Debat over experiment met soepele bijstand met Jetta Klijnsma legt harteloosheid en gebrek aan compassie gasten ‘Jinek’ bloot

Vaak wordt vooral vanuit rechts-populistische hoek gezegd dat de Nederlandse media links zijn. Het wordt zelfs beschimpend de ‘linkse kerk’ genoemd. Maar het is een misverstand, de Nederlandse media zijn door de bank genomen rechts. De ‘rechtse kerk’ dus. Ze verdedigen de gevestigde orde en schurken tegen de macht aan. Journalisten kunnen weliswaar een sociaal-democratisch of links-liberaal wereldbeeld hebben, maar dat is ondergeschikt aan de media-organisaties waar ze bij in dienst zijn. Die wegen het zwaarst. Deze media vertegenwoordigen een conservatief, rechts-liberaal of zelfs populistisch wereldbeeld. Dat gaat soms gepaard met harteloosheid en een gebrek aan compassie. Dat leidt tot vervangende schaamte dit aan te moeten horen.

Het fragment van de talkshow ‘Eva Jinek’ (KRO-NCRV) uit de uitzending van 4 juli gaat over een tweejarig experiment in vijf gemeenten (Groningen, Ten Boer, Wageningen, Tilburg en Deventer) met soepelere bijstand. Demissionair staatssecretaris Jetta Klijnsma (PvdA) informeert over een regeling voor bijstandsgerechtigden met een soepelere sollicitatieplicht en de mogelijkheid om maximaal 199 euro per maand bij te verdienen. Opzet is om deze bijstandsgerechtigden uit de bijstand te helpen. Dat kan bereikt worden door ze extra zekerheden te geven. Voorbeeld is kunstenares Bianca uit Groningen die geholpen wordt een eigen bedrijfje, een tassenatelier op te zetten. De regeling is geen hoofdprijs, maar wordt door gast Jan Smit zo voorgesteld. Ook gastvrouw Eva Jinek laat zich niet onbetuigd door te getuigen dat ze hierover wel eens gekke dromen heeft gehad. Klijnsma treft opmerkelijke agressie. De maatschappelijk gearriveerden aan tafel grossieren niet alleen in vooroordelen, maar vooral in harteloosheid en gebrek aan compassie. Het is ontluisterend om te zien. Het symboliseert het failliet van een betrokken samenleving waar mensen zich om elkaar bekommeren.

Staatssecretaris Klijnsma is natuurlijk wel iemand die makkelijk hoon opwekt. Ze mist de factor om serieus genomen te worden. Klijnsma is de uitvinder van het moestuinsocialisme. Ze heeft in haar functie in de afgelopen regeringsperiode weinig kansen gemist om zichzelf of haar partij de PvdA belachelijk te maken. Klijnsma valt niet te betrappen op een diepgaande analyse, maar praat doorgaans in tegeltjeswijsheden. Daarom is het jammer dat het kabinet Klijnsma naar de media afvaardigt om dit interessante experiment te verdedigen. Het verdient beter. Een handigere en minder naïeve bestuurder als staatssecretaris Martin van Rijn had het ongetwijfeld overtuigender verdedigd en minder wantrouwen ontmoet dan Klijnsma. Maar Jan Smit en Eva Jinek schoten ondanks Klijnsma in de eigen voet door zich zo te laten kennen. En dat zegt alles over ons. 

Stichting MoslimPleegkind gebruikt vijandbeeld in spotje. Waarom?

Het promotiefilmpje ‘Ontmoet Leyla: een moslimpleegkind’ van Stichting MoslimPleegkind zit moeilijker in elkaar dan voor snel begrip nodig lijkt. De opzet lijkt dat een meisje door verschillende kleren (een rokje en roze vestje tegenover een lange broek en een  grijskleurig jack) twee verschijningsvormen verbeeldt. De meest aannemelijke verklaring is dat roze vestje het ideaalbeeld is en grijskleurig jack de realiteit.

Een witte en blonde man en vrouw komen langs en nemen roze vestje mee. Het rugzakje blijft op stoep staan. Maar het ouderpaar brengt het meisje terug, nu gekleed in grijskleurig jack. Het meisje verandert weer in roze vestje en in grijskleurig jack. Een vrouw met hoofddoek en een kale man komen langs en nemen grijskleurig jack mee. Ze vergeten de rugzak, maar de vrouw met hoofddoek loopt terug om deze op te halen. Eind. 

De bedoeling van de campagne is bewustwording bij moslims van het fenomeen pleegzorg en de mogelijkheid om kinderen in huis te nemen. De kritiek op moslims is dat ze zich te weinig melden als pleegouder.

De kamerleden Fleur Agema en Machiel de Graaf (PVV) stellen vandaag kamervragen over dit spotje aan minister Lodewijk Asscher van Sociale Zaken en staatssecretaris Martin van Rijn van Volksgezondheid. Ze merken op dat het filmpje suggereert dat blanke ouders niet goed voor moslimkinderen kunnen zorgen. De PVV’ers vragen de regering om te zorgen dat de campagne beëindigd wordt. Door intrekken van de subsidie?

De PVV’ers hebben deels gelijk met hun vragen. Niet waar ze zeggen dat het gaat om ‘het schaamteloos promoten van de kwaadaardige ideologie die de islam is’. Wel waar ze zeggen dat het filmpje suggereert dat blanke ouders -die trouwens ook islamitisch kunnen zijn- niet goed voor moslimkinderen kunnen zorgen. Dat is onbewezen en in strijd met de praktijk van de pleegzorg. Het is niet te hopen dat Stichting MoslimPleegkind werkelijk meent dat een vijandbeeld nodig is om moslims aan te sporen om pleegouder te worden. Welke fase in de emancipatie dit symboliseert is een vraag die dit filmpje oproept. Het is jammer dat de Stichting MoslimPleegkind meent dat het aanspreken van de doelgroep niet op een louter positieve manier mogelijk is.

Crisis in de PvdA: De PvdA is dood, leve de PvdA!

Zo’n twee weken geleden zag ik Sander Terphuis zoekend z’n weg gaan op het Centraal Station Utrecht. En dezelfde middag liep Felix Rottenberg met een nieuwerwets soort roze bril me op de Biltstraat bijna van de stoep. Met zijn stuiven suggereerde hij snelheid en driestheid. Of beide prominente PvdA’ers elkaar die dag in Utrecht troffen weet ik niet, maar het had gekund. Want de PvdA gaat het slecht. Het vertrouwen in partij en leiders als Diederik Samsom is weg. Dat smeekt om overleg voor een alternatief. Niet het redelijke alternatief van D66, maar juist een alternatief dat lekker dwars en onredelijk is. Weg van de fatsoenlijke redelijkheid met de behoudende VVD richting nieuwe redelijke onredelijkheid van de SP. Dat toenadering vindt bij D66. Kortom, alle partijen zijn in beweging, behalve de PvdA dat angstvallig stilstaat. Daarom stuift Rottenberg.

Sander Terphuis verwoordt het tekort in een stuk dat op 2 juli in een verkorte versie in NRC werd geplaatst. Hij komt in actie omdat het code rood is voor de PvdA: ‘Er is sprake van een fundamentele vertrouwenscrisis tussen PvdA en de kiezer, zei de voormalige PvdA-voorzitter Ruud Koole tijdens een partijbijeenkomst afgelopen zaterdag in Rotterdam. Slechte peilingen, veel leden die hun lidmaatschap opzeggen, vele kiezers die spijt hebben van hun stem op de PvdA bij de verkiezingen in 2012, dramatisch verlies bij de gemeenteraadsverkiezingen en bij de Europese verkiezingen enzovoort.’ Terphuis wil debat en verwijt de partijleiding dat het niet onderkent dat de huidige PvdA onherkenbaar en ongeloofwaardig is geworden.

Op de voorpagina van de NRC geeft de kenner van de PvdA Thijs Niemansverdriet critici een podium. Hij citeert oud-partijvoorzitter Ruud Koole en dezelfde Sander Terphuis. De laatste citeerde Koole ook al. Zodat de kritiek rond echoot. Ook Monika Sie Dhian Ho van de Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA bekritiseert de partijleiding. Ze zei vorige maand over de huidige politieke leider, volgens NRC: ‘Samsom vereenzelvigt zich zodanig met het regeerakkoord dat er van dualisme geen sprake is’. Maar de ‘gouvernementele’ kritiek van Nijmansverdriet is feitelijk veel breder en komt ook vanuit de basis. Zoals van de tot voor kort langstzittende PvdA-wethouder Co van Schaik die vindt dat Samsom en partijleider Hans Spekman moeten opstappen. Hij vatte het in een slagzin samen: ‘Het merk PvdA wordt nu niet gepruimd.’

Hoe loopt het af? De kiezer heeft geen vertrouwen meer in de PvdA omdat het de verkiezingsbeloften brak. Mensen stemden op de PvdA in de hoop op een andere koers, maar op sociaal gebied voerde het VVD-beleid. Op de ministers Timmermans, Asscher en Dijsselbloem en staatssecretaris Van Rijn na presteren de PvdA-bewindslieden slecht. Samsom wordt niet meer geloofd en een omslag onder zijn leiding is ongeloofwaardig geworden. De aftakeling van de PvdA is voor Nederland echter minder erg dan het lijkt. Het sociaal-democratische gedachtegoed kan ook door partijen zoals de SP worden vertegenwoordigd. Het verleden dat de PvdA met zich meesleept en zich uit in allerlei belangen in het middenveld en het openbaar bestuur die verdedigd moeten worden is een last geworden en maakt de partij log en star. Terphuis zou ook z’n eigen positie binnen de PvdA eens moeten relativeren om te pleiten voor opheffing en nieuwe partijvorming.

Foto: Martin Parr. Engeland, 1970. Deel van Martin Parrs ‘Home Sweet Home’ tentoonstelling. Credits: © Martin Parr/Magnum Photos.

Overheid dient werk te maken van preventiebeleid voor logopedie

Logopedie bij kinderen leidt tot minder criminaliteit, zo zegt het rapport ‘De waarde van logopedie‘ uit 2012 dat in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie tot stand kwam. De strekking van het rapport is dat tijdige aanpak van spraak- en taalstoornissen, dus preventie, economisch voordeel voor de samenleving oplevert. Zo hoeven met goede logopedie minder kinderen naar het dure speciaal basisonderwijs. Iedere euro die voor de behandeling wordt gebruikt levert € 1,67 tot € 3,04 op, zo claimt het rapport.

Het rapport geeft een overzicht van onderzoeksliteratuur. Opvallend is dat bij de bepaling van de doelgroep niet naar zogenaamde cohortstudies wordt verwezen. Bijvoorbeeld de Rotterdam Study waar logopediste Marie-Christene Franken bij betrokken is. Maar ook naar internationale cohortstudies naar het zich voordoen van stoornissen onder kinderen. Nu blijft onduidelijk hoeveel kinderen een spraak-/ taalstoornis hebben.

Hoe dan ook maakt het rapport een schatting van zo’n 7% van de kinderen met een spraak- en taalstoornis. Dat betekent zo’n 175.000 kinderen tussen 0 en 15 jaar. Maar omdat niet alle kinderen die bij logopedisten terechtkomen een spraak- en taalstoornis hebben valt niet uit te maken voor welke percentage preventie zou helpen. Dat aantal lijkt meer dan 15.000 te zijn. Complicatie is dat stoornissen in de vloeiendheid van het spreken zoals stemstoornissen en stotteren buiten het onderzoek blijven. Als vuistregel geldt dat 1% van de bevolking stottert, en dat beginstotteren bij 5% van de kinderen tot 7 jaar voorkomt. Daarvan gaat 20% over in chronisch stotteren. Het rapport toont niet aan hoeveel kinderen onterecht niet bij logopedie terechtkomen.

Renske Leijten (SP) stelt kamervragen aan staatssecretaris van Volksgezondheid Martin van Rijn. Het rapport ‘De waarde van logopedie‘ voert ze aan als onderbouwing van het kostenonderzoek van de Nederlandse Zorgautoriteit. Dat concludeert dat tarieven voor logopedie verder omhoog moeten. Preventie bij kinderen (‘schoollogopedie’) is mede door de marktwerking wegbezuinigd. Dat schuift kosten door naar de toekomst. Omdat zorgverzekeraars geen direct belang hebben bij preventie wacht de overheid die taak. Ook omdat de kosten buiten de zorg, zoals het onderwijs of de sociale veiligheid terechtkomen. Voorwaarde voor een preventiebeleid op het gebied van logopedie is echter een betere onderbouwing door een wetenschappelijk literatuuronderzoek dan het verkennend rapport ‘De waarde van logopedie‘ biedt. Want: preventie helpt.

Foto: Grafisch vormgever Philippe Apeloig. Credits: Philippe Apeloig.

Onzorgvuldige Verdaas bleef risico voor de PvdA en treedt af

Staatssecretaris van Landbouw Co Verdaas voegt zich in een illuster rijtje van liegende staatssecretarissen: Roel in ’t Veld, Albert-Jan Evenhuis, Charles Schwietert of Philomena Bijlhout. PvdA-er Verdaas moet aftreden omdat-ie als Gelders gedeputeerde in Zwolle woonde en over zijn declaraties niet de waarheid vertelde. Het gaat om honderden ritjes. De kwestie is door de voormalige SP-er Toine van Bergen en de PVV’er Marjolein Faber kritisch gevolgd. Het bleef zieken. Naar Verdaas loopt ook een onderzoek door de bestuursrechter.

Is Verdaas de zoveelste bestuurder die het niet te nauw neemt met de regels? Die meent gelijker te zijn dan zijn ongelijken. Heeft de PvdA-leiding de kwestie Verdaas onderschat en zich onvoldoende geïnformeerd over de werkelijke gang van zaken? Het lijkt er sterk op. In elk geval is het opnieuw opvallend dat de klokkenluiders uit SP en PVV komen, de partijen die het minst aan het pluche van de macht geplakt zitten.

Is hiermee het kabinet gezuiverd van alle risicogevallen die in verband kunnen worden gebracht met onzorgvuldig en zelfs onethisch handelen? Da’s de vraag. Staatssecretaris van Volksgezondheid Martin van Rijn blijft nagedragen worden dat-ie in een vorige functie bij pensioenfonds PGGM een salaris van tegen het half miljoen had. Is PGGM een maatschappelijke organisatie of een private NV? En premier Mark Rutte ligt om heel andere redenen onder vuur. Hij liegt niet zozeer over zijn verdiensten, maar over zijn beleid.

Foto: Cor Verdaas (rechts) in gesprek met premier Mark Rutte, november 2012. Credits ANP

Hoe onafhankelijk kan het Adviespunt Klokkenluiders zijn?

Update 27 juni: De Tweede Kamer heeft met ruime meerderheid ingestemd met het wetsvoorstel voor een Huis voor Klokkenluiders. Pieter van Vollenhoven steunde initiatiefnemer Ronald van Raak (SP). Werkgevers spraken zich in een persbericht uit tegen het wetsvoorstel. Ze menen dat het Adviespunt Klokkenluiders goed functioneert. Velen vinden het Adviespunt echter tandeloos. Het wordt volgend jaar geëvalueerd. 

Update 18 december: SP-kamerlid Ronald van Raak heeft samen met de kamerleden Heijnen (PvdA), Schouw (D66), Segers (ChristenUnie), Voortman (GroenLinks) en Ouwehand (Partij voor de Dieren) een wet voor de bescherming van klokkenluiders ingediend. Van Raak wil een Huis voor klokkenluiders inrichten, dat wordt ondergebracht bij de Nationale ombudsman. Bedoeling is dat dit klokkenluiders beter dan nu beschermt. 

Staatssecretaris Martin van Rijn van Volksgezondheid antwoordt op kamervragen van Fleur Agema (PVV) over Villa de Luchte in Lochem. Een anonieme klokkenluider die wantoestanden in de zorginstelling aankaartte zou op non-actief zijn gesteld. De antwoorden geven weinig duidelijkheid over de bijzonderheden van dit geval.

Interessant is echter wel dat Van Rijn verwijst naar  klokkenluiders in algemene zin: ‘De overheid erkent de maatschappelijke waarde van klokkenluiders. Daarom is op 1 oktober 2012 jl. het Adviespunt Klokkenluiders opgericht. Dit is een onafhankelijk advies- en verwijspunt voor klokkenluiders die werken bij de overheid of in de private sector en is opgericht om klokkenluiders te adviseren en te ondersteunen. Klokkenluiders kunnen zich tot dit adviespunt wenden indien daar behoefte aan is, bijvoorbeeld bij een arbeidsrechtelijk geschil.‘

Het Adviespunt noemt zichzelf een succes, want ‘In de eerste maand dat het Adviespunt Klokkenluiders na de start op 1 oktober jl. operationeel is, hebben al 47 mensen contact opgenomen. Mogelijke klokkenluiders weten het Adviespunt Klokkenluiders dus te vinden.’ Commissievoorzitter Martin van Pernis zegt: ‘Deze hulp voorziet duidelijk in een behoefte, dat merken we ook aan de reactie van de mensen die wij adviseren’.

Zelfpromotie van een nieuwe organisatie die zich onmisbaar moet maken ligt voor de hand. Het dient de fondsen te verantwoorden en zal daarom elk sprankje positief nieuws uitventen. Des te meer omdat het een tijdelijk initiatief betreft dat op evaluatie wacht en er politieke tegenstand is. Vooralsnog lijkt het te vroeg om aan de hand van kwantitatieve ‘resultaten’ succes te claimen. Dat staat of valt eerder met de vraag of een Adviespunt Klokkenluiders geloofwaardigheid, legitimiteit en macht op kan bouwen in de wisselwerking met de politiek. Want die laatste moet inschikken, macht afstaan en het Adviespunt een laatste woord gunnen.

Het Adviespunt wordt niet door iedereen aanvaard. Dat heeft te maken met de opdracht die als te beperkt wordt gezien. De Expertgroep Klokkenluiders stuurde bij de lancering van het Adviespunt op 1 oktober een kritische brief naar toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Liesbeth Spies. De Expertgroep wijst het Adviespunt af omdat het niet zelf onderzoek kan doen en de melder te weinig rechtsbescherming zou bieden. Het Adviespunt is op te vatten als een organisatie die steunt en adviseert, maar niet kan bijten. Zo beredeneerd is het Adviespunt een afleiding om wantoestanden bij de overheid krachtig aan te pakken.

De Expertgroep streeft naar een alternatief. Minister Spies antwoordde in een brief van 12 oktober. Ze geeft toe dat er veel verbeterd kan worden aan de positie van klokkenluiders, maar ziet het minder somber in dan de Expertgroep. Spies benadrukt dat het Adviespunt een tijdelijke basis heeft en het functioneren ‘na twee jaar geëvalueerd kan worden’. Het Adviespunt Klokkenluiders beseft dat en maakt haar eigen succesverhaal.

Foto: ‘Wat elke klokkenluider (whistle-blower) vreest‘