Baudet ontkent dat er verzet is tegen de koers van FvD en dat dit de aanleiding is voor de breuk met Otten en andere partijverlaters

Het geruzie in Forum voor Democratie (FvD) blijft voortduren. Partijleden scheiden zich af en naar verwachting zullen nog meer leden de fracties van de partij in Eerste Kamer en Provinciale Staten verlaten. PVV en andere partijen zien het geruzie met genoegen aan. De partij lijdt aan LPF-achtige toestanden. Nu de vakantie ten einde loopt en het politieke seizoen aanbreekt, worden de verschillen opnieuw opgerakeld. Woordvoerders en medestanders van de partij proberen in radicaal-rechtse, activistische media de verschillen te bagatelliseren. Er zou geen verschil in politieke opvatting bestaan tussen leider Baudet en de door het bestuur uit de partij gezette Henk Otten, maar dat lijkt eerder wensdenken dan realiteit. Otten verwijt Baudet sinds april 2019 in het openbaar tamelijk consequent dat die de partij te veel naar rechts zou trekken. Mijn reactie op DDS:

Als twee honden vechten om een been, dan is het niet zo geloofwaardig om de ene hond als onpartijdige scheidsrechter van het gevecht uit te roepen, zoals dit commentaar doet.

Uiteraard is het in het belang van partijleider Thierry Baudet om te doen alsof politieke verschillen niet de aanleiding waren voor de breuk met Henk Otten en andere dissidente leden. Maar die ontkenning wil niet zeggen dat die politieke verschillen niet bestaan en tot een breekpunt leidden.

Men hoeft het niet met Otten eens te zijn om toch te onderkennen dat hij vanaf het moment van zijn gewraakte NRC-interview van 19 april 2019 eenduidig is geweest in zijn kritiek op de koers van Baudet. Onder andere over Baudets filosofische ‘boreale’ vergezichten, de Europese Unie en de Nexit, de rol van religie en het aanleunen van Baudet tegen de SGP en het christendom, de kliklijn over vermeend links onderwijs, en het feit dat door de alt-right taalgebruik de partij in de racismehoek kan worden geplaatst.

Interessant is hoe dat verschil in koers tussen FvD en de partij van Otten uit zal gaan pakken. Beide partijen zitten rechts van de VVD. Naar verwachting zullen ze vele overeenkomsten hebben, maar ook veel verschillen. Niet alleen in toon die bij Ottens partij wat minder confronterend zal zijn, maar ook in inhoud. Terwijl FvD een alt-right profiel heeft, heeft Ottens partij een conservatief profiel. Maar hoe Otten en zijn medestanders dit conservatisme precies zullen vormgeven is vooralsnog lastig in te schatten.

Foto: Schermafbeelding van deel artikel ‘Thierry Baudet genadeloos voor Lijst Plofkop Otten: ‘Conflict gaat gewoon over centjes, niet over ideeën!’’ van Tim Engelbart op DDS, 19 augustus 2019.

Advertentie

Alison Klayman legt uit hoe Steve Bannon zijn volgelingen manipuleert

Regisseur Alison Klayman was 13 maanden bezig met de voorbereiding van haar documentaire The Brink over Steve Bannon, de voormalige hoofdstrateeg van het Witte Huis. Klayman legt uit hoe hij zijn volgelingen manipuleert door samenzweringen te verspreiden en twijfels in de media te zaaien. Het is dezelfde tactiek die in Nederland Thierry Baudet gebruikt. Dus daarom is de toelichting van Klayman leerzaam voor Nederlanders.

Het is de vraag of het werkt om manipulatie door rechts-radicale types als Bannon, Trump, Farage, Orban, Salvini of Baudet bloot te leggen. In elk geval zal dat de harde kern van volgelingen niet afschrikken. Want zij geloven graag elke leugen, verdachtmaking of samenzweringstheorie. Zelfs als ze weten dat die in de kern niet kan kloppen. Wat werkt dan wel? Om te beginnen het isoleren van de harde kern van de goedgelovige meelopers. De laatsten kunnen wellicht met argumenten bereikt worden omdat ze nog voor rede vatbaar zijn.

Neem een Nederlands voorbeeld over de zogenaamde nexit. Het is onduidelijk of FvD een nexit wil. In het programma ‘Een Europa van Natiestaten’ voor de Europese verkiezingen komt het woord ‘nexit’ niet voor en wordt er niet direct voor een nexit gepleit. Forum lijkt hierover verdeeld en vaag omdat de achterban blijkbaar verdeeld is over de zin en uitwerking op de economie van een nexit. Partijvoorzitter Henk Otten zei in maart 2019 in een debat volgens een bericht in het AD: ‘Wij zijn helemaal niet per se voor een nexit. Laten we de interne markt behouden. Wat wij willen is terug naar de EEG, waarin we economisch samenwerkten.’ Baudet spreekt Otten tegen en houdt de optie van een nexit wel in de lucht. De duidelijkheid die FvD van andere partijen vraagt, kan het zelf over de nexit niet geven. Het manipuleert zelfs de eigen mening. Zo ondervindt deze partij nu ook de nadelen van praktische politiek en moet het de eigen harde standpunten inslikken. Dat maakt de partij even kwetsbaar voor aanvallen zoals manipulatoren als Bannon en Baudet anderen aanvallen. Interne tegenstrijdigheden zijn de sleutel om deze alternatieve ultrarechtse bewegingen van repliek te dienen.

Antwoord op DDS en PVV: afschaffing van overheidssubsidie op kunst is ongewenst, onhoudbaar en onevenredig

Michael van der Galien van De Dagelijkse Standaard besteedt in een commentaar aandacht aan het concept verkiezingsprogramma van de PVV en is er niet over te spreken omdat het ‘een snel in elkaar geflanst lijstje van een partij die helemaal niet serieus genomen wil worden’ is. In de afschaffing van de overheidssubsidie van kunst die de PVV voorstelt kan hij zich wel vinden. Hij keert zich dus niet tegen de ongewenste effecten van de subsidie van kunst door de overheid en de reparatie ervan, maar op de volledige afschaffing ervan. Dat is een ongewenst, onhoudbaar en onevenredig standpunt. Mijn commentaar in reactie op zijn commentaar:

De aanname dat het niet aan de overheid (‘de staat’) is om kunst te subsidiëren is uit de lucht gegrepen. Het is niet alleen nergens op gebaseerd, het is ook ondoordacht. De verlening van kunstsubsidie kan wel aan voorwaarden gebonden worden. Graag zelfs. Want nu gaat er relatief veel geld naar hogeropgeleiden die van kunstvoorzieningen gebruik maken, terwijl ze het naar draagkracht makkelijk kunnen missen. Maar dat is geen kwestie van afschaffen van overheidssubsidie op kunst, maar een andere besteding ervan. Er bestaat in de politiek brede overeenstemming dat de overheid een taak heeft in talentontwikkeling van kunstenaars en het op peil houden van sectorale voorzieningen voor kunst. Zeg maar, het in stand houden van een basisinfrastructuur, die overigens de afgelopen jaren door toedoen van Zijlstra al met 30% is verminderd.

De argumentatie van Van der Galien wordt er nog merkwaardiger op wie in ogenschouw neemt welke sectoren overheidssubsidie krijgen. Dat loopt van industrie, landbouw, de omroep tot politieke partijen. Als voor de kunst geldt dat er geen overheidssubsidie meer heen moet gaan, dan valt niet in te zien waarom dat voor de sectoren die nu overheidssubsidie krijgen niet zou gelden. Gelijke monniken, gelijke kappen. Het is onterecht om de subsidie voor kunst af te schaffen en die voor andere sectoren in stand te houden. Een terugtredende overheid is een goed verdedigbaar standpunt, maar dan dient dat in gelijke mate voor alle sectoren te gelden. 

De kunstsector kan ook vergeleken worden met defensie, zorg, verkeer en waterstaat, huisvesting of onderwijs. Met die sectoren worden door landelijke en lagere overheid prestatieafspraken gemaakt. Daartoe moeten ze vanwege het maatschappelijk belang voorzieningen leveren. Kunst past in dat rijtje.

Burgers betalen belasting en willen daarvoor iets terug. Een snelweg, een huurwoning, onderwijs voor de kinderen, bescherming door politie of krijgsmacht, sterke dijken, water uit de kraan, straten en pleinen die aan de kant zijn of de transportmogelijkheid om Nederland te verlaten. De ene belastingbetaler bekommert zich niets om voetbal, koningshuis, religieuze organisaties of omroep, maar wel om kunst. Of omgekeerd. Het is de afweging van de overheid om alle burgers op een redelijk evenwichtige wijze te bedienen.

Kunst is meer dan het gefröbel van een bohémien-achtig persoon op een zolderkamer of het bedienen van een linkse elite. Kunst is ook vormgeving en architectuur van onze leefomgeving. Kunst is ook de content van televisiezenders en bioscoop. Kunst is ook literatuur die in kranten en tijdschriften verschijnt. Kunst is ook het design van Dagelijkse Standaard. Kunst is ook het glas op tafel en de kleren aan ons lijf. 

Kunst karakteriseert onze omgeving. Kunst is de omarming van ons eigen thuis. Kunst is politiek omdat het op scherp zet en vervreemdt, maar kunst is tegelijk niet politiek omdat het ons een vertrouwde omgeving biedt die ons thuis laat komen. Kunst is ongrijpbaar omdat het alles en niets is. Zichtbaar in de huizenbouw, wegenbouw, kranten, stadsplanning, vormgeving van het straatmeubilair voor allen die deze zomer na een verblijf in het buitenland weer terug in Nederland kwamen. Kunst maakt Nederland ‘typisch Nederlands’. Droog, nuchter en egalitair. Kunst is nationale identiteit die meer is dan de marktwerking in een schouwburg of museum. Kunst is van ons allen en wordt daarom door de overheden met subsidie in stand gehouden.

Foto: Schermafbeelding van deel commentaar ‘Als het aan de PVV ligt is het gedaan met kunst,’ en dat is prima!’ op DDS, 29 augustus 2016.

Verkiezingsprogramma PVV is recept voor chaos, tegenstrijdigheid en onvrijheid

Aldus het concept verkiezingsprogramma van de PVV voor de periode 2017-2021 dat op 25 augustus op de Facebook-pagina van Geert Wilders verscheen. De partij zegt geld uit te geven ‘aan de gewone Nederlander’. Er wordt onder meer voorgesteld de overheidssubsidie op kunst af te schaffen. Dat wil zeggen dat zo iemand wordt weggezet als een abnormale Nederlander die er niet bij hoort. Zo vervreemdt de PVV zich van allerlei Nederlanders. De PVV wil niet verbinden, maar verdelen. De partij heeft ook niets met de rechtsstaat en de vrijheden die het biedt. De partij wil dat Nederland uit de EU stapt, maar hoe de economische schade ervan wordt opgevangen blijft ongewis. Economische teruggang is niet in het belang van de ‘gewone Nederlander’.

In commentaren is al gezegd dat de PVV niet wil regeren en zich daarom programmatisch zo extreem opstelt dat het voor de andere partijen onaanvaardbaar wordt. Dat zou te maken kunnen hebben met het gebrek aan gekwalificeerde kandidaten voor een kabinetspost in die eenmanspartij van Wilders die niet aan kadervorming, interne opleiding, samenwerking met elkaar of andere partijen doet. Zo resteert de PVV alleen nog radicalisme om het eigen interne gebrek te verhullen in een extreme vlucht vooruit. De PVV keert zich af van de open samenleving en kiest voor een samenleving met verboden, uitsluitingen, intolerantie en leuke dingen voor de mensen. De partij kleedt oude linkse hobby’s van de verzorgingsstaat in een autoritair jasje om de lagere sociale klassen voor zich te winnen. De PVV is een recept voor chaos, interne tegenstrijdigheid en onvrijheid.

Foto: Schermafbeelding van het conceptverkiezingsprogramma van de PVV, 25 augustus 2016.

Reactie Wilders op D66 over Brexit: Partijpolitiek laat zich van slechtste kant zien en gaat met zichzelf op de loop

Hoe is de vuistregel ook al weer die in analyses als uitgangspunt wordt gepresenteerd? In een geglobaliseerde wereld kan een staat niet meer dan twee van de drie belangen dienen: democratie, nationale soevereiniteit of economische globalisering. Dani Rodrik omschrijft de paradox: ‘Democratie valt alleen te verenigen met nationale soevereiniteit als we paal en perk stellen aan de globalisering. Als we mikken op globalisering en ook de natiestaat willen behouden, moeten we de democratie laten varen. En als we democratie plus globalisering willen, moeten we de natiestaat opdoeken, en streven naar meer internationaal bestuur.’

Nederland kan niet binnen de EU en nog minder erbuiten de globalisering terugdraaien. Of bewerkstelligen dat er paal en perk aan gesteld wordt. Globalisering is een gegeven. Dan wordt het kiezen tussen democratie en soevereiniteit. D66 kiest voor democratie en tegen nationale soevereiniteit. De PVV kiest andersom.

Het antwoord van PVV’er Geert Wilders op een tweet van D66’er Steven van Weyenberg is niet volledig. Wilders claimt dat hij de nationale soevereiniteit herstelt (‘baas over eigen land, geld en grenzen’), maar over de democratie en de globalisering zegt hij in zijn reactie niets. Zijn aanname dat een Nexit ons land economisch sterker maakt zou hij een stuk geloofwaardiger maken als hij het eerste rapport van Capital Economics uit mei 2013 openbaar zou maken. Maar dat weigert Wilders omdat volgens Capital Economics een Nexit tot een kredietcrisis zal leiden en de banken met overheidssteun gered moeten worden. Dan mag de belastingbetaler opnieuw de portemonnee trekken. Tom-Jan Meeus zette het in NRC in juni 2016 in een column op een rijtje.

Wilders’ standpunt dat een vertrek uit de EU Nederland weer nationale soevereiniteit zal geven is evenmin volledig en geloofwaardig. Want van de ene kant blijft de economische globalisering trekken die voorwaarden en afspraken oplegt en van de andere kant zal Nederland met de EU zaken moeten doen om economisch niet ten onder te gaan en concurrerend te blijven. Landen als Zwitserland en Noorwegen die geen deel uitmaken van de EU volgen de afspraken van de EU waardoor ze toegang hebben tot de interne markt en geen hoge invoerheffingen hoeven te betalen. Dus wat heeft een soeverein Nederland eraan als het straatarm is?

De keuze die Nederland het minst schaadt is het opdoeken van de natiestaat, dus het opgeven van de nationale soevereiniteit. Dani Rodrik: ‘Als we democratie plus globalisering willen, moeten we de natiestaat opdoeken, en streven naar meer internationaal bestuur.’ Als Wilders realistisch was en echt het beste met Nederland voorhad, dan zou hij niet voor de natiestaat en een Alleingang van Nederland moeten pleiten, maar voor een kleinere EU. Daarin is het belang van soevereiniteit relatief groter. Zoals dat ook in de EEG van de zes was waar Nederland een dikke vinger in de pap had. Zo’n Noord/West-Europese Unie moet groot genoeg zijn om levensvatbaar te zijn. Duitsland, Finland, België, Luxemburg, Denemarken, Ierland en Zweden omvatten. Eventueel aangevuld met het Verenigd Koninkrijk dat zich erbij aansluit. D66 moet zich erin kunnen vinden.

Foto 1: Schermafbeelding van reactie Geert Wilders, 9 augustus 2016.

Foto 2: Schermafbeelding van tweet van Steven van Weyenberg, 9 augustus 2016.

Theresa May wordt Brits premier. Maar wat als parlement tegen Brexit stemt?

Theresa May is de nieuwe leider van de Conservatieve partij, nadat Andrea Leadsom vandaag onverwachts uit de race stapte. Zij had in de leiderschapsverkiezing Michael Gove de voet dwarsgezet die op zijn beurt Boris Johnson de voet dwarszette. Zo zijn inmiddels alle leidinggevende Brexiteers moedeloos uit de race gestapt. Bij UKIP hebben Nigel Farage en tweede man Paul Nuttell hun vertrek aangekondigd. Afbreken lijkt lastiger dan opbouwen. May kan op korte termijn tot premier benoemd worden nu haar mededingers zijn afgevallen.

May accentueert dat er geen tweede referendum komt. Daarmee is niet gezegd dat er geen vervroegde verkiezingen komen. Dan kan alles weer veranderen. Vraag is hoe en door wie artikel 50 in werking wordt gesteld die tot een Brexit leidt. De juridische vraag is wie daarover het laatste woord heeft: het parlement of de koningin, zoals The Independent in een bericht toelicht. Het zwaartepunt lijkt bij het parlement te liggen.

Labour parlementslid Helen Goodman stelt vanmiddag in het Lagerhuis een zogenaamde ‘urgent question’ aan Oliver Letwin die als kabinetslid het Cabinet Office bezet en de premier ondersteunt. Goodman opteert ervoor dat artikel 50 alleen in werking kan worden gesteld na goedkeuring van het parlement. Als dat zo is, dan wordt het er in de Britse politiek nog onoverzichtelijker op. Wie spreken er dan nog namens wie? Dan kan de toekomstige  premier May niet zonder publiek debat artikel 50 in werking stellen. De Schotse en Noord-Ierse parlementsleden hebben al gezegd in de EU te willen blijven en tegen het inroepen van artikel 50 te stemmen. Hetzelfde geldt voor de meeste volksvertegenwoordigers die overwegend in het Remain-kamp zaten. Hoe moet dan de kleine meerderheid van 52% tegemoet worden gekomen die voor een Brexit stemde?

Vrijheid is meer dan een kreet en zit nu eenmaal aan de realiteit vast. Pleidooi voor contract met de burgers. En echte hervorming

Paul Teule is duidelijk: vrijheid heeft een infrastructuur nodig. Vrijheid krijgt pas invulling in de uitvoering. Maar vrijheid wordt nauwelijks opgemerkt. Vrijheid als idee alleen heeft geen praktische betekenis en is een illusie. Absolutie vrijheid bestaat niet, maar is het gevolg van een relatie met anderen. Voor het Engeland is dat niet alleen het buitenland, maar ook Gibraltar, Noord-Ierland en Schotland die in de EU willen blijven.

De opvatting van Teule over vrijheid wordt door degenen die de bestaande orde uit hun gewone doen willen halen als defensief gezien. Zoals de ontevredenen die de EU niet willen hervormen, maar afschaffen. Onder het mom van, ‘zie je wel, zo kan er nooit wat veranderen’. Ze hebben op een andere manier gelijk dan ze denken. De globaliserende wereld is nu eenmaal verknoopt, gecompliceerd en even lastig op te rapen als een mikado-spel. Een appèl dat het uitschreeuwt ’ik wil mijn vrijheid terug’ of ‘ik ben er klaar mee’ schiet tekort. Niet omdat de schreeuw niet legitiem is en niet moet klinken, maar omdat het geen eindpunt, maar startpunt van het denken over vrijheid is. Het is geen uitroeptekens, maar een dubbele punt waarop iets moet volgen.

Het tekort van degenen die de vrijheid claimen is dat ze geen idee hebben hoe ze de infrastructuur kunnen veranderen. Of moedeloos inzien dat het een loodzware taak is. Dat bewees de Brexit waar de Conservatieve Boris Johnson en de UKIP-ers Nigel Farage en Deputy Leader Paul Nuttell het voor gezien zeggen te houden. Ze zitten ook in een onmogelijke positie. Want de marges zijn klein. Dat is de reden dat ze opstappen. De ontevreden kiezers die zo naar vrijheid verlangen en dat als een strijdkreet hanteren blijven verweesd achter.

Voor wie verlangt naar de kladderadatsch is alles wat minder is verraad aan de goede zaak. Dan wordt het een verwerpelijk politiek standpunt om te zeggen dat hervorming de oplossing is. Een excuus van watjes die de echte sprong niet durven wagen. Echte hervorming is wel de oplossing. Hervorming die maatschappelijke tegenstellingen vermindert, de bevolking een sociaal contract biedt zodat de onzekerheid over de toekomst afneemt, macht van mega-ondernemingen en banken aanzienlijk terugdringt en meer burgers bij het politieke bestel betrekt. Tot en met een referendum-cultuur die de directe democratie activeert in de zin dat niet de populisten of de gevestigde partijpolitiek spreken, maar de burgers zichzelf uitspreken. Het is kiezen tussen het grote romantische gebaar dat ‘vrijheid‘ schreeuwt en het zetten van kleine stapjes. Maar die laatste moeten wel de goede kant opgaan. Dat moeten burgers en politiek meeslepend in een contract vastleggen.

Pleidooi voor de instelling van een Referendum-autoriteit

Update 29 juni 2016: Het stof van het Britse referendum is neergedaald en er heerst consensus dat de informatievoorziening ondermaats was en vele kiezers zich voorgelogen voelden. Dat had niet zo moeten zijn en zou voorkomen moeten worden. Achteraf blijkt dat de Leave-campage heeft nagelaten een plan op te stellen voor het geval het Verenigd Koninkrijk zou beslissen uit de EU te stappen. Zo moet een referendum niet gevoerd worden. Zo’n feitenvrije campagne over een Nexit bedreigt ook Nederland. Om het instrument ‘referendum’ te kunnen behouden moeten de campagnes door een ‘autoriteit’ aan strakke eisen worden gebonden. Zodat de garantie ontstaat dat er een publiek debat op niveau ontstaat dat uitgaat van de feiten. 

Net als bij het Britse EU referendum ontspoorde bij het Nederlandse Oekraïne-referendum vooral het NEE-kamp door de feiten te verdraaien. Een referendum is onmisbaar zonder een Referendum-autoriteit die de feiten toetst waarna deze vervolgens door beide kampen verplicht moeten worden doorgegeven. Want dat leren zowel het Nederlandse als Britse referendum: de waarheid sneuvelt het eerst als de gemoederen hoog oplopen. De keuze voor het bestuursorgaan ‘autoriteit’ garandeert onafhankelijkheid van de overheid.

Tegenstanders proberen te scoren door verwarring te zaaien en delen van het publiek op de mouw te spelden dat expertise en geobjectiveerde waarheid hetzelfde zijn als geruchten, onwaarheden of halve waarheden. In die dynamiek wordt een willekeurig Twitter-account hetzelfde als een al jarenlang bestaand gerenommeerd nieuwsmedium. Zo fragmenteert het publieke debat in deeldebatten. Zij die zich sociaal achtergesteld achten lopen de kans ontvankelijk te zijn voor valse profeten. Ze kunnen via een omweg beschermd worden door een Referendum-autoriteit indien ze mediawijsheid missen en in het publieke debat op kennisachterstand gezet zijn. Voorstander van de status quo kunnen ontsporen door het schetsen van onheilscenario’s.

Dit betekent echter niet dat een campagne die in een referendum de gevestigde orde aan de orde wil stellen om die te veranderen niet zou deugen. Integendeel. Een samenleving moet ruimte toestaan voor verandering en in beweging blijven. Daartoe is een referendum een prima hulpmiddel. Maar de voorwaarde is wel dat dat vanuit het algemeen belang beredeneerd wordt. En niet vanuit het deelbelang van een factie die met de meeste financiële middelen onder valse voorwendsels de meeste publiciteit kan genereren. Daar heeft een samenleving niets aan. Om dat de toetsen dient de Referendum-autoritiet in het leven geroepen te worden.

De taak van zo’n Referendum-autoriteit is onder meer het in kaart brengen van de hoofdrolspelers en hun screening op integriteit en beweegreden. Waarom tikken ze zoals ze tikken? Hoe is hun positie ontwikkeld en mogelijk gewijzigd? Wat is de logica van die positieverandering? Welke financiële, publicitaire en politieke belangen hebben de hoofdrolspelers en hun organisaties bij het referendum? Een voorbeeld hoe dat werkt is het hardnekkige gerucht dat nieuwsblog Geen Stijl enkel en alleen aandacht ging besteden aan een Oekraïne-referendum omdat de winstgevendheid als Telegraaf-dochter op de tocht stond en het verkocht dreigde te worden. De publiciteit bij de campagne voor het referendum zou die verkoop afgewend hebben.

Publieke figuren die de publiciteit zoeken kunnen weten dat hun privacy onderhevig is aan aandacht. Zo’n Referendum-autoriteit zou daar beheerst mee om moeten gaan. De logica voor zo’n screening ligt voor de hand. Politici, kandidaten voor het openbaar bestuur en bepaalde publieke functies worden nu ook al gescreend. Omdat een referendum nog beslissender kan zijn dan een gewone verkiezing -zoals het Britse referendum leert- zouden de hoofdrolspelers van de campagnes bij een referendum door een op afstand staande autoriteit gescreend moeten worden. Juist omdat ze machtsposities innemen en een politieke rol spelen worden ze weer kwetsbaar voor de druk van externe partijen die gewild of ongewild hun pad kruisen.

Een voorbeeld. Thierry Baudet is een voorman van het Forum voor Democratie en heeft zich ingespannen voor het NEE-kamp bij het Oekraïne-referendum. Nu ijvert hij voor een referendum over een Nexit. Het lijkt er sterk op dat zijn diepere politieke beweegreden de openbaarheid nog niet hebben bereikt. Dat zou betekenen dat hij zich anders voordoet dan hij is. De gevestigde media zien het blijkbaar niet als hun taak om daarin te spitten. Het maakt nogal een verschil of hij een rechts-nationalist in extreem vaarwater is of iemand die zonder bijbedoelingen welgemeend van democratische middelen als een referendum gebruikmaakt.

Ik schreef in een commentaar van 28 maart 2016: ‘Zo was er op 18 en 19 februari in een zoutmijn in het Poolse Wieliczki de conferentie ‘Prosperity of Europe after EU’ van de fractie van Europa van Naties en Vrijheid (ENF) in het Europarlement die wordt gedomineerd door het Front National. (..)  Opvallend was de aanwezigheid van Thierry Baudet die in de ENF geen officiële functie heeft. Nog opvallender was dat hij als fanatiek twitteraar op zijn twitter-account hierover geen verslag deed.’ Nederlandse media besteedden geen aandacht aan deze bijeenkomst van rechts-extremisten in Polen en in interviews werd Baudet er achteraf niet in het openbaar naar gevraagd. Het verdient overweging om een Referendum-autoriteit in te stellen die een referendum begeleidt en zorgt dat onregelmatigheden worden beperkt en de nieuwsvoorziening optimaal is.

Foto 1: Ben van Meerendonk, Boerin met melkemmers aan juk op de fiets, Walcheren, Zeeland, 1946. Credits: AHF, collectie IISG, Amsterdam.

Foto 2: Ben van Meerendonk, De bekabeling uit een reportage van de gemeentelijke telefoondienst, 24 oktober 1946. Credits: AHF, collectie IISG, Amsterdam.

Bij een boekpresentatie van ‘De Macht van de Megaonderneming’

Vanmiddag werd op de kunstmanifestatie Hacking Habitat in de voormalige gevangenis aan het Wolvenplein in Utrecht het boek ‘De Macht van de Megaonderneming’ gepresenteerd. Het verscheen in januari 2016 bij uitgeverij Van Gennep. Twee van de drie auteurs waren aanwezig en Giep Hagoort was gespreksleider. Het werd een mooi compact debat dat aansloot bij de thematiek van de tentoonstelling over macht, opbouw van de controlestaat en leefomgeving. Dat trouwens zo ruim opgevat is dat het ook niet actuele thema’s omvat.

Het boek heb ik niet gelezen, maar de hoofdlijn is me door de uitleg van John Huige en Pieter Pekelharing duidelijk. Het gaat om een analyse van het opereren van de 150 megaondernemingen ter wereld die over grenzen heen de nationale overheden tegen elkaar uitspelen. Vraag is hoe er weer enige rechtvaardigheid en structuur in het opereren van de megaondernemingen gebracht kan worden, zodat dit positief doorwerkt op de samenleving. Dat gaat verder dan de economie alleen en dient via de politiek bereikt te worden.

Consensus ontstond bij de toelichting van Pieter Pekelharing over de rol van de overheid. Die ligt ten onrechte onder druk omdat het het beste is wat de burgers hebben. De overheid mag dan wellicht in sommige opzichten een probleem zijn, maar biedt ook de enige oplossing voor dit probleem. Daarom moet de rol van de overheid niet kleiner worden gemaakt, maar worden opgewaardeerd. Uiteraard onder strikte voorwaarden van controle op de macht, machtsdeling, interne democratie en een eerlijk overleg dat de burgers niet tegen elkaar uitspeelt. Hervorming dus. Met inzet van burgers, maatschappelijke groeperingen als vakbonden en klokkenluiders die nog enige mate van tegenwicht kunnen bieden tegen snel handelende ondernemingen.

Een en ander bracht me tot een volgende reactie bij een FB-debat over een Brexit waarin sommigen ijveren voor een Nexit dat per saldo de rol van de overheid afwaardeert, hoewel dat op het eerste gezicht anders lijkt: ‘De vraag die we ons moeten stellen voordat we onze kritiek formuleren of voordat we meegaan met de kritiek van anderen is wat de rol van de overheid moet zijn. Ik denk dat beredeneerd vanuit de burger de overheid de oplossing is. Om de burger te beschermen tegen de megaondernemingen die geen grenzen kennen, en als paradox tegen die beweging vanuit de veiligheidsindustrie binnen de overheid bij het opbouwen van de controlestaat. Ook tegen een supranationale overheid zoals de EU is de nationale overheid van de natiestaat een redelijk democratisch en zich in de praktijk bewezen hebbend instrument om de macht te reguleren. Er bestaat dus spanning tussen deel en geheel. Maar dit betekent nog niet dat de natiestaat de EU moet verlaten.

Dat is een conclusie die niet uit het voorafgaande volgt. En zelfs om meerdere redenen schadelijk is: 1) Nederland buiten de EU is nog minder machtig om tegenwicht te bieden aan de 150 megaondernemingen ter wereld en wordt daarvan nog afhankelijker dan nu; 2) De schaal van Nederland als natiestaat biedt een te kleine basis om wereldwijd te concurreren. Zo bezien wordt het nog duidelijker wie er het meeste belang hebben bij een Brexit of Nexit. Namelijk de bovenbazen en de door de bovenbazen ingehuurde opiniemakers van de megaondernemingen die de rol van de nationale overheid terug willen brengen tot symboliek over natie, nationalisme en nationale identiteit. Maar feitelijk de overheid onmachtig willen maken en houden vanwege grensoverstijgend verkeer dat zich onttrekt aan controle en toezicht. Dit is een door en door rechtse agenda waardoor sommige linkse mensen zich laten overtuigen.’ Dit boek geeft houvast over dit onderwerp.