‘Gijsen, flikker op!’ in Maastricht. Wie bedreigt homoseksuelen nu?

‘Gijsen, flikker op!‘ is een tentoonstelling in het Centre Céramique te Maastricht: ‘In 1979 jaagt bisschop Joannes Gijsen heel progressief Nederland de stuipen op het lijf (..) met zijn oerconservatieve en bijna dogmatische uitspraken over het ‘echte’ katholieke geloof.’ En: ‘Een grote groep homoseksuelen besluit te gaan demonstreren in de bisschopsstad Roermond tijdens het paasweekend. Na Witte Donderdag en Goede Vrijdag ontstaat daar op 14 april 1979 de eerste Roze Zaterdag.’ Op 20 juni 2015 vindt er voor de vierde keer een Roze Zaterdag plaats in Limburg. Volop nostalgie over eigen verzetsdaden, daar in Centre Céramique. 

In de reportage spreekt de getuige met meel in de mond door (orthodoxe stromingen binnen) religies over een kam te scheren. Hij weet dat het niet zo zit, maar zegt toch niet waar het op staat. Dat geeft zo’n terugblik een bijsmaak. Het geeft het verschil met 1979 aan. Toen voerden homoseksuelen actie voor wat ze waard waren, nu is dat nog maar de vraag. Is de tragiek dat het in 1979 makkelijker ageren was tegen de conservatieve Gijsen omdat hij zo’n duidelijk focuspunt was, dan nu tegen de intolerante en diffuse islam?

In een open brief prijzen de voorzitter en secretaris van Stichting Roze Limburg de tentoonstelling, maar zeggen het tegelijk jammer te vinden dat die geen aandacht besteedt aan de toenadering van bisschop Wiertz van Roermond. Annelies en Raymond Hintjes merken op dat de katholieke kerk van nu nog nauwelijks invloed heeft op gelovigen: ‘In een onlangs verschenen publicatie van het sociaal cultureel planbureau wordt vermeld dat 95% van de Nederlandse rooms-katholieken vindt dat homo’s hun leven mogen inrichten zoals zij dat zelf willen. De kerk heeft naast minder invloed op het maatschappelijke leven ook veel minder invloed op haar eigen gelovigen. Dit roept de vraag op: op welke manier wil je aandacht voor homo-emancipatie vragen anno 2015?’ Ook de Nederlandse katholieke kerk is in 35 jaar geëmancipeerd en waarom wordt dat niet genoemd?

De suggestie is dat de tentoonstelling wegvlucht in een te makkelijke historische terugblik en de werkelijkheid van 2015 geen reliëf geeft. De reportage duidt erop dat het beeld over bisschop Jo Gijsen van 1979 nog bepalend is voor hoe nu over de katholieke kerk wordt gedacht en zo nieuwe dreigingen voor homoseksuelen onbenoemd blijven. De vraag is of deze kritiek op de katholieke kerk voortkomt uit ressentiment die stoelt op eigen ervaringen of een bewuste poging is om de werkelijkheid van 2015 verkeerd voor te stellen.

Vliegveld Eelde vraagt miljoen euro. Met beide benen op de grond?

‘Groningen Airport Eelde wil een voorbeeldfunctie vervullen voor regionale luchthavens in Nederland‘, zo zegt het. Dus voor Rotterdam, Eindhoven, Maastricht, Enschede en Lelystad. Schiphol is eigenaar van Rotterdam, Eindhoven en Lelystad. Daarom valt niet in te zien hoe Groningen Airport een voorbeeldfunctie kan vervullen voor regionale burgerluchthavens die met steun en expertise van de Schiphol Group opereren. Een rapport uit 2004 van Rand Europe concludeert uit analyse van de aspecten bedrijfsresultaat, werkgelegenheid en milieueffecten, en reistijdwaardering en grondlasten dat Groningen Airport -samen met Enschede en Lelystad- ‘op basis van de beschouwde aspecten waarschijnlijk een negatieve toegevoegde waarde hebben’.

RTV Drenthe citeert directeur Evert Wind van het routefonds: ‘Wij hopen de komende jaren, en dat is ook het signaal van de aandeelhouders, dat men wel bereid is om het fonds verder te vullen om daarmee zoveel mogelijk nieuwe lijnvluchten te bevorderen en het vliegveld winstgevend te maken’. Aandeelhouders zijn de provincies Drenthe en Groningen en de gemeenten Tynaarlo, Assen en Groningen. Regionale luchthavens zijn als regionale professionele voetbalclubs of orkesten. Met een beroep op regionale trots en emotionele chantage op betrokkenen om niet af te haken, het voorspiegelen van toenemend bereik en winstgevendheid wordt tegen beter weten in een kaartenhuis van verwachtingen gebouwd. Maar Airport Groningen Eelde blijft een toegevoegde negatieve waarde houden. Ondanks alle mooie praatjes van lobbyisten. Dus: niet doen.

Foto: Reproductie ‘Eelde : vliegveld Groningen’ uit 1929. Collectie: Beeldbank Groningen van de Groninger Archieven.

Aftredende Onno Hoes kondigt juridische actie aan tegen PowNews

Onno Hoes stapt op als burgemeester van Maastricht. Een actie van PowNews met verborgen camera heeft hem de kop gekost. In een verklaring zegt hij: ‘De stad worstelt enorm met de gevolgen van een zeer omstreden perspublicatie, en die worsteling kan ik de stad, zijn bestuur en mijzelf niet langer aandoen.’ Hij bereidt met zijn raadsman ‘zorgvuldige juridische stappen voor tegen degenen die hiervoor verantwoordelijk zijn.’ PowNews dus. Het gaat om het privéleven van politici en bestuurders: ‘Het privédomein moet voor een openbaar bestuurder worden beschermd en ik zal daarom de rechter vragen in dit conflict tussen ‘privé’ en ‘publiek’ een uitspraak te doen.’ Mediadeskundige Jan Bierhoff analyseert op 4 december de rol van de media.

Moet Onno Hoes weg als burgemeester Maastricht vanwege onfatsoenlijk en onwenselijk gedrag?

‘Het is niet gepast om als burgervader zich in het openbaar in dronkenschap danwel nuchter te begeven en sexuele handelingen te verrichten,’ zo zegt een petitie. Dit klinkt raadselachtig en onlogisch. Het zegt eerst dat het voor een burgemeester ongepast om zich zowel nuchter als dronken in de openbaarheid te begeven. Zijn dan voortaan alleen halfdronken burgemeesters gepast? Onder het mom, dat met een enkele slok op een burgemeester niet te star en niet te los is. Niet eens zo’n slecht idee. Maar wordt dat hier bedoeld? Ik denk het niet. Daarna wordt het begeven van de burgemeester gekoppeld aan ‘sexuele handelingen’. Wat moeten we daar onder verstaan? Voetjevrijen, cyberseks, zoenen, geslachtsgemeenschap of Limburgs swingen?

Onno Hoes is een VVD’er die door op te gaan voor het VVD-partijvoorzitterschap op het pluche van Maastricht belandde. Z’n partner is Albert Verlinde die producent in het lichte amusement is en daarnaast optreedt in het roddelprogramma Boulevard voor RTL. Daarom vol venijn en afgunst een roddelnicht wordt genoemd. Ze zouden in scheiding liggen. Wie weet. Het blijkt nu dat Onno Hoes in een hotellobby heeft gezoend met de 24-jarige ‘huisvriend’ Ruud Schepers. In een dronken bui. Tast Hoes door te zoenen met een ‘huisvriend’ in een hotellobby de functie van burgemeester aan? Het is moeilijk in te schatten. De petitie zegt dat het hier om ‘onfatsoenlijk en onwenselijk gedrag‘ gaat. Maar onwenselijk voor wie en onfatsoenlijk volgens welke normen?

VVD, Onno Hoes en Albert Verlinde kunnen gemist worden. De PvdA zet het VVD-beleid voort, kandidaat-burgemeesters zijn er genoeg en hetzelfde geldt voor programmamakers die hun mond vol roddels hebben. Mogelijk is Hoes een slechte burgemeester, het zou kunnen. Dat lijkt me een goede reden voor een petitie die om z’n aftreden verzoekt. Zoals dat bij de Utrechtse burgemeester Wolfsen ook gebeurde. Maar om Maastricht te verzoeken te zorgen dat Onno Hoes wordt ontslagen omdat-ie zich in het openbaar ‘onfatsoenlijk en onwenselijk‘ gedroeg is van een overrompelende kleinheid. Het tekent de vertrutting van Nederland. Kom op, initiatiefnemer Selime Y besef dat een beroep op fatsoen en gewenst gedrag nooit alle mensen kan verbinden.

Foto: Schermafbeelding van petitie ‘Onno Hoes weg als burgemeester Maastricht‘ op petities.nl, 10 december 2013.

Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018. Eindhoven verliest

Leeuwarden wordt namens Nederland Culturele Hoofdstad 2018. Dat maakte een jury in Amsterdam vandaag bekend. Maastricht en Eindhoven grepen net naast de hoofdprijs. In de eerste rond waren Utrecht en Den Haag al afgevallen. Verliezen is moeilijk zoals artistiek directeur Martijn Sanders van Eindhoven overtuigend aantoont. ‘Het is niet eens dat we het doel gemist hebben, als het aan mij ligt ging de bal gewoon over de doellijn, maar de scheidsrechter besliste anders.’ Verliezen is een kunst die in de kunst van Sanders niet vanzelfsprekend is. De scheidsrechter heeft het gedaan. Kunst lijkt met dat verwijt op voetbal. Misschien ligt daar een kans voor kunstbobo’s om te emanciperen, gewoon te doen en aansluiting bij het publiek te vinden?

Foto: ‘In this July 16, 1952, file photo, Harry Keough, left, captain of the U.S. Olympic men’s soccer team, greets Italy’s captain, E. Pandolfini, right, and referee A.E. Ellis, of Great Britain, prior to the start of their match in Tampere, Finland.‘

Dé Europese stad van cultuur verliest twee musea: Utrecht

Twee niet gelukte projecten komen soms samen: Utrecht Culturele Hoofdstad 2018 en het Geldmuseum. Met op de achtergrond de Vrede van Utrecht. Dit in Utrecht gevestigde rijksmuseum sluit per 1 november omdat Financiën het laat vallen. In november 2012 werd bekend dat Utrecht in 2018 geen Culturele Hoofdstad zou worden. Eindhoven, Maastricht en Leeuwarden mochten door na de tweede ronde. Cultuurwethouder Frits Lintmeijer vond in een eerste reactie ‘dat Utrecht een – zo niet dé – Europese stad van kennis en cultuur blijft.’

Maar wat betekenen woorden in de praktijk als tijdens het wethouderschap van Lintmeijer het Moluks Museum (Museum Maluku) en het Geldmuseum uit Utrecht verdwijnen? Nu blijkt de Vrede van Utrecht 35 miljoen euro te kosten. Behalve gemeenschapsgeld omvat dat ook subsidie van derden. Hoe erg is een ‘puur elitair‘ feest? Voor het Utrechtse CDA zijn de kosten geen nieuws. Maar hadden beide musea met een deel van dat geld niet voor de stad bewaard kunnen blijven? Soms wordt cultuurbeleid beredeneerd vanuit een aparte wereld vol stadspromotie en netwerkbeheer van de politiek. Met minder voeten in de modder, dan hoofden in de wolken.

Foto: Thomas Huber, Bank in der Nacht, 1992. Credits: Thomas Huber, 2013.

Hoe een onafhankelijke opstelling verdween uit Europa

Europa is de verliezer van de affaire Snowden. Europa is een façade zonder kern, zonder ruggegraat en zonder zelfbewustzijn. De VS leggen ‘bondgenoten’ hun zin op, Edward Snowden heeft de controlestaat op de agenda gezet en kan asiel krijgen in Venezuela, Bolivia en Nicaragua, en de Zuid-Amerikaanse landen verenigen zich tegen de macht van de VS en winnen zo aan zelfbewustzijn. VS, Snowden en Latijns-Amerika zijn zichzelf op hun manier. Maar niet Europa. Het heeft het denken en handelen uitbesteed. Daarmee geconfronteerd vlucht het zelfs voor de verantwoording om uit te leggen waarom het zich zo afhankelijk van anderen heeft gemaakt.

Toen Frankrijk, Spanje en Portugal onder druk van de VS het Boliviaanse regeringstoestel met president Evo Morales waarin Edward Snowden werd vermoed toegang tot hun luchtruim ontzegden, reageerden de Zuid-Amerikaanse landen fel. Ze merkten op dat het waarschijnlijk nog niet tot de VS was doorgedrongen dat het imperialisme niet meer werkte en tegen Europa dat het kolonialisme voorbij is. Hoe relevant zijn de zorgen van Latijns-Amerika, maar hoe onwaar is hun blik op de geschiedenis. Want de Europese landen stellen zich op als kolonie van de VS. Onder normale omstandigheden dringt dat nauwelijks tot de Europese burgers door omdat het indirect werkt. Via het grote geld, de media en de techniek die in handen van de Amerikanen zijn.

Wanneer is de ruggegraat uit de Europese politiek verdwenen? Het lijkt er sterk op dat het te maken heeft met de overdracht van soevereiniteit naar Brussel. Voor het ontstaan van de EEG hadden landen weliswaar meer autonomie maar maakten ze ook deel uit van de NATO. In een Koude Oorlog met duidelijke vijandbeelden. Toch liet dat landen meer ruimte voor eigenheid. De halfslachtige Europudding van vlakke buitenlandse politiek zonder reuk of smaak ontstond vanaf 1992 toen het Verdrag van Maastricht werd ondertekend. Zijn de gemeenschappelijke markt en de euro om economische redenen niet onder Amerikaanse druk tot stand gekomen? Het gemeenschappelijk buitenlands- en veiligheidsbeleid van de EU was het begin van het einde.

Het tij is voorlopig niet meer te keren. Europa is een verloren continent zonder zelfbewustzijn. Wel een economische grootmacht, maar bovenal een politieke dwerg. Door het verdeel en heers van de Amerikanen hebben de Europese landen zich laten opsluiten in een Europees project. Ooit bedacht om de oorlog tussen Frankrijk en Duitsland voorgoed uit te sluiten. Maar de oplossing ligt evenmin in de opwaardering van de nationale staten. Hoewel zonder EU de delen meer zouden zijn dan het geheel van nu, is het vals sentimentalisme om terug te keren naar de 19de eeuw. Daartoe is de overdracht van soevereiniteit te ver gevorderd. Europa heeft zich in een spagaat laten dwingen zonder zicht op focus en concurrentiekracht.

Foto 1: Robert Doisneau, Montage du chapiteau Pinder, 1949. Credits: Atelier Robert Doisneau. 

Foto 2: Spaanstalige spotprent: Obama veegt zijn gat af aan de EU. Met dank aan Dirk Poot. 

Utrecht geen Culturele Hoofdstad: Trust The Future Create Your City

In november 2010 was het volgende te lezen in de rapportage haalbaarheidsonderzoek ‘De Wegh der Weegen‘ over rijksmonument Oud-Amelisweerd te Bunnik: ‘De vestiging van het Armando Museum in Oud Amelisweerd is een belangrijke bijdrage aan de ambities van Utrecht in het licht van de Vrede van Utrecht in 2013 en Utrecht Culturele Hoofdstad van Europa in 2018.’ Nu blijkt dat Utrecht van de vijf kandidaten samen met Den Haag niet doorgaat naar de tweede ronde. Eindhoven, Maastricht en Leeuwarden gaan wel door.

Uit hun reacties blijkt dat Utrechtse verantwoordelijken het verlies nog niet hebben verwerkt. Wethouder Cultuur Frits Lintmeijer is onnavolgbaar: ‘Laat ik om te beginnen zeggen dat Utrecht een – zo niet dé – Europese stad van kennis en cultuur blijft. Met en zonder de titel culturele hoofdstad.’ Waarschijnlijk is-ie de enige die Utrecht nu ‘dé Europese stad van kennis en cultuur’ noemt. Gedeputeerde Mariëtte Pennarts is even onnavolgbaar: ‘Ik betreur het oordeel van de jury, maar constateer tegelijkertijd dat werken aan het bidbook heel veel energie en ideeën heeft opgeleverd hoe stad en regio cultuur kunnen inzetten bij hun toekomstige ontwikkeling. We gaan het merken dat 2000 mensen hebben meegewerkt aan het Utrechtse bidbook.‘

Er hebben dus maar liefst 2000 mensen aan een bidbook gewerkt dat deels verspilde moeite is. De kosten van het projectbureau en de onkostenvergoedingen hadden ook anders besteed kunnen worden. Bij een andere prioritering. Alle energie, kosten en ideeën hadden directer op de kunstenaars gericht kunnen worden. Zonder tussenschakel van projectbureau en stadspromotie waarvan nu blijkt dat de plannen en presentaties van het Utrechtse bidbook onvoldoende gewaardeerd werden. Volgens RTV Utrecht heeft Utrecht al 1,2 miljoen euro aan promotie voor de Culturele Hoofdstad 2018 uitgegeven. Een deel van de middelen had naar de reguliere cultuurbegroting kunnen stromen met zicht op betere resultaten. En een betere beeldvorming van de stad.

Behalve de plannen over Utrecht Culturele Hoofdstad 2018 zijn nu ook argumenten en onderbouwingen over Oud-Amelisweerd doorgeprikt. De bestuurlijke behandeling heeft uitgewezen dat het primair een onroerend goed project was en dat de bestemming daaraan ondergeschikt werd. Het tonen van ambities is goed als het realistisch gebeurt, dat kan iets of iemand boven zichzelf doen uitstijgen. Maar als ambities als argument dienen om projecten te realiseren dat komt de politiek terecht in het domein van het wensdenken. De Utrechtse raad moet die ambities nog maar eens evalueren om er lering uit te trekken voor de toekomst.

PS: Op 30 november vierde CBK Utrecht de slotavond. Door het intrekken van overheidssubsidie gaat het dicht. ‘Tussen het gesloten wereldbeeld van BAK en het gebrek aan focus van het Centraal Museum wist het een perfecte middenweg te vinden. Ook interessant voor een breed publiek‘. Zie ‘CBK Utrecht verdwijnt om politieke redenen‘.

Foto: Promotie Utrecht Culturele Hoofdstad 2018: ‘Trust The Future Create Your City‘.

Cultuurbezuinigingen moeten eerlijker verdeeld worden

Bezuinigen moet. Ook in de kunst. Dat betwijfelen weinigen. Jammer is alleen dat de politiek met misnoegen over kunst praat. Alsof niet de bankiers, maar de kunstenaars de crisis hebben helpen veroorzaken. Maar kunstenaars worden extra gekort en bankiers gaan door met potverteren van overheidssubsidies op kosten van de gemeenschap. Cultureel ondernemer Ernst Veen merkt op dat de toon waarop met name door de rechtse politiek in Den Haag over kunstenaars wordt gesproken een schande is. De VVD en in haar spoor de PVV zijn verantwoordelijk voor deze afleiding waarin kunst en kunstenaars als zetstuk voor het onrecht van de financiële crisis worden geschoven. Burgers zien dit niet en volgen in hun onbegrip voor kunst de misleiding.

Uiteindelijk zal de neerbuigendheid van de politiek jegens de kunst zich tegen de politiek keren. Zelfs burgers beseffen maar al te goed wat waardevol is. Zeker is dat politici als uiterste vorm van opportunisme in hun onbetrouwbaarheid als het tegenovergestelde van authentiek worden beschouwd. De finale kwijting wacht. Voor de tussentijd wacht de vraag of de cultuurbezuinigingen eerlijk verdeeld zijn binnen de sector. Lezing van een stukje van Simon Jenkins in de Evening Standard zet aan het denken over de verdeling in Nederland tussen de reguliere cultuurbegroting en de extra potjes die relatief goed gevuld worden. Hoe eerlijk is dat?

Jenkens mijmert over het welwarende Londen dat zojuist de Olympische Spelen achter de rug heeft. Er was een culturele Olympiade en festival aan gekoppeld waar 97 miljoen pond aan werd besteed, zo’n 120 miljoen euro. De controle op de besteding blijft volgens Jenkins duister. In een stad die grotendeels was ontdaan van toeristen claimen de organisatoren meer dan 19 miljoen bezoekers voor hun culturele evenementen. Volgens The Art Newspaper, aldus Jenkins zijn deze getallen verzonnen om het hoge budget te verantwoorden.

Dezelfde schijnbewegingen als in Londen zijn waar te nemen in ons land rond de promotie van de Culturele Hoofdstad 2018. Op plekken waar project – en evenementenbureau’s hun stempel op de cultuur zetten gaat dit ten koste van het reguliere budget. Huub Mous memoreert dat voor het bidbook van Leeuwarden alleen al 850.000 euro is uitgetrokken. Aan drukwerk, vergaderruimtes, hapjes, drankjes, reiskosten, adviseurs en alles meer. En zegt Mous: ‘Het wordt steeds duidelijker dat het vorig jaar een zootje is geweest bij CH 2018, niet alleen organisatorisch, maar ook financieel.’ Zo wordt elke Culturele Hoofdstad een klap voor Cultuur.

Ook in Eindhoven, Den Haag, Maastricht en Utrecht wordt apart het wiel uitgevonden. In tijden van schaarste is het pervers dat een sector die toch al zo onder druk staat door de schoffering van de rechtse politiek extra wordt gekort vanwege dat idee van Culturele Hoofdstad. Dat zo een excuus wordt om aparte potjes te vullen en aan de reguliere cultuurbegroting te onttrekken. Bijdragen van sponsors en stadspromotie compenseren dat niet. Waarom regering en parlement niet gewoon een ranglijst van steden opstellen en daar het geld concentreren is een raadsel. Zoals de voorbeelden van de Londense Olympiade en Leeuwarden leren komt een normale verantwoording van uitgaven er nooit. Cultureel hobbyisme van bestuurders is een dure hobby.

Foto: Promotie 2018 Eindhoven Culturele Hoofdstad

Reparatie gevraagd voor BTW-verhoging op beeldende kunst naar 21%

Het wandelgangenakkoord tussen D66, GroenLinks, ChristenUnie, VVD en CDA doet iets voor de kunst. Het brengt de verhoging van de BTW op podiumkaartjes van 19 terug naar 6%. Theaterondernemer Joop van den Ende is tegenwoordig rechtstreeks in gesprek met premier Mark Rutte. Maar de BTW voor beeldende kunst die via een galerie of kunsthandel wordt verkocht gaat niet terug naar 6%, maar stijgt tot 21%. In De Volkskrant wijst galerist Martin van Zomeren op deze inconsequentie. Het tekent de rommeligheid van het noodakkoord.

Niet alleen worden zo de kunsthandel en het galeriewezen binnen hetzelfde akkoord benadeeld ten opzichte van de podiumkunsten. De beeldende kunst wordt ook benadeeld in vergelijking met de kunsthandel in Duitsland, Frankrijk en Engeland met een laag BTW-tarief op beeldende kunst. Niet voor niets steken telkens geruchten de kop op dat de TEFAF in Maastricht vanwege het hoge Nederlandse BTW-tarief naar Duitsland verkast. Door de 2% extra heffing wordt de positie van de Nederlandse kunsthandel verder verslechterd.

Moderator van Trendbeheer en kunstenaar Jeroen Bosch protesteerde in 2011 met een kunstwerk tegen de verhoging van de BTW op beeldende kunst van 6 naar 19%: Het kabinet wil subsidies afschaffen en cultureel ondernemerschap aanmoedigen. Maar juist door het verhogen van het BTW-tarief wordt het ondernemerschap van kunstenaars ernstig belemmerd. Kunstenaars zijn een kwetsbare groep. Zij werken met smalle marges. En voor de overheid levert de BTW-verhoging maar een klein bedrag op. Hij zag er symboolpolitiek in.

Bosch kan er nu een derde werk naast hangen: 21%. De maatregelen van GroenLinks, D66, ChristenUnie, VVD en CDA leveren voor beeldende kunstenaars, kunstkopers, kunsthandelaren en galeristen voorlopig weinig op. Het benadeelt een sector. Een reparatie kan deze weeffout herstellen. Op petities.nl kan men een petitie tekenen tegen de verhoging van de BTW op kunst en voor het verzoek om deze BTW terug te brengen naar 6%.

Foto 1: Schermafbeelding 1 mei 2012 van petitie ‘BTW voor beeldende kunst terug naar 6%’ op petities.nl

Foto 2: Werk van Jeroen Bosch, 2011. Credits Jeroen Bosch