Aldus staatssecretaris Halbe Zijlstra in zijn advies aan de Raad voor Cultuur over een nieuw museaal stelsel. Op 23 november 2011 kwam de Raad met het advies ‘Geen Erfgoed in de Etalage‘. Dit naar aanleiding van de omstreden verkoop door museumgoudA eerder dat jaar van het schilderij ‘The Schoolboys’ van Marlene Dumas. MuseumgoudA mocht op het nippertje binnen de NMV blijven. Op 26 maart 2012 buigt de Nederlandse Museumvereniging (NMV) zich in een extra Algemene Ledenvergadering zowel over het sanctiebeleid bij overtreding als de afstotingsregels. Opzet is om een en ander aan te scherpen.
Het afstoten van museale objecten door gemeentelijke, provinciale en rijksmusea staat hoog op de agenda. Dankzij het door de museumsector als onzorgvuldig beoordeelde opereren van museumgoudA. Zijlstra heeft het in september 2011 op vragen van de kamerleden Jasper van Dijk (SP) en Jetta Klijnsma (PvdA) veroordeeld. NMV en de Raad voor Cultuur volgden daarop met hun oproep om de afstotingsregels (LAMO) strikt na te leven. Staatssecretaris Zijlstra vraagt de Raad nu om een brede visie voor de hele museumsector.
Nederlandse museumcollecties lijken dus redelijk beschermd. Hoewel alertheid geboden blijft. Niet-museale kunstcollecties in het bezit van gemeenten en provincies lijken minder zeker van hun voortbestaan. Afgelopen jaren zijn niet-museale collecties in hoog tempo afgestoten en om economische redenen door opkopers op de veiling gebracht. Elke openbare kunstcollectie die het stempel ‘museaal’ mist lijkt weerloos.
Museale en niet-museale kunstcollecties zijn onvergelijkbaar van aard, maar hebben raakvlakken. Zo is de collectie van een kunstuitleen met andere motieven en kwaliteitscriteria tot stand gekomen dan een museumcollectie. Maar aan een niet-museale kunstcollectie met objecten van museale waarde ontbreekt nu elke bescherming. Soms hanteren gemeenten bij afstoten de LAMO zoals in 2011 Nijmegen deed. Maar bij een veiling door Arto Imago met delen van de voormalige Tilburgse Kunstuitleen werd de LAMO niet gevolgd.
Gewenst is een richtlijn voor museale objecten in niet-museale collecties. Zo zouden te privatiseren Kunstuitlenen bij overdracht de LAMO-richtlijn opgelegd moeten krijgen. Met terugwerkende kracht zou dit ook voor de al geprivatiseerde collecties moeten gelden, hoewel dit juridisch ingewikkeld ligt. Met als doel om objecten van museale waarde voor de openbaarheid te bewaren. Men kan het toezicht onderbrengen bij de VNG, de NMV of welke landelijke instantie ook. Als er maar inzichtelijkheid, uniformiteit en zorgvuldigheid komt voor de collecties van (voormalige) kunstuitlenen en CBK’s die nu ontbreekt. Zie ook deze discussie.
Foto: Schermafbeelding van passage in brief van staatssecretaris Halbe Zijlstra aan de Raad voor Cultuur, dd 14 maart 2012