‘Cultuur In Actie’ is te breed om een verschil te maken voor de kunst en te smal om duurzaam te zijn voor de culturele identiteit

Er komt een nieuwe actie aan. Deze keer gaat het om CultuurInActie. Een beladen acroniem: CIA. Vanwege de 1,5 meter-maatregelen als gevolg van COVID-19 is het een digitale actie die wordt gehouden van 30 mei tot en met 5 juni 2020. Ik heb er een hard hoofd in dat het een lans zal breken voor de kunst. De breedte en de onevenwichtigheid ervan valt op, zoals blijkt uit een fotoblok: Theater, Musea, Dans, Evenementen, Poppodia, Monumenten, Bioscopen, Dierentuinen, Bibliotheken. Dat duidt op denken vanuit productie en bedrijfsvoering. Niet vanuit de kunstdisciplines drama of film, maar Theater en Bioscopen. Niet literatuur, maar Bibliotheken. Niet beeldende kunst, maar Musea. En waarom Dierentuinen en geen kermis, carnaval of bloemencorso? Niet klassieke muziek, jazz of geïmproviseerde en experimentele muziek, maar Poppodia. Wie organiseert dit?

Cultuur is alles dat verbindt, kunst is in de opvatting dat de functie ervan het aanscherpen is er het tegendeel van. Kunst is een onderdeel van cultuur, maar niet elke cultuur is kunst. Cultuur is gericht op de samenleving, kunst is dat niet per definitie. De kunstsector is verdeeld in verschillende, afzonderlijke disciplines, en kunst is weer een klein onderdeel van de cultuur. De claim van de actie is even breed als de opzet ervan: ‘Zeven dagen lang, 12 uur per dag, verzamelen wij geluiden die samen één luide stem vormen. De stem die opkomt voor de cultuur in ons land.’ Het brede karakter van CultuurInActie leidt tot verwarring omdat onduidelijk is waar de organisatoren de grenzen van de cultuur trekken en hoe de grens tussen kunst en cultuur getrokken wordt.

Ik voeg aan het bovenstaande een overweging toe uit een commentaar uit 2017. Als context voor de CIA:
Nederland kan zijn cultuur voldoende beschermen met beleidsmaatregelen die de Nederlandse taal, kunst, geschiedenis en het (cultuur)onderwijs steunen. Maar dat doet de huidige politieke klasse niet. Het kort juist op dit beleid dat een basis onder de Nederlandse culturele identiteit zou kunnen leggen. Hoofdzaak zijn dus geen defensieve maatregelen tegen de radicale islam wat Buma, Klaver en Asscher er in hun reacties van maken, maar offensieve maatregelen die de Nederlandse kunst en cultuur positief  en ruimhartig steunen. Het sterke vermoeden dat Buma weet dat hij deze steun voor de Nederlandse cultuur heeft laten liggen en daarom als afleiding de aanval op de radicale islam zoekt maakt het er nog valser, schijnheiliger en onbetamelijker op.

Wie herinnert zich in 2011 niet toenmalig staatssecretaris Halbe Zijlstra (VVD) in het kabinet Rutte I dat werd gevormd door VVD en CDA en gedoogd door PVV? Dat zijn de drie partijen die met duivels plezier en breed verkondigde minachting de cultuursector een lesje leerden door bovenmatig te korten op het cultuurbudget waardoor de culturele basisinfrastructuur van Nederland ernstig werd aangetast. In 2017 werken deze bovenmatige korting en imageschade nog na en zijn kunst en cultuur deze klap nog steeds niet te boven.

Nodig is niet een actie die vanuit de verdediging van instellingen, organisaties en bedrijven op het raakvlak van cultuur en commercie pleit voor financiële steun vanwege tegenvallers in de bedrijfsvoering, maar een actie die het offensief zoekt. Culturele ondernemers zijn tijdelijk, een solide, integrale culturele identiteit van Nederland is voor de lange termijn. Dat vraagt om een brede actie die pleit voor een beter overheidsbeleid op het gebied van Nederlandse taal, kunst, geschiedenis en onderwijs. Conclusie is dat deze CIA-actie te breed is om echt een verschil te kunnen maken voor de kunsten en te smal om duurzaam te zijn voor de toekomst.

Foto: Schermafbeelding van deel paragraaf ‘over ons’ op cultuurinactie.nl, 29 mei 2020.

Forum voor Democratie is kliklijn over indoctrinatie in het onderwijs gestart. Gedachtenpolitie als politieke marketing

De gedachtenpolitie van FvD is aan het woord. Ik had nooit gedacht dat de geschiedenis zich in Nederland zou herhalen. Met zogenaamde keurige burgers die zich miskend voelen en de samenleving gelijk willen schakelen en naar hun hand zetten. Internetondernemer en secretaris Rob Rooken van Forum is hier aan het woord. Volgens de gegevens op zijn LinkedIn-profiel heeft hij geen deskundigheid in wetenschap of onderwijs.

Wikipedia zegt bij het lemma ‘Indoctrinatie’: ‘In controverses spreken tegenstanders van de ‘gevestigde orde’ soms van indoctrinatie, omdat de overtuigingen en opvattingen van de gevestigde orde (per definitie) in het reguliere onderwijs worden onderwezen. Er moet echter onderscheid worden gemaakt tussen enerzijds een verantwoorde didactische benadering die de ontvanger kennis bijbrengt en zelfstandig en kritisch leert denken en anderzijds indoctrinerende leermethoden die gericht zijn op kritiekloze acceptatie van een bepaalde denkwijze. Dit is een subtiel onderscheid, dat zowel betrekking heeft op de didactische methode als op de intenties van de onderwijsgevende. De belangrijkste toets is: staat de onderwijzer open en is het onderwezene vatbaar voor kritiek?’ De vraag die Forum beter zou kunnen stellen is niet of er sprake is van ‘indoctrinatie’, maar of het onderwijs ‘de ontvanger kennis bijbrengt en zelfstandig en kritisch leert denken’. 

Als ik docent was zou ik mezelf aangeven als progressief, seculier en religie-kritisch, groot liefhebber van hedendaagse kunst en voorvechter van een samenleving waarbij afkomst en herkomst niet de norm is en die gaat voor de fundamentele waarden en niet voor de ’Nederlandse cultuur’ à la PVV en FvD. Dat perspectief valt samen te vatten als geen Zwarte Piet, maar evenmin onderwijs in de Nederlandse taal, kunst of geschiedenis.

Waar PVV en FvD tegen zijn maken ze graag bekend, want deze partijen willen vooral protesteren en afbreken, maar waar ze vóór zijn is minder bekend. Ze zijn sterk in de marketing van vergezichten, onrealistische oplossingen, ondergangsfantasieën en doemscenario’s.  Daar komt nu de controle in het onderwijs bij door de gedachtenpolitie. Het gelijkgeschakelde onderwijs waarnaar deze partijen streven stemt triest. Ze zeggen voor Vrijheid en Democratie te gaan, maar handelen daar tegengesteld aan. Om de democratie hetzelfde te laten blijven moet de democratie veranderd worden. Met de kliklijn van Forum schiet Nederland niets op.

Nederlands niet kapot te krijgen. Ondanks toetsing eindexamen

De Telegraaf-rubriek ‘Wat u zegt‘ had gisteren de stelling ‘Het Nederlands gaat kapot‘. Zo’n 91 procent van de reacties stemde er mee in. Dit naar aanleiding van alle kritiek op de eindexamens Nederlands. Zo riepen 18 hoogleraren Nederlands in een brief aan de onderwijsspecialisten van de Tweede Kamer op tot een herziening van het eindexamen, aldus UniversOnline. Ze schreven: ‘Op dit moment worden er in het eindexamen geen taalwetenschappelijke kennis of taalvaardigheden getoetst, en wat er wel getoetst wordt, is onverantwoord.’ Met de petitie ‘Eindexamen Nederlands moet anders‘ vragen de initiatiefnemers aandacht voor de herziening.

De Telegraaf  gaat een stapje verder. Het concludeert in een toelichting dat de toetsing van de eindexamens Nederlands er een bewijs voor is dat het slecht gesteld is met het onderwijs. En volgens de meeste respondenten zou de slechte toetsing weer een gevolg zijn van het slechte onderwijsbeleid van de regering. En ‘bijna iedereen’ is het er over eens dat dit alles tot gevolg heeft dat het Nederlands kapot gaat. Da’s een interessante conclusie van een ketenredenering die begint met de kritiek op de toetsing van eindexamens.

Is het werkelijk zo slecht gesteld met het Nederlands als De Telegraaf uit de reacties van haar lezers meent te moeten concluderen? Dit roept de vraag op of een taal door slechte toetsing bij eindexamens, slecht regeringsbeleid, toename van het aantal inwoners dat Nederlands niet als eerste taal heeft, de invoering van de Mammoetwet en het bedenkelijke taalgebruik in de media en welke reden dan ook ‘kapot kan gaan’.

Een taal gaat kapot als de sprekers ervan uitgestorven zijn en de kennis van de taal verdwijnt. Het is een onderschatting van de levensvatbaarheid en de flexibiliteit van een taal om te veronderstellen dat genoemde factoren een taal kapot maken. Een taal verandert. Elke dag. Een taal past zich aan nieuwe omstandigheden aan. Daarom is het Nederlands een levende taal. Al sinds meer dan 500 jaar gaan taal en volk samen.

Schrijver Adrie van der Heijden bedankte vorige week de Nederlandse taal in zijn dankwoord bij het in ontvangst nemen van de P.C .Hooftprijs. Hij zei: ‘Mijn ervaring met de Nederlandse taal is dat ze voor alles wat uitgedrukt moet worden, inclusief veel schijnbaar onbenoembaars, haar woorden en constructies paraat heeft, en je alleen dan teleurstelt als je eigen brein op slot zit of als de dichtader nodig gedotterd moet worden.‘ De schrijver ziet de vitale Nederlandse taal als gereedschap waarmee hij alles kan maken wat-ie wil. Het verschil met de resultaten van de stelling in De Telegraaf kan niet groter zijn. De schrijver heeft gelijk.

Ook ik als blogger geniet elke dag van de schoonheid en de kracht van het Nederlands. De taal waarin ik woon kan alleen kapot gaan als de Nederlanders als volk kapot gaan. En die eindexamens? Teken de petitie, want onze taal is meer waard dan het gepruts van leraren en ambtenaren die de vitaliteit ervan niet bevatten.

Foto 1: Schermafbeelding van petitie ‘Eindexamen Nederlands moet anders‘. 5 juni 2013.

Foto 2: John Reid, Bastiaan Geleijnse en Jean-Marc van Tol maken de strip Fokke en Sukke. Lange tijd werd ‘Hebban olla uogala nestas hagunnan hinase hi(c) (a)nda thu uuat unbidan uue nu‘ beschouwd als de oudste uit het Oudnederlands overgeleverde zin. Daterend van omstreeks 1075. Betekenis: ‘Hebben alle vogels nesten begonnen, behalve ik en jij. Waarop wachten we nu?’. Nu is er consensus dat er oudere Nederlandse teksten zijn. De zin roept bij vele generaties studenten Nederlands herkenning en genegenheid op. Bastiaan Geleijnse studeerde Nederlands.

Koningslied met de C van Cliché tekent kwaliteit lichte muziek

Update 22 april: Het Nationaal Comité Inhuldiging heeft bekendgemaakt dat het terugtrekken van het Koningslied wordt teruggetrokken. Of zoals de song zegt: ‘better call the calling off off‘. Lid van het Comité Joop van den Ende zegt dat 40% tegen is. Opmerkelijk voor een lied dat nationale eenheid moet symboliseren. 

Update: Ewbank noemt diskwalificaties die hem ten deel zijn gevallen. Feitelijk spreekt-ie in de post waarin-ie het lied terugtrekt niet over bedreigingen. Ze zijn er wel, hoewel onduidelijk in welke mate. Zoals veel nog ongewis is. De NRC noemt de volgende tweet: ‘je moet je zelf gewoon voor je kop shieten achterlijke gek.’

Van John Ewbank had ik nog nooit gehoord. Hij werkt samen met Marco Borsato. Ewbank is de componist van het Koningslied dat-ie al na een dag wegens de vernietigende kritiek terugtrok. Taalkundige Wim Daniëls noemde de tekst ondermaats en gispte het officiële karakter ervan. Het Koningslied werd op verzoek van het Nationaal Comité Inhuldiging uitgebracht. Het lied is samengesteld uit bijdragen van diverse Nederlanders. Mogelijk is dat de verklaring voor het belabberde Nederlands, en het ontbreken van eenheid en een strenge eindredactie. Ewbank wordt ook van plagiaat beschuldigd. Direct na de uitbreng op 19 april ontstonden initiatieven tegen het Koningslied. Zoals een petitie van de journaliste Sylvia Witteman en een Facebook-pagina Sorry voor het Koningslied. Onduidelijk is of er een alternatief lied geschreven zal worden. Fragment:

De W van Willem
Drie vingers in de lucht, kom op, kom op
De W van Willem is de W van wij
Heel Oranje staat zij aan zij
De W van water waar we niet voor wijken
We leggen het droog en we bouwen dijken
De W van welkom in ons midden
Tot welke God je ook moge bidden
De W van Willem
De W van wakker, stamppot eten
Miljoenen coaches die beter weten
De W van altijd willen winnen
Wat het ook is waar wij aan beginnen
De W van wij zijn een met elkaar
Met de schouders naast elkaar

De kritiek op het Koningslied maakt iets los, maar onduidelijk is wat dat is. De critici verdienen lof indien ze in het geweer zijn gekomen tegen het ondermaatse Nederlands van het Koningslied. Een officieel lied voor een officiële gelegenheid verdient perfect Nederlands. Maar is dat de echte reden? Richten critici zich wellicht tegen het rapgedeelte of rellen ze om het rellen? Intussen zegt Ewbank bedreigd te worden. Da’s uiteraard onaanvaardbaar. Het Koningslied is een wangedrocht uit de koker van John Ewbank, maar daarbij past geen bedreiging. Omdat er alle reden toe is voldoet het om John Ewbank en zijn Koningslied belachelijk te maken.

Voor wie zich de Eurovisiesongfestivals van de afgelopen jaren herinnert is het geen toeval dat de Nederlandse lichte muziek een wanprodukt als het Koningslied voortbrengt. Dit staat overigens in schril contrast tot de geïmproviseerde en klassieke muziek die in Nederland van wereldniveau zijn. Een verklaring kan zijn dat de Nederlandse lichte muziek te weinig afstand weet te nemen tot de Angelsaksische invloed die in de lichte muziek overheersend is. Het weet daarom geen eigen karakter te ontwikkelen en is stuurloos. Het doet denken aan de periode van begin jaren ’60 toen Rob de Nijs de top van de hitlijst haalde met covers van buitenlandse nummers. In 50 jaar is de Nederlandse lichte muziek weinig opgeschoten. Dat geeft te denken.

Foto: Opname van het Koningslied.

SparkOptimus is leidend in slecht taalgebruik

‘Optimalisatie on- offline budget op basis customer journey SparkOptimus ondersteunt een grote, van origine Nederlandse, internationale verzekeraar bij de optimalisatie van het marketing en sales budget, gebaseerd op de on – en offline customer journey voor het directe en indirecte kanaal. Op dit moment wordt het wereldwijd uitgerold naar de marketing units’. Aldus Spark Optimus, digitaal topmanagement consultancy.

Volgende ‘case’ liegt er evenmin om: ‘Loyalty programma van de toekomst Voor een grote internationale FMCG speler ontwikkelt SparkOptimus het loyalty programma van de toekomst als platform voor digitale marketing en CRM waarbij online/mobile en social kansen benut worden. Hierbij ondersteunen we van visie, inclusief business case, naar een gedetailleerd roll out plan‘. SparkOptimus is de Jiskefet van de consultancy.

De taal van SparkOptimus lijkt op Nederlands, maar is er een echo van. Toch is SparkOptimus een Nederlands bedrijf met hoofdzakelijk Nederlanders van wie men mag aannemen dat ze Nederlands spreken. En schrijven. Alleen op de eigen site dringt het niet door. Advies aan SparkOptimus: vervang een communicatiemedewerker door een Neerlandicus en laat deze de teksten vertalen in goed Nederlands. Want slechte taalbeheersing oogt slordig en weinig professioneel. Daarmee willen digitale topmanagers toch niet geassocieerd worden?

De kans om een nieuwe start te maken is op 4 september 2012. Dan organiseert SparkOptimus consultants ter gelegenheid van de ‘jaarlijkse nazomerreceptie’ een bijeenkomst over ‘The digital age, a golden age for citizens worldwide?’ in het Rijksmuseum. Prinses Máxima houdt ‘een toespraak in haar hoedanigheid van speciale pleitbezorger van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties op het gebied van ‘inclusive finance for development” Volgens het Koninklijk Huis staat ‘de stelling centraal dat door digitale ontwikkelingen de toegenomen toegankelijkheid, relevantie en transparantie van diensten en producten mensen wereldwijd tot voordeel zal strekken.’ Na het vergezicht volgt de uitwerking. In het Nederlands. Burgers zijn gewaarschuwd.

Foto: Citaat van SparkOptimus:’Onze cliënten zijn het topmanagement die besloten hebben om leidend in hun veld te willen blijven door de kansen die online, mobile en social media bieden integraal en klantgericht te benaderen. ‘