Kremlin kiest wapens boven boter, maar kan ze niet betalen

Wie recente berichten combineert krijgt het benauwd over de verslechterende veiligheidssituatie in Oost-Europa en de confrontatiepolitiek van de Russische Federatie. In een artikel in NRC schetst Eva Cukier hoe slecht het gesteld is met de Russische economie. Naar verwachting is halverwege 2017 of zelfs nog enkele maanden eerder het reservefonds uitgeput. Een bericht van Reuters uit juli 2016 beweert hetzelfde. Dat betekent dat de gaten in de begroting als gevolg van de dalende olieprijzen niet meer gedicht kunnen worden. Sociale smeerolie is op. Cukier eindigt positief in de constatering dat Russen door hun geschiedenis hebben geleerd de tering naar de nering te zetten en sociale onrust niet te verwachten valt: ‘Maar de Rus kan veel hebben en de situatie is nog lang niet uitzichtloos genoeg om protesten uit te lokken, denken experts.’

Paul Goble komt in een overzicht van de Russische pers met gegevens die noodgedwongen leiden tot een andere inschatting. Hij constateert dat de Russische regering zich de huidige hoge defensie uitgaven niet kan veroorloven en allerlei noodverbanden aanlegt die ten koste gaan van de burgers, inclusief de militairen. Hij citeert de liberale Yabloko-politicus Lev Shlosberg uit Pskov: ‘the Putin regime is throwing Russian society under the bus in its pursuit of military strength and doesn’t seem to care how much Russians suffer as a result’. Goble wijst op een maatregel om het defensiebudget te verlagen die bij het ministerie van Financiën ter discussie staat: verlaging van militaire pensioenen. Dat kan het ‘contract’ tussen overheid en krijgsmacht beschadigen. Dat deze optie besproken wordt geeft aan hoe slecht de budgettaire situatie van de overheid is. Het risico voor de zittende macht is dat ontevreden militairen gevaarlijker zijn dan ontevreden burgers.

Nationalisme en militair machtsvertoon van de Russische Federatie in Syrië, Oekraïne, aan de kusten en in het luchtruim van Europa, en in de cyberspace hebben vele doelen. Het stelt krijgsmacht en veiligheidsindustrie tevreden, beschermt het patronage-systeem dat overheidsgeld doorsluist naar relaties die het bewind steunen en moet vooral afleiden van de slechte economische situatie. Dat gebeurt  door het schetsen in staatsmedia van een revitaliserend land dat de schande van de Jeltsin-jaren uitwist en aansluit bij de glorie van de Sovjet-Unie. Maar als die slechte economische situatie zich direct doet voelen in de samenleving en in de financiering van de krijgsmacht dan raakt dat ‘contract’ uitgewerkt. Daarbij komt dat de Russische krijgsmacht geen partij is voor Westerse landen en zich slechts op twee terreinen onderscheidt: als kernmacht, en half in cyberspace en de informatie-oorlog. Door extra inspanning kan het Westen die laatste twee bedreigingen overwinnen.

Het gevaar voor de Europese veiligheidssituatie is dat een Kremlin-kat in het nauw rare sprongen maakt. Talloze commentaren wijzen daarop. Tel maar na. Naar verwachting is halverwege 2017 het geld op om gaten in de begroting te dichten, dreigt er gesneden te worden in militaire pensioenen en arbeidsvoorwaarden, dreigt de in Syrië en Oekraïne al zwaar belaste conventionele krijgsmacht nog verder overbelast te worden en heeft het Westen geleerd om gepast te antwoorden op de Russische dreigingen. Het Kremlin weet dat de tijd tegen haar werkt en het Westen kan afwachten. De stempel die het Kremlin op de krijgsmacht kan drukken neemt bij een teruglopende economie verder af. Wat rest is een sprong in het ongewisse met de inzet van de kernmacht. Of de enige uitweg uit dit onheilsscenario amnestie voor de leiders in het Kremlin en de daaraan gelieerde zakenelite is lijkt nu nog een vraag die ver weg is. Maar die met rasse schreden dichterbij komt.

Foto: ‘Admiral Kuznetsov, Russia’s sole aircraft carrier, in the English Channel on Friday. CreditDover-Marina.com’.  

 

Vice News bezoekt Lev Shlosberg in Pskov. Russisch leger in Oekraïne

Lucy Kafanov van Vice News reist door Rusland om antwoord te krijgen op de vraag wat er waar is over de in Oekraïne gestorven Russische militairen. Het Kremlin ontkent militairen en wapens in Oekraïne in te zetten, maar Westerse regeringen, de EU, de VN, de NATO, de OSCE, voormalige separatistenleiders, Russische soldatenmoeders als Valentina Melnikova, nabestaanden van Russische militairen, Russische oppositieleiders, Westerse, Oekraïense en onafhankelijke Russische media beweren het tegendeel. Putin gaf in april 2014 wel de inzet van militairen op de Krim vanuit de Russische Federatie toe.

In de eerste aflevering (van een serie van drie) bezoekt Kafanov Pskov, tegen de grens met Estland. Een logisch startpunt omdat hoofdredacteur en afgevaardigde Lev Shlosberg er woont die op 19 maart 2014 in een openbare toespraak het Putin-regime aanklaagde. Hij is in het gelijkgeschakelde Russische politieke landschap als lid van de liberale Jabloko-partij nog een van de weinige oppositieleden in functie. Net als Boris Nemtsov zijn meer leden van de liberale oppositie joods. Toen in augustus 2014 volgens onofficiële berichten zo’n 70 paratroepers van de 76ste luchtmachtdivisie uit Pskov in Oekraïne in gevechten stierven zette Shlosberg dat in zijn krant ‘Pskovskaya Gubernia‘. Vier dagen later werd hij op 29 augustus 2014 naar eigen zeggen ‘professioneel’ in elkaar geslagen en zwaar toegetakeld. Maar hij is (nog) niet tot zwijgen gebracht.

De ontkenning in Oost-Oekraïne betrokken te zijn met militairen, materieel en bevoorrading ondermijnt in het Westen de geloofwaardigheid van het Kremlin. Binnen Rusland zorgt een gesloten informatiesysteem ervoor dat deze informatie onder de pet blijft. Kremlin en propaganda negeren fotografisch bewijs dat de inzet in Oekraïne van wapensystemen die uitsluitend in gebruik zijn bij het Russische leger aantoont. Naar verluidt is Boris Nemtsov vermoord omdat hij werkte aan een document over de Russische aanwezigheid in Oekraïne.

Maar niet zijn bewijsvoering maakte het explosief voor het Kremlin. Want op sociale media en in rapporten wordt die militaire aanwezigheid al sinds augustus 2014 aangetoond. Hoewel vaak in stukjes en beetjes. Het verschil was de status van Boris Nemtsov als voormalig vice-premier die weliswaar buiten de macht stond, maar ook de gewone Russen kon aanspreken. Zodat het niet langer genegeerd kon worden door de Russische media. Vraag is hoelang Lev Shlosberg nog als een laag veiligheidsrisico door de macht wordt beschouwd.

Verdringing en ontkenning van Russische aanwezigheid Oekraïne

Uit een recente steekproef van onderzoeksbureau Levada Centrum blijkt dat 12% van de Russen niet gelooft dat er Russische militairen in Oekraïne sterven. De meeste respondenten staan afwijzend tegenover deze oorlog. Slechts 13% zou hun zoon steunen om voor de pro-Russische separatisten in Oekraïne te gaan vechten. Een meerderheid van 68% zou ze proberen te verhinderen om te gaan. Halya Coynash zet het voor de pro-Oekraiense mensenrechtenorganisatie ‘Kharkiv Human Rights Protection Group’ op een rijtje.

Aanwezigheid van Russische militairen en materiaal is ondubbelzinnig door onafhankelijke organisaties als de VN of de OVSE vastgesteld. Zoals woordvoerder Michael Bociurkiw bevestigd. Verder zijn er getuigenissen van westerse journalisten en voormalige separatisten als Igor Girkin die er politiek belang bij hebben om zich op de borst te kloppen en de eigen rol in Oekraïne aan te dikken. En dan zijn er de soldatenmoeders als Ella Polyakova en de witte raaf als Russische volksvertegenwoordiger van Pskov Lev Shlosberg die vragen blijven stellen over elders gesneuvelde militairen. Herlees de toespraak van Shlosberg die hij eind maart 2014 hield.

Gisteren reageerde iemand die verwees naar een recent artikel van de Amerikaanse schrijver en historicus William Blum die ontkent dat er Russische militairen en materieel in Oekraïne wordt ingezet door het Kremlin. Blum maakt de fout die meer Amerikanen maken door Rusland en Oekraïne vanuit Amerikaans perspectief te zien en alles te herleiden tot de binnenlandse politiek verhoudingen van de VS. Maar dat schiet tekort. Het artikel bevat de volgende passage: ‘Where are these photographs? And how will we know that these are Russian soldiers? And how will we know that the photos were taken in Ukraine? But most importantly, where are the fucking photographs?’ Tja, William Blum open je ogen en kijk dan zie je wat je nu niet ziet.

Het is vaker gezegd, de Russische propaganda speelt een grote rol in de oorlog en gaat naadloos samen met het politieke beleid. Dat communicatieplan is in vele jaren voorbereid door het vrijmaken van middelen om nieuwsmedia als Russia Today en Sputnik op te bouwen, het winnen van de gunst van Europese extremistische politici van vooral rechts-nationalistische snit die de besluitvorming in Europa verstoren en zich in de publiciteit roeren en het plaatsen van trollen in de sociale media die tegen betaling voor het Kremlin werken. En daarnaast zogenaamde onafhankelijke en objectieve journalisten of opinieleiders die of het opnemen voor het huidige beleid van het Kremlin of zich eenzijdig kritisch uitlaten over de politiek van de EU of de VS. Het bijna failliete Oekraïne dat laat wakker geworden is kan daar weinig tegenover stellen.

Het fascineert me al sinds februari 2014 waarom progressieve of rechts-nationalistische opiniemakers en politici president Putin in bescherming nemen of eenzijdig de opponent van Rusland afvallen. Gesteld dat ze niet allen op de loonlijst van het Kremlin staan. Ik vraag me af hoe ze daar zijn gekomen en of ze zelf nog beseffen hoe gesloten hun blik is. Het uit zich in een proces van verdringing en ontkenning. Zodat de militaire aanwezigheid van Rusland in Oekraïne verdrongen wordt. Daarnaast fascineert het me hoe mensen ineens de rechtse Marine Le Pen tolereren omdat deze voor Putin kiest. De politieke kortzichtigheid van William Blum is fascinerend voor iedereen die kritisch naar alle kanten kijkt en illustratief om onze tijd te doorgronden.

Foto: De Russische geheim agent -naar eigen zeggen- en voormalig ‘minister van Defensie’ Igor Girkin eerder dit jaar in functie in Donetsk.

Facebook en Google blokkeren politieke uitingen. Internetvrijheid?

Op 23 september sloot Facebook de pagina ‘Cargo 200 uit Oekraïne naar Rusland’ (‘Груз-200 из Украины в Россию’) die verslag doet van gedode Russische militairen bij de Russische invasie van Oekraïne. Cargo 200 is de militaire code voor slachtoffers die vanaf het slagveld worden afgevoerd. De pagina is een initiatief van de Russische mensenrechtenactiviste Jelena Vasiljeva maar wordt ondersteund door Oekraïense groepen. Haar eigen pagina werd ook afgesloten. Door protesten op sociale media zoals bovenstaande petitie op change.org heeft Facebook de blokkade van Cargo 200 na een dag beëindigd. Het legt hierover geen verantwoording af zodat het gissen blijft wat de reden was. Op deze dominante positie krijgt Facebook van vele kanten kritiek.

In de RF worden berichten over in Oekraïne gesneuvelde Russische militairen uit de media gehouden omdat het Kremlin ontkent dat het Russische leger in Oekraïne opereert. Jelena Vasiljeva zegt te worden tegengewerkt. Ze verwijt de Russische geheime dienst haar pagina te hebben gehackt. Naar verluidt is sinds de wapenstilstand een deel van de Russische troepen uit Oost-Oekraïne en vanaf de grens teruggetrokken.

In een andere petitie vraagt Dawn Eliz aan Google (eigenaar van YouTube) om herstel van het acht jaar oude kanaal UkeTube dat zonder waarschuwing vooraf door YouTube werd gesloten. Meer dan 1500 video’s dreigen verloren te gaan. Dawn Eliz ziet er censuur in. Google lijkt als reden voor de sluiting van UkeTube  overtreding van de auteursrechten aan te voeren. Hoe zich dat verhoudt tot verslaglegging dat als bewijs in een komende rechtszaak kan dienen is de vraag. Als UkeTube tijdig gewaarschuwd was door Google had het een archief zoals Internet Archief voor kopieën kunnen laten zorgen. Tekenen van deze petitie kan hier.

Foto 1: Schermafbeelding van deel petitie ‘Reinstate the group ‘Груз-200 из Украины в Россию’ immediately‘ op change.org.

Foto 2: Schermafbeelding van deel petitie ‘Restore UkeTube channel’ op change.org.

Dood en begraven van militairen is in Rusland een probleem

Update 27 mei 2015: Rusland heeft het steeds moeilijker om te ontkennen dat er Russische militairen in Oekraïne opereren. Niet als ‘toeristen’ of vrijwilligers, maar als geïntegreerde onderdelen van het Russische leger. De ontkenning dient drie doelen. Voorkomen van binnenlandse onrust over doden en gewonden, het vermijden dat westerse landen grip krijgen op het Russische beleid en tonen van minachting voor Oekraïne. Morgen verschijnt het rapport ‘Hiding in Plain Sight: Putin’s War in Ukraine’ van The Atlantic Council met nieuwe bewijzen van de Russische militaire betrokkenheid in Oekraïne. Inmiddels heeft het hybride leger van separatisten en Russen bijna zoveel tanks ter beschikking (700) als Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië samen (800). Bloomberg baseert zich op Oekraïense en Amerikaanse bronnen voor het gebruik van mobiele crematoria die nu ook door congresleden naar buiten worden gebracht. Oud nieuws wordt telkens afgestoft. 

Het Russische leger zet naar verluidt zes mobiele crematoria van het bedrijf Turmalin in om zich te ontdoen van lijken van gesneuvelde militairen in Oekraïne. Volgens onbevestigde berichten zijn dat er al zo’n 2000. De repatriëring en begrafenis van de lijken zorgt voor problemen omdat ze volgens het Kremlin niet bestaan. To be or not to be, in Soviet-stijl. Russische staatsmedia kunnen de doden niet langer negeren omdat ze anders de greep op de publiciteit kwijtraken. Nu bevestigen ze wat ze maandenlang ontkenden: Er zijn Russische militairen in Oekraïne. Uitkomst bieden mobiele crematoria waarin Ivan en z’n maten in rook opgaan.

Dit is sneuvelen voor een hoger doel zonder heldenbegrafenis, waardering of staatspensioen. Het rationalisme van de macht calculeert soldatenlevens als middel, niet als burger. Wat afgevaardigde Lev Shlosberg uit Pskov overkwam ondersteunt dit. Hij werd het ziekenhuis ingeslagen omdat hij aandacht voor rechten van militairen vroeg. Dat past niet bij een geheime oorlog die niet zou bestaan. Blijft de vraag wat het nationalisme van Putin betekent als militairen die elders voor het vaderland sterven in het geniep worden begraven of gecremeerd.

Foto: Artikel in Novaya Gazeta met afbeelding van graven van enkele in Oekraïne gesneuvelde militairen uit Pskov waarop Lev Shlosberg de aandacht vestigde.

Verstoten, vergeten en rechteloos: Russische militairen in Oekraïne

Ukraine Today is het antwoord op de Russische propagandazender Russia Today. Maar het lijkt te laat om de westerse publieke opinie nog te winnen voor de Oekraïense zaak. De EU is inert en heeft zich in een hoek laten manoeuvreren waarin het nauwelijks nog invloed uitoefent op Rusland. Het publiek haalt de schouders op over een land aan de rand van Europa waarvan het geen popsterren, vakantieoorden of politici kent.

Feiten liegen er niet om. Volgens Valentina Melnikova, voorvrouw van de Unie van Russische Soldatenmoeders vechten er meer dan 10.000 militairen van het Russische leger in Oekraïne. Dat zijn dus niet de Tsjetsjeense huurlingen of vrijwilligers, hun aantallen komen daar nog eens bovenop. Deutsche Welle schetst de nadelen voor de Russische militairen die in een niet-verklaarde geheime oorlog vechten. Wat zijn hun rechten in een oorlog die geen oorlog mag heten, als door het Kremlin ontkend wordt dat ze ter plekke de strijd zijn aangegaan? Russische mensenrechtenactivisten maken zich zorgen over de rechten van de Russische militairen die hun leven riskeren of gedood worden in een oorlog die de leiders van hun land ontkennen.

Volgens Melnikova moeten alle Russische militairen die naar Oekraïne zijn gezonden de orders van hun meerderen weigeren, een klacht indienen bij het opperbevel of de staatsaanklagers. Want zij meent dat de invasie van een ander land illegaal is zonder officiële order. En die hebben de militairen niet ontvangen, zoals de afgelopen week op Oekraïens grondgebied gevangen genomen 10 paratroepers getuigden. Ze zouden op oefening zijn, maar ineens bevonden ze zich aan het front in een vreemd land. De juridische vraag is of deze Russiche militairen die deelnemen aan een illegale invasie aangeklaagd kunnen worden voor oorlogsmisdaad.

Afgevaardigde Lev Shlosberg uit  Pskov die afgelopen week het nieuws naar buiten bracht dat militairen in Pskov in Oekraïne zijn gesneuveld en in Pskov zijn begraven is door drie onbekenden aangevallen en in het ziekenhuis beland. Eerder verklaarde hij dat naasten van de militairen die vermist worden bang zijn om te praten. Het Kremlin probeert het nieuws over gestorven militairen in de doofpot te stoppen en zet echtgenotes, nabestaanden of critici van de Oekraïne-politiek onder druk niet naar buiten te treden. Rusland probeert de kritische Valentina Melnikova op de lijst van buitenlandse agenten te zetten. Naar verluidt stierven er alleen op 13 augustus al meer dan 100 Russische militairen bij Snizhne in de buurt van Donetsk.

Toespraak Lev Shlosberg geeft inzicht in Russische democratie

Een paar dagen geleden hoopte ik op een vertaling van de explosieve toespraak van afgevaardigde Lev Shlosberg uit oblast Pskov. Deze regio grenst aan Estland en Letland. Euromaidan PR komt nu met een Engelse vertaling die ik graag integraal weergeef. Bizar om te bedenken dat Shlosberg van de Jabloko partij slechts een van de pro-democratische afgevaardigden is in de immense Russische Federatie. Het sociaal-liberale Jabloko is slechts vertegenwoordigd in het noordwesten, in St. Petersburg, Karelië en Pskov.

Men hoeft het niet eens te zijn met de opvatting van Shlosberg om toch respect te hebben voor zijn moed. In een vergadering vol tegenstanders spreekt-ie over de repressie van Putins bewind, het politieke systeem van corruptie en intimidatie, de propaganda en de gelijkschakeling van de media, het nationalisme dat Rusland overspoelt en de belastering van politieke tegenstanders. Shlosberg neemt de handschoen op en valt gouverneur Andrey Turchak frontaal aan. Een goed begin om de Russische propaganda te counteren:

Dear colleagues. Over the last week, in our country and namely in Pskov oblast, the high-ranking government officials, including the acting governor, for the first time in decades, spoke about the enemies of the society, of the enemies Russia, about the fifth column and the traitors. This attempt to restore dictatorship means that the country turns into a machine eager to destroy those who think differently. This is a disturbing fact, because resurrecting the former repression matrix demonstrates that the Russian government is on the way to destroy those who dare to disagree.

Our country paid a heavy price for such attempts in the past. It looks like there are those who would like to do it all over again. The current events could be described as mass government insanity. Each person chooses whom to follow, what to say, and to what advocate for. Some will think that these things are insignificant, that it doesn’t matter if a person participates in bullying, lies and badmouthing, as long as he will claim to be clueless afterwards, and washes his hands. But this time you won’t be able to wash your hands, history does not forgive such things.

In his statement about the ‘fifth column’, delivered on March 19, 2014, the acting governor Andrey Turchak not only voiced his own (or somebody else’s) lie. He posed a challenge. He challenged not only me personally, but everybody in Pskov who can critically appraise the events and actions of the government, just because it is an inalienable right of every citizen. This challenge was dropped openly, and it is a direct threat to those who disagree with the authorities and speak up publicly, to protect the society from the government’s violence and despotism.

On behalf of all these independent thinkers with self-esteem, who did not lose themselves to this psychotic atmosphere, I speak to you, Mr. Acting Governor Andrey Anatolyevich. I know you will hear my words. I declare, I accept the challenge. All the attempts to name and claim the enemies of the Pskov oblast are aimed to turn people’s minds to the artificially fabricated myths and fears, to divert them from the real national tragedy, – that is the economic crash of the Pskov oblast to the point of seizing to exist as an independent region. Today I name the real enemies and point out the real treason of the Pskov oblast. And what is the real treason.

Budget bankruptcy of the Pskov oblast is treason. Stealing from the budget is treason. Bringing in the companies affiliated with the Pskov bureaucrats to the Pskov oblast is treason. Hundreds of millions of giveaways from the budget to the companies that destroy the environment of the region, roduce dangerous to the human lives products, and evade taxes is treason. Taking the illegally privatized businesses off-shore is treason. Spending hundreds of millions for the PR campaigns of the officials while the citizens are marginally and perpetually poor is treason. De-facto elimination of the local governance able to support local processes is treason. Destroying two thirds of the hospitals as self-sufficient medical institutions is treason. Total corruption in the real estate sphere and attracting financial ‘vacuum cleaners’ to it is treason. This one is very important. Turning the media sphere of Pskov into a scrapyard with the anonymous rats preying and feeding on the budget is treason. Promoting xenophobia and radical nationalism, harassment and defamation, practically beginning a cold civil war in Pskov oblast is treason. Turning government mass media into the tools of lies and fabrication, when a maligned person cannot receive any answers is treason.

I would like to directly address the acting governor of the Pskov oblast, Mr. Turchak. Things that you do and say these days disgrace your status. It is shameful and discrediting to the mission of the governor’s office. We lived on this land before you, we have a misfortune to live here while your reign, and we will remain here after you. You are an outsider to this land. This land is alien to you. You are the fifth column to this land. On March 19, you publicly lied to the citizens of the Pskov oblast. Since that time, nine days passed. You had far more than 24 hours to apologize or at least feel that you have done something wrong, dishonest, and to stop, and to leash your dogs, take a break and think.

But I am sure you have not considered such a possibility. You enjoy doing what you are doing. This gives you strange pleasure. This is the crash of humanity in you, Mr. Andrey Turchak. This cannot be rewritten, because the history has no drafts. I submit a clam to the General Prosecution of the Russian Federation to initiate a criminal case against the acting governor of the Pskov oblast Andrey Turchak on the grounds of defamation. Mr. Turchak will have to either provide the evidence to substantiate his allegations, or face the court. Thank you.

Translated by Oksana Sudoma, edited by Alya Shandra