Timo de Rijk en het Derde Rijk. Verwarrend debat met veel ruis over expositie van nazi-design in Design Museum Den Bosch

Op 23 februari 2018 plaatste ik bovenstaand commentaar over het voornemen van directeur Timo de Rijk van Design Museum Den Bosch (voorheen Stedelijk Museum ‘s-Hertogenbosch) om een tentoonstelling over het design van het Derde Rijk te houden. Om de plek van zijn museum als designmuseum in een vlucht vooruit te claimen en deze tentoonstelling aan te kondigen liet De Rijk zich interviewen door De Volkskrant. Zie hier voor een commentaar hoe zijn claim zich verhoudt tot de oprichting van een Nationaal Designmuseum. In dat Volkskrant-interview deed hij de uitspraak ‘(..) zouden de nazi’s ook zo’n succes hebben gehad als het design niet zo goed was geweest?’ Die uitspraak plaatste ik in de categorie ‘nuanceringen en sterke meningen van directeur De Rijk die het ergste doen vrezen’. Zijn uitspraak trok veel Flak, om in oorlogstermen te blijven.

Het was wachten totdat iemand zou reageren op De Rijks uitspraak over dat vermeende succes van het Derde Rijk. Het is secretaris van het Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap Ruben Vis die met een opinie-artikel in De Volkskrant hapt: ‘Is het niet raar en onsmakelijk om de kwaliteit van nazidesign te exposeren?’ Vis geeft een onhandig antwoord op een onhandige uitspraak en versjteert het debat. Tegenover De Rijks onhandigheid plaatst hij zijn gebrek aan nuancering met normatieve uitgangspunten (‘Exposeren van nazidesign is raar en onsmakelijk’). De Volkskrant geeft Timo de Rijk de mogelijkheid om te reageren. Hij antwoordt zonder in te (hoeven) gaan op zijn uitspraak over het succes van het Derde Rijk: ‘Ruben Vis lijkt de geschiedschrijving van het nazisme te verwarren met een pleidooi voor de kwaadaardigheid zelf’. Het debat scharniert en klapt dicht.

Foto: Schermafbeelding van commentaar ‘Museumdirecteur Timo de Rijk: ‘Zouden de nazi’s ook zo’n succes hebben gehad als hun design niet zo goed was geweest?’’ van 23 februari 2018.

Religieuze critici van homosexualiteit in het defensief

Ayreh Ralbag is opperrabijn van de orthodox-joodse Nederlands-Israëlietische Hoofdsynagoge Amsterdam (NIHS). De hoogste functie die het rabbinaat kent. Opperrabijn Ralbag heeft een Amerikaanse verklaring ondertekend die homosexualiteit niet als een aanvaardbare levensstijl of een echte identiteit erkent en ‘homosexueel gedrag’ streng verbiedt. Tevens wordt erin gezegd dat de Tora waarschuwt niet de tradities van landen te volgen die op het seculiere pad gaan. Ralbag woont het grootste deel van het jaar in de VS.

NIHS-voorzitter Ronnie Eisenmann neemt afstand van de verklaring: ‘Homo’s zijn net als hetero’s welkom en hebben dezelfde rechten en plichten‘. Hij reageert afhoudend over Ralbags positie: ‘Doordat hij zo weinig in Nederland is, is hij niet goed op de hoogte van de verhoudingen in de Joodse Gemeente, dat is hem aan te rekenen, maar wij als bestuur zijn ook schuldig. Wij hadden hem daarop moeten wijzen.’ Een vreemde uitspraak over een opperrabijn die de rabbinale functionarissen binnen zijn opperrabbinaat aanstuurt.

Dat bericht komt op de dag dat VVD, GroenLinks en PvdA vragen stellen over homotherapie die de christelijke organisatie Different aanbiedt aan homosexuelen. Deze partijen vinden het ongewenst dat zorgverzekeraars therapie die christelijke homo’s helpt om hun gevoelens te onderdrukken vergoedt uit het basispakket. Zorgverzekeraars zijn wettelijk verplicht die kosten te dragen. Het is merkwaardig dat dit ongenoegen nu naar buiten komt. Al in 2009 ageerde D66-kamerlid Boris van der Ham tegen de steun aan Different.

Uit deze voorbeelden blijkt dat religie niet evident tolerant is over homosexualiteit. Slechts als het een religieuze organisatie geld kost of publicitaire schade berokkent, dan slikt het bezwaren in. Behalve orthodoxe instellingen van christelijke, joodse of islamitische signatuur die ook dat niet kunnen. Homo’s hebben meest te winnen bij vrijzinnige politiek. Het is te wensen dat de vrijzinnige partijen die over links en rechts verdeeld zijn zich voortaan niet meer uit elkaar laten spelen door religieuze instellingen of christelijke politiek.

Foto: Werving op website van Tot Heil des Volks/Different voor christelijke homotherapie