Evaluatie bevestigt opnieuw mislukking van F35-programma. Agendeert GroenLinks deze kritiek in informatiebesprekingen?

Aan de hand van het laatste jaarrapport van de inmiddels gepensioneerde Michael Gilmore, als Director of Operational Test and Evaluation zet Dan Grazier voor War is Boring in een overzicht de kwaliteiten van de JSF (F-35) op een rijtje. Hij concludeert dat het F-35-programma een nationale ramp is die nodig grondig moet worden geëvalueerd. Vragen moeten niet aan generaals of bestuurders gesteld worden omdat ze er belang bij hebben dat het programma wordt voortgezet. Ze hebben geen prikkel om de harde waarheid over de mislukking te openbaren (‘no incentive to tell the hard truth because they have a vested financial interest in making sure the program survives — regardless of capability’). Het debat over de F-35 moet breder en opener.

De politiek moet op zoek naar tegengeluid zodat het hele verhaal wordt verteld. In Nederland kan GroenLinks ervoor zorgen dat niet de pro-JSF lobby van VVD en CDA -vertegenwoordigd door communicatieadviesbureau Hill & Knowlton- alleen bepaalt hoe het defensiebudget wordt besteed. In september 2013 kwam toenmalig leider Bram van Ojik van GroenLinks met een petitie die ‘nee‘ tegen de JSF zei. Als de partij dat nog steeds vindt -en durft!- kan het dit standpunt in de besprekingen met informateur Edith Schippers agenderen.

Het is absurd dat in tijden waarin de Russische krijgsmacht als bedreigend wordt ervaren zo onverantwoord wordt omgesprongen met het defensiebudget. De JSF is te weinig waar voor te veel geld. En nog steeds een met veel onduidelijkheden omgeven eindproduct. Hoewel uitgaven aan de Amerikaanse wapenindustrie het Witte Huis tevreden zal stellen. Maar dat aspect gaat voorbij aan de beste verdediging van Nederland en West-Europa tegen Russische agressie. In november 2015 zei toenmalig presidentskandidaat Donald Trump in een verwarrend interview dat hij twijfels over de F-35 had. In 2013 maakte minister Hennis van Defensie bekend dat Nederland 37 JSF-toestellen aanschaft voor 14,6 miljard euro. Ondanks een meerderheid in de Tweede Kamer die in 2012 in een motie een streep door de JSF zette. CDA-minister en JSF-voorstander Hans Hillen manipuleerde in dat jaar de Algemene Rekenkamer met het door hem ‘bestelde’ rapport ‘Uitstapkosten Joint Strike Fighter’. In 2019 volgt een eindrapport met conclusies. De omgekeerde wereld van de wapenindustrie.

Luchtmacht over geluidsoverlast JSF: ‘Ik hoor de herrie heel graag’

De JSF maakt meer herrie dan de F16. Dat is een gekend feit. De omwonenden van vliegbasis Volkel krijgen een meetsysteem die de herrie meet. Kabinet Rutte II heeft besloten 37 stuks aan te schaffen van de JSF. Er is veel kritiek op de JSF, onder andere van presidentskandidaat Donald Trump. Het zou in het dogfight met Russische toestellen uit de lucht geschoten worden. Het toestel zou ook veel te duur voor zijn geld zijn.

De geluidsoverlast wordt op een onnavolgbare en volstrekt onbegrijpelijke wijze weggeredeneerd door een woordvoerder van de luchtmacht: ‘Wat mij meeviel is dat het lijkt dat de frequentie waarop dat geluid geproduceerd wordt echt anders is en daardoor gevoelsmatig niet prettiger, alhoewel ik ben natuurlijk jachtvlieger vanaf mijn geboorte al bijna, dus ik hoor het geluid heel graag’. Opvallend is dat emoties zwaarder tellen dan feiten bij de luchtmacht. Een gebrek aan argumenten maakt zo’n opstelling weer logisch.

Donald Trump is niet voor de F-35. Of weet hij niet waarover hij praat?

De Republikeinse kandidaat voor het presidentschap van de VS die het het beste doet in de peilingen is Donald Trump. Hij zoekt continu de publiciteit, maar of hij verstand van zaken heeft is de vraag. Zijn antwoord op een vraag in de radioshow van Hugh Hewitt maakt van alles duidelijk (video na 4’34’’). Steve Guest zet het op een rijtje voor The Daily Caller. Trump die zich op de borst klopt verstand van militaire zaken te hebben haalt de B-3 lange afstandsbommenwerper en het gevechtsvliegtuig F-35 (JSF) door elkaar. Trump houdt vol en zegt over de F-35: ‘But what bothers me tremendously is the fact that I heard test pilots saying that the old planes maneuver better, work better, and they like them better. That bothers me.’

War Is Boring besteedt in een artikel aandacht aan Trump die meent dat de F-35 niet deugt. Onder verwijzing naar een eerder artikel dat stelt dat de F-35 waardeloos is in het dogfight. Het brengt Aeschwin in een reactie zelfs tot de conclusie dat Trump moet oppassen omdat het hem kan vergaan zoals het Pim Fortuyn in 2002 overkwam. Een theorie is dat Fortuyn werd vermoord omdat hij tegen de aanschaf van de F-35 was.

Ondanks alle misverstanden en complottheorieën geeft de opstelling van frontrunner Donald Trump aan dat het lot van de F-35 nog lang niet zeker is. In maart 2015 zijn door de regering ‘de volgende 8 F-35’s voor Nederland besteld’. In 2019 volgt het eindrapport met de conclusies. Een hoogst merkwaardige volgorde.

Waarom zet Nederlands kabinet geen streep door tegenvallende F-35?

Update 10 juli 2015: Naast de kritiek dat de F-35 het van Chinese, Franse of Russische toestellen verliest in een luchtgevecht waarop bouwer Lockheed Martin reageerde komt nu ook de kritiek dat het toestel evenmin geschikt is om deze concurrenten in de lucht over lange afstand uit te schakelen. War is Boring bericht. 

Het ministerie van Defensie stelt in het bericht ‘Vervanging F-16’ dat de F-35 (de ‘JSF’) een wendbaar toestel is. Nederland is van plan de F35A aan te schaffen. In 2019 heeft het zich verplicht er acht af te nemen, zo is in maart 2015 overeengekomen. Opzet is in totaal 37 toestellen te kopen voor zo’n 80 miljoen euro per stuk.

De F-35 is vanaf het moment dat er over de vervanging van de F-16 werd gesproken controversieel. In de partijpolitiek waar de PvdA dan weer voor en dan weer tegen was en met betrekking tot het ontwerp, de hoge aanschafprijs, de hoge ontwikkelingskosten, afhakende legeronderdelen, de lobby van de Nederlandse luchtmachttop en de prestaties. Daarbij kwam ook de vraag of het verstandig was dat Nederland investeerde in dit type bemande vliegtuigen en zich niet beter op drone-achtige onbemande luchtvaarttuigen kon richten.

Maar de vraag die steeds weer terugkwam was of de F-35 nou waar voor z’n geld was of een miskoop. War is Boring is duidelijk evenals ontwerper Pierre Sprey in het videofragment. Uit testvluchten blijkt dat de F-35 het in het dogfight verliest van de F-16. Hoe kan het dat de Nederlandse regering met de F-35 een toestel aanschaft dat in het luchtgevecht inferieur is aan het toestel dat het moet vervangen? Waarom trekt de Nederlandse politiek geen consequenties uit de tegenvallende prestaties van een toestel waarover het al geruime tijd weet dat het minder wendbaar (‘agile‘) is dan z’n voorganger en vele andere gebreken kent?

Digitale veiligheid vraagt om investeringen. En trotseren van de VS

Peter van Schelven stelt voor een deel van het geld voor de JSF aan de digitale bescherming van Nederlandse bedrijven te besteden. Nederland is van plan om 20-25 JSF-toestellen aan te schaffen die vier miljard euro kosten, hoewel de publiciteit over hogere aantallen toestellen spreekt. Deze ad interim directeur van de branchevereniging van Nederlandse ICT-bedrijven merkt op dat economische spionage een kernactiviteit van inlichtingendiensten is. Zoals de spionage van het Braziliaanse Petrobras door de NSA aantoont. ‘Hedendaagse veiligheid en defensie mag zich daarom niet beperkten tot marineschepen of straaljagers‘.

Van Schelven praat over nationale veiligheid en digitale veiligheid van bedrijven. Ze liggen in elkaars verlengde maar zijn niet identiek. Met de oproep om te investeren in de digitale veiligheid hengelt Van Scheven naar overheidsopdrachten voor zijn branche. Toch klinkt z’n waarschuwing dat de digitale dreiging misschien wel groter is dan de fysieke dreiging onrustbarend. Gezien alle onthullingen over spionage door de NSA en de Britse GCHQ klinkt dat aannemelijk. Het is dan ook merkwaardig dat het kabinet geen extra middelen in de digitale veiligheid van Nederland investeert. Wil ons land zich niet wapenen tegen de volgende oorlog?

De aanschaf van de JSF kan opgevat worden als het kopen van bescherming door de VS. Naar verluidt is de JSF het enige toestel van z’n generatie dat Amerikaanse kernbommen kan vervoeren. Deze liggen opgeslagen op de vliegbasis Volkel, zoals Ruud Lubbers onlangs nog opmerkte. Stilzwijgend wordt aangenomen dat de tegenprestatie van de VS bij de aanschaf van de JSF door Nederland de modernisering van het Amerikaanse kernwapenarsenaal in Nederland is. Zodat ons land onder de Amerikaanse atoomparaplu mag blijven schuilen.

Het zich wapenen tegen digitale spionage zou juist het omgekeerde signaal aan de Amerikanen geven. Want Nederland is doelwit van de VS. Door de onthullingen van Edward Snowden is niet onopgemerkt gebleven dat de NSA alles en iedereen bespioneert. Ook Nederland zoals de spoedig komende onthullingen van Glenn Greenwald duidelijk zullen maken. Met investering in digitale veiligheid  koopt Nederland geen Amerikaanse bescherming, maar trotseert het de VS. Natuurlijk zijn er ook andere landen en criminele organisaties die het gemunt hebben op Nederland en Nederlandse bedrijven, maar de Amerikanen spannen toch de kroon. Pas als het Nederlandse kabinet tot het inzicht komt dat de VS een bedreiging vormen voor onze digitale veiligheid zal het mentaal in staat zijn daarin te gaan investeren. Zoals Van Schelven met andere woorden zegt.

Foto: Cyber security.

GroenLinks komt met petitie tegen JSF. Hoe principieel is het?

GroenLinks is vanochtend een actie tegen de JSF begonnen. Men kan hier een petitie tegen de aanschaf ervan tekenen. Volgens Het Parool vindt fractieleider Bram van Ojik het ‘veel verstandiger en goedkoper om de eventuele opvolger van de F-16 van de plank te kopen‘. GroenLinks wil met de petitie laten zien dat er geen maatschappelijk draagvlak voor de aanschaf van de JSF is. Maar voor welk toestel is GroenLinks dan wel?

Onduidelijk is hoe principieel GroenLinks zich met deze petitie opstelt. De partij suggereert door de reactie van Van Ojik dat het vooral tegen de deelname van de Nederlandse industrie aan het JSF-project is. Dat zou binnenlopen door compensatie-orders. Deze industrie zet continu druk om de JSF aan te schaffen. Dit gebeurt vooral op VVD en CDA door politici van VVD en CDA die het voor veel geld op de loonlijst heeft gezet. Gevolg is dat aspecten van partijpolitiek, werkgelegenheid en industriepolitiek een militaire keuze vertroebelen.

De opstelling van GroenLinks roept de vraag op of de bezwaren politiek, ethisch, budgettair, economisch of militair van aard zijn. Dat wordt niet duidelijk uit de petitie en het commentaar vanuit de partij. Tot 1989 was er de pacifistische PSP, die met CPN, EVP en PPR opging in fusiepartij GroenLinks. Als de PSP nog had bestaan en vandaag een petitie had opgesteld dan was die zonder twijfel uit principiële redenen tegen de aanschaf van de JSF geweest. Zo’n petitie had ik vanwege de duidelijkheid en het idealisme wel kunnen ondertekenen.

Foto: Petitie van GroenLinks tegen JSF. 6 september 2013.

‘Samsom’ en ‘Opstelten’ begrijpen hoe het zit met de JSF. Anderen niet.

Zoals vaker meent PvdA-leider Diederik Samsom iets te begrijpen wat anderen niet begrijpen. Heel tevreden met zichzelf wijst-ie met bovenstaande tweet niet alleen op zijn eigen slimheid, maar verwijt-ie ook anderen hun domheid. ‘Samsom’ profileert zich als slimmerik ten koste van de dommerikken. ‘Ivo Opstelten’ verklaart zichzelf ook tot het kamp van de slimerikken die het zo goed begrijpen. Hij retweet de tweet van ‘Samsom’.

Hoe kwam ik hierop? Al zoekend naar een reactie van Mark Rutte, Lodewijk Asscher, Frans Timmermans, Ivo Opstelten, Diederik Samsom of Halbe Zijlstra naar de onthullingen over de spionage door de Amerikanen in de gebouwen van de EU. Reacties van Nederlandse politici zijn niet te vinden. Worden ze niet gevraagd? Houden ze zich bezig met het winnen van de vorige oorlog? In Der Spiegel reageert de Luxemburgse minister van Buitenlandse Zaken Jean Assenborn: ‘Als deze berichten waar zijn, dan is dat walgelijk‘. Andere politici noemen het onacceptabel. Nederlandse politici begrijpen goed wat burgers niet begrijpen. Zo denken ze zelf.

Foto: Schermafbeelding van faketweet van PvdA-leider Diederik Samsom. 26 juni 2013.

Wordt krijgsmacht ondersteunende vredesmacht? Met 20-25 JSF’s

Update 17 september 2013: De Telegraaf komt met het nieuws dat minister van Defensie Hennis (VVD) vandaag in haar visie op de toekomst van de krijgsmacht bekendmaakt dat er 37 JSF-toestellen worden aangeschaft. Haagse bronnen spraken eerder over de aanschaf van 35 toestellen. Bij coalitiepartner PvdA bestaat weerstand. Nog niet geopenbaard is hoe de prijs per toestel wordt berekend en hoe het onderhoud in de kosten wordt meegerekend. Want de rekensom klopt niet. Kritiek is dat de voorstanders niet eerlijk zijn over de hoogte van de onderhoudskosten en deze te laag inschatten. En dus doorschuiven naar de toekomst.  

Nederland kiest de minimale variant voor de JSF. Volgens RTL Nieuws kiest Nederland definitief voor de F-35, de JSF. Het staat in de toekomstvisie op de krijgsmacht van minister Hennis. Als kosten van het project noemt RTL een bedrag van 4 miljard euro. Vermoedelijk is dit inclusief onderhoudskosten. Eerder werd een bedrag van 14,6 miljard genoemd voor 85 toestellen en het onderhoud van 30 jaar. Da’s ongeveer 171 miljoen euro per toestel per 30 jaar. Omdat de prijs van de toestellen iets toegenomen is betekent dit dat er voor 4 miljard 22 JSF’s kunnen worden aangeschaft. Afhankelijk van de rekenmethode tussen de 20 en 25 toestellen.

RTL Nieuws zegt dat er twee squadrons komen, in Volkel en in Leeuwarden. Door de minimumomvang van een squadron in NAVO-verband kan er net een squadron van 10 en een van 12 toestellen gevormd worden. Mogelijk zal het kabinet in haar toekomstvisie het voornemen uitspreken om een groter aantal toestellen aan te schaffen. Maar da’s misleidend. Dan worden de onderhoudskosten over 30 jaar onvoldoende meegerekend.

In februari 2013 schetste Clingendael in de verkenning ‘Clingendael’s visie op de krijgsmacht van de toekomst’ vier scenarios voor de Nederlandse krijgsmacht. Nu lijkt minister Hennis voor scenario 4,  ‘de ‘ondersteunende’ vredesmacht‘ te kiezen. Hiermee geeft de Nederlandse krijgsmacht de ambitie op om hoog in het geweldsspectrum op te treden. Samenwerking met partners en integratie van onderdelen wordt de toekomst. Gesteld dat de rekensom klopt die RTL Nieuws over de kosten van de JSF naar buiten brengt.

Foto: Schermafbeelding van scenario 4, Clingendael’s visie op de krijgsmacht van de toekomst met minimaal aantal JSF’s. Februari 2013.

Frankrijk koopt Amerikaanse drones. Luchtvaartindustrie in beweging

In Nederland probeert een tsunami van oud-politici die lobbyen voor de defensie-industrie de JSF, de F-35 van Lockheed Martin te slijten. De Franse minister van Defensie Jean-Yves Le Drian verklaart in een gesprek voor Europe 1 de behoefte aan drones. Hij schetst twee opties. De Franse Harfang van EADS moderniseren of inkopen bij de twee landen die hoogwaardige drones fabriceren: de VS en Israël. Drones die volgens Le Drian geschikt zijn om een terrorist ‘discreet’ op de korrel te nemen, ‘essentieel voor militaire operaties’. Hij bevestigt de laatste optie, de aankoop van Amerikaanse drones. Mogelijk met ‘verfransing’ van het project.

Dat biedt voor de toekomst geen oplossing. De minister hint erop dat het de wens van Frankrijk, Duitsland en Engeland is om een eigen drones-industrie op te zetten. Of zegt-ie dat vanwege zijn onderhandelingspositie met de Amerikanen? Complicatie is de reflex van Fransen om niet onder de koepel van het Amerikaanse veiligheidsapparaat te willen functioneren. Vraag is of globalisering een Europese ‘Alleingang‘ nog wel toelaat.

Ogenschijnlijk biedt Finmeccanica voor Frankrijk een uitweg. In naam Italiaans, feitelijk Amerikaans. Antonio Mazzeo schetst de achtergronden. Nu al ontrolt zich het scenario van een luchtvaartindustrie die voor het publiek Europees toont, maar een bijwagen van Lockheed Martin is. Zo maakt aan de ontvangende kant de aanschaf van F-35 of drones weinig uit. Het geld komt toch bij de Amerikaanse luchtvaartindustrie terecht. Mazzeo zegt over de overname van de Italiaanse defensieindustrie door de Amerikanen: ‘Het is opnieuw een bewijs van het globaliseringsproces van wat men kan definiëren als een militair-financieel-industrieel complex.’ Het wachten is op Nederlandse oud-politici afkomstig van VVD en CDA die gaan pleiten voor de aanschaf van een vloot aan drones. Met verwijzing naar de Europese defensie-industrie. Dat we het begrijpen.

Foto 1: De Franse minister van Defensie Jean-Yves Le Drian kondigt aankoop Amerikaanse drones aan. 19 mei 2013.

Foto 2: Franse drone Harfang in actie.

Canada draait besluitvorming JSF terug. Wat doet Nederland?

De Canadese regering-Harper gaat voor financiële degelijkheid en heeft afgelopen week de besluitvorming opgeschort over aanschaf van de F-35, de Joint Strike Fighter van het Amerikaanse Lockheed Martin. In juni 2010 kondigde Canada aan dat het 65 F-35’s aan zou schaffen voor 7 miljard euro. Net als Nederland is Canada behalve afnemer ook partner in de ontwikkeling van de JSF.  Hoe open kunnen opties zijn die weer open zijn? Wellicht schaft Canada de JSF alsnog aan, maar dan wel na een open competitie. Zo wordt gezegd. De Canadese regering stelt een onafhankelijk panel in dat aan de hand van een omschreven procedure de mededingers gaat evalueren. Naast de F-35, de F-18 Hornet van Boeing en de EADS Eurofighter Typhoon.

De gelijkenis tussen Nederland en Canada over de aanschaf van de F-35 is opvallend. Het ontbrak in beide gevallen aan een open competitie waarbij de mededingers van Lockheed Martin een eerlijke kans kregen. Voor Nederland is de Zweedse Saab Gripen NG een alternatief. Beide regeringen deden schimmig. Zoals toen er vertraging in de ontwikkeling optrad. De F-16 werd opgewaardeerd door het Mid-Life Update programma. Nu bereikt de F-16 door de MLU operationeel in 2015 zijn einde en is de JSF pas na 2017 beschikbaar. Mogelijk zelfs pas na 2023. Niemand die het zegt. Ook liepen de kosten per toestel zo op dat de aanschaf niet meer binnen het budget paste. Bij teruglopende budgetten konden krijgsmachten zich de dure JSF niet veroorloven.

Afgelopen twee jaar werden publiek en parlement misleid door de regeringen Harper en Rutte I. De Tweede Kamer heeft officieel een streep door de JSF gezet. Rutte I negeerde dat besluit. Nog vlak voor zijn aftreden haalde toenmalig minister van Defensie Hans Hillen alles uit de kast om de aanschaf van de JSF in de lucht te houden. Met opdracht voor een rapport van de Rekenkamer dat uitrekende dat er geld valt te besparen door het aan de JSF uit te geven. Maar de lobby van voormalige VVD- en CDA-politici lijkt niet opgewassen tegen de ernst van de economische crisis. Zoals oud-staatssecretaris van Defensie Jack de Vries bij Hill+Knowlton.
Kunnen ze nog langer van de armen stelen om aan de rijken te geven? Daarom: Te wapen met verstand!

Foto: De Canadese minister van Defensie Peter MacKay kondigt in juni 2010 de aanschaf van 65 F-35’s door Canada aan. Credits: Reuters.