Zie ook Amnesty Nederland.

Grol pleit in open brief voor steun topsport. Voeg ook topkunst toe

‘Het is gemakkelijk om in Sotsji te juichen‘, zegt judoka Henk Grol. Nu de Olympische Spelen van Sochi afgelopen zijn blijken sport en politiek ineens samen te hangen. Terwijl dat tot nu toe glashard werd ontkend door leden van het kabinet. En sporters zwegen. Ook degenen die niet in de baan kwamen. Grol opent de aanval op de politiek met een open brief in De Telegraaf aan premier Rutte en ministers Schippers.

Grol windt er geen doekjes op en wijst op het opportunisme van regering en koningshuis. Hij pleit voor een eind aan de belasting op prestatiebonussen, een langetermijnvisie, meer overheidssteun en verwijt kabinet en koning alleen maar goede sier te maken met de successen: ‘Alle ministers, het koninklijk huis, iedereen is in deze periode blij voor de sporters en wil maar wat graag met ze op de foto. Maar later dit jaar ploft bij al deze toppers een blauwe envelop op de mat waarin staat dat de helft van de premie moet worden terugbetaald.‘

En: ‘Een financieel vangnet heeft ook in mentaal opzicht een positieve werking. Anders leef je toch in onzekerheid over je toekomst. De Sven Kramers van deze wereld redden zich wel, omdat ze commercieel aantrekkelijk zijn. Maar hoe gaat het verder met grote sportmensen als Bob de Jong en Jorien ter Mors? Ik vrees dat niemand zich straks om hen bekommert, terwijl ze in veel andere landen de rest van hun leven absolute helden zouden zijn.‘

Grol heeft het grootste gelijk van de sportwereld. Als het gejuich verstomd is over de topsporters die Nederland vertegenwoordigd hebben, dan worden ze aan hun lot overgelaten. Door de gerichtheid op de sport hebben ze echter geen normale maatschappelijke loopbaan op kunnen bouwen. Daar is meer compensatie en flankerend beleid voor nodig dan waar de overheid nu in voorziet. Maak een uitzondering voor een paar duizend topsporters en kom ze om te beginnen fiscaal tegemoet. Maak het breder door zo’n maatregel uit te breiden naar alle beroepsgroepen die bezig zijn voor een hoger doel waarvan Nederland profiteert. Zoals ook kunstenaars en leden van de creatieve klasse. Kortom, minister Schipper en Bussemaker maak een Deltaplan Topsport en Topkunst en zoek daar een budget voor. Ter meerdere glorie van Nederland.

Foto: Koning, koningin en premier in Sochi, februari 2014.

Rusland wint goud in Sochi met vrouwenmeppen voor mannen

Dit videofragment zal wel snel van YouTube verdwijnen. Zoals dat steeds gaat met beeldmateriaal dat als kritiek op president Putin opgevat kan worden. De leden van Pussy Riot wilden vandaag optreden in Sochi, maar kregen nauwelijks de kans. De veiligheidsdiensten gaan er met de knoet over. En spuiten pepperspray.

De helden of zijn het gespierde lafaards? Garry Kasparov vat het samen in een tweet. Er werd gedacht dat het geweld tegen ‘dissidenten’ uit zou blijven vanwege de publiciteit van de Olympische Spelen in Sochi. Nu blijkt het andersom: Sochi wordt juist gebruikt als dekmantel om de repressie in een hogere versnelling te gooien.

Foto 1: Foto op Twitter van Maria Aljochina; kozakken delen klappen uit op borst, 19 februari 2014.

Foto 2: Schermafbeelding van tweet van Garry Kasparov, 19 februari 2014.

Canadese snowboarder Michael Lambert prikt Sochi bubbel door

De Canadese snowboarder Michael Lambert is in Sochi aanwezig, denkt na en spreekt zich daarover uit. Dit in tegenstelling tot andere sporters, journalisten, politici en sportbobo’s. Die doen net doen alsof ze in de Sochi bubbel niet tot onderdeel van de propaganda van Putin zijn gemaakt. Na een persconferentie vroeg Lambert grijnzend aan de journalisten of ze geen controversiële vragen hadden: ‘Really? No controversial questions?‘ Geen enkele journalist had een controversiële vraag. Het had de Nederlandse pers kunnen zijn.

Als sporter begrijpt Lambert waarover-ie praat. Afleiding is slecht voor de concentratie. Maar net doen alsof Sochi geen omstreden spelen zijn is onwetend. ‘Het is niet echt, het is geen realiteit. Het is niet mijn werkelijkheid’, zo zegt Lambert. Hij zegt dat onderdeel van de spelen zijn naar zijn idee niet inhoudt de werkelijkheid te moeten negeren. Wat de meerderheid van sportbobo’s, journalisten, politici en sporters doet.

Nationaal dieptepunt van de Sochi bubbel is de vergeleken met andere landen zware Nederlandse delegatie. Ook met een kinderlijke Willem-Alexander die de schaatsers niet met de waardigheid van een staatshoofd toejuichte. Kritiek daarop bracht premier Rutte tot een karikatuur van de kritiek. Sportminister Edith Schippers meent dat de zware Nederlandse delegatie ook de kans bood om president Putin aan te spreken op de mensenrechten. Maar tegelijk meent ze met haar bezoek aan Sochi geen invloed uit te oefenen op het politieke beleid in Rusland. Dat haalt alle argumenten van premier Rutte onderuit dat de zware Nederlandse delegatie wel invloed uit kon oefenen. De Nederlandse (sport)politiek grossiert in Sochi in dubbelzinnigheden.

Sochi is een Potemkin-facade van onechtheid en onwaarachtigheid die alleen dient om het regime van Putin te versterken. De sporters valt nog het minst te verwijten. Zoals Lambert zegt, ze willen zich niet af laten leiden omdat ze met hun sport bezig zijn. Begrijpelijk. En snowboarder Michael Lambert die journalisten aan het denken zet verdient een medaille voor nadenken. Maar de sportbobo’s van IOC en NOC en een bezoekende delegatie met premier Rutte, minister Schippers en koning Willem-Alexander blinken uit in gemakzucht, nationalisme, eigenbelang en wegkijken. Twee leden van de voormalige band Pussy Riot zijn vandaag met vijf andere activisten bij de haven van Sochi gearresteerd op verdenking van diefstal. In de Sochi bubbel van Putin.

Foto 1: Tweet van Nadia Tolonnikova (Pussy Riot), 18 februari 2014

Foto 2: Tweet van @EvgenyFeldman, geretweet door Nadia Tolonnikova (Pussy Riot), 18 februari 2014. Politie-auto die Nadia Tolonnikova en Maria Aljochina vervoert.

Rutte begrijpt er echt niets van: Willem-Alexander in Sochi

Premier Mark Rutte begrijpt ‘echt helemaal niets‘ van alle kritiek op het gedrag van koning Willem-Alexander bij de Olympische Winterspelen in het Russische Sochi. Zo zei hij vandaag op z’n wekelijkse persconferentie. De meningen over het gedrag van de koning lopen uiteen. Jammergenoeg maakt premier Rutte van de critici een karikatuur: ‘Dan zit er ergens een zeurpiet die zegt dat de koning met een heel somber hoofd, in driedelig grijs pak met een horlogeketting op de tribune moet zitten. Ik begrijp er echt helemaal niets van.‘

Volgens een commentaar in het RD vergat de koning de waardigheid van zijn ambt. Hier was ik het mee eens. Gezien de kritiek die van alle kanten komt is het juist de vraag of Willem-Alexander met zijn gedrag te Sochi de eenheid van het land vertegenwoordigt zoals Rutte veronderstelt. Het bracht me tot de volgende reactie:

Niemand ontkent de koning zijn pleziertje. Willem-Alexander houdt nu eenmaal van sport. Maar hij is meer dan een individu. Of zelfs een kroonprins. Willem-Alexander is staatshoofd van Nederland. De koning maakt deel uit van de regering. Daarbij horen politiek besef, een zekere mate van waardigheid (decorum) en daarnaast wat het koningschap zelf betreft, het instandhouden -of niet doorbreken- van een mythe. Met als doel om het beeld uit te dragen dat er een traditie wordt doorgegeven en dat het volk verenigd wordt.

Met politiek besef, decorum, de mythe van het koningschap en de verbindende rol lijkt Willem-Alexander in Sochi lichtvaardig te zijn omgegaan. Hij kan weliswaar een potje breken omdat hij een aimabele en benaderbare persoon is, maar da’s ook precies zijn valkuil. Hij moet oppassen om in de modernisering van het koningschap niet te veel te individualiseren. Waar zijn moeder voor de huidige tijd wellicht te statig en ouderwets was, moet de koning -in reactie- niet de andere kant opschieten.

In het commentaar van het reformatorische RD speelt ook nog de relatie tot topsport. En de sportverdwazing die nu langzamerhand Nederland overspoelt nu de schaatsmedailles overvloedig binnen blijven stromen. Dat gaat om de verhouding tussen lichaam en geest, over genotzucht en onthechting, over aanstellerij en volwassen gedrag, over oppervlakkigheid en verdieping, over de mediahype en de overgave aan innerlijke doelen. Over schijn en wezen.

Op overkoepelend niveau was de reden voor bovenstaand stukje de constatering -bij mezelf- dat ik tot dezelfde conclusie kom als de commentator van het RD, hoewel ik vanuit een volstrekt tegengesteld vrijzinnig gedachtengoed redeneer. Het stukje valt daarom ook op te vatten als het doorgronden van het waarom van die gemeenschappelijkheid. Zelfonderzoek.

RD: Willem-Alexander vergat in naïviteit waardigheid in Sochi

Zelden ben ik het eens met het Reformatorisch Dagblad. Een goed betrouwbaar nieuwsmedium. Maar toch te verzuild, te religieus en naar binnen gericht. Maar in bovenstaand hoofdredactioneel commentaar kan ik me helemaal vinden. Het is in mijn ogen subliem, juist omdat het uit onverdachte hoek komt. Neem nou de zinsnede ‘Alsof hij een kleine jongen was, schreeuwde hij het uit. Wanneer Nederlanders een succes boekten, ging hij bijna uit zijn dak.’ Exact! Koning Willem-Alexander stelde zich in Sochi aan als een kleine jongen die niet besefte dat-ie staatshoofd van Nederland was. Het RD zegt het zo: ‘Soms leek het meer weg te hebben van hysterie. De koning vergat kennelijk dat hij daar niet was als sportliefhebber maar als staatshoofd.’

Willem-Alexander vergat zichzelf. Maar het ergste komt nog. Hij liet zich in zijn kinderlijk enthousiasme voor het karretje van de Russische president Putin spannen. Conclusie van het RD: ‘Het gedrag van onze koning in Sotsji was niet wijs en niet waardig.’ Wat een zware delegatie allemaal teweeg brengt. Of was de delegatie juist flinterdun door Willem-Alexander? ‘Je kinderlijk aanstellen is niet wijs en niet waardig.’ Weer subliem. Koning zijn is een vak dat geleerd moet worden. Dat maakt dit commentaar duidelijk. Oprechte klasse. Van het RD.

Foto: Schermafbeelding van ‘Commentaar: Koning vergat de waardigheid van zijn ambt in Sotsji‘ in het RD van 13 februari 2014. Credits: RD.

Liefde tussen dictators en Olympische Spelen: Hitler en Putin

Oud-wereldkampioen schaken Garry Kasparov trekt voor de Daily Beast een parallel tussen de Olympiade van Berlijn 1936 en Sochi 2014. De overeenkomst is dat het in beide gevallen draait om de persoonlijke glorie van de leiders: Adolf Hitler en Vladimir Putin. Dit in tegenstelling tot Moskou 1980 of Beiijng 2008 die dienden om landen in het zonnetje te zetten: ‘In those cases, the authoritarian propaganda machine was in the service of promoting the achievements of a country and a system. They were dedicated to the greater glory of Communism, the Totalitarian State, the superiority of the system and the athletes it produced.‘

In Sochi gaat het dus om president Putin. Zoals Kasparov opmerkt, de voorzitter van het Russische Olympische Comité of de directeur van de Spelen in Sochi verschijnen nooit in de media of in de openbaarheid. Het spektakel Sochi draait om Putin, zoals Berlijn om de ‘overmoed van een alomtegenwoordige man’ draaide.

Kasparov ziet nog meer overeenkomsten. Sochi volgt het draaiboek van Berlijn tamelijk nauwgezet door in kritiek op de ‘bekrompen wetten’ wat symbolische concessies toe te staan. Ook het IOC is nu even gecorrumpeerd als in 1936. Met als moreel dieptepunt de oproep bij de opening door voormalig adviseur van Siemens AG en IOC-voorzitter Thomas Bach om sport en politiek gescheiden te houden. Terwijl hij zich tijdens het uitspreken van diezelfde woorden een onderdeel weet van de propagandamachine van Putin.

Vraag is wat erger is, het zonnekoninggedrag van Putin of Hitler of dat van de sportbestuurders, bedrijven (zoals Siemens) en politici (premier Rutte) die zich onder het uitspreken van mooie woorden met een verre echo van ethiek voegen in hun rol als entourage om reliëf te geven aan de grootheid van president Putin.

Foto: Berlijn, 11 augustus 1936: De Amerikaanse atleet Jesse Owens (midden) bij de ceremonie voor het Verspringen. De Duitser Luz Long (rechts) wordt tweede en de Japanner Naoto Tajima derde. Credits: AP.

Vlad Putin, zelfvergoding, Sochi en homoseksualiteit

Homoseksualiteit, heteroseksualiteit, frigiditeit, transgender of diversiteit is om het even. Iedereen zoekt het maar uit. En vindt iets wat bij haar, hem of haar/hem past. Er is nergens een overkoepelende waarheid voor allen te vinden die het een boven het ander stelt. Van het individu. Zodat vrijheid blijheid het motto is. Alleen interne tegenstrijdigheid schuurt. De halfnaakte portretten van de Russische president Vladimir Putin hangen tegen muren van dure hotels in Sochi. Zo blijkt. Als een Adolf Hitler van 1936. Voor gasten die ten minste een afgebouwde hotelkamer met muren hebben kunnen vinden. Een hele troost. The New Yorker meent dat die foto’s van Putin twee miljoen dollar kostten. Over smaak valt niet te twisten. Hoewel Putin het erg bont maakt.

Foto: Vladimir Putin op vakantie. Credits: AFP.

Gordon vraagt Rutte weg te blijven uit Sochi. We schamen ons

Die Gordon toch. Deze BN’er kreeg nog in november 2013 kritiek op z’n grap over de Chinese Xiao Wang die meedeed aan Holland Got Talent. Het was als dolletje bedoeld, maar pakte voor velen als discriminatie uit. Naar achteraf bleek had Xiao Wang het beledigend opgevat. Hij hekelde de grap. Omroep RTL trok zich niets van de kritiek aan. De publicitaire storm ging liggen, maar het imago van Gordon had een kras opgelopen.

Op de dag van de opening van de Olympische Winterspelen in Sochi komt de openlijk homoseksuele Gordon die herhaaldelijk optrad op VVD-congressen op Facebook met kritiek op premier Mark Rutte die naar zijn idee een te zware delegatie naar de Spelen stuurt. Instemming bij de welwillenden is deze keer Gordons deel.

Gordon raakt de kern in de volgende passage: ‘Ik schaam me diep als Nederlander dat mijn koning en mijn koningin daar vanavond handen staan te schudden met mensen die bloed aan hun handen hebben‘. Zo is het. Om ons diep te schamen. Maar premier Rutte trekt zich er geen lor van aan en lacht zich door de problemen heen. Hij ontkent de Russen tegemoet te zijn gekomen als contraprestatie in de Greenpeace-episode. Maar de feiten wijzen in de richting van zo’n ongenoemde toezegging. De koopman Rutte slikt alle principes weg.

Zelfs een vertegenwoordiger namens de homoseksuelen kon om formele redenen niet meer aan de zware delegatie toegevoegd worden. Arthur Japin ving bot na het sturen van een andere open brief aan premier Rutte op z’n aanbod om mee te reizen als homo-vertegenwoordiger. Maar het is merkwaardig dat Japin of de voorzitter van de COC niet aan de delegatie opgenomen konden worden.

Gordon heeft deze keer het grootste gelijk met zijn verwijt aan premier Rutte en koning Willem-Alexander: ‘Jullie moesten je doodschamen dat jullie daar met droge ogen gaan zitten.’ Ze hebben daar niets te zoeken.

Foto: Schermafbeelding van open brief van Gordon Heuckeroth op Facebook, 7 februari 2014.