Terugblik op een jaar Edward Snowden: held of held?

Op 5 juni 2013 begonnen de onthullingen van Edward Snowden. Ik schreef een dag later onderstaande tekst die naar mijn idee een jaar later nog onverminderd geldig is. Alleen met het verschil dat een deel van de Amerikaanse en internationale gemeenschap zich nu bewuster is van wat er mis is met de privacy. Edward Snowden wacht een beter lot dan met een ingetrokken paspoort wachten op betere tijden in Rusland. Op 5 juni 2014 is het een jaar geleden. Kritische burgers zijn iets opgeschoten. Maar ze zijn er nog niet.

In de VS wordt iedere burger zonder onderscheid, laat staan kennisgeving door de overheid aangemerkt als verdachte. Zonder directe aanleiding. Dat kan onder de Patriot Act. Als legitimatie wordt er achteraf het label ‘terrorisme’ opgeplakt. Indien iets uitkomt dat verborgen had moeten blijven. Maar dat label is niet geloofwaardig, want de aanpak kan veel doelmatiger en gerichter. Daartoe hoeven niet de gegevens van miljoenen burgers opgeslagen te worden. Inclusief volksvertegenwoordigers, advocaten en journalisten.

In de VS is dus iedereen schuldig tot het tegendeel bewezen is. Wat Glenn Greenwald in zijn Guardian-column openbaart is nog steeds een effect van 9/11. Amerikanen lijken nu te schrikken hoe diep de overheid in hun leven ingrijpt. Maar klokkenluiders, activisten en politici waarschuwen al jaren dat de privacy in de VS zo goed als dood is. Burgers hadden het kunnen weten. Er zijn genoeg blogs die benadrukken dat de controlestaat in opbouw is. Zie wat Steven Rambam zegt. Of William Binney. Of Glenn Greenwald. Of Julian Assange. Of Thomas Drake. Hoe kan het dat Amerikaanse burgers zich zo slecht informeren? Er lijkt iets fundamenteel verkeerd aan de huidige Amerikaanse politiek. En de gevestigde journalistiek. Ze verzaken hun plicht.

Petitie: Send Snowden Home. Brazilië en Duitsland zetten druk

Deze petitie roept de Braziliaanse president Dilma Roussef op om Edward Snowden asiel te verlenen. Door toedoen van de Amerikaanse regering is Snowden gestrand in Moskou waar hem tijdelijk asiel van een jaar is verleend. In september 2013 zegde de Braziliaanse president een staatsbezoek aan de VS af omdat president Obama aan Rousseff geen bevredigende uitleg kon geven voor de spionage door de VS van de Mexicaanse en Braziliaanse president. En over de economische spionage van het Braziliaanse energiebedrijf Petrobras. 

Sinds de publicaties door journalisten die zich baseren op de NSA-documenten van Snowden is president Obama in het defensief gedrongen. Brazilië en Duitsland nemen het voortouw in de kritiek. Deze landen werken aan een uitweg om onder de Amerikaanse controle van het internet en communicatie-infrastructuur uit te komen. Ook uit eigen economisch belang. President Roussef zette in een toespraak voor de Algemene Vergadering van de VN in september 2013 de frontale aanval in op de mensenrechten in de VS. Waar tot die tijd de VS anderen op dit onderwerp de les meende te kunnen lezen. Zoals in september 2012 voor de VN.

De scherpslijpers in de Amerikaanse politiek willen Snowden het liefst zonder eerlijk proces om zeep helpen. Opvallend is dat de steun voor Snowden van links en rechts komt. Niet uit de kern van de gevestigde partijen, hoewel de kritiek in de Republikeinse partij naar het midden opschuift. In de kritiek op de controlestaat vinden ongebonden progressieven, libertariërs en gematigde Republikeinen en Democraten elkaar. Maar ze hebben elk hun eigen agenda met de kritiek op de massale spionage door de Amerikaanse overheid.

Een tegenargument om Snowden asiel te geven of te ontslaan van rechtsvervolging is dat Snowden een ‘eed tot geheimhouding’ gebroken zou hebben. Maar da’s onjuist zoals Daniel Ellsberg aanvoerde. Snowden heeft nooit zo’n eed ondertekend, maar wel het standaardformulier 312 als voorwaarde voor indiensttreding. Hij ‘zweerde’ of ‘bevestigde’ ‘to support and defend the Constitution of the U.S., against all enemies, foreign and domestic.’ Dus geen eed tot geheimhouding, maar feitelijk de ruimte om te komen tot het tegenovergestelde. Namelijk het verdedigen van de grondwet tegen binnen- en buitenlandse vijanden. In zijn optiek de NSA.

Vanavond zendt het Duitse ARD om 23.05 uur een interview van NDR-journalist Hubert Seipel met Edward Snowden uit. Het eerste na het geruchtmakende interview in juni 2013 van Laura Poitras en Glenn Greenwald in Hong Kong. Eruit blijkt dat de NSA in Duitsland doet aan economische spionage en Siemens op de korrel neemt zonder dat dit iets te maken heeft met nationale veiligheid of bestrijding van terrorisme: ‘Wenn es etwa bei Siemens Informationen gibt, die dem nationalen Interesse der Vereinigten Staaten nutzen – aber nichts mit der nationalen Sicherheit zu tun haben – dann nehmen sie sich diese Informationen trotzdem‘.

Foto: Schermafbeelding van petitie op Avaaz.org ‘Send Snowden home‘, 26 januari 2014. Ondertekenen van de petitie kan hier.

Spin PRISM probeert waarheid te verdraaien

Hoe reageren Europese politici op het nieuws dat president Barack Obama de spionage van miljoenen burgers goedkeurt? En goedpraat. Met grensoverschrijdende effecten voor Europese burgers. Hoe werken Amerikaanse en Europese geheime diensten samen? In Duitsland waar grondrechten worden getoetst in tegenstelling tot Nederland roept de liberale politicus Jörg-Uwe Hahn uit Hessen op tot een boycot van de internetbedrijven die hun gegevens aan de Amerikaanse veiligheidsdienst NSA geven. Maar hoe praktisch is dat voor gebruikers? Directeur Ot van Daalen van Bits of Freedom vindt dat niet de burgers, maar overheden aan het werk moeten.

In hun verdediging voeren bedrijven aan dat de Amerikaanse overheid  geen ‘direct access‘ had. Maar deze ICT-term verwijst naar een specifiek soort toegang die alleen eigen technici hebben. Chris Soghoian legt het uit. De baas van Google Larry Page zegt zelfs nooit van PRISM gehoord te hebben. Dit zijn geen ontkenningen van een samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven, maar het leggen van een rookgordijn om dat te verhullen. Of is het de bedrijven door de overheid verboden om te erkennen dat ze kennis van PRISM hadden?

Zoals vaker gaat de prijs voor de slechtste timing, het minste politieke besef en de grootste ongevoeligheid naar minister Opstelten die op de dag met onthullingen over de aantasting van de privacy zegt het zorgelijk te vinden dat het beschermen van persoonsgegevens het Nederlandse bedrijfsleven 1,1 miljard euro gaat kosten: ‘Databescherming mag niet ten koste gaan van het bedrijfsleven’. Nattevingerwerk van Veiligheid en Justitie.

Naschrift: In een nieuwe onthulling komt The Guardian vandaag met informatie over Boundless Information. Een globaal datamaning-programma waarmee de NSA land voor land kan doorzoeken op gegevens. 

Foto: Overzicht van de resultaten van programma Boundless Information. De kleur varieert van groen (minst onderhevig aan toezicht) via geel tot oranje en rood (meeste toezicht). The Guardian. 8 juni 2013.

Europa schrikt wakker uit American Dream van cyberspionage

De verontwaardiging van het College bescherming persoonsgegevens (CBP) over het onrechtmatig verzamelen van internetgegevens is opvallend. Professionele boosheid, want voor een langlopend programma van cyberspionage door de Amerikaanse overheid wordt al jaren gewaarschuwd. Het bereikte tot nu toe nauwelijks het grote publiek omdat de gevestigde media de signalen negeerden. Volgens de NOS vraagt voorzitter Jacob Kohnstamm van het CBP de Europese commissaris Reding in een brief om opheldering. Kohnstamm is voorzitter van het uitvoerend Comité van toezichthouders. Kohnstamm heeft nu voor het eerst zwart-op-wit gegevens in handen waarmee hij concrete vragen kan stellen die niet genegeerd kunnen worden.

Ook D66 en GroenLinks uiten in het openbaar nu hun zorgen over de aantasting van de privacy door de VS en de effecten die het heeft voor Europeanen. D66-Europarlementariër Sophie in ‘t Veld meent dat de Europese Unie zich niet langer de regels moet laten voorschrijven door de VS en dat de mogelijkheden van het spionageprogramma PRISM moeten worden ingeperkt. GroenLinks-Europarlementariër Judith Sargentini wil dat Europese bedrijven zich niet langer ondergeschikt maken aan Amerikaanse wetgeving die de privacy van Europese burgers aantast. Beide Europarlementariërs zijn van mening dat het absurd is dat Amerikaanse wetgeving over de Europese heen kan gaan. En het meest absurd is dat dit al sinds 2003 bij het aannemen van de Patriot Act aan de gang is en de Europese politiek pas 10 jaar later opschrikt. De Zweedse piraat Rick Falkvinge merkt op dat activisten en Piratenpartijen dit al jarenlang roepen. Aan dovemansoren gericht.

Onder president Obama zijn de privacy en de openbaarheid sterk aangetast. Omdat geheime programma’s ook na jaren niet openbaar worden gemaakt is een vergelijking lastig te maken. Worden de burgerrechten nu bijvoorbeeld meer ingeperkt dan onder president Bush? Het lijkt er wel op. De technische mogelijkheden zijn de laatste jaren toegenomen. En onder Obama worden meer klokkenluiders aangepakt (‘crack down’) dan onder alle andere presidenten  na de Tweede Wereldoorlog samen. Glenn Greenwald legt het uit.

Verizon schandaal in VS wijst op werking controlestaat

Update 7 juni: In nieuwe onthullingen wijst The Guardian op het geheime PRISM-programma waarmee de veiligheidsdienst NSA direct toegang heeft tot de datasystemen van Google, Facebook, Apple en andere Amerikaanse internetgiganten. Het gaat om opgeslagen gegevens en live communicatie die door zogenaamde in-depth surveillance worden  opgepakt. Politici kunnen hier kritische vragen over stellen. Da’s de winst. 

In de VS wordt iedere burger zonder onderscheid, laat staan kennisgeving door de overheid aangemerkt als verdachte. Zonder directe aanleiding. Dat kan onder de Patriot Act. Als legitimatie wordt er achteraf het label ‘terrorisme’ opgeplakt. Indien iets uitkomt dat verborgen had moeten blijven. Maar dat label is niet geloofwaardig, want de aanpak kan veel doelmatiger en gerichter. Daartoe hoeven niet de gegevens van miljoenen burgers opgeslagen te worden. Inclusief volksvertegenwoordigers, advocaten en journalisten.

In de VS is dus iedereen schuldig tot het tegendeel bewezen is. Wat Glenn Greenwald in zijn Guardian-column openbaart is nog steeds een effect van 9/11. Amerikanen lijken nu te schrikken hoe diep de overheid in hun leven ingrijpt. Maar klokkenluiders, activisten en politici waarschuwen al jaren dat de privacy in de VS zo goed als dood is. Burgers hadden het kunnen weten. Er zijn genoeg blogs die benadrukken dat de controlestaat in opbouw is. Zie wat Steven Rambam zegt. Of William Binney. Of Glenn Greenwald. Of Julian Assange. Of Thomas Drake. Hoe kan het dat Amerikaanse burgers zich zo slecht informeren? Er lijkt iets fundamenteel verkeerd aan de huidige Amerikaanse politiek. En de gevestigde journalistiek. Ze verzaken hun plicht.

Justitie VS luistert journalisten AP af: schandelijk en gevaarlijk

Zonder wettelijke basis heeft het Amerikaanse ministerie van Justitie (DoJ) stiekem telefoongegevens geregistreerd van verslaggevers en redacteuren van persbureau Associated Press (AP). Volgens AP gaat het om meer dan 20 aparte lijnen, waaronder de persoonlijke en zakelijke nummers van verschillende journalisten, de uitgaande lijnen op het hoofdkantoor van de AP in New York, evenals de telefoons van de kantoren in Washington en Hartford. Ook de lijn van het persagentschap van de AP in het Huis van Afgevaardigden is in de gaten gehouden. AP noemt het een massale en ongekende inmenging in de nieuwsgaring.

De reacties zijn vernietigend voor het DoJ. Mensenrechtenorganisatie ACLU praat over intimidatie van de pers en ziet er machtsmisbruik in door het DoJ. Digitale burgerrechtenorganisatie EFF kenmerkt het als ‘een verschrikkelijke klap tegen de persvrijheid en het vermogen van journalisten om het nieuws te onderzoeken en te verslaan’. Het ziet er ook een wake-up call in voor Congresleden en rechters. New York Times noemt in een opiniestuk de acties van het DoJ ‘schandelijk’ en Washington Post noemt het schokkend en verontrustend.

Dit komt op andere schandalen. Zoals de extra focus van belastingdienst IRS op leden van de Tea Party en andere conservatieven. Of de inzet van drones. Of het hardhandig optreden tegen klokkenluiders als Bradley Manning, Julian Assange, Jeremy Hammond of John Kiriakou. Of Guantanamo Bay. Of de nasleep van de aanval op het consulaat in Benghazi. Onder Obama worden democratische instituties gepolitiseerd die onafhankelijk zouden moeten werken. Dat past een rechtsstaat niet. De controlestaat die onder Obama wordt opgebouwd baart burgerrechtenactivisten zorgen. Het afluisterschandaal van AP is daar maar een toevallig voorbeeld van.

In een opiniestuk voor Politico kijken Alexander Burns en John Harris naar de gevolgen voor president Obama. Zelfs hun welwillende bril kleurt kritisch. Obama is de verhalenverteller die met een krachtig verhaal mensen aan zijn kant wist te krijgen. De bevolking vrat het. Maar nu klinkt een steeds geloofwaardiger tegenverhaal dat de middengroepen overtuigt. Mogelijk kan Obama niet direct gekoppeld worden aan de schandalen, maar zijn denkbeelden lijken tot aan het uitvoerend niveau doorgesijpeld te zijn. Het verschil tussen zijn goede bedoelingen en de uitvoering wordt steeds groter, en pijnlijker. Het tekent op z’n minst het gebrek aan grip dat de president op de uitvoering heeft. Dat noemen niet alleen conservatieven gevaarlijk, maar ook progressieve activisten. Goede bedoelingen van Barack Obama zijn een gevaar voor de rechtsstaat geworden.

Foto: President Barack Obama: ‘Any Political Capital That Obama Had Is Now Gone’.

Kep Enderby bekritiseert het mensenrechtenbeleid van Obama

Bij de herschikking van zijn kabinet prees president Obama onlangs de uitgaande minister van Defensie Leon Panetta, en CIA-chef Mike Morell. En daarmee zichzelf. Hij meent dat-ie door zijn beleid de veiligheid van de Amerikanen heeft verzekerd. Hij meent niet dat-ie door zijn veiligheids- en mensenrechtenbeleid juist het terrorisme heeft aangewakkerd. In Barack Obama’s wereldbeeld moet overal het terrorisme bestreden worden. Z’n reactie op de aanslag op de Boston marathon volgt die lijn. Obama bolstert het Amerikaans nationalisme.

De Australische jurist Kep Enderby schat in een interview het handelen van Obama heel anders in. Enderby blijft niet hangen in het wegkijken door de gevestigde media, zoals in Nederland de NRC die Obama’s claim dat-ie opkomt voor de mensenrechten gedwee volgt. Enderby neemt het op voor Bradley Manning en Julian Assange en tegen de regering-Obama die met mooie woorden de waarheid liegt. Enderby bekritiseert deze Amerikaanse regering die zich profileert als beschermer van de mensenrechten, terwijl het opdracht geeft tot martelen, buitengewone uitlevering (‘rendition’) en buitengerechtelijke moord door aanvallen met drones.

Foto: Kep Enderby, 1995.

Journalistiek verzaakt in steun medestanders. Publiek is onwetend

Gisteravond zat ik aan tafel met een slimme meid die geïnteresseerd is in de wereld, binnenkort een boek publiceert en geïnformeerd genoeg is om zich geen knollen voor citroenen te laten verkopen. Maar op m’n verzuchting dat president Obama op het terrein van burgerrechten erger is dan z’n voorganger president Bush reageerde ze alsof ik gek was. Onder de toevoeging dat deze feiten de gevestigde pers niet halen liet ik het er maar bij. Niet voor het eerst. Doorgaans goed geïnteresseerde burgers zijn over dit onderwerp opvallend slecht geïnformeerd. Waarom? Kritiek haalt de televisie en kranten niet. Het moet op internet en in de marge van de gevestigde pers bijeengeschrapt worden. De doorsnee nieuwsconsument die daarvoor geen tijd heeft en vertrouwt op de bemiddelende functie van de gevestigde media wordt een verkeerd beeld gepresenteerd.

Zelfs een buitenstaander als ik die aan de zijlijn staat in een land ver weg voelt de druk zich te voegen in de consensus. Wat ik uiteraard niet doe. Nog steeds ben ik teleurgesteld in de NRC die ik ervan betichtte in de berichtgeving eenzijdig pro-Obama te zijn. In het antwoord van de ombudsman Sjoerd de Jong die me wilde uitleggen dat ‘reguliere berichtgeving‘ andere journalistieke normen vraagt kon ik me niet vinden. In een vergelijking met de columnist voor The Guardian Glenn Greenwald suggereerde De Jong dat een blogger of politieke columnist meer vrijheid heeft. Dat is zo. Maar binnen die vrijheid doet Greenwald meer dan welke NRC-journalist dan ook voor elkaar krijgt. Van journalistiek die aankruipt tegen de macht maakt de NRC onderdeel uit. Hoe anders het zelfbeeld van zo’n krant ook is. Het is simpel. Er is foute en goede journalistiek.

Dezelfde Glenn Greenwald wijst vandaag in zijn column voor The Guardian op de vervolging van Barrett Brown. Deze onderzoeksjournalist die verbonden was aan Anonymous is volgens Greenwald op valse gronden opgepakt door de FBI. Zijn moeder waar Brown verbleef werd geïntimideerd en onder druk gezet. Critici van de regering-Obama zien telkens het bekende patroon. De Amerikaanse overheid schakelt opposanten zoals klokkenluiders of politieke activisten uit door ze te criminaliseren en op oneigenlijke gronden via het recht te vervolgen. In feite een poging om het onderzoek te stoppen van iedereen die duikt in de samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven, leger en veiligheidsdiensten. Maar het brede publiek krijgt er geen idee van.

Video: Trailer van ‘War on Whistleblowers; Free Press and The National Security State‘ van Robert Greenwald. Deze documentaire verschijnt binnenkort.

Chinese hackers, spionage, handel, cyberoorlog: beeldvorming

Chinese universiteiten en het Rode Leger trekken samen op in digitale spionage. Computers van media, kerncentrales, fabrieken en ministeries zijn een prooi. Vanuit een handelsbelang. Alleen de mate waarin blijft onduidelijk. Bedrijven die hun brood verdienen met het adviseren en bouwen van cyber-security hebben er belang bij om de gevaren uit te vergroten. En offensieve acties van de Amerikanen blijven door hun macht over de media sowieso buiten de radar. Hoe dan ook relativeert de Chinese dreiging de recente beschuldiging van de Amerikaanse minister van Justitie Eric Holder dat politieke activisten als WikiLeaks en LulzSec een bedreiging vormen voor Amerikaanse handelsbelangen. Als-ie werkelijk meent wat-ie zegt kan Holder in de vervolging beter prioriteit geven aan de Chinese dreiging. In plaats van politieke activisten te criminaliseren.

Obama zoekt legitimatie voor harde aanpak WikiLeaks en LulzSec

NSA-klokkenluider Thomas Drake (zie 19’15”) kent geen aarzeling. Het is niet de regering-Bush, maar de regering-Obama die de internetvrijheid het meeste aan banden legt. Het verschil tussen wat president Obama met mooie, zalvende woorden zegt en het het beleid van Eric Holder van het ministerie van Justitie is groot, zo merkt Drake op. De drempel om als staatsvijand aangemerkt te worden is klein. De regering-Obama heeft al haar beloften gebroken over internetvrijheid, burgerrechten en transparantie door haar macht over het internet uit te breiden. President Obama heeft als geen andere president voor hem de grondwet opzij gezet.

Minister van Justitie Eric Holder heeft op een bijeenkomst over het inperken van diefstal van Amerikaanse handelsgeheimen hacktivisten afgeschilderd als kwaadwillend. Holder stelt economische spionage, hackers en hactivisten als  WikiLeaks en LulzSec op een lijn. Zijn strategie is duidelijk, maar ook bombastisch. Door politieke of journalistieke activisten bij voorbaat te criminaliseren en af te schilderen als spionnen omdat ze een bedreiging zouden vormen voor Amerikaanse handelsbelangen beargumenteert minister Holder de inperking van de internetvrijheid en de aanpak van hactivisten. Terwijl-ie kan weten dat de grootste dreiging niet van WikiLeaks of LulzSec komt, maar van de Chinese overheid. Waarmee de regering-Obama zaken doet.