Overpeinzingen bij een petitie. Toekomst van de publieke omroep ligt noch bij huidige NPO-top, noch bij de omroeporganisaties

Maarten van Dijk is petitionaris van de petitie ‘Tijd voor een nieuwe NPO, begin bij de top’ die zich richt tegen de top van de NPO. Niet ten onrechte. Onlangs bleek dat die top wil bezuinigen op de meest informatieve, meest waardevolle en kwalitatief meest hoogstaande programma’s als Andere Tijden of Tegenlicht. Dat is dom, lui en fantasieloos denken van die NPO-top. Maar het alternatief dat de petitie geeft, namelijk het inzetten op de afzonderlijke publieke omroeporganisaties schiet eveneens ernstig tekort. Ja, er moet een bezem door de NPO, maar nee, de publieke omroeporganisaties zijn niet de oplossing, maar het probleem. Mijn reactie op de FB-posting van Petities.nl bij deze petitie:

Wereldvreemde petitie die redeneert vanuit het belang van de afzonderlijke omroeporganisaties binnen het publieke bestel. Maar dat belang dient noch het publieke omroepbestel als geheel noch het belang van de kijker.

Dat de top van de NPO de verkeerde programmatische keuzes maakt is duidelijk. Die huidige top is te veel verknoopt met commercie en het eigen omroepverleden en kan geen nieuwe ideeën meer bedenken die antwoorden op de vragen van nu en straks geven. De publieke omroepen doen dat echter evenmin. De publieke omroepen zijn de enige organisaties die de laat 20ste eeuwse verzuiling hebben overleefd.

Kortom, de oplossing ligt niet bij de huidige top van de NPO en evenmin bij de publieke omroepen. Die ligt bij een NPO nieuwe stijl die de commercie en megalomane plannen afzweert en zich richt op het enige wat van belang is: het maken van programma’s die uitdagen, aanscherpen en beklijven.

De publieke omroepen dienen omgebouwd te worden tot productiehuizen, als ze hun programma’s al niet inkopen bij producenten en zo feitelijk hun eigen overbodige managementslaag zijn geworden. De omroepen staan de kwaliteitsslag die de publieke omroep dient te maken in de weg. De publieke omroepen zijn nu al de lege huls met een identiteitsstrik eromheen om de lege verpakking ervan te verhullen.

Foto: Schermafbeelding van deel petitie ‘Tijd voor een nieuwe NPO, begin bij de top’ op Petities.nl.

Advertentie

Barneveld en de kiem van de eiercrisis (1964-2017)

In deze foto uit 1964 komt veel samen dat ook de huidige eier/fipronil-crisis kenmerkt: Barneveld, het geloof van de Protestants Christelijke Organisatie van Pluimveehouders, Boer Koekoek die het protest ondermijnt en lak heeft aan de overheid, onder druk staande eierprijzen en een overheid op afstand. In Nederland regelland ziet het ernaar uit dat het toezicht op de voedselveiligheid van eieren onvoldoende was en verantwoordelijk staatssecretaris Martijn van Dam (PvdA) niet passend optrad. Eieren, het symbool van potentie en het zaad van voortplanting. Ook van conflicten. Het is volgens een volkswijsheid ongelukkig om van eieren te dromen.

Foto: ‘In de Eierveiling van Barneveld is donderdagmiddag een protestvergadering gehouden tegen de bijzonder lage eierprijzen. De vergadering, belegd door de Protestants Christelijke Organisatie van Pluimveehouders en bedoeld als een grote demonstratie, werd een volledig fiasco. In de eerste plaats was de opkomst bijzonder slecht en ten tweede trok de voorzitter van de Boerenpartij, boer Koekoek, meer belangstelling dan de secretaris van de PCOP. Boer Koekoek in gesprek met een pluimveehouder over de eierprijzen’, 16 juli 1964. Collectie: Nationaal Archief.

Wonder van de ontkoppeling met religie: PvdA en Asscher

Is Geert Wilders aan het woord? In elk geval klinkt bovengenoemde uitspraak als verademing voor iedereen die rechtsstatelijkheid centraal wil zetten in de politiek. Het zegt namelijk dat dit een component van integratie is. De enige objectieve manier om alle groepen op een gelijkwaardige wijze onder een noemer te brengen.

De ontkoppeling van religieuze belangen die PvdA-kamerlid Martijn van Dam bepleitte wordt verwoord. Accentverlegging gaat nooit zonder tegenstand. Want gelijkwaardigheid voor allen kent machtsposities die verloren worden. Ongelijke grootheden met overlappingen en verschillen hangen democratie, rechtsstaat en secularisme samen. Waarbij de rechtsstaat richtlijn en garantie is, democratie de uitvoering en secularisme de inrichting. Desondanks blijven de marges groot, maar wel met een streven naar  tempering van verschillen.

De uitspraak is van Lodewijk Asscher, vice-premier en minister van Sociale Zaken. Hiermee zet Asscher definitief een streep door de compenserende neutraliteit van oud PvdA-leider Job Cohen. Achteraf valt het kantelpunt van de cultuurstrijd, weg van de relativering in 2009 te plaatsen. Practicus en vrijdenker Asscher representeert de nieuwe hoofdstroom van de PvdA waartoe ook huidig partijleider Diederik Samsom, oud-partijleider Wouter Bos, Martijn van Dam en burgemeester van Amsterdam Eberhard van der Laan behoren.

Nu Wilders aan macht heeft ingeboet kan zonder gevaar voor schade over grensoverschrijdend gedrag worden gesproken. De trits democratie, rechtsstaat en secularisme kent naast rechten ook plichten. Ook de overheid moet streven naar gelijkwaardigheid. Vandaar dat de woorden van Lodewijk Asscher ook opgevat kunnen worden gericht te zijn aan de VVD. Die nog bij de doormeting van de verkiezingsprogramma’s niet zonder kritiek bleef op het gebied van rechtsstatelijkheid. Op het ministerie van Veiligheid en Justitie vormen de bewindslieden Opstelten en Teeven een bolwerk dat vaak meer oog heeft voor veiligheid dan recht.

Foto 1: Schermafbeelding van passage uit ‘Trots zijn op gedeelde identiteit’ door Lodewijk Asscher op pvda.nl.

Foto 2: Yusultini en zijn vrouw Faeeza demonstreren hun ‘levitatie’ act op een strand in de jaren ’50.

PvdA koerst voorzichtig weg van de islam

‘Het is niet de islam die conflicteert met de joods-christelijke traditie, het zijn onze eigen opvattingen. En daar is juist de angst voor de islam op gebaseerd: dat via de islam vormen van onderdrukking en achterstelling terugkomen waar we ons in post-christelijk Nederland aan ontworsteld hebben. Die angst is niet ongegrond, maar we kunnen moslims niet het recht ontzeggen dezelfde achterhaalde opvattingen te koesteren als de SGP en de Paus.‘

Is hier een militante atheïst aan het woord? In ieder geval niet Geert Wilders, want hij zou als-ie sprak over de islam het niet hebben over ‘achterhaalde opvattingen‘, maar ‘achterlijke opvattingen‘. Een miniem verschil. Het citaat uit juni 2009 is van oud PvdA-wethouder van Leiden Paul Bordewijk en staat op de site van de PvdA.

Bordewijk denkt in de lijn Martijn van Dam over wie columniste Nausicaa Marbe in De Volkskrant opmerkt: ‘Misschien zijn de orthodoxen afgeschrikt door wat ze opvingen over de opvattingen van Martijn van Dam, die de totale ontkoppeling van zijn partij van religieuze belangen bepleitte. Op zijn blog adviseerde hij afgelopen maart moslimkiezers hun verwachtingen bij te stellen: de PvdA steunt het individu, niet de groepsdwang; moslims krijgen geen uitzonderingspositie en de partij gaat niet meer regelen dat anderen zich aan geloofseisen aanpassen.‘

Marbe constateert dat de PvdA onder ‘straatcoach’ Diederik Samsom afstand heeft genomen van Job Cohen die thee dronk met de moslims. En de van oorsprong seculiere PvdA de verkeerde richting opstuurde. In Amsterdam zette burgemeester Eberhard van der Laan vanaf zijn aantreden stilzwijgend het gedachtengoed van zijn voorganger bij het oud vuil. Zo ontsnapt de PvdA aan de donkerste dagen van het multiculturalisme toen het zich liet gijzelen door conservatieve moslims. Samsom geeft voorzichtig tegenroer en koerst weer richting secularisme zoals Van Dam dat representeert. Zodat critici als Eddy Terstall die overliepen naar partijen die vrijzinniger waren dan de PvdA onder Cohen weer iets binnen de PvdA te zoeken hebben.

Onder Samsom is die vlucht niet meer nodig. De koerswijziging maakt de huidige PvdA minder kwetsbaar voor aanvallen van Wilders. Met enig venijn merkt Marbe op dat de Partij van Allah nu de Partij van de Afhaakfundi wordt. Samsom staat een realistische koers voor, maar moet omzichtig opereren om de nog altijd invloedrijke multiculturele vleugel Vogelaristen niet van zich te vervreemden. Daarom gaat het opschuiven zo ongemerkt. Als Samsom de huidige lijn doorzet dan valt te verwachten dat straks bij de PvdA het secularisme weer volop en beginselvast gekoesterd gaat worden binnen het sociaal-democratisch gedachtengoed. Zoals het hoort.

Foto: Symbolische voorstelling van het succes der sociaal-democratie, 1899

Mark Rutte neemt terecht geen afstand van het ‘Polenmeldpunt’

Kandidaat voor het leiderschap van de PvdA Martijn van Dam heeft kamervragen gesteld ‘over het bericht dat de voorzitter van het Europees Parlement heeft gezegd dat de minister president volledig afstand heeft genomen van het ‘Polenmeldpunt’. In het Vragenuurtje van de Tweede Kamer ontkent Mark Rutte dat-ie afstand heeft genomen van het meldpunt en evenmin dat-ie dat achter de schermen tegen Martin Schulz heeft gezegd. Tegenstrijdige verklaringen van Rutte en Schulz roepen de vraag op wie er van de twee liegt.

Nu hij aan tafel zit met Geert Wilders en Maxime Verhagen om over bezuinigingen en besparingen te praten komt het Rutte niet slecht uit dat-ie het meldpunt een initiatief van een politieke partij kan noemen. En dat het geen regeringsstandpunt verwoordt. Voor wat het waard is merkt Rutte op dat-ie positief staat tegenover emigratie uit Midden- en Oost Europa. Schulz merkt in een gezamenlijke persconferentie na een gesprek tussen hem en Rutte op 1 maart overigens op dat er in Europa meerdere van dit soort meldpunten zijn.

Op de neutrale opstelling van Rutte is kritiek geuit. Waarom spreekt-ie zich niet uit? Moet een regeringsleider zich ook in zijn woorden niet ondubbelzinniger en duidelijker aansluiten bij verdragsteksten? Rutte antwoordt daarop dat-ie de verdragsteksten onderschrijft, maar anderen de ruimte geeft daar anders over te denken.

Rutte is liberaal en Schulz sociaal-democraat. Ze hebben verschillende wereldbeelden en een ander type overheid voor ogen. Rutte zegt voor een terugtredende overheid te gaan. Moralisme probeert-ie te beperken. Rutte heeft het Euroscepticisme van Wilders te aanvaarden en zoekt op dat dossier steun bij de oppositie.

Toch ontstaat nu het slechtste van twee werelden met volop publiciteit voor de PVV. In alle hijgerigheid en politieke berekening praten media en tegenstanders van Wilders over het meldpunt terwijl Rutte er liever over zwijgt. Want Wilders zwijgt. Vervolgens kloppen tegenstanders van Geert Wilders bij Mark Rutte aan met de vraag waarom-ie het meldpunt niet veroordeelt. Zodat de PVV en het meldpunt opnieuw aandacht trekken.

Als de PVV gebruik maakt van de vrijheid van meningsuiting, dan kan Rutte dat toch ook? Zo is de logica. Het kan, maar het is ook de vrijheid van Mark Rutte om niet inhoudelijk te reageren. Het meningsverschil is terug te brengen tot een interpretatie over de vrijheid van meningsuiting. Zolang iets binnen de wet valt mag het gezegd worden. Dat geldt voor het meldpunt dat in de ogen van velen op de onderbuik speelt, maar wettelijk niet verboden is. In het publieke debat kan volop kritiek op het meldpunt worden geuit. Rutte verplichten om in het openbaar een mening te uiten die hij niet wil uiten valt niet meer onder de vrijheid van meningsuiting.

Foto: Voorzitter van het Europees Parlement Martin Schulz ontvangt Mark Rutte, 1 maart 2012

Antwoord aan een sociaal-democratisch kamerlid

U suggereert dat anti-rechts links is. Dan wordt politiek het afzetten tegen de ander. Precies dat stelt me teleur in een partij met een rijke traditie als de PvdA. Is dat het? U hebt gelijk dat Wilders versimpelt, maar bent u veel meer dan zijn dia-positief?

Ik weet niet of u vindt dat de stelling van Diederik Samsom nog geldt dat de PvdA in deplorabele staat verkeert. Overigens iets wat me zorgen baart. Daarvoor is het sociaal-democratische gedachtengoed te belangrijk voor Nederland. Het hoeft niet eeuwig door de PvdA geclaimd en vertegenwoordigd te worden. Anders gezegd, het voortbestaan van het gedachtengoed is belangrijker dan de partij.

Het falen van de PvdA is dat het gedachtengoed ondergeschikt is gemaakt aan het eigen voortbestaan. De partij heeft zich in het machtspel vervreemd van haar basis. Partijkader claimt posities en vernietigt onbezonnenheid, improvisatie en losheid. Vrijheden van minderheden binnen minderheden? Je hoort er geen PvdA-er over. Gevolg is dat kiezers weglopen van de PvdA. Wat allochtonen, ambtenaren en stemmers uit gewoonte blijven achter.

Wilders doet politieke uitspraken en is politicus. Zoals u ook bent. U noch Wilders maakt deel uit van de regering. U hebt dus alle ruimte om te zeggen wat u op uw lever hebt. Zoals Wilders. Vraag is wat scherpslijpers van links of rechts ons nog meer kunnen bieden dan verdeeldheid. Beseft u dat? Begrijpt u dat het nauwelijks aanslaat wat u zegt?

Mij verwondert uw aandacht voor Wilders en zijn woorden. Waarom? Is de oplossing niet eerder dat u een geloofwaardig politiek programma biedt. Los van Wilders of een haatimam. Vanuit de kracht van de sociaal-democratie. Of werkt dat niet meer? Wat u nu doet in uw kritiek op Wilders oogt zo als oude politiek dat het lijkt alsof u stil bent blijven staan in uw denken.

Anders gezegd, waarom gaat de PvdA niet aan de slag met het ontwikkelen van eigen ideeën vanuit een positief wereldbeeld? Negeer de nonsens van Wilders, laat u niet afleiden, kijk vooruit. Denk autonoom. Ach, dat weet u allemaal wel, u kunt het alleen niet inpassen.

Vooralsnog neem ik toch maar aan dat u uw inspiratie vindt in het sociaal-democratisch gedachtengoed. De oplossing voor u om Wilders de pas af te snijden is de teruggang naar de kernwaarden van de sociaal-democratie. Ofwel, herbronning. Om daarna het islamdebat vanuit de hernieuwde basis opnieuw te voeren. Is dat niet zinvoller dan focussen op Wilders?

In Nederland is de strijd tussen voor- en tegenstanders van de islam ontspoord. Het mag geen debat heten. Dat moet van de grond af aan opgebouwd worden. U zou er een bijdrage aan kunnen leveren door te helpen de kloof te dichten. Nu doet u het omgekeerde.

Het is slimmer als u een alternatief biedt en het initiatief weer naar uw partij trekt. Niet door in te hakken op rechts, maar door de voorwaarden voor een evenwichtig debat te helpen maken. Dan wint uw partij weer aan geloofwaardigheid. Vervolgens kunt u als deelnemer meedoen. Of is uw schoppen tegen Wilders de manier om uw positie binnen uw partij veilig te stellen? Nee, dat zou te cynisch zijn.

Het integratiedebat is toe aan een derde weg. Links vertoont bloedarmoede en rechts overmoed. Apart kunnen ze het niet, samen wellicht. Nederland verdient een islamvariant die zich ondergeschikt maakt aan de Nederlandse rechtsstaat. Dat vraagt om kritiek en acceptatie. In dat proces is een belangrijke rol weggelegd voor de PvdA. Als u het wenst. Het is aan u.

Emma Goldman houdt op Union Square, New York, voor  textielarbeiders een redevoering over geboortcontrole, 1916

Wat doet Cohen voor vrouwenemancipatie?

Het sociaal-democratisch gedachtengoed zou in goede handen kunnen zijn bij de PvdA. Da’s nu niet het geval. Partijleider Job Cohen laat het afweten. Hij praat in riedels over samenbinden, maar wordt nooit concreet. Hoon is zijn deel. Feitelijk kent Nederland op dit moment geen gezaghebbende partij die de sociaal-democratische idealen representeert. Het verklaart deels de impasse waarin de Nederlandse politiek verkeert.

Daarbij komt dat Cohen nog een groter gevaar is gebleken voor het secularisme dan het CDA.  
Het is ijzingwekkend dat zowel Hirsi Ali, Bolkestein als Cohen in antwoord op de islam op enig moment opteerden voor nog meer religie. Waar de eersten kijken naar het christendom blijft Cohen hangen. Zijn politieke homeopathie potentieert met vaagheid.

Hoe goed Hirsi Ali, Bolkestein en Cohen het ook bedoelen, het is geestelijke luiheid, gebrek aan ambitie van liberalen en sociaal-democraten om het vrijdenken over te slaan en haasje-over een toevlucht in religie te zoeken. Het is politieke branchevervaging en bedrog van het secularisme. Voor de duidelijkheid, da’s de strikt neutrale opstelling van de staat tegenover religie.

In de positie van de vrouw komen beide aspecten samen. De huidige PvdA heeft vrouwen weinig te bieden. Gevolg van de slappe interpretatie van een sociaal-democratisch ideaal als gelijkheid en de crypto-religieuze opstelling van de PvdA. Een jongere generatie lijkt Cohen eindelijk te gaan corrigeren. Kamerlid Martijn van Dam wil na Femke Halsema de hoofddoek afslingeren. Immers: In Nederland is gestreden om ons vrij te maken van het juk van religie. 

Voorzitter Keklik Yücel van de PvdA Vrouwenorganisatie vindt dat de PvdA meer moet doen voor vrouwen: En van Job Cohen als partijleider verwacht ik dat hij flink met onze emancipatie-idealen aan de weg gaat timmeren. Ik ga ervan uit dat hij natuurlijk ook tegen die sociale, religieuze en culturele druk is. Hij tamboereert er niet op, misschien omdat hij het vanzelfsprekend vindt. Ik vind wel dat we vanuit de PvdA moeten roepen dat wij achter de Fatima’s staan die de vrijheid opzoeken.’  

Foto: PvdA-affiche Ook vrouwen kiezen de PvdA, 1946