Media praatten vanaf het begin Trump (en Baudet) goed. Kritiek kreeg geen kans. Wat het ergst is, ze hebben er blijkbaar niks van geleerd

Nu in de VS Trumps presidentschap ten einde loopt en op 20 januari 2021 eindigt klinkt er steeds meer kritiek op de media. Zij hebben Trump de gelegenheid gegeven om zijn praatjes te communiceren zodat hij de macht kon grijpen, terwijl het vanaf het begin duidelijk was dat het om een gestoord en gevaarlijk individu ging. Door passend handelen hadden media de kritiek op Trump een meer prominente plek moeten geven. Pas later kwamen de media met kritiek op hem. Hoewel dat soms ferm was, werd de kritiek van psychiaters verzwegen en niet doorgegeven.

Overigens valt ook de zogenaamde deskundigen die de media ‘voeden’ met ‘content’ heel wat te verwijten. Zij hebben de media op het verkeerde been gezet. In veel gevallen wilden ze de ernst van het gevaar van Trump niet zien en voorspelden ze dat hij wel binnen de lijntjes zou kleuren.

In Nederland was het Willem Post die op 15 november 2016 een opinie-artikel in NRC plaatste dat kopte: ‘Het zal wel meevallen met Trumps dwaze avonturen’. In een commentaar van 17 november 2016 antwoordde ik: ‘Het gaat vreselijk worden. Het zou ook de Nederlandse media sieren dat ze de berichtgeving over Trump niet normaliseren. Of sussende opinies zoals die van Willem Post die volgen uit een fikse portie wensdenken niet publiceren zonder disclaimer. Media moeten niet meegaan in de suggestie dat ‘het allemaal wel zal meevallen’ met president Trump. Het gaat naar alle waarschijnlijkheid niet meevallen, maar tegenvallen.’ En tsjonge, wat viel het tegen met Trump en hoe zat Post ernaast met zijn opgepimpte autoriteit. Maar zoals zo vaak, terugkijken is er bij deskundigen en media niet bij en zelflerend vermogen dat als zodanig wordt benoemd ontbreekt.

In Nederland gebeurde hetzelfde met Thierry Baudet. Hij is ook een gestoord individu met krankzinnige denkbeelden die in het begin van zijn opkomst door de media tamelijk ongefilterd werden doorgegeven. Pas later kwam er kritiek op Baudet, maar toen was zijn naam al gevestigd en kon de journalistiek zich alleen nog maar afvragen hoe het deze tovenaarsleerling groot had helpen maken en wat voor schade aan de democratie het door eigen naïviteit had berokkend. Ook dat besef leidde niet tot een publieke reflectie op het eigen falen.

De paradox is dus dat er van buiten de gevestigde media fundamentele kritiek klinkt op de gevestigde media die hun functie van poortwachter van de democratie niet naar behoren hebben vervuld, maar de media zelf niet tot inzicht komen die wordt omgezet in een beleidsverandering. Of wat nog kwalijker is, ze zijn wel degelijk tot dat inzicht gekomen, maar doen er om economische of politieke redenen niets aan. Hoe dan ook is het resultaat hetzelfde: oorverdovende stilte en het ontbreken van publieke reflectie op het eigen handelen.

Dat is zorgwekkend, omdat de media in het geval van Trump (in de VS) en Baudet (in Nederland) niets geleerd lijken te hebben. Het wachten is op de volgende rechts-radicale politicus die door de zogenaamde ‘linkse’, maar in werkelijkheid ‘rechtse’ media die de status quo en de gevestigde belangen onderschrijven, op het schild wordt gehesen. Het is zelfs de journalistiek niet gegeven om niet de fouten van de vorige oorlog te herhalen. Laat staan dat het al een antwoord op de volgende oorlog kan voorzien door deductie van wat zich nu vroegtijdig aankondigt.

Om geloofwaardig te blijven is een fundamenteel debat binnen de media nodig dat reflecteert op het veranderde medialandschap en de radicalisering van de politiek en dat verder gaat dan een kritisch stuk van een goedwillende ombudsman ergens achter in een krant als aflaat voor een schoon geweten. Dat is te mager om serieus te zijn.

Foto: Schermafbeelding van deel eigen commentaar ‘Media praten Trump nu al goed. Met voorop wensdenkende Amerika-deskundigen die weten dat hij binnen de lijntjes blijft’ van 17 november 2016.

Advertentie

Ruth Ben-Ghiat waarschuwt voor Trump en concludeert dat de VS geen democratie is. Gevestigde journalistiek negeert dat goeddeels

Al in 2016 waarschuwde hoogleraar geschiedenis John McNeill voor het fascistische gehalte van Trump. Later herhaalde hoogleraar Timothy Snyder die waarschuwing. President Trump was volgens hem opgeschoven van tovenaarsleerling naar een autoritaire leider die zich boven de wet verheven voelt en de waarheid verdraait. Trump zet anderen op dat pad van autoritarisme en het herschrijven van de geschiedenis. Door de recente inzet van ongeregelde, anonieme federale troepen in Portland (tegen de wens van de lokale autoriteiten in) en dreigementen dat in Seattle of Chicago te herhalen scoort Trump extra langs de fascistische meetlat.

Het kan het publiek niet meer ontgaan. In 3,5 jaar tijd is Trump geëvolueerd van een semi-fascist naar een volbloed fascist. In augustus 2017 schatte ik aan de hand van de kenmerken van McNeill in een commentaar Trump nog in als een driekwart-fascist. Ik merkte toen op: ‘Tegelijk blijft Trump aan de passieve kant wat het gebruik van binnenlands geweld betreft. Hij keurt het niet af, maar propageert het evenmin actief.’ Dat is veranderd sinds de inzet van ongeregelde, federale troepen met het gebruik van traangas tegen geweldloze demonstranten in Lafayette Park in Washington DC op 1 juni 2020.

De verwijzing naar het fascisme wordt gebruikt om te waarschuwen voor een tweede termijn van Trump die kwalijke gevolgen zal hebben voor de Amerikaanse democratie. Zo publiceerde journalist Jonathan Greenberg op 10 juli 2020 een artikel met de onheilspellende titel ‘Twelve signs Trump would try to run a fascist dictatorship in a second term’. Het is de hoogste tijd voor de inventarisatie van Trumps kwade bedoelingen.

Weer een andere hoogleraar geschiedenis Ruth Ben-Ghiat gebruikt voor Trumps optreden in een interview met Salon het begrip ‘fascistic’ om de hedendaagse verschijningsvorm te onderscheiden van de historische. Dat gebruikt ze om te zeggen dat wat Trump en zijn medestanders nu doen gerelateerd is aan de kenmerken van het fascisme maar er niet mee samenvalt. Want er zijn verschillen. De VS onder Trump zijn geen eenpartijstaat en er is nog steeds een vrije pers. Hedendaags fascisme manifesteert zich anders en is daarmee niet minder omvattend en schadelijk. Opvallend is het dat historici als McNeill of Ben-Ghiat die het Italiaanse fascisme hebben bestudeerd of Snyder die een expert is op het gebied van het Sovjet-autoritarisme met een waarschuwing komen. Zij zijn door hun historische expertise in staat om te zien wat het Amerikaanse publiek, journalistiek en politiek niet ziet. Namelijk dat onder Trump de VS is opgeschoven richting autoritarisme.

De journalistiek krijgt opvallend genoeg de meeste kritiek in de vraag van Chauncey Devega aan Ben-Ghiat. Interviewer en geïnterviewde verwijten de gevestigde journalistiek onvoldoende inzicht te hebben in de stand van zaken van de Amerikaanse democratie en Trumps intenties. Tegen alle feiten in blijven ze hoop uitventen en concentreren ze zich op de competitie tussen Trump en Biden, Republikeinen en Democraten. Waarbij ze geen aandacht voor en besef hebben voor de rode lijn achter de verschijnselen: het toenemende autoritaire karakter van de Amerikaanse democratie. Kunnen ze per definitie de ‘fascistic’ tendenzen niet onderscheiden?

Zelfs Nederland kent zo’n goedprater die de ernst van de situatie in de VS negeert. De aan kennisinstituut Clingendael verbonden commentator Willem Post sust met bezwerende praatjes het televisiepubliek in slaap. In een commentaar van november 2016 viel ik hem aan naar aanleiding van een in mijn ogen naïef artikel in NRC waarin hij stelde dat het wel mee zou vallen met Trump. Ik antwoordde daarop: ‘Het gaat vreselijk worden. Het zou ook de Nederlandse media sieren dat ze de berichtgeving over Trump niet normaliseren. Of sussende opinies zoals die van Willem Post die volgen uit een fikse portie wensdenken niet publiceren zonder disclaimer. Media moeten niet meegaan in de suggestie dat ‘het allemaal wel zal meevallen’ met president Trump. Het gaat naar alle waarschijnlijkheid niet meevallen, maar tegenvallen.’ Kortom, onnozelheid alom.

Foto 1: ‘Yes man: mask of Mussolini on the façade of the Fascist Part Headquarters, Rome, 1934.‘

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Ruth Ben-Ghiat on Trump and the bitter American truth: “We do not have a real democracy”’ in Salon, 23 juli 2020.

Bernie Sanders wint Nevada in race die verder gevorderd is dan het lijkt

MSNBC’s host Chris Matthews maakt een opmerkelijke vergelijking als hij de Franse premier Paul Reynaud citeert die op 15 mei 1940 tegen de Britse premier Winston Churchill zei dat het over was toen de Duitse troepen door de Franse verdediging bij Sedan waren gebroken. Terwijl Frankrijk een indrukwekkend leger had en zo op het oog nog lang niet verslagen leek. Reynaud die strijdbaar was vroeg de Britten om ondersteuning.

Matthews maakt deze vergelijking om de opgang van Bernie Sanders te verduidelijken. Uiteraard is de gelijkenis van Sanders met de Duitse invasie van Frankrijk in 1940 ongelukkig. Het is geen neutrale associatie, hoewel het de vraag is of hij het kwaadaardig bedoelt. Maar Matthews heeft gelijk in zijn observatie dat terwijl op het oog de Democratische nominatie nog niet beslist lijkt, dat in werkelijkheid wel eens degelijk het geval zou kunnen zijn. Hij sluit hiermee aan bij een opinie-artikel van 21 februari 2020 van Tim Miller voor het conservatieve The Bulwark dat zegt dat de race verder gevorderd is dan het lijkt (les 1) en dat de verdeling in progressieve en gematigde ‘paden’ (lanes) een verzinsel is (les 2) omdat kiezers makkelijk van lane wisselen.

In 2016 was ik een aanhanger van Sanders omdat ik in hem, zijn achterban en programma meer hart en energie zag dan in de gedoodverfde Hillary Rodham Clinton die uiteindelijk smadelijk van Trump verloor. In 2020 is de belangrijkste opdracht voor de Democraten om president Trump te verslaan. De reden is duidelijk: Trump zorgt voor onrust, chaos, verdeeldheid en corruptie, en beschadigt het aanzien en de nationale veiligheid van de VS, de westerse alliantie en is tot een marionet van de Russische president Poetin gemaakt.

Elke Democraat die de essentiële paarse staten (waar de blauwe Democraten en de rode Republikeinen min of meer in evenwicht zijn) wint, wordt de volgende president. Als blijkt dat Bernie Sanders de Democratische kandidaat is die meeste kans heeft om die paarse staten te winnen, dan hoop ik dat hij de uitdager van Trump wordt. Als dat toch Joe Biden of een andere kandidaat is, dan hoop ik dat die de uitdager wordt.

Hoe dan ook is Bernie Sanders met een indrukwekkende race bezig en blijkt dat hij een beweging ‘on the ground‘ heeft die goed georganiseerd, gedisciplineerd en enthousiast is. Hoopgevend voor Sanders is dat de demografische gegevens over Nevada aangeven dat hij bij alle kiezersgroepen hoog scoort. Sanders treedt buiten de doelgroepen die doorgaans met hem worden geassocieerd, zoals studenten, jeugdigen en progressieve of zeer progressieve kiezers. Voor het establishment van de Democratische partij is de opgang van Sanders lastig te verteren. Als Sanders het momentum volhoudt en op Super Tuesday 3 maart in staten als Texas, California en Noord Carolina goed scoort, dan is hij niet meer te stoppen. Omdat in vele staten al gestemd kan worden (early voting) wordt het effect van een winnende Sanders op dit moment al versterkt.

Omdat kandidaten in de voorverkiezingen radicaliseren om hun opponenten af te troeven, valt van Sanders te verwachten dat als hij op de Democratische conventie in Milwaukee in juli 2020 genomineerd wordt, hij daarna richting centrum beweegt. Al is het maar om de partij te verenigen en zoveel mogelijk Democratische en Onafhankelijke kiezers achter zich te krijgen. Hoewel dit bij Trump niet is gebeurd en ik daarover in een commentaar van 17 november 2016 al twijfels had toen Willem Post met de observatie kwam dat Trump zou normaliseren en als president zijn bizarre gedrag dat hij tijdens de campagne vertoonde achter zich zou laten.

Het valt te bezien hoe Sanders reageert op een mogelijke nominatie. Want er zijn gelijkenissen tussen de bewegingen van Trump en Sanders met hun eigen, krachtige dynamiek. Hoe dan ook moet voor de verbreding van zijn draagvlak het misverstand de wereld uit dat Sanders een ‘socialist’ zou zijn, terwijl hij een ‘sociaal-democraat Europese snit’ is die binnen de contouren van het kapitalisme blijft. Hervorming kapitalisme: ja, afschaffing ervan: nee. Het is essentieel dat Sanders’ campagneteam zijn radicale aanhangers tot de orde roept die met hun pleidooi voor socialisme en agitatie tegen het kapitalisme Trump wind in de zeilen geven.

Trump is afgunstig op dictators omdat ze geen rekening hoeven te houden met democratie. Hij laveert rechtsstaat VS richting afgrond

Politicoloog en columnist Brian Klaas laat zijn licht schijnen over de neiging van president Trump om zich te vereenzelvigen met autoritaire leiders of dictators als Vladimir Putin of Kim Jong-un. Wat zegt dat over Trumps autoritaire bevliegingen, nukken en neigingen? Wat is het gevolg daarvan voor de wereldpolitiek, de Republikeinse partij, en de democratie en rechtsstaat van de VS? Wat is er door zijn autoritaire optreden blijvend beschadigd in de wereld én de VS als Trump in 2020 of 2024 uit zijn huidige functie verdwijnt?

De verbijstering is dat een meerderheid van de bevolking van de VS bij daglicht ziet dat Trump de democratie, de rechtsstaat, de samenleving en de wereldpolitiek beschadigt, maar er niets te doen valt aan het oneigenlijk oprekken van de rechtstaat voor diens eigen gewin. Omdat de grondwet blijkbaar zo makkelijk kan worden uitgekleed door Trump roept dat de vraag op hoe weerbaar de democratie eigenlijk is en wanneer het moment aanbreekt dat president Trump uit zijn ambt moet worden gezet om de democratie te beschermen. Trump reduceert dit soort vragen tot partijpolitiek en breekt de Republikeinse partij tot op de grond af en neemt het mee in zijn moreel failliet. De weerstand en weerzin van constitutionele deskundigen jegens Trump is groot en breed, alsook bij politicologen en deskundigen van buitenlandse politiek of autoritarisme. Het proces om Trump af te zetten moet zorgvuldig gebeuren, terwijl hij onzorgvuldig en onbelemmerd zijn gang kan gaan.

Complicatie is dat ‘deskundigen’ de autoritaire Trump verkeerd ingeschat hebben en redeneerden vanuit de politiek en de politici die ze tot dan toe kenden. In Nederland is dat de aan Clingendael verbonden Amerika-deskundige Willem Post die in november 2016 meende dat Trump niet dom was en de democratie van de VS tegen een stootje kon. Ik had in november 2016 in een commentaar kritiek op zijn zonnige en in mijn ogen naïeve inschatting. Dat eerste is aantoonbaar onjuist gebleken en was dat overigens al in 2016, want Trump is wel dom, en dat tweede is ook onjuist, want de Amerikaanse democratie kan in ideale omstandigheden tegen een stootje indien alle betrokkenen hun rol spelen zoals die door de founding fathers als Madison, Franklin en Hamilton met vooruitziende blik is omschreven, maar dat wordt anders als een type als Trump de grondwet en de politieke conventies naast zich neerlegt en buiten de lijnen kleurt. Nu de ‘volwassen in de kamer’ als chaperonne uit Trumps omgeving zijn verdwenen, is het vooruitzicht dat Trump in de laatste twee jaar van zijn termijn er alleen nog maar ongeremder, eigenmachtiger, ondemocratischer en tirannieker op wordt.

Amerika-deskundige Willem Post zit op zijn praatstoel bij WNL

Amerika-deskundige Willem Post is een merkwaardige commentator. Vooral omdat hij met zijn opinies haaks staat op het gezond verstand. In een commentaar van 17 november 2016 als reactie op het NRC-artikel ‘Het zal wel meevallen met Trumps dwaze avonturen’ van Post schreef ik over hem het volgende: ‘Of Trump binnen de lijntjes zal blijven is precies de hamvraag die onderzocht dient te worden en niet bij voorbaat beantwoord kan worden. Een goede analyse houdt slagen om de arm en trekt de lijn door die volgt uit de voorgeschiedenis. En verbindt die met actuele ontwikkelingen. Allerlei Amerika-dekundigen gaan ervan uit dat Trump netjes tussen de lijntjes van het politieke spel zal blijven. Hoe ze dat kunnen weten terwijl hij nog niet eens officieel gekozen of in functie is getreden is de vraag. Ze kunnen dat helemaal niet weten. De randvoorwaarden en voortekenen zijn niet gunstig. Trump is niet gekwalificeerd voor het presidentschap, heeft geen bestuurlijke of politieke ervaring, vertoont semi-fascistisch gedrag, heeft zijn partij beschadigd en vertrouwt op getrouwen waarvan zijn familie -schoonzoon Jared Kushner en dochter Ivanka- de kern vormt.’

Posts bijdrage aan WNL grossiert in ongerijmdheden. Het item lijkt vanzelf in slaap te vallen, waarbij de interviewster die niet van de hoed of de rand lijkt te weten evenmin helpt om dit dynamisch op een hoger peil te brengen. Zo zegt Post dat president Trump wil samenwerken op het gebied van infrastructurele werken, maar de praktijk van de afgelopen 2 jaar leert dat Trump geen enkel initiatief op dat gebied heeft genomen. Dat is allang een gepasseerd station. Waarom zou Trump na 2 jaar hier ineens wel een toenaderingspoging van maken? Posts observatie dat de State of the Union ‘een soort toenaderingspoging van Trump’ was is een inschatting uit het ongerede die weinig met een realistische analyse te maken heeft. Want gooide Trump niet de beuk erin door een dreigende, partijpolitieke en ongrondwettelijke lijn te kiezen toen hij zei: ‘If there is going to be peace and legislation, there cannot be war and investigation’? Dat is het omgekeerde van een toenadering, dat is het verklaren van de oorlog. Met deze observatie staat Post haaks op alle commentatoren die menen dat Trump zich na de grote nederlaag in de tussentijdse verkiezingen van november 2018 ‘niet opnieuw kan uitvinden’ zoals bijvoorbeeld Bill Clinton in 1994 wel kon na een forse Democratische nederlaag.

Ook over de muur zit Post ernaast. Trump heeft afgelopen tijd zijn omschrijving van de muur al meermalen aangepast naast het feit dat hij de omschrijving ervan nooit volledig beschreven heeft. En door de opstelling van de Republikeinen in het congres die ‘geen eetlust’ hebben in verdere verslechtering van de peilingen door een tweede sluiting van de overheid is het onwaarschijnlijk dat er een tweede ‘shutdown’ van de overheid komt, zoals Post oppert. Tot Amerika-deskundige Willem Post is het allemaal nog niet doorgedrongen.

Normalisering van abnormale Trump gaat verder. Zonder krachtige binnenlandse reactie. De VS holt zichzelf uit en laat het passeren

De VS gaat door een krankzinnige periode met een president die erover speculeert zichzelf gratie te verlenen. Dat correspondeert juridisch met iemand die zichzelf aan de haren uit het moeras trekt. Het is paradoxaal omdat gratie het kwijtschelden of verminderen van een straf is die door een rechter is opgelegd. President Trump zweert echter bij hoog en laag dat hij onschuldig is. Waarom houdt hij dan de mogelijkheid open om zichzelf gratie te verlenen voor een straf die een rechter hem oplegt? Het antwoord op de vraag zit in Trumps tactiek om stukje bij beetje normaal te maken wat abnormaal is. Dat doet hij door agressieve tweets die zijn opponenten onder druk zetten, het continu verspreiden van leugens en het oprekken van zijn bevoegdheden ten koste van de grondwet. Het is geen uitgemaakte zaak dat de scheiding der machten van de VS de overweldiging van de grondwet door Trump een halt toeroept. Republikeinen in het congres kiezen in de praktijk slechts in uitzonderlijke gevallen tegen Trump en voor de grondwet. Bijvoorbeeld in de bescherming van Justitieminister Jeff Sessions. Trump benoemt in rap tempo rechters van zijn politieke kleur.

Vlak na de verkiezingsoverwinning van Trump schreef ik in november 2016 in reactie op een opinie-artikel van ‘Amerika-deskundige’ Willem Post waarvoor ik geen goed woord over had het volgende: Of Trump binnen de lijntjes zal blijven is precies de hamvraag die onderzocht dient te worden en niet bij voorbaat beantwoord kan worden. Een goede analyse houdt slagen om de arm en trekt de lijn door die volgt uit de voorgeschiedenis. En verbindt die met actuele ontwikkelingen. Allerlei Amerika-dekundigen gaan ervan uit dat Trump netjes tussen de lijntjes van het politieke spel zal blijven. Hoe ze dat kunnen weten terwijl hij nog niet eens officieel gekozen of in functie is getreden is de vraag. Ze kunnen dat helemaal niet weten. De randvoorwaarden en voortekenen zijn niet gunstig. Trump is niet gekwalificeerd voor het presidentschap, heeft geen bestuurlijke of politieke ervaring, vertoont semi-fascistisch gedrag, heeft zijn partij beschadigd en vertrouwt op getrouwen waarvan zijn familie -schoonzoon Jared Kushner en dochter Ivanka- de kern vormt.

Het gaat vreselijk worden. Het zou ook de Nederlandse media sieren dat ze de berichtgeving over Trump niet normaliseren. Of sussende opinies zoals die van Willem Post die volgen uit een fikse portie wensdenken niet publiceren zonder disclaimer. Media moeten niet meegaan in de suggestie dat ‘het allemaal wel zal meevallen’ met president Trump. Het gaat naar alle waarschijnlijkheid niet meevallen, maar tegenvallen. Of nou het oude establishment of de Alt-right beweging het laatste woord krijgt in de regering-Trump. Het is de taak van de media om daar van dag tot dag kritisch verslag van te doen. Media dienen in de berichtgeving en in de opinie Trump kritisch te blijven volgen en te blijven wijzen op de soort politiek die hij voert. Die verre van normaal is.

Heeft NRC goed nagedacht over plaatsing artikel Baudet en FvD?

NRC maakt in mijn ogen een slechte beurt door een kritiekloos artikel over Thierry Baudet en zijn partij Forum voor Democratie te plaatsen. Het grootste gemis is het ontbreken van een schets van Baudets buitenlandse contacten, zoals die bijvoorbeeld in februari 2016 tot uiting kwam door de aanwezigheid van Baudet op een Poolse conferentie. Hij begaf zich daar in extreem- en radicaal-rechtse kringen die gelieerd waren aan de fractie van Europa van Naties en Vrijheid in het Europarlement die wordt gedomineerd door het Front National. Aan een profielschets van Baudet zonder het Front National te noemen ontbreekt iets fundamenteels. Een ander gemis is dat het niet focust op de verwerpelijke uitspraken die Baudet doet, zoals politiek journalist Jaap Jansen nog gisteren optekende op een partijbijeenkomst van Forum voor Democratie in Den Haag.

NRC trapt in de valkuil van de traditionele ‘enerzijds-anderzijds’ journalistiek die hoor en wederhoor biedt en daarom zelden tot een harde afwijzing komt. NRC had óf door moeten pakken door tot de kern te gaan door internationaal onderzoek óf moeten zwijgen wegens onvoldoende materiaal. Nu werkt NRC gewild of ongewild mee aan de normalisering van een radicaal-rechtse partijpoliticus die lacherig of op een badinerende toon de meest vreselijke uitspraken doet die haaks staan op de opvatting van parlementaire democratie waar de liberale NRC zich hard voor maakt. Dat rijmt niet, maar vloekt. Het leek wellicht een aardig ideetje om Baudet en zijn partij als een interessant fenomeen te beschrijven, maar zonder goed na te denken over de gevolgen van zo’n profielschets is het tamelijk naïef. Het past evenmin in de opvatting van de weerbare democratie.

Foto 1: Schermafbeelding van FB-posting van NRC met reactie, 4 november 2017.

Foto 2: Tweets van Politiek verslaggever/commentator BNR Nieuwsradio Jaap Jansen, 3 november 2017.

Foto 3: Eigen tweet, 4 november 2107.

Greenwald: FBI en CIA kozen Trumps kant in de presidentsverkiezingen

Journalist Glenn Greenwald -bepaald geen Hillary-supporter- is duidelijk. Kremlin, CIA en FBI kozen de kant van Trump in de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Slechts een onafhankelijk onderzoek kan ophelderen wat er precies gebeurd is. Nu komen er telkens lekken naar buiten die de publiciteit een bepaalde kant opsturen, maar geen inzicht geven in wat er gebeurd is. Maar zo’n onafhankelijk onderzoek naar de Russische regering, CIA, FBI en Team Trump wordt door de Republikeinse partij tegengehouden. En de FBI die onderzoek doet naar Trumps contacten met de Russische regering zet daartoe minder mensen in dan het deed in het onderzoek naar de server van Hillary Clinton. Terwijl het bij Trump om zwaardere vergrijpen kan gaan, zoals landverraad en spionage. Dat alles op de dag dat de New Yorkse aanklager Preet Bharara die bekend staat als corruptiebestrijder en in wiens jurisdictie de Trump Tower en Trumps bedrijven vallen met andere aanklagers de laan wordt uitgestuurd door Trump. De Amerikaanse rechtsstaat raakt steeds verder in het nauw door de blokkade van een onderzoek naar alle onregelmatigheden in het Witte Huis. Trump blijft niet binnen de regels van de wet, zoals sommige ‘deskundigen’ naïef geloofden in november 2016. Hij blokkeert elk onderzoek.

Het is nu Trump tegen de EU. Wat is het antwoord op het nieuwe Amerika? Kan het EU-leiderschap het aan?

Trump gooit de EU onder de bus en wil zaken doen met de Russische Federatie die de EU wil desintegreren. Dat had hij in de campagne al aangekondigd met zijn slogan ‘America First’. Als een verrassing kan het niet komen. Europese rechts-populisten als Wilders, Farage en Le Pen juichen de aanval van de regering-Trump op de EU toe. Evenals populistische analisten als Willem Post die om onbegrijpelijke redenen verbonden is aan Clingendael en in een artikel van 15 november 2016 dat NRC om onbegrijpelijke redenen plaatste zei dat het allemaal wel mee zou vallen ‘met Trumps dwaze avonturen’. Zoveel onnozelheid en naïviteit doet pijn aan de ogen en is een belediging voor het gezonde verstand. Als antwoord aan Post schreef ik op 17 november 2016: ‘Het gaat vreselijk worden. Het zou ook de Nederlandse media sieren dat ze de berichtgeving over Trump niet normaliseren. Of sussende opinies zoals die van Willem Post die volgen uit een fikse portie wensdenken niet publiceren zonder disclaimer. Media moeten niet meegaan in de suggestie dat ‘het allemaal wel zal meevallen’ met president Trump. Het gaat naar alle waarschijnlijkheid niet meevallen, maar tegenvallen.’

Voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk heeft in een open brief van 31 januari aan 27 leiders van de EU-lidstaten hard uitgehaald naar Trump. In voorbereiding op een top in Malta op vrijdag komt hij met reflecties die man en paard noemen. Eindelijk doet de EU aan buitenlands beleid. Tusk plaatst de VS samen met China en de Russische Federatie in dezelfde categorie externe bedreigingen van de EU. De VS is volgens Tusk een existentiële bedreiging voor de EU en trekt de laatste 70 jaar van Amerikaanse buitenlandse politiek in twijfel. Tusk roept op tot trots, samenwerking, ambitie en een antwoord op de krachten die de EU willen ondermijnen.

Ishaan Tharoor zet in een opinie-artikel in The Washington Post de recente ontwikkelingen op een rijtje. Zo citeert hij de liberale, federalistische ALDE-leider in het Europarlement Guy Verhofstadt die meent dat Trumps topadviseur Steve Bannon erop uit is de EU te ontmantelen: ‘Bannon is actively working to destroy the European Union, suggested Verhofstadt, and “is sending people now to Paris and Berlin to prepare for similar referendums … as Brexit.”’ Inderdaad identiek aan een pleidooi van de EU voor de uittreding van Ohio uit de VS. Maar tegelijk is het de vraag of de EU zich wel weet te verenigen. Het kent teveel verdeeldheid en innerlijke weerstand, onder meer door de bezuinigingen op de verzorgingsstaat en een technocratische EU die weinig genegenheid bij de bevolking oproept. Tharoor citeert Kathleen R. McNamara in een artikel voor Foreign Affairs waarin ze uiteenzet waarom de EU zich door onder meer het gestook van de rechts-populisten niet zal verenigen. WikiLeaks lijkt na de inbraak in de Podesta-emails die Hillary Clinton beschadigde nu in opdracht van het Kremlin alweer bezig om de Franse presidentskandidaat Marine Le Pen te helpen door via onthullingen haar rivalen François Fillon en Emmanuel Macron te beschadigen. De EU reageert hierop niet.

Wie hebben er het meeste schuld aan de chaos die ontstaat in Europa? De als vanouds externe vijanden als de Russische Federatie die de EU agressief bejegenen of de extreem-rechtse populistische meelopers die zich door het Kremlin laten omkopen of meeliften op de rode loper van Russische propaganda tegen de EU? Of de nieuwe machthebbers in het Witte Huis die alle oude zekerheden en afspraken met de EU en EU-lidstaten in twijfel trekken? Of hebben de EU-leiders zelf het meeste schuld aan de chaos omdat ze zich uit elkaar laten spelen en geen passend antwoord op de Russische agressie durven geven en zich onvoldoende voorbereid hebben op de nieuwe koers van Trump die zich gedurende de campagne van 2015-2016 al aankondigde?

De EU is op zichzelf aangewezen en komt tergend langzaam tot het besef dat het zich politiek en militair moet versterken. Maar van beleidswijzigingen die zo’n omslag aankondigen is nog geen sprake. In een FB-posting van 29 januari slaat Hubert Smeets de spijker op de kop door zich af te vragen waarom de regering-Rutte zwijgt in antwoord op het beleid van Trump en of de regering in Den Haag zich wel voorbereid heeft. Het lijkt er niet op en dat is voor het hele leiderschap van de EU de trieste constatering. Hopelijk weten Tusk en EU-leiders de EU tijdig te motiveren en verenigen tegen externe dreigingen. Het is pompen of verzuipen.

Donald Trump is niet normaal, dus normaliseer hem niet

Normalisering is het woord waar het om draait. President-elect Trump wordt vanwege de wil van mensen en instituties om in harmonie met hun omgeving te zijn als normaal beschouwd. Naast ‘deskundigen’ die zich naïef op het verkeerde been laten zetten. Maar Trump is niet normaal, hij is abnormaal. Hij is onvergelijkbaar met ‘gewone’ conservatieve presidentskandidaten als Richard Nixon, John McCain of Mitt Romney. Donald Trump overtreedt de lijn van de normaliteit en sleept de VS daarin mee. Vanuit een rechts-nationalistische overtuiging, opportunisme of een psychisch verdedigingsmechanisme wordt Trump als normaal voorgesteld.

BBC Newsnight praat met David Remnick die in de nacht van Trumps verkiezing het artikel ‘An American Tragedy’ schreef voor The New Yorker. Het deed stof opwaaien. Remnick denkt er nu nog steeds hetzelfde over. Donald Trump wordt genormaliseerd en zijn kwaadaardig nationalisme ten onrechte gebagatelliseerd.

Amerikanen wacht niets anders dan Trump en zijn medestanders slim en volhardend te bestrijden. Wanhoop  of neerbuigend op hem neerkijken is niet het juiste antwoord. Progressief Amerika -dat overigens niet per definitie door de Democratische partij wordt vertegenwoordigd- moet niet buigen voor Trump, maar de strijd met hem aanbinden. Zoals alle rechts-populisten of -nationalisten de pas moet worden afgesneden. De eerste en beslissende stap is om ze niet als normaal te beschouwen. Dat zijn ze niet en zullen ze nooit worden.